Giấc Mơ Lãnh Tụ

 

Sơ lược hoạt động chính trị của TT Thích Trí Quang

[hình bìa Tạp chí Times, 22 tháng 4, 1966.]

 

 

Theo Ðất Việt 70, trong cuốn “Lịch sử Tranh Ðấu Phật Giáo Việt Nam”, Tập 1, trang 172, do Phật Học Viện Quốc Tế xuất bản năm 1981, tác giả Kiêm Ðạt viết: Thương Tọa TTQ là đệ tử của Hòa Thượng Trí Ðộ, một trong những nhà lãnh đạo Phật Giáo 1966 ở miền Bắc. Thượng Tọa Thích Trí Quang có 3 anh em: Thích Diệu Minh, thành viên trong Mặt Trận Tổ Quốc của CS tại Quảng Bình năm 1947, hiện đang nắm chức vụ quan trọng tại Hà Nội; Phạm Chánh, một trong những lãnh tụ kháng chiến vào 4/6/1947; Phạm Ðại, y tá trong quân đội Việt Minh từ 1947.

 

Thượng Tọa Thích Trí Quang xuất gia từ hồi còn nhỏ, đệ tử của Hòa thượng Thích Trí Ðộ, một vị chân tu nổi danh ở Huế. Trong thời gian kháng chiến chống Pháp, Thượng Tọa Thích Trí Quang ở lại Huế nhưng vẫn liên lạc giúp đỡ các cán bộ kháng chiến.

 

Ðất nước chia đôi sau Hiệp định Geneva, Hoà Thượng Thích Trí Ðộ ra Bắc tập kết theo CS. Thượng Tọa Thích Trí Quang ở lại Huế đọc sách, đánh cờ tướng.

 

Mùa Phật Ðản năm 1963, vụ “hạ cờ Phật Giáo” của chính quyền Ngô Ðình Diệm, Thượng Tọa TTQ và Thượng Tọa Thích Thiện Minh lãnh đạo phong trào tranh đấu của Phật Giáo đòi “Tự Do Tín Ngưỡng”.

 

Tại Saigon, Thượng Tọa Thích Tâm Châu được suy cử làm chủ tịch Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo. Cuộc tranh đấu ở Saigon bùng nổ mãnh liệt. Thượng Tọa Thích Trí Quang cùng Thượng Tọa Thiện Minh rước Hòa Thượng Thích Tịnh Khiết vào Saigon với mục đích nắm giữ vai trò đấu tranh ở Trung Ương.

 

Khi chính quyền của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm chấp thuận thương thuyết với khối Phật Giáo, một cuộc họp ở chùa Xá-Lợi dưới quyền chủ tọa của Hòa Thượng Thích Tịnh Khiết, có Thượng Tọa Thích Trí Quang phụ tá. Thượng Tọa Thích Trí Quang đã đưa ra thành phần của phái đoàn Phật Giáo do Thượng Tọa Thiện Minh làm Chủ tịch, gồm các đại diện của Ðại Diện Phật Giáo miền Trung là cốt cán gồm TT Thiện Minh, TT Huyền Quang; Phật Giáo miền Bắc có Thượng Tọa Tâm Châu, Ðại Ðức Ðức Nghiệp; Phật Giáo miền Nam có TT Thích Thiện Hoa.

 

Thành phần phái đoàn thương thuyết với chính quyền đã cho thấy Phật Giáo ít nhiều chịu sự lãnh đạo của các vị Tăng miền Trung, nơi phát xuất cuộc tranh đấu chống chính quyền. Ngày 20/8/1963, chính quyền Ngô Ðình Diệm vây chùa bắt Tăng Ni và Phật Tử tranh đấu, Thương Tọa Trí Quang trốn vào Toà Ðại Sứ Mỹ ở đường Hàm Nghi xin tị nạn chính trị, được ông Cabot Lodge, Ðại sứ Mỹ ở Saigon chấp thuận.

 

Sau cuộc đảo chánh 1/11/1963, trở về chùa Xá Lợi, Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất đuợc thành lập gồm 2 viện: Viện Tăng Thống và Viện Hóa Ðạo. Thượng Tọa Thích Trí Quang được cử làm Chánh Thư Ký viện Tăng Thống. Thượng Tọa Thích Tâm Châu được đề cử làm viện trưởng Viện Hóa Ðạo.

 

Hồi nầy, khối Phật Giáo được coi là khối mạnh nhất, chính quyền rất nể vì. Khi cuộc chỉnh lý của Nguyễn Khánh bắt giam các tướng đảo chánh ông Diệm là Trần Văn Ðôn, Lê Văn Kim, Mai Hữu Xuân, Tôn Thất Ðính xảy ra thì khối Phật Giáo im lặng, không một phản ứng. Nguyễn Khánh làm thủ tướng. Khối Phật Giáo tham gia chính quyền với Trần Quang Thuận (một nhà sư Pháp danh Thích Trí Không phá giới lập gia đình) làm Bộ Trưởng Xã Hội, giáo sư Bùi Tường Huân làm Tổng Trưởng Văn Hóa Giáo Dục.

 

Nguyễn Khánh lập Hiến Chương Vũng Tàu. Khối Phật Giáo miền Vĩnh Nghiêm do Thượng Tọa Thích Tâm Giác lãnh đạo phối hợp với ban Ðại Diện Sinh Viên Việt Nam do Nguyễn Trọng Nho lãnh đạo đấu tranh phải tiêu hủy Hiến Chương Vũng Tàu.

 

Quốc Trưởng Phan Khắc Sửu chỉ định ông Trần Văn Hương, Ðô Trưởng Saigon làm Thủ Tướng. Nội các của ông Hương bị Phật Giáo tẩy chay. Cuộc tranh đấu Phật Giáo bùng nổ Tại Việt Nam Quốc Tự, Thượng Tọa Tâm Châu, Thượng Tọa Thích Trí Quang, Ðại Ðức Hộ Giác tuyệt thực phản đối cuộc đàn áp của chính quyền Trần Văn Hương.

 

Ông Trần Văn Hương bị Nguyễn Khánh lật đổ đưa ra Vũng Tàu cô lập. Một số nhân vật trong Thượng Hội Ðồng như ông Trần Văn Văn, Bác sĩ Lê Khắc Quyến cũng bị cô lập. Hồi nầy, tại các tỉnh miền Trung, nhóm Bác sĩ Lê Khắc Quyến, Lê Tuyên, Tôn Thất Hạnh, v.v... thành lập Ủy Ban Cứu Quốc dưới danh nghĩa diệt Cần Lao, đã gây mâu thuẫn nặng nề với Thiên Chúa Giáo qua những cuộc khủng bố trắng ở Thanh Bồ, Ðà Nẵng, cũng như ở một vài nơi khác. Nhóm Cứu Quốc nầy đặt dưới sự lãnh đạo của Thượng Tọa Thích Trí Quang đã tạo ra một luồng dư luận cho rằng nhóm nầy là cán bộ nằm vùng của CS, hoạt động theo phương thức đấu tranh của CS.

 

Vì Ủy Ban Cứu Quốc nầy, mâu thuẫn xảy ra trong hàng ngũ lãnh đạo; khối Phật Giáo rạn nứt mạnh mẽ. Sự thật, ngay khi thành lập Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất đã có sự chia rẽ. Cụ Mai Thọ Truyền, Hội Trưởng Hội Phật Học Nam Việt, một nhân sĩ uy tín ở miền Nam đã góp công không ít trong cuộc tranh đấu của PG dưới thời cố TT Ngô Ðình Diệm, đã nhìn rõ âm mưu của Thượng Tọa Thích Trí Quang và Thượng Tọa Thích Thiện Minh định thao túng khối Phật Giáo để hoạt động chính trị, nên cụ Mai Thọ Truyền tách Hội Phật Học Nam Việt ra khỏi Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất.

 

Báo chí Hoa Kỳ cũng như ngoại quốc bắt đầu chú ý đến Thương Tọa Trí Quang nhất là khi người Mỹ thấy rõ những mâu thuẫn giữa Thương Tọa Trí Quang và Thượng Tọa Tâm Châu.

 

Những hoạt động của nhóm Cứu Quốc miền Trung được người Mỹ hết sức chú ý. Những khẩu hiệu đuổi Mỹ, tố cáo Mỹ được giăng ở các chùa chiền miền Trung. Ngoại trừ số người của Ủy Ban Cứu Quốc, báo chí Mỹ còn chú trọng đến vị lãnh đạo của nó: Thượng Tọa Trí Quang.

 

Thượng Tọa Thích Tâm Châu, Thượng Tọa Thích Tâm Giác cùng với một số Tăng Ni miền Bắc di cư vô Nam đã có nhiều kinh nghiệm với CS không chấp nhận Ủy Ban Cứu Quốc và hình thức tranh đấu của Ủy Ban nầy, cũng như các khuôn hội Phật Giáo miền Trung dưới sự lãnh đạo của Thương Tọa Trí Quang, nhưng những mâu thuẫn vẫn chưa bùng nổ mạnh mẽ. Mãi cho đến năm 1966, Thương Tọa Trí Quang đích thân ra Huế lãnh đạo phong trào tranh đấu chống Thiệu-Kỳ. Có được một số quân nhân miền Trung ủng hộ.

 

Phong trào nầy rất rầm rộ, định cướp chính quyền ở mấy tỉnh miền Trung. Những khẩu hiệu chống Mỹ, chống chánh quyền quân nhân được giăng khắp các thành phố Huế, Ðà Nẳng, Quảng Nam, Quảng Tín, v.v...những khẩu hiệu sặc mùi CS đã làm cho dân chúng vùng này hốt hoảng.

 

Ủy Ban Cứu Quốc miền Trung hay còn gọi là Mặt Trận Nhân Dân Cúu Quốc miền Trung, ngoài Thượng Tọa Thích Trí Quang là đầu não, còn có bác sĩ Lê Khắc Quyến, giáo sư Tôn Thất Hạnh, giáo sư Bùi Tường Huân, Hoàng Phủ Ngọc Phan, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Ðắc Xuân,...

 

Thiếu Tướng Nguyễn Ngọc Loan, Giám Ðốc An Ninh Quân Ðội kiêm Tổng Giám Ðốc An Ninh Quốc Gia, đích thân ra miền Trung dẹp được cuộc “tranh đấu” nầỵ Thượng Tọa Thích Trí Quang được đưa vào Saigon. Thượng Tọa Thích Trí Quang tuyên bố tuyệt thực vô hạn định, đến nằm trong bịnh viện Duy Tân của Bác sĩ Nguyễn Duy Tài ở đường Duy Tân Saigon.

 

Uy tín của Thượng Tọa Thích Trí Quang xuống khủng khiếp kể từ ngày ông ra lệnh đưa bàn thờ Phật xuống đường bị Thượng Tọa Tâm Châu phản đối, rồi đến cuộc tuyệt thực kéo dài đúng 100 ngày; một cuộc tuyệt thực đúng 3 tháng 10 ngày cho thấy Thượng Tọa TTQ làm một việc vừa phản khoa học lại vừa có tính cách bịp bợm, vô ý thức, vì trên đời không ai có thể nhịn ăn 100 ngày mà vẫn sống, vẫn khoẻ mạnh như Thương Tọa Trí Quang. Sở dĩ Thương Tọa Trí Quang kéo dài cuộc tuyệt thực đến 100 ngày vì ông đinh ninh rằng chính quyền Nguyễn Cao Kỳ sẽ nhượng bộ những đòi hỏi của ông, nhưng tướng Nguyễn Ngọc Loan, chỉ huy ngành Cảnh Sát cũng như Trung Ương Tình Báo có đầy đủ dữ kiện và yếu tố chắc chắn là Thượng Tọa Thích Trí Quang vẫn ăn uống như thường. Ông tuyên bố tuyệt thực nhưng sự thực ông không tuyệt thực ngày nào hết. Thượng Tọa nằm ở bịnh viện của Bác sĩ Nguyễn Duy Tài là để dưỡng sức chứ không phải để tranh đấu. Sức khoẻ của Thượng Tọa Thích Trí Quang không hề suy giảm nên chính quyền Nguyễn Cao Kỳ không có gì mà sợ. Hơn ai hết, chắc Thượng Tọa Thích Trí Quang cũng biết Bác sĩ Tài là một nhà trí thức “vừa đi theo khối Ấn Quang, vừa theo cả chính quyền” nên mọi hành động của ông đều bị biết hết.

 

Sau 100 ngày tuyệt thực, Thượng Tọa Thích Trí Quang trở về chùa Ấn Quang tiếp tục lãnh đạo khối Phật Giáo tranh đấu. Thời gian nầy, bỗng nhiên báo chí Mỹ đăng hình Thượng Tọa Thích Trí Quang ở ngay trang bìa, nơi dành cho chính khách quốc tế, những nhân vật được cả thế giới chú ý với lời chú thích “Thương Tọa TTQ, một nhân vật đang làm rung chuyển nước Mỹ”.

 

Hàng ngũ Phật Giáo chia rẽ trầm trọng. Khối Ấn Quang lập viện Hóa Ðạo riêng do Thượng Tọa Thích Thiện Hoa làm viện trưởng. Thượng Tọa Huyền Quang làm Tổng thơ ký.

 

Thượng Tọa Tâm Châu lập viện Hóa Ðạo riêng lấy Việt Nam Quốc Tự làm trụ sợ Viện trưởng viện Hóa Ðạo nầy là TT Thích Tâm Châu, Tổng thơ ký là TT Huyền Minh.

 

Sau cuộc Tổng công kích của CS vào Tết Mậu Thân, vào 5/1968, Thượng Tọa Thích Trí Quang và đại đức Liễu Minh bị cảnh sát bắt giữ vì liên lạc với CS. Mãi cho đến 7/1968, nhân một cuộc họp kín ở dinh Ðộc lập do TT Thiệu chủ tọa, ông Nguyễn Cao Thăng làm phụ tá, một nhà sư thuộc khối Ấn Quang đã đứng lên yêu cầu TT Thiệu trả tự do cho Thương Tọa Thích Trí Quang. TT Thiệu chấp thuận.

 

Thượng Tọa Thích Trí Quang lại trở về chùa Ấn Quang nhường chức Chánh thơ ký viện Tăng Thống cho TT Thích Ðức Nhuận. Lập trường của khối Ấn Quang bắt đầu thay đổi khi khối nầy chấp thuận tham gia bầu cử bán phần Thượng Viện VNCH, đưa liên danh Hoa Sen do giáo sư Vũ Văn Mẫu làm Thụ ủy; phía Thiên Chúa Giáo có liên minh Bông Huệ do luật sư Nguyễn Văn Huyền làm Thụ ủy; phía chính quyền có liên danh Mặt Trời do Huỳnh Văn Cao làm Thụ ủy. 3 liên danh nầy đắc cử vào Thượng viện thì liên danh Hoa Sen của khối Ấn Quang do Vũ Văn Mẫu làm Thụ ủy chia rẽ ngay. Một số nghị sĩ trong liên danh Hoa Sen hầu hết là đệ tử ruột của Thương Tọa Thích Trí Quang như Trần Quang Thuận, Tôn Thất Ðính, Nguyễn Duy Tài,v.v... đã đầu hàng Nguyễn Văn Thiệu, chấp thuận Luật Ủy Quyền, luật 007 kèm kẹp báo chí, trao toàn quyền cho TT Thiệu bán miền Nam. Trong khi liên danh Bông Huệ của luật sư Nguyễn Văn Huyền, trừ Trần Văn Hương đi với TT Thiệu để làm phó TT, tất cả các nghị sĩ trong liên danh Bông Huệ đều đoàn kết chặt chẽ quyết tâm tranh đấu chống lại sự độc tài của TT Thiệu.

 

Trong Thượng viện, liên danh Hoa Sen của khối Ấn Quang không làm nên trò trống gì, không có kế hoạch đấu tranh chính trị trong nghị trường. Mãi cho đến năm 1974, khối Ấn Quang bắt đầu đón gió, thành lập “Lực Lượng Hòa Hợp và Hoà Giải Dân Tộc” do nghị sĩ Vũ Văn Mẫu làm chủ tịch. Lực lượng nầy thành lập sau phong trào Nhân Dân Tố Tham Nhũng của linh mục Trần Hữu Thanh và nhóm Quốc Gia ở Hạ viện. Lại nữa, trong giai đoạn các Văn Nghệ Sĩ vùng lên đòi tự do báo chí và xuất bản, đòi hủy bỏ luật 007, “Lực Lượng Hòa Hợp và Hoà Giải Dân Tộc” của nghị sĩ Vũ Văn Mẫu tỏ ra hùng hổ nên không được báo chí ủng hộ.

 

Sau đó, Viện Hóa Ðạo được bầu lại, Thượng Tọa Thích Trí Quang định hất TT Thích Thiện Minh ra khỏi chức Viện trưởng Viện Hóa Ðạo, nên trong cuộc bầu cử nầy, phe cánh của Thương Tọa Thích Trí Quang tìm cách loại TT Thiện Minh và TT Huyền Quang. TT Thiện Minh phản ứng quyết liệt, đưa các đệ tử ở Trung Tâm Quảng Ðức, trụ sở của Tổng vụ Thanh niên Phật tử đến chùa Ấn Quang trong cuộc bầu lại viện Hóa Ðạọ TT Thiện Minh và TT Huyền Quang nhất định chống lại âm mưu của Thượng Tọa Thích Trí Quang. Cuộc bầu bất thành suýt đổ máu, nhưng Thượng Tọa Thích Trí Quang nhất quyết gạt TT Thiện Minh và TT Huyền Quang ra ngoài chỉ vì các TT Thiện Minh và Huyền Quang không chấp thuận đường lối của Thượng Tọa Thích Trí Quang định đưa Phật giáo vào con đường Chính trị Phi dân tộc, liên kết với CS để thành lập Lực Lượng Thứ Ba thân cộng sản.

 

Tuần lễ sau, khối Ấn Quang bỗng nhiên đưa ra thành phần lãnh đạo mới của Viện Tăng Thống và Viện Hóa Ðạo, trong đó Thượng Tọa Ðức Nhuận từ chức Chánh Thơ Ký Viện Tăng Thống, Thượng Tọa Trí Quang thay thế, Thượng Tọa Thích Trí Thủ thay Thượng Tọa Huyền Quang làm Tổng Thơ ký Viện Hóa Ðạo.

