Không ǵ nguy hiểm hơn bạn bè ngu dốt; tôi thà có kẻ thù khôn.
Nothing is as dangerous as an ignorant friend; a wise enemy is to be preferred.
La Fontaine
Hải Quân Việt Nam Cộng Ḥa Di Tản năm 1975
Đinh Mạnh Hùng: April 23, 2015
Gần đây, Dân Sinh Media phát hành một DVD kể lại câu chuyện di tản của Hạm đội Hải Quân Việt Nam Cộng Ḥa, đi từ đảo Côn Sơn sang vịnh Subic, Phi Luật Tân. Cuốn DVD “Chuyến Hải Hành Cuối Cùng” (CHHCC) đă đưa lên khung cảnh hỗn loạn tại Việt Nam vào những ngày cuối tháng 4 năm 1975. Qua các phỏng vấn và h́nh ảnh, DVD cũng đă cho ta thấy t́nh trạng lo lắng, hoang mang, bất an của thủy thủ đoàn và “t́nh h́nh trên các chiến hạm căng thẳng như thùng thuốc súng sắp nổ tung”. Riêng câu hỏi “ai đă khéo chỉ huy, lèo lái t́nh h́nh, hướng dẫn đoàn tàu ra đi trong trật tự và b́nh yên” th́ có lẽ chưa thấy được giải đáp thỏa đáng.
Về câu hỏi này, là một thành phần trong bộ tham mưu di tản, người viết xin đóng góp một số nhận xét như một chứng nhân của cuộc hành tŕnh lịch sử này. Tất cả những ǵ tŕnh bày sau đây cũng đă được tóm lược trong cuốn Hải Sử Tuyển Tập do Tổng Hội Hải Quân VNCH phát hành năm 2004, từ trang 523 đến trang 530.
Các nhận xét về chuyến đi này được chia làm hai phần:
Phần 1: Diễn tiến cuộc di tản
Phần 2: Các nhân vật điều động
Phần 1 – Diến tiến cuộc di tản
Khởi hành từ Sài G̣n lúc 7:00 giờ tối ngày 29 tháng 4 năm 75, các chiến hạm Hải quân Việt Nam Cộng Ḥa tập trung tại Côn Sơn từ chiều ngày 30 tháng 4. Hạm đội khởi hành đi Subic Bay, Phi Luật Tân trưa ngày 1 tháng 5 và đến Phi Luật Tân vào chiều ngày 7 tháng 5.
Các diến tiến sau đây bắt đầu từ lúc hạm đội h́nh thành tại Côn Sơn và được phân thành các tiểu đoạn như sau:
1.1 Bộ tham mưu
1.2 Vấn đề truyền tin
1.3 Đi hay ở lại
1.4 Hành tŕnh
– Làm ǵ bây giờ?
– Đi đâu?
– Ngày giờ khởi hành
– Hải hành
1.5 Đến bến
– Chuẩn bị vào bến
– Đến bến
1.1 Bộ tham mưu
Năm 2001, Ban Hải sử Tổng hội Hải quân Việt Nam Cộng Ḥa có hỏi tôi một số câu hỏi, trong đó có câu sau: “Xin Đề đốc cho biết, khi rời Sài G̣n, Bộ Tư Lệnh nổi trên đường di tản được tổ chức ra sao? Một cách cụ thể, bên dưới Đô Đốc Cang, các giới chức Hải quân trên HQ 3 đă được phân nhiệm như thế nào?” Tôi đă trả lời như sau: “Bây giờ th́ gọi là Bộ Tham Mưu chứ trên thực tế lúc đó th́ tùy cơ ứng biến. Có việc ǵ th́ họp nhau cùng bàn, sau khi có sự đồng ư của Đô đốc Cang th́ chia nhau mà làm, miễn sao có kết quả êm đẹp”.
Thực tế đă diễn ra đúng như vậy. Trên HQ 3 – Tuần dương hạm Trần Nhật Duật – mà Hạm trưởng là HQ Trung tá Nguyễn Kim Triệu, ngoài thủy thủ đoàn, thành phần BTL/HQ gồm có, theo thứ tự thâm niên: Phó Đô đốc Chung Tấn Cang, Phó Đề đốc Đinh Mạnh Hùng, Phó Đề đốc Diệp Quang Thủy, Phó Đề đốc Hoàng Cơ Minh và HQ Đại tá Nguyễn Xuân Sơn. Về sau, có Phó Đề đốc Đặng Cao Thăng đến từ Vùng 4 Sông ng̣i, Phó Đề đốc Nghiêm Văn Phú từ Lực lượng Tuần thám.