 

Cuộc tấn công của CS vào Ban-Mê-Thuột, sau đó tràn đến Phú Yên và mấy tỉnh miền Bắc của Quân Ðoàn 1. Trong khi CS tràn ồ ạt như thế thì các Tỉnh Bộ của “Lực Lượng Hòa Hợp và Hoà Giải Dân Tộc” lại cộng tác với CS để tiếp thu các tỉnh lúc ban đầu, rồi cử đại diện vào Saigon liên lạc với Trung Ương Lực Lượng Hoà Hợp và Hòa Giải Dân Tộc. Thượng Toạ Thích Trí Quang và giáo sư Vũ Văn Mẫu mừng hí hửng, coi là đã nắm được thời cơ để quật khởi, lãnh đạo Lực Lượng Thứ Ba như Hiệp Ðịnh Paris quy định. Lối lạc quan tếu của Thượng Tọa Thích Trí Quang và giáo sư Vũ Văn Mẫu đã làm cho miền Nam Việt Nam mất vào tay CS nhanh hơn.

 

Nhưng, việc đến đã đến, ngày 26/4/1975, Thượng Tọa Thích Trí Quang nhận được một bức thư viết bằng chữ Hán của Thượng Tọa Thích Ðôn Hậu, Phó Chủ Tịch Liên Minh Dân Tộc, Dân Chủ và Hòa Bình của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, báo tin cho ông biết, “chiếm được chính quyền, CS không dùng ông nữa đâu! Ðừng mơ ước, nếu có thể, ông nên ra đi thì hơn”. Khi đó, Thượng Tọa Thích Trí Quang đã bừng tỉnh giấc mơ làm lãnh tụ, nhưng không biết đi về đâu bây giờ? Nhờ vào Mỹ thì theo những người thân cận của ông cho hay, ông đang uất hờn Mỹ (vụ chống Nguyễn Cao Kỳ năm 1966) nên không chịu. Thượng Tọa Thích Trí Quang đành ở lại Saigon, chỉ có Ðại Ðức Thích Giác Ðức cùng với Thượng Tọa Huyền Vi, Thượng Tọa Thiên Ðịnh cùng với một số các vị cao tăng khác di tản. Thượng Tọa Huyền Vi và Thượng Tọa Thiên Ðịnh đến Guam là sang thẳng Pháp ở với Ðại Ðức (nay là Hòa Thượng) Nhất Hạnh.

 

Sau khi CS chiếm miền Nam VN, Thượng Tọa Thích Trí Quang vẫn ở lại chùa Ấn Quang để “tu học và dịch sách”, không tiếp khách hay làm chánh trị gì nữa. Thượng Tọa Thích Trí Quang vẫn không hở môi hay hô hào tranh đấu gì nữa mặc dầu Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất bị chính quyền CS giải tán (1981), mặc cho CS đày ải, chém giết tăng ni, thi hành chính sách độc tài khát máu. Ông không còn nói năng gì khi lớp lớp sư sải tự thiêu hay bị đuổi ra khỏi chùa. Ông không còn đem bàn thờ Phật xuống đường khi thấy số chùa chiền, trước đây được gầy dựng lên thập bội, nay bị giảm sút thập phần khi CS sung công làm nhà chứa kho.

 

Ngày nay, ông và các vị sư khác nhận tiền cúng dường từ Phật tử ở hải ngoại.

 

Cuộc đời chính trị của Thượng Tọa Thích Trí Quang đến đây coi như đã hết. Tất cả những gì ông định xây dựng cho cá nhân ông cũng tan biến theo hư không...Cuộc đời như nước trôi qua cầu và không bao giờ trở lại chỗ cũ.

 

Nhưng những người từng bỏ nước ra đi ngày đêm tụng niệm cầu an cho ông...

 

1. Thượng Tọa Thích Trí Quang:

 

Thượng tọa Thích Trí Quang tên thật là Phạm Quang, sinh năm 1922 tại làng Diêm Ðiền (còn được gọi là Nại Hiên hay làng Kẻ Nại) ở phía Tây ngoại ô thành phố Ðồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Ðây là một làng nổi tiếng có nhiều người hoạt động cho VC. Các cán bộ CS của làng này cũng thuộc vào loại quá khích và sắt máu. Mặt khác, vào năm 1885, khi Phong trào Văn Thân nổi lên, chính dân làng Diêm Ðiền và làng Ðồng Ðình đã tiến vào đốt nhà thờ Sáo Bùn của công giáo ở phía Nam thành phố Ðồng Hới, thiêu sống luôn mấy trăm giáo dân ở đó. Số giáo dân còn sống sót phải bỏ làng chạy về phía Bắc thành phố Ðồng Hới và về sau lập một giáo xứ mới tại đây lấy tên là giáo xứ Tam Tòa. Sự thù ghét công giáo của dân làng Diêm Ðiền đã in sâu vào tâm trí của TT Trí Quang từ lúc ông còn niên thiếu.

 

Dân làng Diêm Ðiền chứa chấp du kích VC. Trong thời gian Pháp chiếm đóng Ðồng Hới, từ 1947-1954, ít ai dám đi sâu vào làng Diêm Ðiền, mặc dù làng này ở sát phía Tây thành phố và bên làng có đồn của Quân đội Quốc gia VN trấn đóng.

 

Gia đình ông có 4 anh chị em: Phạm Quang, Phạm Minh, Phạm Chánh và Phạm Ðại. Mấy người em của ông chỉ học tới sơ học (lớp 3), đã gia nhập bộ đội Việt Minh từ năm 1946. Phạm Chánh có cấp bậc Trung sĩ, chỉ huy một tiểu đội du kích của VC, đã bị Pháp bắn chết ở Ðức Phổ, phía Tây Ðồng Hới vào ngày 4/6/1947 khi mới 21 tuổi. Ðây là người mà vài sử gia PG gọi là “một trong những lãnh tụ kháng chiến”. Phạm Ðại là một y tá bộ đội, đã ở lại miền Bắc sau Hiệp định Geneva.

 

Sau khi Phạm Chánh qua đời, vợ của Phạm Chánh từ chiến khu trở về xin cấp giấy phép hồi cư để phụng dưỡng bố mẹ chồng ở Diêm Ðiền. Thiếu úy Huỳnh Công Tịnh, Trưởng phòng 2 của Trung đoàn Nguyễn Huệ đóng ở Ðồng Hới, đã cứu xét đơn, bắt cô ta làm tờ cam kết không tiếp tục hoạt động cho Việt Minh, rồi cấp giấy phép cho hồi cư, nhưng thông báo cho Trưởng đồn Diêm Ðiền biết và ra lệnh phải theo dõi vì đây là một thành phần nguy hiểm. Vợ của Phạm Chánh là một cô gái có nhan sắc, mới về nhà cha mẹ chồng được 2 tuần thì đã lân la đến khu đồn Diêm Ðiền đùa cợt và ít lâu sau cô đã bắt bồ được với Trưởng đồn. Thấy hành vi của cô khả nghi như hỏi về tình trạng của đồn, theo dõi các cuộc hành quân nên các đơn vị ở đây đã tương kế tựu kế. Vợ Phạm Chánh đã làm nội gián và cô ta đã bị giết khi tìm cách ngủ với Trưởng đồn ngay trong đêm VC tấn công vào đồn này.

 

Trong cuốn “The Lost Revolution” (nxb. Harper and Row, 1965), Robert Shaplen có ghi lại rằng khoảng tháng 5/1964, sau khi chế độ Ngô Ðình Diệm sụp đổ, người em thứ hai của TT Trí Quang là Thích Diệu Minh, một Ủy viên của Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Bình, đã cùng với một cán bộ Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, lén vào chùa Từ Ðàm thăm ông. Nhưng thực ra Phạm Minh không có đi tu, có lẽ khi vào tới Huế, Phạm Minh đã mặc áo cà sa và lấy tên là Thích Diệu Minh để dễ trà trộn.

 

Dân làng Diêm Ðiền chuyên về nghề mộc, làm ruộng và đi làm mướn, không có thành phần khoa bảng, ít ai học hết tiểu học. Giọng của dân làng này hơi ngọng, TT Trí Quang cũng có giọng đó nên ông đã gặp nhiều khó khăn khi nói trước quần chúng. Ông đã cố gắng luyện giọng lại nhưng không như ý muốn. Năm 1954, khi Hiệp định Geneva được ký kết, mặc dù ở ngay ngoại ô thành phố Ðồng Hới, có thể di cư vào nam dễ dàng, nhưng đa số dân làng này đã ở lại với VC.

 

Như đa số các tăng sĩ thời đó, học vấn của TT Trí Quang chỉ có hạn. Về Hán học, ông học với các sư, chứ không học với các nhà Nho. Hán học của ông do đó là Hán học của nhà Phật, không phải Hán học của nhà Nho. Loại Hán học này chỉ hướng vào việc tìm hiểu kinh Phật, nên kiến thức tổng quát của ông không nhiều. Về Tây học, ông chưa học hết Trung học Ðệ nhất cấp. Thời của ông, đậu diplôme (trung học đệ nhất cấp) không phải là chuyện dễ dàng.

 

Có thể ông chỉ học hết tiểu học (Primaire), vì ở Ðồng Hới cho tới năm 1945 chỉ có trường Tiểu học. Khi vào Huế, ông đã học thêm Hán học và Phật học, chứ không học thêm ở một trường Tây nàọ Về Phật học, ông tốt nghiệp Trường An Nam Phật Học ở Huế năm 1943. Nghe ông thuyết pháp và đọc 2 tác phẩm của ông là “Cuốn sách nhỏ của người xuất gia” và “Cuốn sách nhỏ của người tại gia”, người ta có thể thấy là kiến thức của ông không nhiều và không sâu sắc. Trong bài “Ðịa vị và nhiệm vụ hộ pháp của người Phật tử tại gia”, ông viết:

 

“Cái thành kiến quái gở cho rằng “tôi phải hy sinh sự tự lợi của tôi cho sự lợi tha” cũng sẽ phải tan rã vì nguyên tắc này, bởi vì không có sự lợi tha nào đúng nghĩa từ ngữ áy mà thiếu tự lợi tức sự áp dụng Phật pháp trước hết, hay đối lại cũng chẳng có một sự tự lợi nào đúng nghĩa của danh từ ấy mà không vì mục đích lợi tha tức vì lợi ích chung mà áp dụng Phật pháp.

 

“Thật là một lỗi lầm đáng khinh bỉ khi một người đã sống trong Phật pháp vô thượng mà không thẳng thắn bộc lộ rạ Họ bảo như thế để moi người thấy mình không cố chấp tín ngưỡng của mình, nhưng họ có biết đâu rằng cố chấp là một việc mà thành thật là một việc khác.

 

Không thành thực bộc lộ tư cách Phật tử của mình thì làm sao cảm hóa người được. Họ còn đi hợp tác với ngoại đạo tà mạ Họ bảo để tỏ tư cách quảng đại của Phật tử, nhưng lời ấy chỉ là che đậy những lý do lấy Ðạo làm bàn đạp cho lợi lộc cá nhân của mình mà thôi, chứ Phật tử sao đi hợp tác với ngoại đạo?”

 

Ông cũng có dịch một số kinh Phật bằng chữ Hán ra chữ Việt.

 

Khi VC cướp chính quyền năm 1945, ông gia nhập Mặt Trận Việt Minh. Trong cuốn No More Vietnam, Nixon cho biết là ông đã bị Pháp bắt 2 lần trước năm 1954 vì hoạt động cho Việt Minh. TT Trí Quang không hề dấu diếm mục tiêu của ông khi ông tuyên bố Giáo hội Phật giáo thích hợp với chế độ CS (He was a disciple of Thich-Tri-Do, the leader of the Communist-dominated Buddhist Church in North Vietnam, and had once said that Buddhism was entirely compatible with communism).

 

Sau khi có lệnh của Việt Minh phải tản cư khỏi Huế vào cuối năm 1946, ông đã về lại Diêm Ðiền ở Ðồng Hới, nơi quê quán của ông, nghỉ lại đây một thời gian ngắn rồi cùng Thích Mật Thể đi ra Vinh. Ông ở Vinh mấy tháng lại quay về Ðồng Hới và giữ chức Chủ tịch Ủy ban Phật giáo Cứu quốc Quảng Bình. Năm 1947, Pháp chiếm Ðồng Hới, ông ở Diêm Ðiền qua cư ngụ ở làng Trung Nghĩa, phía Tây làng Diêm Ðiền, vì Diêm Ðiền quá sát thành phố, rất khó hoạt động. Những địa diểm mà ông thường xuyên lui tới để hội họp với Ủy ban Kháng chiến tỉnh Quảng Bình là Ðức Phổ, Thuận Lý và Phú Quý, các nơi này Pháp chưa kiểm soát hoàn toàn được. Cùng hoạt động với ông có 2 cán bộ nội thành của Việt Minh là Nguyễn Toại ở Ðồng Ðình và Nguyễn Tịch ở Ðồng Phụ Ðồng Ðình và Ðồng Phú là 2 làng nằm ngay trong thành phố Ðồng Hới. Nguyễn Toại (thường được gọi là Toại béo) trước làm Nhà Ðèn Huế, theo CS tản cư ra Ðồng Hới vào cuối năm 1946 cùng lượt với TT Trí Quang. Cả Nguyễn Toại, Nguyễn Tịch và TT Trí Quang đều bị Pháp bắt năm 1947. Trong thời gian hoạt động cho Việt Minh, Nguyễn Toại đã chỉ điểm nhiều thành phần đảng phái quốc gia có lập trường chống CS cho Việt Minh bắt thủ tiêu, nên khi Nguyễn Toại bị bắt, có người đã tố cáo với Pháp về chuyện này, do đó Pháp đã đem Nguyễn Toại ra xử bắn. Nguyễn Tịch trốn được khỏi nhà giam vào ban dêm. TT Trí Quang chỉ bị giam một thời gian rồi được trả tự do. Nhưng ít lâu sau ông bị bắt trở lại vì Phòng 2 của Pháp thấy ông vẫn còn liên lạc với các cán bộ giao liên của Việt Minh. Sau một thời gian giam giữ, ông được một viên chức thuộc địa của Pháp ở Huế bảo lãnh. Ông làm tờ cam kết không hoạt động cho Việt Minh nữa, nên được thả ra. Nhận thấy không còn hoạt động ở Ðồng Hới được, ông trở về Huế và chuyên lo Phật sự, nhưng bên trong vẫn bí mật hoạt động cho Việt Minh.

 

Năm 1953, Hồ Chí Minh thành lập Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình để gây phong trào phản chiến, vận động dư luận quốc tế và quốc nội làm áp lực buộc Pháp ngưng chiến. Hòa thượng Thích Trí Ðộ là Ủy Viên Trung Ương của tổ chức nàỵ Thượng Tọa Trí Quang là người hoạt động tích cực cho Ủy Ban.

 

Sau cuộc di cư năm 1954, TT Trí Quang làm Hội trưởng Hội Việt Nam Phật Học ở Huế. Lợi dụng cương vị này, ông đứng ra lập Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình, một tổ chức phản chiến do Việt Minh lập năm 1953. Ông đã quy tụ được một số trí thức Phật Giáo thời đó tại Huế như bác sĩ Lê Khắc Quyến, bác sĩ Thú Y Phạm Văn Huyến, Dược sĩ Nguyễn Cao Thăng, ông Nguyễn Văn Ðảng, giáo sư Tôn Thất Dương Kỵ. Mục tiêu của Ủy Ban này là ngụy hòa, kêu gọi hòa hợp hòa giải dân tộc và tổ chức bầu cử ngay để thống nhất 2 miền Nam Bắc. Với tình trạng xã hội và chính trị vô cùng xáo trộn của miền Nam lúc dó, HCM tin rằng nếu có bầu cử chắc chắn CS sẽ thắng như năm 1945, vì họ đã gài lại vô số cán bộ nằm vùng hoạt động tại miền Nam. TT Trí Quang đã làm công tác dân vận đó giúp VC nên nhóm của ông bị bắt. Chức Hội Trưởng Hội Việt Nam Phật Học của ông giao lại cho TT Thích Giác Nhiên.

 

Vì TT Trí Quang đang làm Hội trưởng Hội Phật Học ở Huế nên công an trình nội vụ cho ông Ngô Ðình Cẩn giải quyết. Sau khi xem hồ sơ của TT Trí Quang, ông Ngô Ðình Cẩn thấy TT Trí Quang là người đồng hương nên quyết định chiêu hồi cả nhóm này. Ông Ngô Ðình Cẩn cho TT Trí Quang xem hồ sơ của Phòng 2 Pháp để lại, trong đó ghi rõ từng trường hợp ông hoạt động cho VC khi ở Quảng Bình và tờ cam kết của ông không tiếp tục hoạt động cho VC nữa. Sau đó ông Ngô Ðình Cẩn nói với TT Trí Quang rằng nếu Thượng Tọa chịu giữ lời cam kết và hợp tác, chính phủ sẽ giúp đỡ cho. Trước cái thế chẳng đặng đừng này, TT Trí Quang đã chấp nhận hợp tác và ông Ngô Ðình Cẩn đã dùng TT Trí Quang để nắm khối Phật giáo miền Trung. Nhiều người đã ngăn cản ông Ngô Ðình Cẩn về chuyện này, nhưng ông Ngô Ðình Cẩn tin rằng ông đã nắm hồ sơ TT Trí Quang trong tay, TT Trí Quang sẽ không dám phản lại ông. Ông Ngô Ðình Cẩn đã yểm trợ rất nhiều cho các hoạt động của Phật Giáo tại chùa Từ Ðàm để tăng uy tín cho TT Trí Quang và thỉnh thoảng có đến chùa Từ Ðàm ăm cơm chay với TT Trí Quang.

 

Chùa Từ Ðàm được xây cất từ 1703, đời Minh Vương Nguyễn Phúc Chu, có tên là Ấn Tôn Tư Ðến đời vua Hiến Tổ, hiệu là Thiệu Trị (1841-1847), triều đình cho rằng tên chùa phạm húy nên đổi thành chùa Từ Ðàm. Vì được xây cất từ lâu nên chùa bắt đầu hư nát. Ông Ngô Ðình Cẩn đã giúp cho TT Trí Quang trùng tu lại nên trông rất mới mẻ, quan khách cứ tưởng như chùa mới xâỵ

 

Bác sĩ Lê Khắc Quyến được cử giữ chức Giám đốc Bệnh viện Trung Ương Huế, mặc dù ông chỉ là Y sĩ Ðông Dương (chưa có luận án), không phải là Bác sĩ ngạch Pháp.