Bây giờ nghĩ lại, thấy có vẻ khôi hài. Người th́ ít mà toàn là tướng không, vậy ai làm lính. Cũng may là công việc làm không dùng đến cơ bắp, chỉ cần có cái miệng, nhưng lại phải trực phiên 24 tiếng đồng hồ, ăn ngủ tại chỗ, cũng khá mệt nhọc. Chắc có người thắc mắc nhân viên đâu cả? Xin thưa: họ cùng với gia đ́nh ở rải rác trên các chiến hạm khác. Đây cũng chứng tỏ sự linh động và nhân hậu của cấp lănh đạo.
Sau buổi họp tham mưu cao cấp trên HQ 3 chiều ngày 30 tháng 4, khi giải tán, các giới chức đến họp đă trở về chiến hạm chở gia đ́nh họ. Như vậy mặc nhiên ngầm có sự đồng ư để các nhân viên ở gần gia đ́nh họ. Biết rằng hầu hết các sĩ quan đều mang theo gia đ́nh họ nên không ai có ư nghĩ gọi họ lại nhiêm sở. Tôi nghĩ rằng, nếu không v́ gia đ́nh, chắc chắn mọi người sẽ tự động trở về nhiệm sở của ḿnh.
1.2 Vấn đề truyền tin
Kể từ lúc Đại tướng Dương Văn Minh tuyên bố hạ súng vào sáng ngày 30 tháng 4 th́ hệ thống truyền tin như một cái chợ vỡ. Đủ mọi chuyện được đem ra trao đổi hỏi han, nhất là các đề tài sau: bàn về t́nh h́nh, hỏi han tin tức gia đ́nh, bàn chuyện di tản hay không, than van về t́nh cảnh cá nhân v.vv…, chứng tỏ một t́nh trạng lo lắng hoang mang cực độ của các thủy thủ đoàn. T́nh trạng này nếu tiếp tục th́ thật là nguy hiểm v́ có thể đem lại sự phân hóa trong hạm đội. Mặt khác nếu ngăn chặn thông tin th́ làm sao hiểu được t́nh h́nh mà trù liệu công việc. Đó là chưa kể các mối lo khác như bị xâm nhập và phá rối, khuyến dụ của Việt cộng.
Để giải quyết t́nh h́nh này, Phó Đề đốc Hoàng Cơ Minh được chỉ định đảm trách điều hành hệ thống liên lạc, chỉ huy và là người độc nhất được sử dụng hệ thống truyền tin để tránh khỏi bị cướp phá. Tóm lại, Phó Đề đốc Minh thường trực đích thân theo dơi hệ thống truyền tin để: bảo đảm an ninh truyền tin, theo dơi t́nh h́nh, giải quyết các vấn đề có thể giải quyết ngay, nêu lên các vấn đề cần giải quyết, chuyển các quyết định của BTL cho các đơn vị và theo dơi thi hành.
Trong thư trả lời ban Hải sử, tôi đă tóm tắt vấn đề như sau: “Chỉ huy chiến thuật đ̣i hỏi 4 điều kiện khi liên lạc: An toàn chính xác về truyền tin, nắm vững t́nh h́nh, tiếng nói của thẩm quyền. Trong khi triệt thoái, binh sĩ hoang mang dao động, các điều kiện trên lại càng quan trọng. Phó Đề đốc Minh đă có nhiều kinh nghiệm điều quân trong sông nên ông rất hữu hiệu trong trách vụ liên lạc chỉ huy…” Đúng vậy, Phó Đề đốc Minh đă hoàn thành nhiệm vụ này một cách tối hảo. Tiếng nói của ông vang vang trên hệ thống truyền tin suốt ngày đêm cũng như sự duy tŕ được kỷ luật và an ninh truyền tin trong suốt cuộc hành tŕnh là một kỳ tích ít người làm được. Và là một đóng góp quyết định vào sự hoàn thành tốt đẹp của cuộc di tản. “Ngoài việc bảo đảm được sự vận hành của hệ thống truyền tin, các đóng góp của Phó Đề đốc Minh vào sự giải quyết các công việc khác cũng đáng được ca ngợi” (Hải sử Tuyển tập trang 527).
1.3 Đi hay ở lại?
Đối với hầu hết các thủy thủ đoàn, khi các chiến hạm thi hành lệnh tập trung tại Côn Sơn th́ việc đi hay ở lại chưa thành một vấn đề. Nhưng từ lúc Đại tướng Dương Văn Minh tuyên bố buông súng th́ t́nh h́nh trở nên sôi động. Chuyến đi này trở thành chuyển đi sau cùng và một chiều của hạm đội. Sẽ không có ngày trở lại. Trong suốt đêm 30 tháng 4, giải quyết vấn đề đi hay ở lại là công việc chính của bộ tham mưu. Vấn đề này bao gồm hai mặt: mặt cá nhân và mặt chiến hạm.