 

Ông Nguyễn Văn Ðẳng được bổ nhiệm làm Tổng thư ký Tòa thị chính Ðà Nẵng năm 1955 và đến năm 1962 được đưa ra làm tỉnh trưởng tỉnh Thừa Thiên kiêm Thị trưởng thành phố Huế. Khi vụ Phật Giáo xảy ra vào tháng 3/1963 ở Huế, ông đang làm thị trưởng ở đó. Ông được coi là một Phật tử thuần thành nên không hề bị đòi nợ máu khi ông ra lệnh cho Thiếu tá Ðặng Sĩ dẹp cuộc biểu tình trước đài phát thanh. Thiếu tá Ðặng Sĩ, người thừa hành, bị đòi nợ máu, vì Ðặng Sỹ là người Công giáo.

 

Ngày 1/6/1963, cả ông Nguyễn Văn Ðẳng lẫn Thiếu tá Ðặng Sỹ đều bị ngưng chức và về đợi lệnh ở Bộ Nội vụ. Sau này ông Ðẳng được cử giữ chức Ðại biểu Chính phủ tại Trung phần. Trong trận Tết Mậu Thân, ông Ðẳng bị mất tích. Mọi người đều tưởng ông đã bị giết, nhưng sau 30/4/75 ông trở lại Huế. Ðiều này làm nhiều người ngạc nhiên về vai trò của ông. Hiện ông ở Hoa Kỳ.

 

Dược sĩ Nguyễn Cao Thăng đi theo Việt Minh từ 1945 đến năm 1951 thì trở về Hà Nội và theo học trường Dược tại Hà Nội. Năm 1954, khi mới di cư vào Nam, ông đã tham gia Ủy Ban Bảo Vệ Hòa Bình của TT Trí Quang. Sau khi được chiêu hồi, ông Ngô Ðình Cẩn đã nhờ Linh mục Cao Văn Luận giúp NCT lấy xong bằng Dược sĩ rồi giao cho Nguyễn Cao Thăng đứng đầu hãng bào chế dược phẩm OPV tại Saigon để kinh tài cho Ðảng Cần Lao. NCT cũng được ông Ngô Ðình Cẩn đưa ra làm Dân biểu Quốc hội Lập hiến trong cuộc bầu cử 1957. Khi Tướng Nguyễn Văn Thiệu làm Tổng Thống, NCT lại được chọn làm Phụ tá TT đặc trách liên lạc với Quốc hội. Ông có nhiệm vụ vận động các dân biểu bỏ phiếu ủng hộ các dự luật và các đường lối do Hành pháp đưa ra. Nguyễn Văn Ngân, nhập ngũ khóa 13 Thủ Ðức, đang ở Sư đoàn 7, được NCT đưa về làm Phụ tá, có nhiệm vụ xách cặp tiền đi theo và chi tiền cho các dân biểu khi có lệnh của NCT. Khi NCT qua đời, Nguyễn Văn Ngân được cử giữ chức vụ của NCT vì đã quen công việc.

 

TT Trí Quang chỉ trá hàng ông Ngô Ðình Cẩn. Các nhân viên tình báo có cho ông NÐC biết TT Trí Quang vẫn tiếp tục liên lạc với VC nhưng ông không quan tâm nhiều. Ông tin ông có thể tương kế tựu kế.

 

Tháng 5/1963, khi có lệnh hạn chế treo cờ các tôn giáo ngoài các cơ sở tôn giáo, TT Trí Quang đã lợi dụng cơ hội này phát động phong trào Phật Giáo chống chính phủ Ngô Ðình Diệm với thủ đoạn và chiến thuật mà VC thường áp dụng (bàn sau).

 

Năm 1964, khi Giáo Hội Việt Nam Thống Nhất (khối Ấn Quang) được thành lập, TT Trí Quang giữ chức Chánh thư ký Viện Tăng Thống.

 

Sau khi Tướng Nguyễn Khánh làm cuộc “chỉnh lý” và lên nắm chính quyền, TT Trí Quang đã lập Hội Ðồng Nhân Dân Cứu Quốc, sau biến thành Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng, trong đó có nhiều đặc công CS nằm vùng lãnh đạo 2 tổ chức này. Lực lượng của ông mở cuộc đánh phá Công giáo và các đảng phái Quốc gia, dưới chiêu bài “diệt dư Ðảng Cần lao”, đòi Mỹ rút quân, ngụy hòa, gây rối loạn cả miền Nam VN. Lực lượng của ông đã bị Tướng Nguyễn Cao Kỳ dẹp tan vào tháng 6/1966. Trong cuộc họp báo ngày 7/6/1966, Chuẩn tướng Phan Xuân Nhuận tuyên bố TT Trí Quang là CS nên sẽ bị bắt, nhưng sau đó ông vẫn không bị bắt.

 

Sau 30/4/1975, nhóm Ấn Quang do ông lãnh đạo đã tổ chức mừng giải phóng và coi thắng lợi của VC là thắng lợi của Phật Giáo. Nhưng đến năm 1976, Hà Nội giải thể Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, nhóm ông cũng bị loại theo.

 

Trong cuộc lục soát chùa Ấn Quang của lực lượng an ninh CS vào đêm 6/4/1977, các Hòa thượng Huyền Quang, Thiện Minh, Quảng Ðộ và một số tăng sĩ đã bị bắt, nhưng công an không đụng đến ông. Ông chỉ bị quản thúc tại chỗ và mọi việc liên lạc giữa ông với người ngoài không có gì khó khăn lắm.

 

TT Trí Quang được coi là người lãnh đạo nhóm Phật giáo quá khích và cực đoan trong tông phái Phật giáo Ấn Quang ở miền Trung. Nhiều người nghĩ rằng ông đã sống và hoạt động với VC nhiều năm nên đã học được nhiều kỹ thuật đấu tranh chính trị và thủ đoạn của CS. Nhìn cách điều động các cuộc đấu tranh của ông, người ta thấy ông có nhiều mưu lược. Ông điều hành cuộc đấu tranh của Phật giáo miền Trung đúng phương pháp mà VC thường xử dụng. Chính phủ Ngô Ðình Diệm chỉ ra lệnh hạn chế việc treo cờ tôn giáo ngoài các cơ sở tôn giáo, ông phao tin chính phủ ra lệnh triệt hạ cờ Phật giáo. Trong vụ nổ tại đài phát thanh Huế tối 8/5/1963, Bác sĩ Lê Khắc Quyến, một “đồng chí” của ông, khám nghiệm tử thi các nạn nhân, đã cho ông biết các nạn nhân bị chết vì một chất nổ bằng plastic cực mạnh, nhưng ông vẫn tuyên truyền kích động, phao tin các nạn nhân bị chết vì súng bắn, lựu đạn và xe tăng cán... Vừa ký kết xong với Ủy Ban Liên Bộ một thông cáo chung giải quyết vụ Phật giáo, ông tung ngay một “mật điện” giả để hô hoán chính quyền tìm cách không thực thi thông cáo chung và hô hào tiếp tục đẩy mạnh cuộc đấu tranh, v.v...

 

Nhưng một sĩ quan tình báo cao cấp của VNCH thời đó đã nói: TT Trí Quang chỉ là ấu chúa, mọi việc trong triều đều do Thái sư và Thừa tướng lọ Thái sư là Võ Ðình Cường, còn Thừa tướng là Nguyễn Trực.

 

Thích Trí Quang quê ở Quảng Bình nên Huế không phải là đất dụng võ của ông. Ở Huế thời đó lại có quá nhiều thành phần xuất sắc, nên TT Trí Quang nằm trong hạng vô danh tiểu tốt. Khi nhóm TT Thích Thiện Chiếu, Thích Trí Ðộ, Thích Mật Thể, ...đi tản cư và ở lại Nghệ An theo Việt Minh, một mình TT Trí Quang bị Pháp bắt nên phải từ Quảng Bình quay lại Huế, vai trò của ông mới được chú ý. Sau này ông Ngô Ðình Cẩn đã giúp đở tối đa và tạo uy tín cho ông, đưa ông trở lại làm Hội trưởng Hội Việt Nam Phật Học để nắm khối Phật Giáo Miền Trung, ông mới có chút uy tín. Nhưng mọi lực lượng đều nằm trong tay Võ Ðình Cường.

 

Võ Ðình Cường lãnh đạo Ban Huynh Trưởng Cố Vấn Gia Ðình Phật Tử, một tổ chức do bác sĩ Lê Ðình Thám thành lập tại Huế năm 1944. Năm 1949, bác sĩ Lê Ðình Thám được Hồ Chí Minh gọi ra Bắc, Võ Ðình Cường đứng lên lãnh đạo tổ chức này và hoạt động cho Việt Minh. Chính Võ Ðình Cường nhận chỉ thị của Khu Ủy Trị-Thiên-Huế, hoạch định các kế hoạch, chiến thuật và thủ đoạn đấu tranh rồi đẩy TT Trí Quang đi theo, còn Nguyễn Trực là người điều động.

 

Nhìn chung, TT Trí Quang có những đặc tính sau đây:

 

Ðộc đoán: Ông muốn thâu tóm mọi quyền hành trong Giáo Hội Phật Giáo VN Thống Nhất và sau này, trong Giáo Hội PG Ấn Quang. Mọi kế hoạch tranh đấu ông chỉ bàn với Võ Ðình Cường rồi bắt các tăng sĩ khác đi theo. Ông xem thường các tăng sĩ người miền Bắc và miền Nam, coi họ là những người không có mưu lược. Có người cho rằng thái độ độc đoán này phát xuất từ các chỉ thị của Khu Ủy mà ông phải tuân theo, ông không thể để cho các tăng sĩ khác lái đi trệch hướng. Trong cuộc đụng độ năm 1966, ông bất chấp lệnh của Viện Hóa Ðạo. Ngày 26/3/1966, TT Tâm Châu, Viện Trưởng Viện Hóa Ðạo, ra thông bạch kêu gọi giữ bình tỉnh trong khi thương lượng với chính phủ thì hôm sau, ngày 27/3/1966, TT Trí Quang lại ra lệnh tổ chức một cuộc biểu tình 20,000 người ở Huế để thách đố TT Tâm Châụ Trước tình thế này, Viện Hóa Ðạo đã triệu tập một phiên họp vào ngày 27/5/1966 và ra thông cáo tuyên bố từ nay Viện Hóa Ðạo làm việc theo nguyên tắc “tập đoàn chỉ huy”, với dụng ý cho TT Trí Quang biết ông không thể hành động theo ý riêng. Nhưng TT Trí Quang không hề đếm xỉa đến thông cáo đó, nên ngày 17/6/1966 TT Tâm Châu lại phải ra thông cáo nữa lên án “sự lạm quyền” của TT Trí Quang và một số tăng sĩ khác.

 

Tự phụ: Ông cho rằng chỉ có ông mới có thể lãnh đạo cuộc đấu tranh đi tới thành công và những thành quả đều do mưu trí của ông.

 

Cực đoan: ông đưa chủ thuyết “Phật giáo và Dân tộc”. Ông luôn tuyên bố Phật giáo và Dân tộc gắn liền với nhau Vậy muốn cứu vản dân tộc, chỉ có một con đường duy nhất là đưa VN trở lại thời Lý-Trần, Phật giáo là quốc giáo, các Hoà thượng là quốc sư. Ðể đạt mục tiêu này, ông tuyên truyền cho thuyết Phật giáo siêu việt và độc tôn, và cổ võ loại trừ Công giáo, một tôn giáo được ông coi là “đạo ngoại lai”, phản lại quyền lợi và văn hóa dân tộc. Hầu hết các tăng sĩ miền Trung gốc Bình-Trị-Thiên và Nam-Ngãi trong khối PG Ấn Quang lúc nào cũng lặp lại chủ thuyết của ông như những con sáo. Nhưng chính chủ thuyết mà ông đưa ra đã cô lập ông với cộng đồng dân tộc. Ông cũng tỏ ra bất khoan dung đối với các tông phái không muốn chấp nhận uy quyền và chủ trương của ông trong GH PG Ấn Quang. Các vụ đánh phá VN Quốc Tự và Tổng Hội GHPGVN là những thí dụ điển hình. 

Tính chuyện mưu bá đồ vương: Ông tin rằng có thể dùng lá bài PG để tiến tới nắm chính quyền miền Nam VN. Trong cuộc biểu tình ngày 21/5/1966, người ta thấy một loại truyền đơn thăm dò được tung ra ở Huế, Ðà Nẵng và Saigon, đòi đưa TT Trí Quang lên làm Quốc trưởng và Trần Quang Thuận làm Thủ tướng. TT Thích Huyền Minh cho biết TT Trí Quang muốn thiết lập chế độ quân chủ. Ông cho rằng dù muốn dù không, đất nước này phải có vua mới. Ông muốn biến 17 tỉnh miền Trung thành một vùng trái độn do cựu Hoàng Bảo Ðại cai trị và PG là quốc giáo. Trong cuốn “Les forces politiques au Sud Vietnam depuis les accords de Genève” (Các lực lượng chính trị từ sau hiệp định Genève), bà Trần Hoài Trân, giáo sư Ðại học Luật khoa Saigon, cho biết giấc mơ của nhóm TT Trí Quang là giấc mơ một nước VN trung lập, độc lập và theo PG, trong một Ðông Nam Á trung lập và PG.

 

Cụ Cao Xuân Vĩ kể lại rằng năm 1964, sau khi chế độ Ngô Ðình Diệm đã bị Hoa Kỳ lật đổ, các Thượng Tọa Thích Trí Quang, Thích Trí Thủ, Thích Thiện Minh và Thích Ðức Nghiệp đã từng họp bàn để lập lại tập tục Tế Nam Giao ở Huế như thời Bảo Ðại. TT Thích Trí Thủ nói không có vua thì chỉ cần tìm một người gần nhất trong hoàng tộc mặc áo đứng đó là đủ. Mọi thủ tục khác PG đảm nhận.

 

Ước muốn trở lại thời quân chủ của các tăng sĩ trong nhóm An Nam Phật Học ở Huế không có gì khó hiểu. Dưới thời Bảo Ðại, ngoài sự khuyến khích của thực dân Pháp, triều đình Huế đã giúp đỡ PG Huế tối đa. Bà Từ Cung, Thái Hậu của vua Bảo Ðại, là người bảo trợ cho các chùa và các tổ chức PG ở Huế. Mỗi khi các tăng sĩ hoạt động cho Việt Minh bị Pháp bắt đều được bà Từ Cung bảo lãnh cho trở về. Hòa Thượng Thích Ðôn Hậu hoạt động cho Việt Minh, bị Pháp bắt nhiều lần, nếu không có sự can thiệp của bà Từ Cung, đã bị Pháp đem đi bắn. Ðược triều đình nhà Nguyễn bảo trợ tối đa, nhóm tăng sĩ trong An Nam Phật Học muốn tái lập chế độ quân chủ và nhờ thế dễ dàng biến PG thành quốc giáo. Như thế, chống Ngô Ðình Diệm cũng như các chế độ tiếp theo không phải vì muốn đem miền Nam tiến đến nền dân chủ, mà là đem quốc gia quay trở lại thời quân chủ. Ông Ngô Ðình Diệm là con vật bị tế thần dưới chiêu bài ngụy tạo “chống độc tài”. Tuy nhiên, qua cách thức không tương nhượng vì lý tưởng khác nhau, nhóm TT Trí Quang đã làm quá đáng, lợi dụng môt tôn giáo để làm chính trị và dám đi đến việc cấu kết cùng VC để mưu đồ riêng. Bảo Ðại, trong “Con Rồng Annam” (Le Dragon d'Annam, p. 348), nhận xét về việc “đàn áp PG” như sau:

 

“Khi các sư sãi, do Mỹ và tay sai của VC điều động, bắt đầu lao vào những cuộc biểu tình, thì nhà cầm quyền phải đối phó lại. Nhưng Diệm Nhu là người Công giáo, vì vậy sự đối phó của nhà cầm quyền bị coi là mang màu sắc tôn giáo”.

 

Nhưng khả năng của TT Trí Quang và Võ Ðình Cường có giới hạn. Nhìn qua chủ trương của nhóm ta thấy ông Võ Ðình Cường và TT Trí Quang không am hiểu tình hình chính trị quốc nội và quốc tế, cũng như những định chế của chính trị sơ đẳng. Họ không thấy được chiến lược và chiến thuật của Hoa Kỳ khi hành động. Sau khi chế độ Ngô Ðình Diệm sụp đổ, cả 2 vẫn tin rằng sự sụp đổ đó là do công lao của ho. Họ đã không nhận ra rằng chính Hoa Kỳ đã cố tình thổi phồng vụ PG để có lý do lật đổ Ngô Ðình Diệm và đem quân vào lập các căn cứ quân sự, nên đã thừa thắng xông lên. PG đã bị Hoa Kỳ biến thành công cụ mà không hay biết và cuối cùng bị báo chí. Hoa Kỳ và sách báo thổi phồng lên và đẩy cây cho đi quá trớn, sa lầy rồi bật đèn xanh cho Tướng Nguyễn Cao Kỳ thanh toán và thế giới cũng không hề lên tiếng như trước, lý do là không một quốc gia nào muốn tôn giáo xen vào chính tri.

 

TT Trí Quang biết dùng thủ đoạn nhưng không biết phương pháp tổ chức nên không thể kiểm soát được các phong trào do ông lập ra và các việc ông làm. Trong các phong trào của ông, từ trên xuống dưới không hề có một tổ chức chặt chẽ. Ông tung ra một chiến dịch rồi không biết nó sẽ đi về đâụ Trong các tổ chức của ông, cơ quan nào cũng gài người vào được: Ðặc công VC, nhân viên CIA, tình báo của cả Tổng nha Cảnh sát lẫn Phủ Ðặc ủy Trung ương Tình báo của VNCH. Về sau, nhất cử nhất động của ông đều bị đối phương bẻ gãy.

 

Ông cũng thiếu thận trọng khi dùng người. Bí thư và phát ngôn viên của ông thời kỳ đấu tranh là Ðại Ðức Thích Nhật Thiện. Thích Nhật Thiện có tên là Lê Mậu Chí, tức Hàn, người Thừa Thiên. Trước 1954, Lê Mậu Chí là công an của Ty Công an Ðồng Hới, sau chuyển vào Ty Công an Khánh Hòa. Vì một vụ dan díu rắc rối với phụ nữ, Chí bị đổi ra Chi Công an Sông Cầu và đến năm 1959 thì bị cho nghỉ việc. Chí vào Saigon học thêm Anh văn rồi đi tu. Ðến năm 1963, khi xảy ra vụ PG, Chí đã thành Ðại Ðức với Pháp danh Thích Nhật Thiện. TT Trí Quang đã chọn Chí làm bí thư và phát ngôn viên của ông. Chính Chí đã thu xếp và đưa TT Trí Quang qua ẩn náu trong cơ quan USAID Saigon khi cảnh sát lục soát chùa Xá Lợi. Một người thận trọng không ai dám dùng những người có lai lịch như thế làm bí thư khi hoạt động chính trị bí mật.