Về mặt cá nhân tương đối dễ giải quyết. Từ chập tối 30 tháng 4, đă có những cá nhân tỏ ư không muốn rời Việt Nam và muốn trở lại Sài G̣n. Đến trưa hôm sau th́ số người muốn trở về Sài G̣n mỗi lúc một đông, trở thành một vấn đề cần phải được giải quyết. Để trấn an mọi người, quyết định cung cấp phương tiện cho những ai muốn về lại Sài G̣n được ban hành và thông báo ngay đến toàn thể chiến hạm. Một hỏa vận hạm được chọn và đến từng tàu bốc người muốn trở về. Ngoài chiếc hỏa vận hạm, một số tuần duyên đỉnh (PCF) cũng xin về theo… Kể đến lúc Hạm đội khởi hành đi Subic Bay, tất cả những ai không muốn di tản đă được thỏa măn nguyện vọng và được chuyển vận trở về Vũng Tàu.
Về mặt chiến hạm, vấn đề không c̣n là cá nhân mà trở thành tập thể. V́ chiến hạm gồm thủy thủ đoàn sẽ không di tản, mà ở lại Việt Nam. Giải quyết các trường hợp này th́ dễ hay khó tùy thuộc vào mức độ phân vân của đơn vị liên hệ. Đa số trường hợp được giải quyết thỏa đáng qua thảo luận trên hệ thống truyền tin giữa đơn vị trưởng và Phó Đề đốc Minh hoặc đại tá Sơn. Điển h́nh là trường hợp HQ Thiếu tá Vương Thế Tuấn, Hạm trưởng HQ 229 (DVD CHHCC).
Tôi chỉ biết một trường hợp khó khăn, được giải quyết vào giờ phút cuối cùng, trước khi hạm đội lên đường. Sáng ngày 1 tháng 5, trong khi chuẩn bị khởi hành, th́ có một chiến hạm báo cáo không muốn di tản và thủy thủ đoàn không muốn rời Việt Nam. Trên chiến hạm chỉ huy, Phó Đô đốc Cang nh́n chúng tôi ḍ hỏi. Đại tá Sơn đề nghị cho tàu đó cặp vào HQ 3 và để ông đi qua giải quyết. Rất lâu không thấy ông trở về. Đô đốc Cang sốt ruột và lo lắng ra mặt. Tôi lên tiếng đề nghị cho tôi sang đó xem xét t́nh h́nh. Sau một lúc ngần ngừ, Phó Đô đốc Cang bảo để ông cho cận vệ đi cùng tôi. Tôi suy nghĩ thật nhanh, là có cận vệ với t́nh h́nh này chưa chắc đă an toàn hơn nên từ chối và rời đài chỉ huy.
Bây giờ hồi tưởng lại lúc đó, tôi cũng thấy là lạ. Bước qua hạm kiều, ngoài mấy thủy thủ đứng gác, chiến hạm thật vắng lặng, có lẽ tất cả thủy thủ đoàn đang hội họp với đại tá Sơn. Càng lạ hơn là không thấy dân chúng hiện diện. Có thể tàu này đang công tác ngoài biển và được lệnh đến thẳng đây. Sau khi chào hỏi, một thủy thủ đưa tôi xuống pḥng ăn đoàn viên. Bước vào, không khí thật kỳ lạ. Đại tá Sơn ngồi bàn chủ tọa, thủy thủ đoàn ngồi đối diện. Không ai nói năng ǵ. Một sự im lặng hoàn toàn. Trước t́nh h́nh đó, tôi chỉ biết nh́n thủy thủ đoàn rồi quay sang đại tá Sơn nói: “Đă đến giờ khởi hành, phải về tàu”. Nói xong tôi rời pḥng hội, trở về HQ 3. Ít lâu sau đại tá Sơn cũng về tàu chỉ huy. Hạm đội lên đường đúng giờ ấn định.
Đến nay th́ tôi vẫn không biết chuyện ǵ xảy ra trên chiến hạm đó. Qua đây, tôi có vài dịp gặp lại đại tá Sơn mà quên hỏi. Sự việc này đă được tôi tŕnh bày ngắn gọn trong tập Hải Sử đề cập trên.
1.4 Hành tŕnh
Làm ǵ bây giờ?
Kể từ lúc đại tướng Minh ra lệnh đơn phương ngừng bắn th́ công cuộc di tản đă trở thành rơ rệt. Đây là chuyến đi một chiều của Hải quân VNCH, không có ngày quay trở lại. Nhưng làm ǵ tiếp th́ chưa biết, ngoại trừ một nguyên tắc đă được Phó Đô đốc Cang đề ra trong khi chuẩn bị:“Nếu có làm ǵ th́ cũng làm như một tập thể”.
Chiều ngày 30 tháng 4, ngay sau khi đến Côn Sơn, một buổi hội đă được triệu tập trên HQ 3 gồm các tướng lănh và sĩ quan cao cấp có mặt tại điểm tập trung. Buổi hội tương đối ngắn và không có ǵ phải thảo luận và bàn căi nhiều. Sau khi xem xét t́nh h́nh chính trị và t́nh trạng hạm đội, mọi người đồng ư là phải liên lạc ngay với Hoa Kỳ. Đến đây gặp khó khăn là không ai có tần số hay hay biết cách liên lạc với Hoa Kỳ. Trong khi mọi người đang suy nghĩ th́ đại tá Sơn lên tiếng than phiền ḿnh bị cách chức Tư Lệnh Hạm Đội một cách bất công. (Uẩn ức này kéo dài đến ngày nay và tôi sẽ trở lại vấn đề này sau). Không đợi Phó Đô đốc Cang giải thích, đại tá Sơn cho biết luôn là ông có tần số liên lạc với Hoa Kỳ. Trở ngại được giải quyết và buổi họp chấm dứt. Các giới chức trở về chiến hạm có chở theo gia đ́nh ḿnh….
Đi đâu?
Sáng sớm ngày 1 tháng 5, ông Armitage đại diện Bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ đến HQ 3. Ông ngỏ lời là Hoa Kỳ đồng ư tiếp nhận hạm đội Việt Nam và đề nghị hạm đội di chuyển đến Căn cứ Hải quân Hoa Kỳ tại đảo Guam. Khi duyệt lại t́nh trạng hạm đội, thấy rằng nếu đi Guam xa gần 2 ngàn 500 hải lư th́ nhất định sẽ gặp một số trở ngại quan trọng, đáng kể là t́nh trạng kỹ thuật của một số chiến hạm không được khả quan và hạm đội phải đi theo vận tốc của chiến hạm có t́nh trạng máy tệ nhất là là khoảng 5 gút (hải lư/giờ), thời gian hải hành quá lâu. Thêm nữa các chiến hạm chở quá đông dân chúng di tản, ước lượng khoảng 30 ngàn người, chắc chắn là sẽ gặp nhiều khó khăn về ăn uống. Do đó Bộ tham mưu đề nghị đưa hạm đội đến Subic Bay xa chỉ khoảng trên 900 hải lư. Mặc dù ông Armitage luôn luôn nhấn mạnh đến mong muốn của Hoa Kỳ là phải đi Guam, Phó Đô đốc Cang vẫn nhất định đi Phi Luật Tân…
Ngày giờ khởi hành
Sau khi cân nhắc t́nh h́nh chung, Phó Đô đốc Cang cho lệnh khởi hành di tản ngay sáng ngày 1 tháng 5. Có nhiều lư do đưa đến quyết định này. Một là để mọi người có việc làm, chấm dứt bàn tán, từ đó những hoang mang dao động sẽ tan dần, tinh thần trở nên ổn định. Hai là nếu ai c̣n do dự chuyện đi hay ở, sẽ đương nhiên chấm dứt và trở lại sinh hoạt b́nh thường. Ba là Côn Sơn trở nên không c̣n an toàn dưới áp lực tù cộng sản được giải thoát, chính quyền mới có thể gây khó khăn cho hạm đội (Hải Sử trang 527-528). Quyết định khởi hành sớm này dù đă không thỏa măn được yêu cầu của một số cá nhân, như trường hợp đại tá Đỗ Kiểm c̣n thất lạc gia đ́nh và dù phải bỏ lại một vài đơn vị như Vùng 5 Duyên Hải, nhưng cho thấy là một quyết định đúng, đem lại sự an toàn và thành công của chuyến di tản.
Hải hành
Nhờ thời tiết thật tốt, sóng yên biển lặng, nên chuyến di tản thuận buồm xuôi gió. Hạm đội sắp thành đội h́nh hai hàng dọc, tốc độ trung b́nh 5 gút.
Trên phương diện tiếp vận, các tàu đă được cung cấp đầy dầu nước và thực phẩm trước khi rời Sài G̣n. Tuy vậy, v́ số dân di tản quá đông nên vấn đề ăn uống cũng gặp một số trở ngại. Nhờ óc sáng tạo và tinh thần kỷ luật cao của các thủy thủ đoàn, mỗi chiến hạm đă tự giải quyết các khó khăn. Hải quân Hoa Kỳ trợ giúp phần thực phẩm và y tế trong trường hợp thật cần thiết…
Nh́n chung, đối với tập thể th́ các trắc trở không có là bao. Sau vài ngày hải hành, không tuần Hoa Kỳ cho biết là hạm đôi không c̣n giữ được đội h́nh hai hàng dọc, các chiến hạm cũng không giữ khoảng cách đều nhau. Để chấn chỉnh, Phó Đô đốc Cang chia hạm đội thành 2 phân đội và Đề đôc Lâm Ngươn Tánh đi trên HQ 1 được chỉ định chỉ huy phân đội 2. Từ đó đội h́nh hải hành được duy tŕ tốt đẹp. Vài biến cố nhỏ xảy ra trên chính chiếc soái hạm HQ 3. Một đám cháy trên sân thượng và cả hai máy chánh bất ngờ đều hư hỏng khi đến gần lảnh hải Phi nên phải cần đến tàu kéo của Hoa Kỳ.