 

Ông hoàn toàn bị lệ thuộc vào Võ Ðình Cường, “cố vấn chỉ đạo” của ông. Võ Ðình Cường lại nhận chỉ thị của Khu Ủy Trị-Thiên-Huế. Ông không thể hành động ngoài sự chỉ đạo nàỵ Mưu lược mà Võ Ðình Cường bày vẽ cho ông chỉ là những tiểu xảo quá quen thuộc, tuy lừa được một số người nhẹ dạ và các chính khách ấu trĩ, nhưng cơ quan tình báo VNCH và Hoa Kỳ đều biết rõ nên đã bẻ gãy không có gì khó khăn. Vụ lật độ chế độ Ngô Ðình Diệm là do Hoa Kỳ trực tiếp hành động, nhóm của ông chỉ là công cụ.

 

Ông không có khiếu xã giao, nên Giáo Hội PG Ấn Quang không dám cử ông tham dự vào các phái đoàn PG đi thương thuyết với chính quyền hay đi dự hội nghị PG quốc tế.

 

Ông cũng thuộc loại người kiêu căng và phách lối khi đắc thắng, nhưng khi thấy tình hình nguy ngập thì tìm cách trốn tránh trách nhiệm. Chẳng hạn như vào ngày 26/8/1964, Hội Ðồng Nhân Dân Cứu Quốc của ông đốt 2 giáo xứ Thanh Bồ và Ðức Lợi ở Ðà Nẵng. Ngày 28/8/1964, Hội Ðồng này lại thừa thắng mở cuộc tấn công trường Nguyễn Bá Tòng và đốt tòa báo Xây Dựng của Linh mục Thanh Lãng ở Saigon. Trước sự lộng hành này, các thanh niên Công giáo thuộc các giáo xứ xung quanh Saigon mở cuộc tấn công mạnh mẽ đánh trả lại khiến Hội Ðồng Nhân Dân Cứu Quốc bỏ chạy. Thấy tình thế nguy ngập, 2 Thượng Tọa Thích Trí Quang và Thích Thiện Minh chạy trốn. Trong một đoạn văn của cuốn Bạch Thư (công bố vào 31/12/1993), TT Tâm Châu kể lại:

 

“Việc TT Trí Quang trốn chạy xuống Tân Châu, định sang Kampuchia, chính tôi tới nhà Phật tử mà TT cư ngụ ở đường Hồng Thập Tự hỏi thăm, họ nói cho tôi biết như vậy. Và, sau TT cùng 2 vị tùy tùng trở về Saigon thì ai cũng biết. Ðể xác tính về việc này, Ðại Ðức Thích Quảng Thành cũng có nói trong lá thư của Ðại Ðức gởi cho TT Trí Quang ngày 31/12/1973 như sau: “Năm 1964, khi Thiên Chúa Giáo xuống đường dưới thời chính phủ Nguyễn Khánh, TT đã trút bỏ trách nhiệm, cạo bỏ râu mày, cải trang trốn sang Cao-Miên. Nữa đường, nghe tình thế biến chuyển, TT mới trở về. Trong những cuộc đấu tranh, cứ đến khi nào bí lối, nguy hiểm, TT đều dùng hình thức tuyệt thực, để giao trách nhiệm và công việc cho các TT khác”.

 

Ông đã từng ở với VC trong những ngày có các cuộc tàn sát đẫm máu các chiến sĩ quốc gia từ 1945-1947. Khi VC chiếm được miền Nam, ông quay lại ngồi thiền, cầu mong được an thân, không bao giờ dám bàn tới chính trị, để mặc cho các tăng sĩ khác và Phật tử tranh đấu với nhà cầm quyền CS. Ông đã biến PG miền Trung thành công cụ của cả VC lẫn Hoa Kỳ, gây phân hóa trầm trọng trong nội bộ của GHPG Ấn Quang và cuối cùng để PGVN rơì vào tình trạng bi đát như ngày nay là bị VC quốc doanh hóa hoàn toàn.

 

2. Nay ta điểm qua vài người có liên hệ tới phong trào của TT Trí Quang để tìm hiểu nguyên nhân của tất cả sự việc.

a) Cư sĩ Lê Ðình Thám:

 

Có pháp danh là Tâm Minh, sinh năm 1987 tại làng Phú Mỹ, Ðiện Bàn, Quảng Nam. Ông thuộc dòng dõi khoa bảng. Thân phụ ông là cụ Lê Ðỉnh, Thượng Thư Bộ Binh dưới triều vua Tự Ðức. Ông thông thạo cả Hán Học lẩn Tây học, đậu Ðông Dương Y Sĩ năm 1916 và Y Khoa Bác Sĩ năm 1930 tại Ðại Học Y Khoa Hà Nội.

 

Năm 1928, BS Thám được đưa đến phục vụ tại Viện Pasteur Huế. Ông là một trong những viên chức cao cấp của chính quyền thuộc địa đứng ra tổ chức phong trào chấn hưng PG tại Trung Kỳ. Ông đã thọ giới với 2 Hòa Thượng Giác Tiên và Phước Huệ nên rất am tường về Phật Học. Năm 1932, ông đứng ra thành lập Hội An Nam Phật Học ở Huế và ông là Hội trưởng đầu tiên của hội nàỵ Sau đó, ông cùng với TT Thích Mật Khế đứng ra lập Trường An Nam Phật Học tại chùa Trúc Lâm ở Huế vào năm 1934. Trường này đã đào tạo rất nhiều tăng sĩ sau này tham gia Mặt Trận Việt Minh như Thích Trí Quang, Thích Thiện Minh, Thích Mật Thể. Năm 1940, ông thành lập Ðoàn Thanh Niên Phật Học Ðức Dục.

 

Chính ông và cụ Ðinh Văn Chấp, thân phụ của Thích Minh Châu, đã đích thân huấn luyện cho các thanh niên Phật tự Võ Ðình Cường, “cố vấn chỉ đạo” của TT Trí Quang, cũng xuất thân từ đoàn nàỵ Năm 1944, ông thành lập Gia Ðình Phật Tử Hóa Phổ. Ðến năm 1951, tổ chức này được đổi thành Gia Ðình Phật Tử.

 

Năm 1945, Lê Ðình Thám tham gia Ủy Ban Phật Giáo Cứu Quốc của Mặt Trận Việt Minh ở Huế và là lý thuyết gia điều hợp chủ nghĩa CS với Phật pháp. Năm 1946, Pháp chiếm Huế, ông và gia đình tản cư về Quảng Nam và giữ chức Chủ Tịch Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Miền Nam Trung bộ ở Liên Khu V của VC gồm các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Ðịnh. Tại đây ông tụ họp các thanh niên Phật tử vào Ðoàn Phật Học Ðức Dục ở Bồng Sơn, Bình Ðịnh, để giảng dạy về “Phật giáo và Dân chủ mới”, coi con đường của PG và con đường của CS Chủ Nghĩa là một, với mục tiêu thúc đẩy thanh niên Phật tử gia nhập Ðảng CS và tham gia kháng chiến. Ông cho lập ban nghiên cứu tổng hợp giáo lý PG với chủ thuyết Mác-Lê. Kết quả, Nguyễn Hữu Quán đã tóm lược lại công trình nghiên cứu này trong cuốn “Phật giáo và nền dân chủ mới” phổ biến khắp các tỉnh miền Trung. Ảnh hưởng của cuốn sách này rất lớn lao đối với các tăng sĩ và một số Phật tử ở miền Trung như Thích Ðôn Hậu, Thích Trí Quang, Thích Thiện Minh, Thích Huyền Quang, Võ Ðình Cường, Tống Hồ Cầm, v.v...

 

Năm 1949, khi HCM quyết định trao Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Miền Nam Trung bộ lại cho một nhóm người khác, Lê Ðình Thám bị gọi ra Bắc và cho giữ chức Chủ Tịch Phong Trào Vận Ðộng Hòa Bình Thế Giới để mở chiến dịch chống lại việc Pháp tái lập thuộc địa. Ông phải theo đường Trường Sơn để đến Hà Tĩnh, vì lúc dó các tỉnh Thừa Thiên, Quảng Trị và Quảng Bình đã bị Pháp chiếm. Năm 1953, khi bắt đầu mở các cuộc tấn công lớn để buộc Pháp nhượng đất, HCM đổi Phong Trào Bảo Vệ Hòa Bình Thế Giới thành Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình. BS Lê Ðình Thám cũng được chuyển qua làm Chủ Tịch Ủy Ban này. Năm 1956, ông được Hà Nội cử đi dự lễ Buddha Jayanti tại Ấn Ðộ với Hòa Thượng Thích Trí Ðộ. Trong dịp đó ông đã tiếp xúc nhiều với các tăng sĩ miền Nam đến tham dự lệ Sau chuyến đi này, Hà Nội đã đặt nhiều nghi vấn về lập trường của Lê Ðình Thám nên không cho ông làm Chủ Tịch Ủy Ban nữa. Kể từ đó ông dành những ngày thất sủng trong khoảng đời còn lại để dịch bộ Kinh Lăng Nghiêm. Ông mất tại Hà Nội ngày 23/4/1969.

 

Trước tiên, BS Lê Ðình Thám là một viên chức cao cấp của chính quyền thuộc địa được đưa ra Huế để thành lập các tổ chức phục hưng PG tại Trung Kỳ nhằm “hóa giải” phong trào chống Pháp của nhà Nho. Nhưng đến năm 1945, khi Việt Minh cướp được chính quyền, ông theo Việt Minh kháng chiến vì lòng yêu nước. Khi ông tỉnh ngộ thì đã quá muộn. Tư tưởng dung hợp PG với CS và chủ trương khai thác tư tưởng PG theo hướng chủ nghĩa Mác-Lênin của ông đã gây tác hại vô cùng lớn lao trên các tăng sĩ và cư sĩ trong tổ chức An Nam Phật Học ở Huê. Ða số các tăng sĩ và cư sĩ trong hội này đã theo CS. Năm 1956, ông đã bị thất sủng tại miền Bắc và đang tự sám hối thì một số đồng đạo và môn sinh của ông không hay biết chuyện đó, vẫn tiếp tục con đường ông đã vạch ra nên đem lại nhiều tang tóc cho PG và quê hương.

 

b) Võ Ðình Cường, Nguyễn Trực và Tống Hòa Cầm:

 

Võ Dình Cường sinh năm 1922 tại Sịa, xã Thạch Bình, Quận Quảng Ðiền, tỉnh Thừa Thiên. Học lực trung học đệ nhất cấp, làm giáo viên trường Bồ Ðề Huế và xuất bản sách báo PG.

 

Năm 1940, khi BS Lê Ðình Thám thành lập Ðoàn Thanh Niên Phật Học Ðức Dục ở Huế thì Võ Ðình Cường là một trong các Phật tử đầu tiên gia nhập tổ chức nàỵ Cụ Ðinh Văn Chấp và BS Lê Ðình Thám là những người hướng dẫn cho Ðoàn. Năm 1944, BS Lê Ðình Thám thành lập tổ chức Gia Ðình Phật Hóa Phổ, Võ Ðình Cường trở thành một Huynh trưởng Phật tử cốt cán trong tổ chức nàỵ

 

Năm 1945, khi Việt Minh cướp chính quyền, Võ Ðình Cường tham gia ngay Hội Phật Giáo Cứu Quốc cùng với một số đông tăng sĩ và Phật tử nòng cốt trong Hội An Nam Phật Học. Hội Phật Giáo Cứu Quốc ở Huế do Thích Mật Thể làm Chủ tịch. Cuối năm 1946, Lê Ðình Thám tản cư về Liên Khu V của CS còn cụ Ðinh Văn Chấp, thân phụ của Thích Minh Châu, về Liên Khu IV. Cả Ðoàn Thanh Niên Phật Học Ðức Dục lẫn tổ chức Gia Ðình Phật Hóa Phổ đều giao cho Võ Ðình Cường quán xuyến. Võ Ðình Cường đã chịu ảnh hưởng lớn lao tư tưởng và cuộc đời của BS Lê Ðình Thám và cụ Ðinh Văn Chấp, cả 2 người này đều chủ trương dung hợp Phật Giáo với chủ nghĩa Mác-Lênin. Bác sĩ Lê Ðình Thám được cử làm Chủ Tịch Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Miền nam Trung Bộ còn cụ Ðinh Văn Chấp làm Chủ Tịch Ủy Ban Nghiên Cứu Chủ Nghĩa Mác-lê và sau đó làm Chủ Tịch Mặt Trận Liên Việt của CS Liên Khu IV. Võ Ðình Cường quyết tâm đi theo con đường của 2 bậc trưởng thượng.

 

Vì tình trạng chiến tranh, các thành phần cốt cán trong Gia Ðình Phật Hóa Phổ tản cư mỗi người một nơi nên tổ chức này phải ngưng hoạt động. Ðến cuối năm 1947, khi Pháp ổn định xong tình hình ở Huế, Hội Việt Nam Phật Học hoạt động trở lại và đặt trụ sở tại số 1b đường Nguyễn Hoàng ở Huế, Võ Ðình Cường và Phan Cảnh Tú vận động tái lập Gia Ðình Phật Hóa Phổ và mượn trụ sở Hội An Nam Phật Học làm nơi sinh hoạt tạm thời. Ngày Chủ Nhật 18/1/1948, Võ Ðình Cường chính thức làm lễ ra mắt tổ chức Gia Ðình Phật Hóa Phổ mới tại chùa Từ Ðàm. Tham dự trong lễ ra mắt này người ta còn thấy những Phật tử nhiệt thành như sau: Tống Hồ Cầm, Hoàng Thị Kim Cúc, Cao Chánh Hựu, Văn Ðình Hy, Ðặng Tống, Lê Văn Dũng, Phan Cảnh Tuân, Phan Xuân Sanh, v.v... Những người này về sau đều nằm trong Ban Cố Vấn Huynh Trưởng Gia Ðình Phật Tử và Võ Ðình Cư ờng trở thành người lãnh đạo. Năm 1951, tổ chức Gia Ðình Phật Hóa Phổ được đổi thành Gia Ðình Phật Tử.

 

Võ Ðình Cường cho xuất bản cuốn “Ánh Ðạo Vàng” để phổ biến tinh thần Phật Học trong giới Gia Ðình Phật Tử, nhưng không có gì sâu sắc vì trình dộ văn hóa tổng quát cũng như Phật học của ông chưa đủ. Ðến năm 1950, nhóm học tăng trung học của Phật Học Ðường Báo Quốc phải soạn tập “Phật Pháp” cho các thanh thiếu niên học. Nhóm này đều là học trò của BS Lê Ðình Thám và cụ Ðinh Văn Chấp trước đây, trong đó có Minh Châu, Ðức Tâm, Trí Không, Thiện Ân và Chân Trị.

 

Sau khi TT Trí Quang từ Quảng Bình trở lại chùa Từ Ðàm, Võ Ðình Cường đã hợp tác với TT Trí Quang phát triển tổ chức Gia Ðình Phật Tử, đi về từng xã thiết lập các Khuôn Hội Phật Giáọ Tinh thần của tổ chức này vẫn là tinh thần mà BS Lê Ðình Thám đưa ra: dung hợp Phật Giáo với chủ nghĩa Mác-lê, dùng cuốn “Phật giáo và nền dân chủ mới” của Phật Giáo Liên Khu V CS làm cẩm nang. Cả TT Trí Quang lẫn Võ Ðình Cường luôn cổ võ cho chủ nghĩa CS.

 

Nhân vật thứ hai đứng bên Võ Ðình Cường là Tống Hồ Cầm. Cầm làm nhà in nên đã giúp Võ Ðình Cường kinh tài bằng cách in các sách về Phật Giáo và kinh Phật. Cả 2 đã sống bằng nguồn lợi tức nàỵ Võ Ðình Cường còn có một đồng chí là Tôn Thất Dương Kỵ, ông này cũng là một Phật tử cực đoan và thân Cộng. Tôn Thất Dương Kỵ cùng Phạm Văn Huyến và Cao Minh Chiếm giúp Thích Quảng Liên phát động phong trào ngụy hòa để làm suy giảm tinh thần chống Cộng tại miền Nam VN nên đã bị chính phủ Phan Huy Quát tống xuất ra miền Bắc ngày 19/3/1965.

 

Sau khi hiệp định Geneva được ký kết, VC đã phái Nguyễn Trực đến phụ giúp Võ Ðình Cường. Nguyễn Trực người Thừa Thiên, một đảng viên CS, mang quân hàm Trung úy, tuy học lực thấp nhất trong nhóm, nhưng làm Bí thư chi bộ, có nhiệm vụ thâu lượm tin tức và báo cáo tình hình cho Khu Ủy Trị-Thiên-Huế, nhận lãnh và thi hành các chỉ thị của cơ quan nàỵ Cơ quan tình báo cũng như Cảnh sát VNCH có đầy đủ hồ sơ của Nguyễn Trực. Dưới thời Ngô Ðình Diệm, Nguyễn Trực đã bị công an bắt giam vì hoạt động cho VC.

 

Nhưng sau khi Ủy Ban Liên Bộ và Ủy Ban Liên Phái PG ký thông cáo chung, TT Trí Quang đã đòi thả Nguyễn Trực ra. Năm 1964, Nguyễn Trực bị cảnh sát bắt trở lại, nhưng TT Trí Quang đã điều đình và bảo lãnh về. Dưới thời TT Nguyễn Văn Thiệu, Nguyễn Trực bị cơ quan An ninh Quân đội bắt một lần nữa vì vẫn tiếp tục hoạt động cho VC, nhưng TT Trí Quang làm áp lực mạnh và xin bảo lãnh, cơ quan An ninh Quân đội đành thả cho y về. Khi các cuộc đấu tranh miền Trung chấm dứt, bộ chỉ huy được chuyển vào chùa Ấn Quang ở Saigon, Nguyễn Trực vào điều khiển nhóm cán bộ nằm vùng tại Ðại học Vạn Hạnh. Võ Ðình Cường cũng vào Saigon, ở đường Phan Thanh Giản, Quận 3, khu trước bệnh viện Bình Dân.