Đối với từng cá nhân th́ chuyến đi vất vả đau buồn. Có người gặp phải hoàn cảnh nan giải thương tâm. Cũng có người phải gánh chịu những hoàn cảnh đau xót riêng tư cần sự trợ giúp của đồng đội. Một số các trường hợp này- trường hợp Dương vận hạm HQ 502, Hải vận hạm HQ 402, Giang pháo hạm HQ 329 – đă được nhắc đến trong tập Hải Sử…
1.5 Đến bến
Chuẩn bị vào bến.
Khi sắp gần đến Phi Luật Tân th́ nhận được tin là chính phủ này không chấp thuận cho hạm đội VNCH vào vịnh Subic. Bộ tham mưu họp bàn t́m giải pháp. Quả là một trường hợp ngoại giao phức tạp, không dễ dàng giải quyết. Giải pháp đưa hạm đội đi Guam được đề cập, cân nhắc. Hoa Kỳ lănh trách nhiệm đưa 30 ngàn đồng bào đến Guam bằng các tàu dân sự để hạm đội dễ điều động cho một hải tŕnh tiếp tục dài này. Trong lúc c̣n đang thu xếp th́ Phó Đô đốc Cang đưa ư kiến là với t́nh h́nh hiện tại, Hạm đội của Hải quân VNCH nên được trao trả cho Hải quân Hoa Kỳ v́ trên danh nghĩa đó, các chiến hạm Hoa Kỳ sẽ vào căn cứ Hải quân Subic của ḿnh.
Ư kiến này được chuyển đến giới chức Hoa Kỳ. Một vài giờ sau, hạm đội được thông báo là giải pháp được chấp thuận với điều kiện:
– Tất cả đạn dược phải được ném xuống biển.
– Cờ VNCH phải được thay bằng cờ Hoa Kỳ. Để thi hành điều kiện này, mỗi chiến hạm sẽ tiếp nhận một toán sĩ quan liên lạc Hoa Kỳ và thực hiện lễ hạ quốc kỳ VNCH và trương quốc kỳ Hoa Kỳ. Lễ hạ cờ VNCH được cử hành cùng một lúc trên tất cả chiến hạm vào đúng 12 giờ trưa ngày 7 tháng 5 năm 1975. Buổi lễ hạ cờ lịch sử trong không khí trang nghiêm và đầy xúc động, đă được kể lại trong nhiều bài viết trong mấy chục năm qua…
– Xóa bỏ danh hiệu và danh số Việt Nam. Để thực hiện công việc này, trong lúc thủy thủ đoàn Việt Nam vận chuyển con tàu theo khẩu lệnh của sĩ quan hải hành Hoa Kỳ, các tiểu đỉnh Hoa Kỳ chạy cặp sát sườn chiến hạm để sơn lấp bỏ các danh số và danh hiệu VN dọc hai bên hông.
Đến bến
Chiều ngày 7 tháng 5, hạm đội VNCH vào thả neo trong vịnh Subic. Chuyến di tản an toàn, b́nh yên và đầy đủ. Mọi người thở phào nhẹ nhơm. Sau khi tàu bỏ neo th́ việc điều hành lên bờ thuộc phía Hoa Kỳ. Vị sĩ quan liên lạc yêu cầu các sĩ quan cấp tướng rời tàu trước v́ lư do an ninh. Theo kinh nghiệm, trong trường hợp triệt thoái như thế này có thể có những binh sĩ uất ức, gây gổ với giới lănh đạo, làm mất trật tự. Dĩ nhiên ta phải nghe theo nhưng để thủy thủ đoàn đỡ xôn xao thắc mắc, hai Phó Đề đốc Nghiêm Văn Phú và Hoàng Cơ Minh tự nguyện ở lại.
Đồng bào được các viên chức Hoa Kỳ thu xếp và hướng dẫn sang các thương thuyền để chuyển sang đảo Guam. Họ làm việc có tổ chức cao, lớp lang, khoa học và thực tế. V́ vậy công tác di chuyển rất tốt đẹp. Hai vị Phó Đề đốc cùng với đồng bào sang tận Guam và chỉ trở lại cùng gia đ́nh khi mọi người được tiếp nhận.
Phần 2 – Các nhân vật điều động cuộc di tản
Trong bất cứ hoạch định nào, luôn có hai nhân vật trọng yếu quyết định sự thành bại của công cuộc. Đó là người lănh đạo và người chấp hành. Nếu người lănh đạo suy tính sáng suốt và đưa ra các quyết định hợp lư th́ triển vọng thành công đă được một nửa. Phần c̣n lại tùy năng lực của người chấp hành. Nhưng thường, người chấp hành có xuất sắc lắm th́ mức thành công cũng chỉ đạt được 80% của triển vọng.