 

Ngày 30/4/1975, Nguyễn Trực xuất hiện với quân hàm Trung úy, súng K54 bên hông, đứng ra điều động Ban Giảng huấn và một số sinh viên Ðại học Vạn Hạnh đi ra Ngã Tư Bảy Hiền đón “quân giải phóng”. Sau đó Nguyễn Trực lên làm Chủ Tịch Ủy Ban Quân Quản Quận 3. Hầu hết Ban Giảng Huấn Ðại học kể cả Thích Minh Châu, đều phải đến trình diện Nguyễn Trực và được cấp giấy chứng nhận. Nguyễn Trực cũng là người tiếp thu Ðại học Vạn Hạnh. Nhưng năm 1981, Nguyễn Trực đứng ra tổ chức vượt biên để lấy tiền. Nội vụ bị bại lộ, Nguyễn Trực bị truy tố ra tòa và bị phạt 4 năm tù và sau đó bị loại khỏi đảng. Sau khi Nguyễn Trực đã bị vào tù, một đứa con trai của Nguyễn Trực đã vượt biên lọt, định cư tại California. Sau khi ra tù, Nguyễn Trực ở với 3 người con gái tại Saigon và chờ đứa con trai bảo lãnh qua Hoa Kỳ.

 

Trong các biến cố PG miền Trung gây ra từ 1963-1966, Võ Ðình Cường và Nguyễn Trực đã hoạch định mọi kế hoạch và chiến thuật dưới sự chỉ đạo của Bộ Chỉ Huy VC ở Thừa Thiên và đẩy TT Trí Quang chạy theo. Sau khi chế độ Ngô Ðình Diệm bị lật đổ, Võ Ðình Cường đã cho biến các Khuôn Hội PG ở Thừa Thiên thành những chi bộ giống như tổ chức của Ðảng CS.

 

Vừa nắm quyền, vừa nắm quân, Võ Ðình Cường đã không coi TT Trí Quang ra gì. Ông hoàn toàn bị nhóm Võ Ðình Cường bao vây. Khi cơ quan chính quyền hay đoàn thể muốn lấy ý kiến hay thương lượng vấn đề gì với TT Trí Quang cũng như các ký giả muốn gặp ông, Võ Ðình Cường đều kiểm soát trước và quyết định cho gặp hay không. Có lần Võ Ðình Cường đã nói thẳng với các nhà báo: “Thích Trí Quang thì cũng phải qua đây”. Ðầu tháng 4/1975, khi VC đã chiếm Ðà Nẵng, BS Trần Kim Tuyến và Tướng Nguyễn Cao Kỳ định làm đảo chánh lật đổ TT Thiệu để tổ chức lại quân đội. BS Trần Kim Tuyến có bàn với TT Trí Quang thì ông đồng ý ngay, với điều kiện sau khi lập chính phủ mới, phải lập Hội Ðông Hòa Giải Hòa Hợp gồm 3 thành phần như Hiệp định Geneva đã quy định. Thành phần thứ nhất đại diện chính quyền VNCH, thành phần thứ hai đại diện Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam và thành phần thứ ba là đại diện PG Ấn Quang. Nhưng khi Võ Ðình Cường đến họp chung với một vài nhóm khác thì Võ Ðình Cường tuyên bố dứt khoát rằng sau khi đảo chánh phải lập ngay chính phủ liên hiệp 3 thành phần, tuyên bố trung lập và người Mỹ phải rút hết khỏi miền Nam. BS Tuyến có nhắc lại ý kiến của TT Trí Quang thì Võ Ðình Cường trả lời: “Tôi là người quyết định chớ không phải Thích Trí Quang”. Vụ âm mưu đảo chánh này bất thành.

 

Sau ngày 30/4/1975, Võ Ðình Cường và TT Thích Minh Châu đứng lên lãnh đạo khối PG Ấn Quang. Ngày 4/6/1977, công an xét chùa Ấn Quang, bắt Hòa Thượng Thích Huyền Quang, Viện Trưởng Viện Hóa Ðạo, và một số tăng sĩ chống đối, Võ Ðình Cường đã đóng vai trò chủ lực trong Ban Vận Ðộng Thống Nhất PG để đưa Giáo Hội PG Ấn Quang vào quốc doanh.

 

Võ Ðình Cường được Mặt Trận Tổ Quốc giao cho làm Tổng Biên tập tạp chí Giác Ngộ. Ông đã dùng tờ báo này công kích các tăng sĩ chống lại sự khống chế PG của chính quyền, tấn công các tăng sĩ chống lại việc đưa Giáo Hội PG Ấn Quang gia nhập vào Giáo Hội quốc doanh. Tăng sĩ bị lên án nặng nhất trong vụ này là Hòa Thượng Thích Trí Ðộ. Tống Hòa Cầm là Quản Lý của tạp chí này. Dưới bút hiệu Tống Anh Nghị; Tống Hòa Cầm đã viết rất nhiều bài yểm trợ nhà cầm quyền CS thành lập GHPGVN để gôm PG về một mối. Năm 1992, Võ Ðình Cường được Ðảng cho về hưu và đưa TT Thích Trí Quang lên làm Tổng biên tập thay thế Tống Hòa Cầm vẫn tiếp tục làm Quản Lý, nhưng cũng đã cho một đứa con trai vượt biên qua định cư tại Hoa Kỳ để phòng khi bị thất sủng...

 

Trong tờ Bông Sen số 18, ông Trần Tam Nguyên (tức sử gia PG Lý Khôi Việt) đã cho biết trong tang lễ của HT Thích Ðức Nhuận, Pháp chủ Giáo hội quốc doanh, qua đời tại Hà Nội vào tháng 1/1994, Saigon có gởi một phái đoàn 26 người đến dự, trong đó có Võ Ðình Cường. Trần Tam Nguyên có hỏi một người bạn “chuyên viên về PG” Saigon: “Tại sao có anh Cường mà không có Thầy Trí Quang?”. Anh này cười và đáp: “Ðiều này có nghĩa Thầy Trí Quang không có uy tín bằng hay không được tin cậy bằng anh Cường, dưới con mắt Nhà Nước”.

 

Võ Ðình Cường là một thành phần cuồng tín và cực đoan trên 3 phương diện: đề cao PG, phục vụ CS và chống Công giáo. Tất cả hoạt động của Võ Ðình Cường đều nhắm vào 3 mục đích nàỵ Những người thân tín nhất với Võ Ðình Cường đã nói rằng từ năm 1945 đến nay, Võ Ðình Cường vẫn tin rằng chỉ có Phật Giáo và CS mới có thể cứu dân tộc VN. Võ Ðình Cường đã biến thuyết dung hợp PG với CS để cứu nước của BS Lê Ðình Thám thành thuyết liên hiệp PG với CS để hóa giải Công giáo. Nhưng cũng như TT Trí Quang, trình độ kiến thức và khả năng của Võ Ðình Cường rất giới hạn, không thể hệ thống hóa được chủ thuyết muốn đưa ra để hướng dẫn hành động, nên đã đi từ cuồng vọng đến xuẩn động và thay vì cứu PG và dân tộc, đã biến PG thành nạn nhân của chế độ CS và trở thành công cụ cho những mưu đồ đen tối. Phật tử chân chính, cũng như các tín đồ các tôn giáo khác, ngày nay sẽ không còn như xưa bị lôi kéo vào những mưu dồ chính trị như trong quá khứ khi người ta dùng tôn giáo để hướng họ qua những mục tiêu chính trị. Hoằng dương đạo pháp để PG được trường tồn: đúng; dùng PG để làm chính trị: sai; đây cũng là lý do của bài báo này.

 

Tại miền Nam trước 30/4/1975, có một số tăng sĩ hoạt động ít nhiều liên hệ với CS như Thích Quảng Liên, Thích Hộ Giác, Thích Quảng Ðộ, Thích Bửu Phương, Thích Nhất Hạnh, Thích Mật Thể.... Số các tăng sĩ miền Bắc tham gia vào các hoạt động tương tợ như Thích Pháp Dõng, Thích Minh Nguyệt, Thích Huệ Phương, Thích Viên Minh, Thích Không Không, Thích Pháp Tràng, Thích Pháp Long, Thích Huệ Quang...trong các Ủy Ban PG Cứu Quốc ở miền Nam, hoặc các HT Thích Đức Nhuận (Pháp chủ Hội đồng Chứng Minh), Thích Kim Cương Tử (Ðại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương), Thích Tâm Thông (Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương), Thích Tâm Tứ (Phó Tổng thư ký Văn phòng Trung ương), Thích Tâm Tịnh (Trưởng Ban Trị sự).. trong Giáo Hội PG nhà nước.

 

Ngoài ra còn vô số cán bộ CS nằm vùng đội lốt nhà sư mà người ta không biết được.

 

Trương hợp TT Thích Quảng Liên, nguyên Ủy viên Giáo dục vụ trong Tổng Vụ Pháp Sự của GHPG Ấn Quang, là trường hợp cần được tìm hiểu kỹ hơn. Chính ông đã thành lập Phong Trào Tranh Ðấu Bảo Vệ Hòa Bình và Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết, một tổ chức ngụy hòa của VC tại miền Nam vào ngày 27/2/1965 và làm Chủ Tịch Phong Trào nàỵ Các thành viên của 2 tổ chức đó đã bị chính quyền miền Nam tống xuất ra Bắc hay đưa ra tòa xét xử và tuyê n án rất nặng, nhưng ông không hề bị liên lụy gị GHPG Thống Nhất đã giao cho ông làm hiệu trưởng Trường Bồ Ðề ở Saigon, nhưng khi GH này bể làm đôi, ông chiếm đoạt luôn tài sản của GH, không chịu giao cho bên nào.

 

Ông hợp tác với TT Minh Châu điều khiển GHPGVN (quốc doanh) ở miền Nam. Vào ngày 9/6/1993, nhân ngày húy của TT Quảng Ðức, tại Tu viện Quán Âm ở Thủ Ðức, ông tuyên bố sẵn sàng làm nhịp cầu để phe PG quốc doanh và chống quốc doanh bắt tay nhau.

 

Những tổ chức và hoạt động ít nhiều yểm trợ cho CS

 

Tổ chức các hội PG Cứu Quốc để yểm trợ CS.

 

Năm 1941, khi Ðảng CS Ðông Dương lập ra Mặt Trận Việt Minh để chuẩn bị cướp chính quyền thì HT Thích Trí Ðộ, Giám đốc Trường An Nam Phật Học ở Huế đã lập ra Hội Phật Giáo Cứu Quốc toàn quốc để tham gia Mặt Trận Việt Minh.

 

Năm 1945, VC cướp chính quyền, HT Thích Trí Ðộ xuất hiện với tư cách Hội Trưởng Hội Phật Giáo Cứu Quốc Trung Ương, kêu gọi các tăng sĩ thành lập và tham gia các Ủy Ban Phật Giáo Cứu Quốc các cấp.

 

Sau đây là danh sách các tăng sĩ làm Chủ Tịch Ủy Ban Phật Giáo Cứu Quốc cấp tỉnh:

 

Quảng Bình: Thích Trí Quang

Quảng Trị: Thích Trí Nghiễm, tức Thích Thiện Minh

Thừa Thiên: Thích Mật Thể

Bình Ðịnh: Thích Huyền Quang

Gia Ðịnh: Thích Pháp Dõng

Mỹ Tho: Thích Pháp Tràng

Vĩnh Long: Thich Pháp Long

Trà Vinh: Thích Huệ Quang

 

HT Thích Ðôn Hậu làm Chủ Tịch Hội Phật Giáo Cứu Quốc Trung Bộ, trụ sở của Hội đặt tại chùa Từ Ðàm, Huế. HT Thích Minh Nguyệt làm Chủ Tịch Hội Phật Giáo Cứu Quốc Nam Bộ, trụ sở đặt tại chùa Ô Môi, xã Mỹ Quý, thuộc chiến khu Ðồng Tháp. Ban Chấp Hành Hội gồm có Thích Minh Nguyệt, Thích Huệ Phương, Thích Viên Minh và Thích Không Không.

 

Hội Phật Giáo Cứu Quốc nằm trong Mặt Trận Việt Minh, hoạt động từ năm 1941-1951 thì ngưng. Ngày 5/3/1951, HCM sát nhập Mặt Trận Việt Minh với Hội Liên Hiệp Quốc Dân Việt Nam thành Mặt Trận Liên Việt, các hội cứu quốc được giải tán và thay thế bằng những tổ chức mới.

 

Hội Phật Giáo Cứu Quốc đổi thành Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất do HT Thích Trí Ðộ làm Hội trưởng. Một số tăng sĩ được chuyển qua các “Ủy Ban Bảo Vệ Hòa Bình”

để mở các chiến dịch chiến tranh tâm lý trong lòng địch.

 

Các tổ chức ngụy hòa:

 

Các tổ chức ngụy hòa này thường được VC thành lập hoặc để vận động phản chiến trong hàng ngũ quốc gia hoặc để yểm trợ cho những yêu sách của VC trên bàn hội nghi Ðể hiểu rõ hơn về điểm này, ta hãy tìm hiểu sau đây những tổ chức ngụy hòa chính do một số tăng sĩ hay cư sĩ PG đảm nhiện hay thành lâ .p để yểm trợ cho các chiến thuật của VC.

 

Phong Trào Vận Ðộng Hòa Bình Thế Giới:

 

Năm 1949, trong khi chờ đợi củng cố lại lực lượng vừa bị Pháp đánh tan khắp nơi, HCM thành lập Phong Trào Vận Ðộng Hòa Bình Thế Giới để vận động dư luận quốc tế buộc Pháp phải thỏa hiệp với chính phủ HCM. Cư sĩ Tâm Minh, tức BS Lê Ðình Thám, đã được HCM cử giữ chức Chủ Tịch Phong Trào này, vì các tăng sĩ PG không ai có khả năng ngoại ngữ và tư thế bằng ông. Nhưng HT Thích Trí Ðộ được đưa vào làm Ủy Viên Trung Ương của phong trào để chỉ đạo đường lốị

 

Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình và Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết:

 

Năm 1953, HCM thay Phong Trào Bảo Vệ Hòa Bình Thế Giới bằng Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình với mục đích vận động dư luận thế giới buộc Pháp phải chấp nhận một giải pháp hòa bình cho Ðông Dương. Cư sĩ Lê Ðình Thám được chuyển qua làm Chủ Tịch Ủy Ban nàỵ HT Thích Trí Ðộ giữ chức Ủy viên Trung ương của Ủy ban. TT Trí Quang là người hoạt động tích cực cho Ủy ban.

 

Năm 1954, sau hiệp định Geneva, TT Trí Quang vào Huế làm Hội trưởng Hội VN Phật Học ở Huệ Ông đã lợi dụng cương vị này để cùng một số trí thức PG lập Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình, tại miền Nam. Ủy Ban này mang tính chất ngụy hòa, tiếp tay cho HCM trong việc kêu gọi hòa hợp hòa giải, hiệp thương để tiến tới bầu cử thống nhất 2 miền trong thời hạn 2 năm sau hiệp định Geneva. HCM tin rằng trong khi tình hình miền Nam đang rối loạn vì giáo phái, chưa có tổ chức, nếu có bầu cử, nhất định CS sẽ thắng vì trong những năm kháng chiến chống Pháp họ đã gài vô số cán bộ nằm vùng ở lại để vận động. Phong trào này đã bị Ngô Ðình Cẩn ra lệnh bắt chiêu hồi.

 

Ngày 27/2/1965, TT Thích Quảng Liên thành lập Phong Trào Tranh Ðấu Bảo Vệ Hòa Bình và Hạnh Phúc Dân Tộc. Phong trào này là hậu thân của Ủy Ban Việt Nam Bảo Vệ Hòa Bình của TT Trí Quang lập nă m 1954. TT Quảng Liên là Tổng Ủy Viên Tổng Vụ Pháp Sự của GHPG Ấn Quang. Song song với Ủy ban này, ông cho thành lập thêm một tổ chức thứ hai có tên Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết để phối hợp hoạt động. Cả 2 phong trào đưa ra chủ trương ngụy hòa, kêu gọi Hoa Kỳ và chính phủ VNCH phải chấm dứt chiến tranh.

 

Ngày 5/3/1965, Tổng Nha Cảnh Sát ra một thông cáo thông báo dân chúng biết Phong Trào Tranh Ðấu Bảo Vệ Hòa Bình, Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết, Ủy Ban Vận Ðộng Hòa Bình, Lực Lượng Học Sinh Chống Chiến Tranh hay Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng, v.v... tuy có nhiều danh xưng khác nhau nhưng cùng là một tổ chức do các cán bộ đặc công của CS đặt ra làm suy yếu tinh thần chống Cộng của miền Nam. Cảnh sát đã đưa ra tài liệu của VC nhằm hướng dẫn cách thức thành lập và cổ động cho các phong trào nàỵ Trước những bằng chứng không thể phủ nhận được, ngày 11/3/1965, Viện Hóa Ðạo ra một thông cáo nói rằng Phong Trào Tranh Ðấu Bảo Vệ Hòa Bình là do TT Quảng Liên thành lập với tư cách cá nhân, không liên quan gì đến Viện Hóa Ðạo.

 

Ngày 17/3/1965, TT Quảng Liên tuyên bố từ chức Chủ tịch của Phong trào.

 

Những người tham gia 2 phong trào này đã bị chính phủ Phan Huy Quát ra lệnh bắt và điều tra. Trước đó, ngày 1/3/1965, chính phủ Phan Huy Quát đã tuyên bố xác định chỉ nói chuyện hòa bình khi nào CS chấm dứt xâm lăng. Ngày 19/3/1965, 3 người thuộc Phong Trào Hòa Bình bị trục xuất ra Bắc là BS Thú Y Phạm Văn Huyến*, ký giả Cao Minh Chiếm và GS Tôn Thất Dương Kỵ. Ngày 4/8/1965, Tòa Án Quân Sự Mặt Trận xét xử vụ những người tham gia Phong Trào Tranh Ðấu Bảo Vệ Hòa Bình và Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết do TT Quảng Liên thành lập và làm Chủ tịch, xác nhận hoạt động của 2 tổ chức này có liên hệ với CS, tuyên án 3 người khổ sai hữu hạn, 12 người bị tù treo và tha bổng 6 ngườị Nhưng TT Quảng Liên lại không bị bắt hay bị truy tộ Chính sự tránh né này của chính phủ Quát đã làm cho một số tăng sĩ PG miền Trung trong GHPG Ấn Quang tin rằng chính quyền không dám đụng tới họ và họ đã trở thành những thành phần bất khả xâm phạm trong xã hộị Với ý nghĩ đó, nhóm tăng sĩ miền Trung thừa thắng xông lên, gây ra biết bao tai biến nghiêm trọng sau nàỵ Ðây cũng là thời kỳ mà người ta gọi là “nạn kiêu tăng”.

 

Phong Trào Hòa Bình, mở màn cho cuộc đấu tranh chính trị của CS ở miền Nam:

 

Ðồng bào miền Nam VN ai cũng biết rằng CS chiếm được miền Nam nhờ bịp bợm và khủng bố; “Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam” không đại diện cho ai cả, chỉ là công cụ do CS dựng lên để lừa bịp dư luận trong và ngoài nước, lừa bịp ngay các thành viên của mặt trận này.

 

Từ “Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam” qua “Liên Minh Dân Chủ”, rồi đến “Chính Phủ Lâm Thời Cộng Hoà Miền Nam VN” đều là những màn trình diễn bịp. Thành viên của 3 tổ chức trá hình đó đều là những tên múa rối, bị điều khiển bởi những tên cán bộ CS núp trong hậu trường. Các tổ chức trá hình trên là những vở tuồng được soạn sẵn, các đào kép bị phỉnh gạt đưa vào, phải đóng trọn vai của mình, nếu không sẽ bị thủ tiêu.

 

Tuy là thành viên của mặt trận, họ luôn luôn bị kìm kẹp (VC gọi là bảo vệ), theo dõi, kiểm soát chặt chẽ. Hàng ngày họ nhồi nhét chính trị .

 

Hiệp định Geneva 1954 có điều khoản qui định rằng 2 năm sau, sẽ tổ chức một cuộc tổng tuyển cử để thống nhất đất nước. Tại miền Nam, chính phủ Việt Nam Cộng Hòa biết rằng nếu tô? chức bầu cử, miền Bắc sẽ gian lận, và chiến thắng. Hơn nữa, viện lẽ chính quyền quốc gia không ký tên vào Hiệp định Geneva, nên chính phủ miền Nam tự coi mình không bị ràng buộc bởi những điều kiện trong đó. Năm 1956, Tổng thống Ngô Ðình Diệm thông báo cho Chủ tịch Ủy hội Quốc tế Kiểm soát Ðình chiến ở VN, lúc đó là Ðại sứ Ấn độ Christian Menon. Ông này vốn thiên Cộng, đã tìm cách thuyết phục chính phủ VNCH nhiều lần nhưng thất bại. Ðược tin đó, Hồ Chí Minh thất vọng ra mặt, nhưng ông ta đã có chuẩn bị trước, cài nhiều cán bộ ở lại (từ 3000- 5000 người) ngay khi ký Hiệp định Geneva. CS Bắc Việt phát động một hình thức đấu tranh chính trị mới: Ðó là nguyên nhân chào đời của cái gọi là “Phong trào đòi hòa bình và dân tộc tự quyết” ở miền Nam.

 

Ðể phát động phong trào này, trước hết, cán bộ CS nằm vùng bắt đầu hoạt động bí mật. Họ móc nối các trí thức ngây thơ, những người kháng chiến cũ đã bỏ họ về thành sau 1954. Cụ thể là Tạ Bá Tòng, cán bộ trí vận CS tự là Năm Thới, hoạt động bí mật để tạo sự bất ổn trong dân chúng. Ðể mở đầu, Tạ Bá Tòng móc nối gia đình bác sĩ thú y Phạm Văn Huyến, nguyên là Tổng ủy trưởng Di cư năm 1954, có nhiệm vụ chuyên chở người tỵ nạn từ Bắc vô Nam! Gia đình ông Huyến có một người con gái tên là Phạm Thị Thanh Vân, lại có cảm tình với CS. Bà ta kết hôn với ông Ngô Bá Thành nên lấy tên chồng để hoạt động trong hàng ngũ trí thức. Qua sự trung gian của gia đình bác sĩ Huyến, Tạ Bá Tòng tiếp xúc với hiều trí thức bất mãn khác ở miền Nam, nhưng cũng không ưa CS. Tạ Bá Tòng không bao giờ ra mặt. Từ trong tối, Tòng chỉ thị cho bác sĩ Huyến, bà Ngô Bá Thành đi móc nối các vị lãnh đạo tôn giáo, các nhà báo, nhà giáo có uy tín để lập “liên hiệp hành động” chống sự can thiệp của Mỹ.

 

Giai đoạn này, mục tiêu của CS là phát động một phong trào của dân chúng đòi “Hòa bình và Tự quyết”, có lúc báo chí miền Nam gọi là “Phong trào Hòa bình”. Mục đích sâu kín bên trong là yêu cầu chính phủ VNCH thi hành Hiệp định Geneva, tổ chức Tổng tuyển cử để thống nhất đất nước, để “mọi người dân tự quyết lấy số phận đất nước và thể chế tương lai của VN”. Phong trào này còn hô hào tẩy chay người Mỹ can thiệp vào nội tình miền Nam VN. Cán bộ CS chỉ đạo phong trào không bao giờ ra mặt, chỉ núp lén để ra chỉ thi Họ tìm một số gương mặt trí thức được quần chúng biết đến để lôi kéọ Những người

lãnh chỉ thị của CS mời các bạn bè, thân hữu, vốn chỉ có cảm tình với nhau thôi, đến nhà hàng Thanh Thế để ăn cơm. Tới nơi, mới biết họ tổ chức họp báo và ra tuyên ngôn đòi hỏi, yêu sách như đã nói trên. Phiên họp vừa mới bắt đầu thì cảnh sát áp vào bắt đủ mặt (lời ông kỷ sư Hồ Văn Bửu, cựu thành viên của “Mặt Trận Giai Phóng Miền Nam”). Ông Bửu cũng có dự phiên họp này nhưng đã lanh chân chạy thoát. Hôm đó, “Buổi họp báo ngụy trang dưới hình thức buổi tiệc” có những người sau đây:

 

Luật sư Nguyễn Long

Bà Ngô Bá Thành

Bác sĩ Phạm Văn Huyến

Kinh lý Ðào Văn Nhơn

Hoạ sĩ Ðặng Văn Ký

Kỹ sư Hồ Gia Lý

Ký giả Cao Minh Chiếm

Giáo sư Ðại học Văn khoa: Tôn Thất Dương Kỵ

 

Sau đó họ bị chính quyền VNCH đưa ra tòa xét xự Những người trong Ban Chấp hành bị 5 năm tù, những người bị mời ăn tiệc, chỉ mới ký tên bị 6 tháng tù ợ Luật sư Nguyễn Long trong Ban chấp hành bị 5 năm tù

 

Ít lâu sau, chính phủ Ngô Ðình Diệm nhất định đưa 3 ông: Bác sĩ Phạm Văn Huyến, Giáo sư Tôn Thất Dương Kỵ và nhà báo Cao Minh Chiếm được gọi là “3 ông hòa bình” trục xuất ra Bắc qua ngã cầu Hiền Lương.

 

Khi hay tin “3 ông hòa bình” bị áp giải qua cầu Hiền Lương, VC đã tổ chức một cuộc mít-tinh để đón tiếp và tuyên truyền. Ðây cũng là một cuộc đấu tranh chính trị giữa 2 miền Nam Bắc. Khi “Các ông hòa bình” được cảnh sát miền Nam dẫn độ ra đến sông Bến Hải, có khuyên các ông một lần chót nên xin ở lại để được khoan hồng, nhưng các ông đã lở leo lên lưng cọp rồi, khó xuống được.

 

Cây cầu Hiền Lương lúc đó sơn 2 màu khác nhau: phân nửa phía bên CS sơn màu đỏ, phân nửa bên VNCH sơn màu xanh. Khi 3 ông hòa bình vừa bước qua ranh giới phân chia Nam Bắc, công an VC chạy tới tiếp đón, giành các túi xách của 3 ông để 3 ông rảnh tay đến dự cuộc mít-tinh do CS tập trung dân chúng ở huyện Vĩnh Linh đến để tuyên truyền. Cuộc mít-tinh này gọi là dân chúng tự động họp mít-tinh chào mừng 3 nhà trí thức yêu nước của miền Nam. Về sau, thân nhân của một trong 3 vị ấy (xin giấu tên) nói rằng khi trở lại lấy túi đồ, thì túi đồ đã bị lục soát, bị mất đi mấy bộ đồ mới.

 

Sau đó, 3 ông hòa bình được dẫn đi thăm viếng các xí nghiệp, nông trường và hợp tác xã ở miền Bắc để tuyên truyền cho chính sách đoàn kết chiến đấu của VC. Số phận của 3 nhà trí thức miền Nam này ra sao?

 

Hết gia đoạn tuyên truyền rồi, cả 3 ông được đưa sang Cam-bốt để tiếp tục làm công tác đánh lừa dư luận dân chúng hải ngoại với đường lối mới, đòi “trung lập hóa miền Nam theo chủ trương của Tổng Thống De Gaulle là trung lập hóa toàn thể Ðông Dương”. Trái lại, lúc này quốc trưởng Sihanouk không đồng ý sư . có mặt của 3 ông hòa bình trên xứ Chùa Tháp, nên ra lịnh cho cảnh sát mời 3 ông đến yêu cầu rời khỏi lãnh thổ Cam-bốt lúc nào thuận tiện nhất. Họ khuyên 3 ông làm đơn lên quốc trưởng Sihanouk, để xin đi bất cứ nơi nào cũng được. Riêng một mình giáo sư Tôn Thất Dương Kỵ làm đơn xin ra Bắc, được bố trí làm Tổng thư ký Mặt Trận Liên Minh Dân Chủ của luật sư Trịnh Ðình Thảo sau này. Ðó là chức vụ hữu danh vô thực, khiến ông chán nản, và bất mãn từ đó. Còn 2 ông Phạm Văn Huyến và Cao Minh Chiếm thì xin qua Pháp, không bị VC lợi dụng nữa.

 

“Phong trào hòa bình và Tự quyết” của CS bị thất bạị Nó tạm lắng dịu một thời gian chờ cơ hội khác tái sinh dưới một tổ chức khác để rù quến những con mồi ngây thơ khác, đó là Liên Minh Dân Chủ của luật sư Trịnh Ðình Thảọ)*

 

Lực Lượng Hòa Giải Dân Tộc:

 

Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris vừa được ký kết thì ngày 31/1/ 1973, một nhân vật khác hiện ra, TT Thích Thiện Minh, đã vội phổ biến một thông bạch tuyên bố thành lập Lực Lượng Hòa Giải Dân Tộc, cử luật sư Vũ Văn Mẫu làm Chủ tịch với nhiệm vụ đòi “nghiêm chỉnh thực thi ngưng bắn” và tiến tới lập chính phủ hòa hợp hòa giải.

 

TT Thích Mẫn Giác cho biết việc thành lập lực lượng nói trên là do quyết định của Hội Ðồng Viện Hoá Ðạo theo đề nghị của Nghị sĩ Vũ Văn Mẫu. HT Thích Trí Thủ, TT Trí Quang và TT Thiện Minh đã yểm trợ mạnh mẽ cho quyết định này? Viện Hoá Ðạo GHPG Ấn Quang đã lập lực lượng nói trên để làm gì?

 

Ðiều 12 của Hiệp định Paris dự liệu thành lập tại miền Nam VN một Hội Ðồng Quốc Gia Hòa Giải và Hòa Hợp Dân Tộc sau khi ngưng bắn. Hội Ðồng này gồm 3 thành phần:

 

VNCH, MTGPMN và các thành phần ở giữa. Lúc đầu Hà Nội cương quyết đòi Hội Ðồng này phải được tổ chức từ trung ương đến địa phương như một chính quyền song hành với chính phủ VNCH. Nhưng sau khi Hoa Kỳ ném bom B52 xuống Hà Nội 12 ngày đêm, Hà Nội mới chịu giới hạn quyền của Hội Ðồng vào việc tổ chức bầu cử mà thôi. Hà Nội tin rằng trong 3 thành phần của Hội Ðồng, họ sẽ chiếm 2 thành phần là MTGPMN và các tổ chức thân Cộng trong thành phần thứ ba, nên sẽ thắng khi cuộc tổng tuyển cử được tổ chức tại miền Nam. TT Thích Thiện Minh được chỉ thị thành lập “thành phần thứ ba” gồm các tổ chức thân Cộng để tham gia Hội Ðồng, đó là Lực Lượng Hòa Giải Dân Tộc nói trên.

 

Thông bạch do TT Thích Thiện Minh công bố đã bị các đảng phái quốc gia và báo chí công kích nặng nề nên lực lượng này không hoạt động được.

 

Các tổ chức gây bất ổn và liên hệ với CS:

 

Hội Ðồng Nhân Dân Cứu Quốc và Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng:

 

Năm 1964, TT Trí Quang đã cho tái sinh Hội Cứu Quốc trong Mặt Trâ .n Việt Minh dưới danh hiệu Hội Ðồng Nhân Dân Cứu Quốc. Sau khi bị lật tẩy, ông cho đổi thành Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng. Mục tiêu của 2 tổ chức này là gây biến động chính trị tại miền Nam để tiến tới cướp chính quyền.

 

Dưới chiêu bài “chống đàn áp PG” và “diệt Cần Lao Thiên Chúa Giáo”, 2 tổ chức trên đã tung hoành từ Quảng Trị tới Saigon, không coi chính quyền và luật pháp quốc gia ra gì, nhưng đến tháng 6/1966 thì bị chính phủ Nguyễn Cao Kỳ dẹp tan. Sau biến cố Mậu Thân 1968 và nhất là sau 30/4/1975, người ta mới khám phá ra các thành phần chủ lực trong 2 lực lượng này đều là CS nằm vùng như TT Thích Minh Châu (Viện trưởng Viện Ðại học Vạn Hạnh), 2 Ðại Ðức Thích Hạnh Tuệ và Thích Nhất Chí, Hoàng Phủ Ngọc Tường (sẽ nói sau), Hoàng Phủ Ngọc Phan, Phan Xuân Huy, Nguyễn Văn Hàm...

 

Dùng Ðại học Vạn Hạnh làm cơ sở hoạt động nội thành cho VC:

 

Viện Ðại học Vạn Hạnh được xây cất vào ngày 9/6/1965. Khi hoàn thành, TT Thích Minh Châu dược GHPG Ấn Quang cử làm Viện Trưởng, ông đã biến nơi này thành một căn cứ địa an toàn cho đặc công CS nằm vùng và các tổ chức chống chính phụ Chính nơi đây là địa điểm phát xuất các toán biểu tình và bạo động.

 

Ngày 30/4/1975, dưới quyền điều khiển của Ngyễn Trực, họ đã cầm cờ PG ra Ngã Tư Bảy Hiền đón “quân giải phóng”. Các tài liệu của VC xác nhận TT Thích Minh Châu là cán bộ nội tuyến và Viện Ðại Học Vạn Hạnh là cơ sở hoạt động nội thành.

 

Nhận chỉ thị của VC để hoạt động:

 

Trong thời Ðệ II Cộng Hòa, nhóm tham mưu của Viện Ðại Học Vạn Hạnh vẫn lén lút ra Huế họp với Khu Ủy Trị-Thiên -Huế để báo cáo và nhận chỉ thị hoạt động quấy phá miền Nam. Mỗi lần đi đều bị nhân viên tình báo của VNCH theo dõi và chụp hình. Các tài liệu này sau đó được thông báo cho Viện Hóa Ðạo và Viện Ðại học Vạn Hạnh biết kèm theo lời cảnh cáọ Nhưng ít lâ u sau, công việc này lại tái diễn.

 

Các TT Thích Hộ Giác, Thích Quảng Ðộ và Thích Bửu Phương đã nhiều lần đi Tây Ninh họp với VC. Lần họp tại chùa Từ Vân ở Gò Dầu Hạ, Tây Ninh, đã bị cơ quan an ninh phát giác. TT Thích Hộ Giác bị Bộ Quốc Phòng VNCH buộc phải từ chức Phó Giám đốc Nha Tuyên Úy PG. TT Thích Quảng Ðộ từ khi du học Ấn Ðộ về đã có lập trường thân Cộng và hoạt động cho MTGPMN. Chỉ sau 30/4/1975, khi ông cũng như TT Thích Thiện Minh không được tin dùng, ông mới quay lại chống chế độ và bị bắt.

 

Chính quyền miền Nam đã không bắt các vị sư tăng trên đi an trí hay truy tố họ ra tòa vì sợ gây hoang mang dư luận và hơn nữa cơ quan tình báo không muốn phá vỡ đường dây để dễ theo dõi họ

 

Các hình thức yểm trợ các đòi hỏi của CS:

 

Ăn rập với các đòi hỏi của VC, nhóm Phật giáo miền Trung trong GHPG Ấn Quang đã phát động rất tinh vi nhiều chiến dịch nhằm yểm trợ các đòi hỏi của VC. Kẻ thì dùng bạo lực (TT Thích Trí Quang), kẻ thì núp dưới lớp áo cà sa để làm nằm vùng (TT Thích Minh Châu), kẻ thì đem đạo vào chính trị (TT Thích Nhất Hạnh) để ru ngủ quần chúng, kẻ thì tham dự thẳng vào chính trị để tiến hành việc hòa giải và hòa hợp (TT Thích Thiện Minh), kẻ thì tham gia vào hàng ngũ VC chỉ chờ chực là giao quyền cho VC để gọi là

“hòa giải” (TT Thích Ðôn Hậu). Mỗi người mỗi vẻ, mỗi cách hành động nhưng cùng một chủ trương, tất cả chỉ nhằm phá bỉnh sự chống Cộng của dân miền Nam. Miền Nam tan rả vì bị phá từ trong ra ngoài và từ ngoài vào trong.

 

Chiến dịch “Việt Nam, Ðóa Hoa Sen Trong Biển Lửa”.

 

Ngày 3/6/1966, Ðại Ðức Thích Nhất Hạnh đang ở Pháp thì được một nhóm phản chiến của Mỹ mời thăm Hoa Kỳ. Nhân dịp này, ông đã công bố chủ trương 5 điểm của GHPG Ấn Quang như sau:

 

Chính phủ Nguyễn Cao Kỳ từ chức.

Quân đội Mỹ rút lui.

Ngưng oanh tạc Bắc Việt.

Mỹ phải giúp lập chính thể dân chủ và

Tái thiết miền Nam không điều kiện.

 

5 điểm đòi hỏi này giống hệt 5 điểm đòi hỏi của MTGPMN.

 

Ðại Ðức Thích Nhất Hạnh quan niệm về “hòa bình và độc lập”: sống chung với CS thì tất nhiên sẽ có hòa bình và độc lập. Còn tự do thì ai cũng biết đó là “tự do trong cái chén”, tức là tự do trong chế độ CS. Khi “ngoại nhân” tức Mỹ -- kẻ gây chiến tranh, chiếm đóng VN và giết đồng bào VN của ông -- đi rồi là tự nhiên ta sẽ có hòa bình, độc lập. Vào 1/11/1966, tin tưởng vào thiện ý của VC -- không phải ngoại nhân, là anh em cùng máu mủ -- ông kêu gọi “hòa hợp và hòa giải” với CS.