Trong chuyến di tản của hạm đội VNCH, Hải quân may mắn có được hai nhân vật xuất sắc nắm giữ hai vai tṛ này. Đó là Phó Đô đốc Cang trong cương vị chỉ huy và Phó Đề đốc Minh trong cương vị điều hành. Và Phó Đề đốc Minh điều hành tận tụy đến nỗi mọi người đều nghĩ ông chính là người chỉ huy toàn bộ cuộc di tản. Sẽ là một bất công đối với Phó Đô đốc Cang nếu sự ngộ nhận tiếp tục kéo dài. Người viết xin nêu lên sự phân công rơ rệt…
2.1 Phó Đô đốc Chung Tấn Cang
Phó Đô đốc Cang mới trở lại chức vụ Tư lệnh Hải quân một thời gian ngắn trước ngày 30 tháng 4. Ngoài công tác yểm trợ cho việc triệt thoái miền Trung, phần nhiệm cuối cùng của vị này là lo duy tŕ hải lực trong thời kỳ suy yếu của chế độ Việt Nam Cộng Ḥa. Quan trọng hơn cả là sự trù liệu cho hạm đội di tản khỏi Sài G̣n khi thành phố bị cộng quân đe dọa.
Trong việc này, có hai quan niệm khác nhau đưa đến việc cách chức Tư lệnh Hạm Đội của Hải quân Đại tá Nguyễn Xuân Sơn.
Theo nhăn quan của một số sĩ quan trong đó có thể lấy đại tá Sơn và đại tá Kiểm làm thí dụ điển h́nh. Theo sự tŕnh bày công khai quan điểm của hai ông trong cuốn DVD “CHHCC”, th́:
1. T́nh h́nh quân sự tại miền Nam là vô vọng, sự sụp đổ của VNCH là tất yếu.
2. Hoa Kỳ đă sẵn sàng giúp Hải quân triệt thoái khỏi Việt Nam. (Ông Armitage đề nghị với đại tá Kiểm và Đề đốc Holloway gián tiếp đề nghị với đại tá Sơn).
3. Như vậy phải chuẩn bị Hạm đội để di tản và mang theo tối đa dân chúng. Chính từ quan điểm này đă dẫn đến việc đại tá Sơn ra công điện chính thức cho gia đ́nh thủy thủ đoàn đi theo tàu khi đi công tác để tránh trở ngại trường hợp có lệnh di tản. Quan niệm này được các sĩ quan cấp dưới tán thành v́ hữu lư và cảm thông.
Tuy nhiên trên cương vị cấp lănh đạo, Phó Đô đốc Chung Tấn Cang nh́n vấn đề không hoàn toàn thuần quân sự mà qua nhiều yếu tố trong đó quan trọng nhất là yếu tố chính trị quốc tế và một giải pháp chính trị dung ḥa có thể được h́nh thành. T́nh thế này đă được tŕnh bày trong Hải sử Tuyển tập, trang 525: “…Trong buổi họp này, các công việc chuẩn bị đă được thảo luận và quyết định. Tôi không nghĩ là đă có một kế hoạch viết về dự trù di tản này. Vấn đề di tản dân chúng cũng không thấy được đặt ra. Chỉ nêu việc di tản hạm đội. Bao giờ di tản th́ tùy t́nh h́nh quân sự quyết định. C̣n làm ǵ tiếp sau th́ tùy nhiều yếu tố chính trị phức tạp. Một số t́nh huống có thể xảy ra: Rút về Vùng 4 Chiến thuật và tiếp tục chiến đấu. Hoặc chia cắt đất hoặc lập chính phủ liên hiệp, chính quyền tan ră. Lúc bấy giờ không ai nghĩ đến việc đại tướng Dương Văn Minh ra lệnh buông súng!”
Theo Đề đốc Trần Văn Chơn th́ ông không di tản v́ “c̣n nước c̣n tát”. Các tướng lănh đều tán thành quan niệm này. Nhưng sáng 29 tháng 4, Phó Đô đốc Cang được Đại tướng Minh cho biết là: “Nước đă cạn rồi, đi đi…” Cho tới lúc này, quan niệm của Bộ Tư Lệnh Hải quân vẫn là di tản khỏi Sài G̣n để bảo toàn lực lượng chớ không phải để tỵ nạn ngoại quốc. V́ vậy mọi hành động bất thường đưa đến suy diễn có ư định đào thoát đều không được chấp nhận. Những hành động bất thường này có thể dẫn đến t́nh trạng hoảng loạn trong các đơn vị. Ngay cả các sĩ quan cao cấp trong Bộ tư lệnh cũng rất thận trọng khi di chuyển gia đ́nh xuống tàu vào giờ chót.