 

Tình trạng tổng quát của VNCH vào thời gian 1965 được mô tả qua tài liệu sau:

 

AGGRESION FROM THE NORTH”: STATE DEPARTMENT WHITE PAPER ON VIETNAM

February 27, 1965 (Department of State Bulletin, March 22, 1965)

 

South Vietnam is fighting for its life against a brutal campaign of terror and armed attack inspired, directed, supplied, and controlled by the Communist regime in Hanoị This flagrant aggression has been going on for years, but recently the pace has quickened and the threat has now become acute.

 

The war in Vietnam is a new kind of war, a fact as yet poorly understood in most parts of the world. Much of the confusion that prevails in the thinking of many people, and even governments, stems from this basic misunderstanding. For in Vietnam a totally new brand of aggression has been loosed against an independent people who want to make their way in peace and freedom.

 

Vietnam is not another Greece, where indigenous guerrilla forces used friendly neighboring territory as a sanctuary.

 

Vietnam is not another Malaya, where Communist guerrillas were, for the most part, physically distinguishable from the peaceful majority they sought to control.

 

Vietnam is not another Philippines, where Communist guerrillas were physically separated from the source of their moral and physical support.

 

Above all, the war in Vietnam is not a spontaneous and local rebellion against the established government.

 

There are elements in the Communist program of conquest directed against South Vietnam common to each of the previous areas of aggression and subversion. But there is one fundamental difference. In Vietnam a Communist government has set out deliberately to conquer a sovereign people in a neighboring statẹ And to achieve its end, it has used every resource of its own government to carry out its carefully planned program of concealed aggression. North Vietnam's commitment to seize control of the South is no less total than was the commitment of the regime in North Korea in 1950. But knowing the consequences of the latter's undisguised attack, the planners in Hanoi have tried desperately to conceal their hand. They have failed and their aggression is as real as that of an invading armỵ

 

This report is a summary of the massive evidence of North Vietnamese aggression obtained by the Government of South Vietnam. This evidence has been jointly analyzed by South Vietnamese and American experts.

 

The evidence shows that the hard core of the Communist forces attacking South Vietnam were trained in the North and ordered into the South by Hanoị It shows that the key leadership of the Vietcong (VC), the officers and much of the cadre, many of the technicians, political organizers, and propagandists have come from the North and operate under Hanoís direction. It shows that the training of essential military personnel and their infiltration into the South is directed by the Military High Command in Hanoị In recent months new types of weapons have been introduced in the VC army, for which all ammunition must come from outside sources. Communist China and other Communist states have been the prime suppliers of these weapons and ammunition, and they have been channeled primarily through North Vietnam.

 

The directing force behind the effort to conqueror South Vietnam is the Communist Party in the North, the Lao Dong (Workers) Partỵ As in every Communist statẹ the party is an integral part of the regime itself. North Vietnamese officials have expressed their firm determination to absorb South Vietnam into the Communist world.

 

Through its Central Committee, which controls the Government of the North, the Lao Dong Party directs the total political and military effort of the Vietcong. The Military High Command in the North trains the military men and sends them into South Vietnam. The Central Research Agency, North Vietnam's central intelligence organization, directs the elaborate espionage and subversion effort...

 

Under Hanoís overall direction the Communists have established an extensive machine for carrying on the war within South Vietnam. The focal point is the Central Office for South Vietnam with its political and military subsections and other specialized agencies. A subordinate part of this Central Office is the liberation Front for South Vietnam.

 

The front was formed at Hanoís order in 1960. Its principle function is to influence opinion abroad and to create the false impression that the aggression in South Vietnam is an indigenous rebellion against the established Government.

 

For more than 10 years the people and the Government of South Vietnam, exercising the inherent right of self-defense, have fought back against these efforts to extend Communist power south across the 17th parallel. The United States has responded to the appeals of the Government of the Republic of Vietnam for help in this defense of the freedom and independence of its land and its people.

 

In 1961 the Department of State issued a report called A Threat to the Peacẹ It described North Vietnam's program to seize South Vietnam. The evidence in that report had been presented by the Government of the Republic of Vietnam to the International Control Commission (ICC). A special report by the ICC in June 1962 upheld the validity of that evidencẹ The Commission held that there was “sufficient evidence to show beyond reasonable doubt” that North Vietnam had sent arms and men into South Vietnam to carry out subversion with the aim of overthrowing the legal Government therẹ The ICC found the authorities in Hanoi in specific violation of four provisions of the Geneva Accords of 1954.

 

Since then, new and even more impressive evidence of Hanoís aggression has accumulated. The Government of the United States believes that evidence should be presented to its own citizens and to the world. It is important for free men to know what has been happening in Vietnam, and how, and whỵ That is the purpose of this report...

 

The record is conclusivẹ It establishes beyond question that North Vietnam is carrying out a carefully conceived plan of aggression against the South. It shows that North Vietnam has intensified its efforts in the years since it was condemned by the International Control Commission. It proves that Hanoi continues to press its systematic program of armed aggression into South Vietnam. This aggression violates the United Nations Charter. It is directly contrary to the Geneva Accords of 1954 and of 1962 to which North Vietnam is a partỵ It is a fundamental threat to the freedom and security of South Vietnam.

 

The people of South Vietnam have chosen to resist this threat. At their request, the United States has taken its place beside them in their defensive struggle.

 

The United States seeks no territory, no military bases, no favored position. But we have learned the meaning of aggression elsewhere in the post-war world, and we have met it.

 

If peace can be restored in South Vietnam, the United States will be ready at once to reduce its military involvement. But it will not abandon friends who want to remain freẹ It will do what must be done to help them. The choice now between peace and continued and increasingly destructive conflict is one for the authorities in Hanoi to makẹ”

 

Nhưng Ðại Ðức Thích Nhất Hạnh lại ra tuyên bố “hòa hợp - hòa giải” với công cụ của Bắc Việt, kêu gọi VNCH coi CS như anh em, cho Mỹ là kẻ xâm lăng, gây ra chiến tranh:

 

Statement of the Venerable Thich Nhat Hanh on the Vietnam National Day, November 1, 1966.

 

This is a statement directly ađressed to my brothers in the National Liberation Front (NLF). This comes after my appeal to religious leaders, humanists, and intellectuals of all countries, asking them to denounce all intentions of the United States and the Communist bloc to extend the war in Vietnam.

 

Vietnam National Day has the symbolic value of the co-operation of all Vietnamese, whether they are in the NLF or not, in the struggle against dictatorship, in the spirit of national revolution, in the will of self- determination.

 

I would like to take the opportunity to appeal for the co-operation of all patriotic Vietnamese, which is absolutely necessary in this struggle for peace and national independence.

 

No Vietnamese will refuse this struggle for peace and independencẹ That is why there is no reason for brothers to kill each other.

 

There were vietnamese who have been supporting ThE NLF because they are convinced that the front is fighting for national independencẹ There are many other vietnamese who do not support the front because they suspect that the front may be driving the nation to communisM. This worry is increasing every day, because, as war goes on, as the us

increses its army and weapons, the front has to lean more and more on the communist bloc to be able to cope with the US and thus become more and more an instrument of the communist bloc.

 

I oppose the us because of its violation of Vietnamese sovereignty, and its direct engaging in the killing of VietnamesẸ I also oppose the communist intention to make use of the nationalistic feeling of the Vietnamese people to serve their ideologỵ But i respect all patriotic vietnamese who are sincerely struggling for peace, independence and self-determination above all else.

 

I am calling for my brothers in the NLF to recognize the presence of patriotic, non-Front blocs of citizens who are anti-Communist, but who are also opposing US policy, and seek to establish as soon as possible dialogue, co-operation and unity, beyond ideology, for the common purpose of Vietnamese self-determination. Thus could the Vietnamese people become capable of preventing the manipulation of the Front by the Communist bloc, and effectively stop US interference in Vietnam affairs which violates the principle of self-determination.

 

That dialogue and co-operation between different groups in South Vietnam will certainly result in the establishment and guarantee of genuine neutrality in South Vietnam, eliminating all influences from the American and Communist blocs and realizing the peace that the people of Vietnam so desire.

 

We ask our brothers to act in order to avoid in time the threat of total destruction brought about by the US and the threat of Communism inflicted on us by the Communist bloc. Only the co-operation between non-communist groups and The Front can lead Vietnam out of this dangerous situation.

 

I pray for love to be seen among brothers and for the realization by all Vietnamese that their future and survival does not depend on the US, the Soviet Union, or China, but on the co-operation of the Vietnamese themselves.”

 

Năm 1967, Ðại Ðức Nhất hạnh cho xuất bản cuố “Vietnam, Lotus in a Sea of Fire, a Buddhist Proposal for Peace” (Việt Nam, Hoa sen trong biển lửa, môt đề nghị hòa bình của Phật giáo,) nói về cuộc tranh đấu của PG từ 1963-1966 và những chết chóc tang thương do Hoa Kỳ và quân đội VNCH gây ra. Ông lên án Ngô Ðình Diệm đàn áp PG, Nguyễn Cao Kỳ độc tài quân phiệt và ca tụng HCM là anh hùng dân tộc. Ông tuyên bố MTGPMN do những người quốc gia chống chế độ Ngô Ðình Diệm lập ra chứ không phải do Hà Nội lập ra, nhưng vì Mỹ đã đổ quân và vũ khí vào VN, nên họ “nghiêng theo khối CS, và càng ngày càng trở thành công cụ của khối CS”, nhưng ở dưới ông lại trích dẫn lời của Lê Duẩn tuyên bố trong Ðại hội đảng kỳ 3 (1960) xác nhận “Ðảng ta” lãnh đạo Mặt Trận.

 

Trong bộ Lịch Sử Ðảng CSVN do Nhà xuất bản Sách Giáo khoa Mác-Lê nin ở Hà Nội ấn hành, Hà Nội chính thức xác nhận rằng MTGPMN được thành lập do Nghị Quyết của Ðại hội III của Ðảng CSVN họp tại Hà Nội vào tháng 9/1960. Ðại Ðức Thích Nhất Hạnh biết rõ điều đó, nhưng khi làm công tác tuyên truyền cho VC, ông đã cố tình bóp méo sự thật để biện hộ cho sự xâm lăng của Hà Nội.

 

Năm 1968, khi hòa đàm Paris bắt đầu họp, ông được cử làm phát ngôn viên chính thức của GHPG Ấn Quang ở hải ngoại.

 

Ðại Ðức Nhất Hạnh đã ra hải ngoại năm 1964, thường trú tại Pháp. Nhưng chỉ sau 30/4/1975 một thời gian, tất cả những ai đồng quan điểm với lời kêu gọi của thầy Thích Nhất Hạnh đều thấy mình bị lừa và đa số phải chịu trận, kẻ chết, người bị cầm tụ Thầy đã bắt đầu thối lui, không còn làm chính trị nữa, và từ đó lo tu đạo và chỉ lo hoằng dương đạo pháp từ nước Pháp. Ðọc những bài ông viết sau 1977, người ta thấy lập trường chính trị của ông đã có nhiều thay đổi.

 

Thầy nói thì hay lắm. Ðạo Phật là đạo tu chứ không phải là đạo trị quốc. Ðạo và đời đã bị nhập chung làm một, từ đó đem đến cảnh “nước mất nhà tan”.

 

Thành lập Nhóm Hòa Giải, sau đổi thành Lực Lượng Quốc Gia Tiến Bộ:

 

Sau Ðại hội PG kỳ 3 của GHPG Ấn Quang tổ chức tại Saigon ngày 20/ 8/1968, luật sư Trần Ngọc Liễng tuyên bố thành lập Nhóm Hòa Giải gồm 25 ngườị Nhóm này sau biến thành Lực Lượng Quốc Gia Tiến Bô Ngày 15/11/1969, LS Liễng đưa ra một tuyên bố khẳng định “hướng đi của dân tộc VN là hòa bình trên cơ sở độc lập, tự do và dân chủ”.

 

Tiếp theo, ông kêu gọi thành lập một chính phủ hòa giải để chấm dứt chiến tranh, triệt thoái quâ n đội ngoại lai ra khỏi miền Nam thật sớm. Các báo ở Saigon hỏi ông tại sao không nói gì về phía CS, ông không trả lờị Mục tiêu của bản tuyên bố này là yểm trợ cho các đòi hỏi của Bắc Việt tại hòa đàm Paris.

 

Tuyên ngôn 6 điểm của Phái đoàn PG Ấn Quang:

 

Tháng 10/1970, TT Thích Thiện Minh cầm đầu một Phái đoàn PGVN qua Nhật Bản dự Hội Nghị Thế Giới về Tôn Giáo và Hòa Bình họp tại Tokyo từ 16-22/10/1970. Phái đoàn này gồm có TT Thích Thiện Minh, TT Thích Huyền Quang, TT Thích Mình Tâm, Ðại Ðức Thích Nhất Hạnh (phát ngôn viên) và 2 cư sĩ  Ngô Văn Giáo và Vĩnh Bữụ Tại hội nghị nói trên, phái đoàn đã đưa ra đề nghị 6 điểm của PGVN như sau:

 

Các phe lâm chiến phải bắt đầu xuống thang ngay lập tức để đạt đến một cuộc ngưng bắn toàn diện vào lúc 18 giờ chiều 30 Tết Tân Hợi (tức 26/1/1971).

LHQ sẽ chỉ dịnh một nhóm quốc gia trung lập để họp thành Ủy Hội Kiểm Soát Ngưng Bắn gồm cả đại diện của Quân đội VNCH và Chính phủ Cách mạng Lâm thời Miền Nam VN.

Chính phủ VNCH phải phóng thích các tù nhân chính trị, sinh viên, trí thức, tu sĩ và tất cả những người đã bị tạm giam vì tranh đấu cho hòa bình và chủ quyền của dân tộc.

 

Chính phủ Hoa Kỳ phải chấm dứt tình trạng thối nát, độc tài và bất lực ở miền Nam VN bằng cách để cho người Viê .t tự do chọn đại diện đa số dân chúng có bản chất hòa giải dân tộc, không liên kết và có đủ khả năng để:

 

§ Thương thuyết với chính phủ Hoa Kỳ về thời biểu triệt thoái mau chóng toàn thể quân lực Hoa Kỳ ở VN và những liên hệ ngoại giao, văn hóa và kinh tế giữa Hoa Kỳ và VN.

 

§ Thương thuyết với Chính phủ Cách mạng Lâm thời Miền Nam VN về những thể thức tổng tuyển cử để bầu lên một chính phủ đại diện cho mọi khuynh hướng chính trị ở Nam

§ VN, một cuộc bầu cử hoàn toàn tự do dưới sự giám sát quốc tế, trong đó mọi người VN thuộc bất cứ khuynh hướng chính trị nào đều có thể tham dư

 

·    Các chính phủ Hoa Kỳ, Sô-viết, Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa và các quốc gia liên hệ khác cọng tác với nhau để chấm dứt đau khổ của người dân Việt bằng cách ủng hộ đề

·    nghị này cho chính người Việt đề ra.

 

·    Các phe lâm chiến tại VN, nhân dân ưa chuộng hòa bình trên thế giới, các giáo hội tôn giáo và các nhà nhân bản cấp thơ `i hành động để thúc đẩy các quốc gia có trách nhiệm về chiến tranh VN chấm dứt cuộc chiến tranh tại VN, Kampuchea và Làọ

 

Từ các danh từ và văn từ được xử dụng đến nội dung của bản tuyên bố đều giống hệt các bản tuyên bố của MTGPMN. Bản tuyên bố được viết với lối hành văn lập pháp hay quyết định thay vì nhẹ nhàng của một đề nghị của một tổ chức quô 'c tế về tôn giáo và hòa bình. Sau bản tuyên bố trên, GHPG đã làm mất cảm tình của hầu hết các quốc gia trên thế giớị Phái đoàn Ðan Mạch đã vặn hỏi tại sao PGVN chỉ đòi quân đội Mỹ rút ra mà không đòi

tất cả các quân đội ngoại nhập phải rút, trong đó có cả quân đội CS Bắc Việt, Phái đoàn PGVN không trả lời được.

 

Thành lập “chính phủ Phật Giáo” để giao cho VC:

 

Tạp chí Quê Mẹ số 125 & 126 tháng 10-11/1993 đã công bố bản tự thuật của HT Thích Ðôn Hậu về cuộc gặp gỡ giữa ông và TT Phạm Văn Ðồng năm 1976. Bản tự thuật cho biết vào tháng 4/1975, PG đã thành lập Chính Phủ Phật Giáo Dương Văn Minh để giao miê `n Nam cho CS Hà Nộị Sau đây là phần liên hệ đến vấn đề này được đề cập trong

bản tự thuật của HT:

 

TT Phạm văn Ðồng:

 

- Ðấy, theo Cụ biết, trong khi người Mỹ đi rồi, Thiệu xuống rồi, PG lại âm mưu lập chính phủ PG, đưa Dương Văn Minh lên làm TT. Lập làm gì vậy? Lập chính phủ đó để đánh với Cách Mạng phải không?

 

HT đáp:

 

- Chuyện ấy có, Phật Giáo chúng tôi có lập Chính Phủ. Nhưng thế này. Thưa Thủ Tướng. Chúng tôi đã hỏi các vị trong Viện Hóa Ðạọ Các vị cho biết như sau: HT nên nhớ rằng, PG chúng ta không ngu si đến độ lập CP Phật Giáo, sau khi Mỹ đã bỏ miền Nam, Thiệu vơ vét của cải đi rồi. Của cải, thế lực ở miền Nam VN chẳng còn gì, mà Cách Mạng đã đến bên lưng. Ông DVM cũng không đến nỗi dại gì muốn lên làm TT lúc ấỵ

 

Các vị ở Viện Hoá Ðạo nói tiếp: PG chúng ta, con sâu con kiến cũng thương, huống gì con người! Ðã 30 năm chiến tranh, chết chóc đau thương chồng chất. Bây giờ đây nếu

thả lỏng để ông già lụ khụ Trần Văn Hương tuyên bố: “Ðánh” ! Thử hỏi cả 2 bên tham chiến chết bao nhiêu người nữa? Muốn hạn chế sự chết chóc và tài sản của đồng bào, nên PG chúng ta phải có chủ trương. Lúc bấy giờ, chẳng còn ai lo cho đất nước, ai cũng chạy trối chết, PG đâu thể ngồi như vậy mà nhìn? Nên phải lập CP, đưa DVM lên làm TT. Nhưng không phải lập để đánh với Cách Mạng.