Trong t́nh huống chưa ngă ngũ, việc đại tá Sơn chính thức gửi công điện cho phép thủy thủ đoàn đưa gia đ́nh xuống tàu là một hành động tự tiện, vô nguyên tắc. Việc cho phép thân nhân xuống tàu sẽ kéo theo việc cho phép thân nhân vào các căn cứ trên bờ, và như thế sẽ tạo cơ hội cho Việt cộng trà trộn, xâm nhập toàn bộ các đơn vị Hải Quân. V́ vậy sự việc ông bị cách chức Tư lệnh Ham Đội là điều dễ hiểu. Quyết định dứt khoát, cứng rắn của Phó Đô đốc Cang có thể đă giúp ngăn ngừa được các hành động dẫn đến rối loạn, thiếu an toàn trong ṿng đai Hải quân.
Quan trọng nhất là việc cách chức cũng là để pḥng ngừa trường hợp Tư lệnh Hạm Đội bất tuân lệnh Bộ Tư Lệnh Hải Quân, tự ḿnh dẫn Hạm đội rời Sài G̣n khi t́nh h́nh chính trị chưa ngă ngũ.
Tôi mong Đại tá Sơn đọc được những ḍng này mà thông cảm với Phó Đô đốc Cang và bớt nỗi bực dọc ở trong ḷng. Cũng chính nhờ bộ óc nhạy bén của Phó Đô đốc Cang đưa ra các quyết định đứng lúc kịp thời mà chuyến di tản được an toàn đến bến bờ tự do…
2.2 Phó Đề đốc Hoàng Cơ Minh
Tôi đă có dịp ghi trong Hải Sử Tuyển Tập: “Phó Đề đốc Hoàng Cơ Minh là một tướng lănh giỏi, lanh lẹ, tháo vát, lại có sức bền bĩ không mệt mơi nên ông đă đóng góp nhiều trong chuyện di tản. Nhờ ông mà hệ thống truyền tin không bị phá rối, các chỉ thị chuyển đi được kịp thời, các tin tức thu nhận được đầy đủ giúp việc đánh giá đúng mức. Tiếng nói của ông đủ thẩm quyền để đem lại sự tin tưởng và an tâm cho mọi người. Ngoài ra, bất kể lúc nào, khi có đơn vị nào cần ông có mặt tại chỗ là ông lấy tiểu đỉnh đến tận nơi t́m hiểu giải quyết.
Tóm lược, Phó Đề đốc Hoàng Cơ Minh đă hoàn thành mỹ măn nhiệm vụ được giao phó trong chuyến di tản là duy tŕ an ninh truyền tin, trật tự đội h́nh và giải quyết khó khăn trở ngại cho hạm đội và cá nhân.
Lấy trường hợp HQ Thiếu tá Vương Thế Tuấn, Hạm trưởng HQ 229; HQ Thiếu tá Nguyễn Văn Phước, Hạm trưởng HQ 231 (như trong DVD) làm thí dụ. Cả hai Hạm trưởng đều ở trạng thái hoang mang bất định và muốn trở về Sài G̣n.
Chính Phó Đề đốc Minh đă can gián, khuyên giải nên họ đồng ư di tản. Đây chỉ là hai trường hợp điển h́nh. C̣n vô số rắc rối từ cá nhân thủy thủ đoàn… Nhờ kiến thức sâu rộng, nhờ tài năng ăn nói của ḿnh, Phó Đề đốc Minh đă duy tŕ được kỷ luật và trật tự giúp cuộc hành tŕnh êm xuôi… Cũng nhờ khả năng thu thập và phân tích t́nh h́nh, ông đă giúp Phó Đô đốc Cang đưa ra các quyết định nhanh chóng, hữu hiệu…
Sau nữa, nhưng không phải là sau cùng là vấn đề oai quyền của người ra lệnh. B́nh thường người quân nhân được huấn luyện để tuân hành mệnh lệnh. Tuy nhiên mức độ tuân hành cũng tùy thuộc vào hoàn cảnh. Trong trường hợp nguy biến cấp bách, cấp bậc của người ra lệnh càng cao th́ mệnh lệnh càng có uy lực và dễ được tuân phục. Ta gọi đó là “lấy lon đè người”. Đấy là lư do tại sao Phó Đề đốc Minh được chỉ định phụ trách hệ thống liên lạc mà không phải là đại tá Sơn.
Mặt khác, ngoài uy quyền của một tướng lănh, cá tính của Phó Đề đốc Minh cũng rất đặc biệt và dễ ảnh hưởng mạnh mẽ đến người đối thoại. Trong mọi hoàn cảnh, ông rất b́nh tĩnh, tự tin, lưu loát và thuyết phục mà không có tính cách ép buộc hay áp chế. Hơn nữa, Phó Đề đốc Minh rất dai sức, bền bĩ. Ông có thể làm việc ngày đêm không nghỉ mà vẫn minh mẫn, không tỏ vẻ mệt nhọc. Trong suốt cuộc hành tŕnh, Phó Đề đốc Minh luôn luôn hiện diện tại nhiệm sở. Đêm như ngày, tiếng nói của ông vang vang trên hệ thống chỉ huy đă mang lại cảm giác b́nh an cho mọi người. Với một cá tính như vậy, dù không là một tướng lănh, Phó Đề đốc Minh vẫn có thể hoàn thành nhiệm vụ của ḿnh một cách hoàn hảo. Nhưng có lẽ cũng chính nhờ vậy mà ông được thăng lên hàng tướng lănh một cách nhanh chóng, trước các bạn đồng khóa….
2.3 Đại tá Nguyễn Xuân Sơn
Trong DVD “Chuyến Hải Hành Cuối Cùng”, Đại tá Nguyễn Xuân Sơn tỏ ra không nhớ lại những ǵ ông đă làm trong chuyến di tản. Hoặc giả ông đă chóng quên, hoặc giả ông coi những ǵ ông làm trong khi di tản chỉ là công việc b́nh thường của người quân nhân nên không đáng ghi nhớ.
Điều động một hạm đội triệt thoái không phải giản dị mà rất phức tạp. Nếu không nắm vững t́nh h́nh hạm đội về khả năng từng chiến hạm, t́nh trạng kỹ thuật, mức độ khiển dụng sẵn sàng, t́nh trạng nhân viên, tính t́nh cấp chỉ huy… th́ rất dễ đưa ra các quyết định khiếm khuyết gây khó khăn cho sự điều hành và ảnh hưởng đến sự hoàn tất của công việc.
V́ nguyên là Tư lệnh Hạm Đội, đại tá Sơn là người độc nhất trong Bộ tham mưu hiểu thấu đáo t́nh h́nh Hạm đội và đă thực sự có những đóng góp đáng ghi nhận vào cuộc di tản.
Như ở phần tiểu đoạn Làm ǵ bây giờ, tôi đă kể đại tá Sơn là người duy nhất biết cách và đă liên lạc ngay với Hoa Kỳ. Nếu không nhờ ông, do t́nh h́nh biến chuyển mau lẹ, kết quả việc di tản không biết ra sao. Nên ghi nhận là vào ngày 29 tháng 4 đă có chiến hạm tự động cho tan hàng mà không về điểm tập trung. Hai chiến hạm đă bỏ ư định này để gia nhập hạm đội di tản.
Trong sự hoạch định công việc, các ư kiến của đại tá Sơn đều được lưu ư và tôn trọng như khi:
– Cứu xét t́nh trạng hạm đội để đưa đến quyết định đi Subic Bay thay v́ đi Guam.
– Chọn lựa các chiến hạm đi trợ giúp các chiến hạm gặp khó khăn hay đi cứu vớt đồng bào tỵ nạn.
– Ấn định đội h́nh, vận tốc và lộ tŕnh hải hành di tản.
– Sau hết, không nhớ rơ là trong những trường hợp nào, quá một lần người viết vẫn h́nh dung thấy bóng đại tá Sơn đi tới với câu nói” xong rồi” như khi vừa hoàn tất một công việc.
Kết
Gần 40 năm đă trôi qua kể từ ngày 30/4/1975, bây giờ hồi tưởng lại chuyện cũ, chỉ là những h́nh bóng lờ mờ trong tâm trí; kể lại những ǵ đă qua như trong một giấc mơ, đúng sai không chắc. Nếu có ǵ sai sót không đúng, in độc giả cứ tự nhiên lên tiếng, không cần tham khảo với người viết.
Xin đa tạ.
Đinh Mạnh Hùng
Những người lính một thời bị lăng quên: Viết Lại Lịch Sử
Viết Lại Lịch Sử Video
Secret Army Secret War Video
Đứng Đầu Ngọn Gió Video
Con Người Bất Khuất Video
Dấu Chân Biệt Kích Video
Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video
The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.
Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn
Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton
Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton
None Dare Call It Conspiracy Gary Allen
Confessions of an Economic Hit Man John Perkins
The World Order Eustace Mullin
Chính Đề Việt Nam Tùng Phong (dịch)
OSS vào Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis
Nguồn Gốc Dân Tộc Việt Nam B́nh Nguyên Lộc
The World Order Eustace Mullin
Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti
Đại Hội Toàn Quân? Phùng Ngọc Sa
Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales
Valse Andy Wong . Viennese Valse . DrDance . Danptner . Dispatch
The Beatles. French Music . Nhạc Pháp . Dalida . Jaune. Ngọc Lan. Thanh Lan. Elvis Phương. Best English1
Bee Gees . Rolling Stones . Animals . Shadow . Ventures. Dancing Music. 2015
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.
Thảo Đường Cư Sĩ.
US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Ross Perot Cố Vấn An Ninh Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám
Federation of Anerican Scientist
Người Việt Seatle