 

Thủ Tướng hỏi:

 

- Vậy tại sao DVM lên, tuyên bố giữ mảnh đất cuối cùng, nếu không phải để đánh với Cách Mạng thì để làm gì?

 

Tôi hỏi Thủ Tướng:

 

- Khi DVM tuyên bố như vậy, về sau có nổ phát súng nào không?

 

- Không.

 

- Như vậy, DVM chỉ tuyên bố thôi, chứ không cốt đánh”.

 

Chính phủ PG nói trên, khi mới nhận chức vào ngày 29/4/1975, Thủ Tướng Vũ Văn Mẫu đã ra tuyên bố:

 

- Hoa Kỳ phải rút khỏi VN trong vòng 24 giờ kể từ ngày 29/4/1975.

 

- Hoa Kỳ phải tôn trọng các quyền cơ bản của dân tộc VN, quyền tự quyết của nhân dân VN và chấm dứt mọi sự dính líu quân sự hoặc can thiệp vào nội bộ miền Nam VN.

 

Tổ chức mừng giải phóng:

 

Năm Mậu Thân 1968, HT Thích Ðôn Hậu đã lên đài phát thanh MTGPMN kêu gọi, “Chư Tăng, Ni và đồng bào Phật tử đoàn kết với nhau, nhất tề đứng lên đánh đuổi Ðế quốc

Mỹ và bè lũ tay sai Ðế Quốc và bất hợp tác với tay sai Ðế Quốc”. Kèm theo HT Thích Ðôn Hậu phải kể tới Hoàng Phủ Ngọc Tường.

 

Hoàng Phủ Ngọc Tường hiện sống ở Huế (1992), có chân trong ban biên tập của tạp chí Sông Hương, cùng với các tạp chí như Tuổi Trẻ, Văn Nghê Ðã phổ biến các tác phẩm của những tác giả như Dương Thu Hương, Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Huy Thiệp, Lưu Quang Vũ. Nhà xuất bản Văn Uyển (Hoa Kỳ) đã giới thiệu Hoàng Phủ Ngọc Tường qua truyện ngắn “Tìm Ma Phiêu Du Ký” trong tuyển tập Văn Chương Ðối Kháng Quốc Nội xuất bản vào tháng 5/1990. Nhưng ông ta là ai và đã làm gì?

 

HPNT được về giảng dạy môn Việt Văn trường Quốc Học Huế vào năm 1961, thời ông Ðinh Qui làm hiệu trưởng và ông Văn Ðình Hy làm giám học, vào thời đó Huế có 2 giáo

sư dạy Việt Văn nổi tiếng, ở trung học đệ nhất cấp có Tôn Thất Dương Tiềm, ở đệ nhị cấp có HPNT, mãi đến sau khi trận tấn công Mậu Thân của VC vào thành phố Huế chấm dứt, cơ quan an ninh VNCH mới biết rõ sự liên hệ 2 người này với CS.

 

HPNT trưởng thành tại Huế, có người em ruột tên là Hoàng Phủ Ngọc Phan, gia đình ở Thành Nội, thuộc thành phần trung lưu, sau khi đỗ xong Tú tài hai, Tường được gia

đình cho vào Saigon học Ðại học Sư Phạm Triết, ra trường, Tường có luôn bằng cử nhâ n văn chương, mang triết áp dụng vào văn chương, giáo sư HPNT có một lối giảng dạy

rất mới lạ so với các giáo sư Việt Văn khác, chỉ dựa vào các sách của Dương Quảng Hàm, Nghiêm Toản, Hà Như Chi để soạn bài. Học sinh các lớp văn chương rất mến

mộ ông vì Tường dạy hay, dù dáng người ốm, cao cỡ 1.6m, nhưng giọng nói rất tốt, giảng bài hấp dẫn, cách phục sức giảng dị, thân tình với học sinh, thầy Tường lúc nào cũng có vẻ như một nhà triết học, trở thành thần tượng của giới trẻ lúc bấy giợ HPNT có người yêu tên là HTTN, cũng ở Thành Nội Huế, nữ sinh viên Văn Khoa, nhưng vì những trắc trở, 2 người không lâ 'y nhau được, về sau, cô này lại là vợ của một trong những người bạn của Tường.

 

Số bạn thân nhất của Tường có thể đếm ở đầu ngón tay: Ngô Kha, Trịnh Công Sơn, Trần Quang Long. Trần Quang Long đã chết, Ngô Kha cũng đã chết, nguyên là giáo sư Việt Văn trường Hàm Nghi Huế, vợ Kha là em gái của Trịnh Công Sơn, cô này đã vượt biển, hiện sống tại Canada và đã tái gia. Trần Quang Long và Ngô Kha đều là những đồng chí của HPNT; năm 1964, Kha và Long lập ra nhóm Quán Bạn, thật ra đây chỉ là địa điểm ngụy trang nhằm để tuyên truyền chống chính phủ, năm 1966, cùng với Nguyễn Ðắc Xuân, Ngô Kha thành lập Chiến Ðoàn Nguyễn Ðại Thức, năm 1970, Ngô Kha chủ biên tập san Tự Quyết (Ban biên tập gồm có Trịnh Công Sơn, Ðinh Cường, Bửu Ý), năm 1971, Ngô Kha chủ biên tập san Mặt Trận Văn Học Dân Tộc Miền Trung, đặt dưới sự lãnh đạo của Thành ủy CS Huế, tháng 6/1973, trong một cuộc hành quân của Quân đội VNCH từ Phá Tam Giang đến cửa Tư Hiền, Ngô Kha đã bị bắn chết khi đang tìm cách vượt thoát vòng vâỵ

 

Sau khi biến động miền Trung chấm dứt vào giữa năm 1966 thì mãi đến tháng 10/1967, chính quyền Thừa Thiên, vị tỉnh trưởng lúc bấy giờ là Trung tá Phan Văn Khoa, mới kết thúc hồ sơ của HPNT và một số giáo sư dạy tại trường Trung học Bồ Ðề Thành Nội Huế, liên quan đến những hoạt động cho CS, nhưng viên ty trưởng cảnh sát là Ðoàn Công Lập, lại là một cán bộ CS nằm vùng, cho nên án lệnh bắt giữ những người trên chỉ được thi hành một cách lỏng lẻo, trong lúc đó thì CS đã hoàn tất kế hoạch tổng tấn công Tết Mậu Thân.

 

Hiệp định Geneva năm 1954, một số cán bộ CS tập kết ra Bắc, nhưng số khác được lệnh ở lại để bám trụ, trong đó có Nguyễn Ðóa, gốc người Quảng Nam, ra Huế dạy Pháp văn tại trường Bồ Ðề Thành Nội vào năm 1955, hiệu trưởng lúc bấy giờ là ông Lê Mộng Ðạo, hoàn toàn không hay biết gì về việc mình đang điều khiển một trường trung học được xem là trung tâm tổ chức trí vận Trị Thiên và thành phố Huế; Nguyễn Ðóa nhận lãnh trách nhiệm để xây dựng cơ sở nàỵ Ðóa gả con gái cho Tôn Thất Dương Tiềm, được xem là giáo sư có thế lực nhất tại trường này và rất thân cận với tỉnh giáo hội PG Thừa Thiên. Một thời gian sau, Tiềm vào tổ chức, trong tổ chức này còn có Võ Ðình Cường, Hoàng Nguyên Cao Tự Phúc (tác giả các nhạc phẩm hay như Ðàn Ơi, Xa Rồi), Phan

Văn Vinh, Tôn Thất Dương Kỵ,... Tường lúc bấy giờ còn là cậu học sinh hiền lành, trâ `m tư, có khuynh hướng xã hội; trong lớp Tường rất giỏi môn Việt Văn và môn Triết, Tôn Thất Dương Tiềm chú ý, móc nối và tuyên truyền. Năm 1961, Tường được bổ nhiệm về Trường Quốc Học, Tiềm giao cho Tường công tác xây dựng cơ sở trong giới học sinh và sinh viên; qua sự giới thiệu của các thầy ở chùa Từ Ðàm, HPNT cùng với Nguyễn Khắc Từ (thư ký của GHPG Thừa Thiên) là bộ não của tất cả các cuộc xuống đường ở Huế trước ngày 1/11/1963.

 

Năm 1964, lợi dụng tình trạng hỗn loạn của nền Ðệ II Cộng Hòa, cùng với một số cán bộ cơ sở như Nguyễn Ðắc Xuân, Nguyễn Ðính, Trần Minh Thảo, Trần Duy Phiên...Tường gia tăng hoạt động trong giới trẻ như cho người nằm trong các ban đại diện học sinh, sinh viên, tổ chức các cuộc nói chuyện chống chính phủ, đòi trung lập hóa miền Nam VN, người Mỹ phải rút khỏi VN...

 

Cùng với một số giáo sư đại học như Tôn Thất Hanh, Lê Tuyên, Cao Huy Thuần...Tường nằm trong Hội Ðồng Nhân Dân Cứu Quốc, do BS Lê Khắc Quyến làm Chủ tịch, tuần báo

Lập Trường là tiếng nói chính thức của Hội Ðồng; bài quan điểm, do Cao Huy Thuân phụ trách, có tác dụng rất lớn tại Huế, Miền Trung, ngay tại Saigon và một số tỉnh Miền Tâỵ Cuối năm 1965, đầu năm 1966, Tường giao cho Nguyễn Ðắc Xuân và Trần Mậu Tý hành lập Ðoàn Sinh Viên Quyết Tự Về sau nhóm của Tường biết rằng Tý là người của 1 đảng phái quốc gia đưa vào nằm vùng trong tổ chức sinh viên này, khi CS tràn vào thành phố Huế vào dịp Tết Mậu Thân 1968, Tường và Xuân đã lùng bắt Tý, Xuân là người đã xử tử Tý bằng cách bắn từng phát một.

 

Ðoàn Sinh Viên Quyết Tử được huấn luyện quân sự trong vòng nửa tháng, được trang bị vủ khí nhẹ, và đặt dưới sự chỉ huy của Tường, Nguyễn Ðắc Xuân và Trần Mậu Tý. Ðoàn Sinh Viên này được máy bay quân sự Sư Ðoàn I đưa vào Ðà Nẵng, thị trưởng của thành phố này là BS Nguyễn Văn Mẫn, người trách nhiệm quân sự ở đây là là Ðại tá Ðàm Quang Yên đều theo phe chống đối. Chính Tường là người đã tổ chức cuộc tấn công vào 2 làng công giáo Thanh Bồ, Ðức Lợi, tạo ra những cuộc đổ máu.

 

Tháng 4/1966, Tường, Ngô Kha và Nguyễn Ðắc Xuân thành lập Chiến Ðoàn Nguyễn Ðại Thức để chống lại quân đội trung ương. Tháng 5/1966, phong trào đấu tranh tại Huế bị

dập tắt, Tường và Xuân “nhảy núi”, riêng những người khác, như Nguyễn Ðóa, Trần Minh Thảo chưa bị lộ diện, cho nên vẫn tiếp tục ở lại để xây dựng và phát triển cơ sợ

 

Cuối năm 1967, để chuẩn bị cho cuộc tấn công vào thành phố Huế về mặt chính trị, Tường đã âm thầm trở lại thành phố này và trú trong nhà Nguyễn Ðóạ Sau mấy ngày

thảo luận, Tường lên núị Lần này đi theo Tường có Thượng Tọa Thích Ðôn Hậu, giáo sư Lê Văn Hảo, Nguyễn Ðóa và bà Ðào Thị Xuân Yến (tức bà Thuần Chi). Tối ngày 29 Tết, theo đài phát thanh Hà Nội, một tổ chức lấy tên là Liên Minh Các Lực Lượng Dân Tộc, Dân Chủ và Hòa Bình được thành lập. Chủ tịch là Lê Văn Hảo, các ủy viên gồm Thích Ðôn Hậu, Ðào Thị Xuân Yến, Tổng thư ký là Hoàng Phủ Ngọc Tường. Ngày mồng 2 Tết, Tường đã có mặt tại Huế, cùng với Nguyễn Ðắc Xuân, Hoàng Phủ Ngọc Phan (em ruột Tường), Nguyễn Thị Trinh (con gái út của Nguyễn Ðóa).

 

Theo tài liệu của Chính Ðạo qua cuốn “Mậu Thân 68: Thắng hay bại?” thì “tại khu tả ngạn, dưới quyền Nguyên, các toán an ninh có 2 nhiệm vụ: lùng bắt các sĩ quan, viên

chức cao cấp trong vùng, và bảo vệ một số khuôn mặt chính trị như Thích Ðôn Hậu, bà Thuần Chi, Nguyễn Ðóa, Lê Văn Hảo” (trang 139), nghĩa là toàn bộ lãnh đạo Liên Minh

đều có mặt tại Huế trong cuộc Tổng tấn công.

 

Nhưng Lê Văn Hảo (hiện sống tại Pháp) đã trả lời cuộc phỏng vấn của Trần Nghi, đăng trên Quê Mẹ số 105 & 106 tháng 1/1990:

 

- Ông nghĩ sao về dư luận của đồng bào Huế cho là ông chịu trách nhiệm chính trong vụ thảm sát dân chúng Thừa Thiên - Huế hồi Tết Mậu Thân?

 

- Dư luận đó không đúng. Thứ nhất, lúc quân đội CS đánh chiếm Huế, tôi không có mặt trong thành phố. Trước Tết 5 ngày, tôi được dẫn lên núi nói là mời họp và sau đó tôi phải ở lại luôn trên đó, không về lại thành phố lần nào cả. Cùng ở với tôi có Hoàng Phủ Ngọc Tường. Trong giới trí thức và văn nghệ sĩ tham gia MTGPMN lúc ấy có Hoàng Phủ Ngọc Phan, Nguyễn Ðắc Xuân là theo bộ đội về Huế và tôi được biết, đã từng ngồi xét xử nhiều người có quan hệ với chính quyền Saigon trong những phiên xử của cái gọi là tòa án nhân dân. Thứ hai, trên danh nghĩa, tôi là Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Cách mạng

Thừa Thiên - Huế, tuy nhiên trên thực tế, tôi chẳng có tí quyền nào cả. Tôi chỉ là bù nhìn. Mọi quyền hành từ lãnh vực quân sự đến chính triđều nằm trong tay các cán bộ cao cấp của CS” (trang 66).

 

Như thế, theo Lê Văn Hảo, trách nhiệm vụ tàn sát dân lành tại Huế một phần do nhóm Hoàng Phủ Ngọc Tường và phần khác do các tư lệnh quân sự, chính trị CS như Tướng Trần Văn Quang, Bí thư khu ủy Trị Thiên - Huế, Lê Minh, Bí thư thành ủy Huế, Lê Chương, Tư lệnh Mặt trận Huế. Nhưng dù ai chịu trách nhiệm đi nữa, thì lịch sử của VN cũng đã ghi đậm nét: chiếm Huế chưa đầy một tháng ( từ 30/1/1968 - 24/2/1968), CSVN đã tàn sát khoảng 7,000 dân vô tộị Họ bị giết bằng đủ kiểu: bị chặt đầu, bị chôn sống, bị mổ bụng... Một thời đại và nhiều thời đại có thể qua đi, nhưng lịch sử thì không bao giờ bị tảy xóa. Thật là bi thảm cho dân Huế.

 

Ngày 24/2/1968, bộ đội CS bị đánh bật ra khỏi thành phố Huế, tàn quân rút về rừng, trong đó có Nguyễn Đắc Xuân, Phan, Tường...để lại Huế những cảnh chết chóc, tan nát, đau thương. Gia đình Tường ở Huế bị đồng bào oán hờn, căm thù. Người đau khổ nhất là thân phụ của Tường; có lúc ông cụ gần như điên khùng. Tiếp tục đường cách mạng, Tường được đưa ra Hà Nội và rồi trở lại Huế vào năm 1972, móc nối với Trần Quang Long, Trịnh Công Sơn và Ngô Kha để xây dựng và phát triển cơ sở, nhằm mục đích phá hoại chính quyền trong giới học sinh, sinh viên và trí thức. Sau khi Long và Kha chết, người ta không còn thấy Tường hoạt động trong vùng này nữa. Ngày 30/4/1975, Tường vào Saigon, trong lần xuất hiện nói chuyện với giới trí thức, người ta thấy có Nguyễn Thị Trinh, Cao Thị Huế Hương (bà con với Cao Huy Thuần). Tường chỉ làm việc ở Saigon một thời gian ngắn, về sau được đưa trở lại làm việc tại Huế.

 

HPNT lớn lên ở Huế, bỏ Huế ra đi vào năm 1966, trở về Huế và ra đi vào khoảng đầu năm 1968 sau khi để lại những giải khăn sô. Một vài nhà biên khảo cho rằng Tường và Hảo là bạn học với nhau, chính Tường là người móc nối Hảo với Tiềm và Đóa. Ngày nay, Hảo tỵ nạn chính trị tại Pháp, còn Tường thì vẫn đi đi về về với núi Ngự sông Hương. Đồng bào cố đô và Tường nhìn nhau mỗi ngày...

 

Vài vần ca dao về Huế:

 

Cầu Trường Tiền, sáu vài, mười hai nhịp Em qua không kịp, tội lắm anh ơi! Bấy lâu ni chịu tiếng mang lời, Dẫu có xa nhau đi nữa, cũng bởi ông Trời mà xa.

 

hay

 

Sông Hương từ thuở uyên đi Nước trôi lặng lẽ tà huy cấm đò Nam Bình đã dứt đường tơ Hồi chuông Thiên Mụ xa đưa tiếng sầu Bến Thương Bạc, Phú Văn Lâu Sương thu che khuất nhịp cầu Giả Viên Còn đâu sáu nhịp Tràng Tiền Thời gian gió loạn sô nghiêng vài bờ Cao cao, vời vợi Cột Cờ Ba mươi năm cũ, phất phơ đổi màu Bây giờ còn nhớ đến nhau Thì trao ánh mắt trền cầu rồi qua...

 

hay

 

Ru em, em ngủ cho muồi Cho mẹ đi chợ, mua vôi ăn trầu Mua vôi Chợ Quán, Chợ Cầu Mua cau Nam Phổ, mua trầu chợ Dinh Chợ Dinh bán áo con trai Triều Sơn bán nón, Mậu Tài bán kim...

 

hoặc

 

Chợ Đông Ba đem ra ngoài Giại Cầu Tràng Tiền đúc lại si mon Ơi người lỡ hội chồng con Vô đây gá nghĩa vuông tròn được không?...

 

Nhìn chung, người ta nhận thấy khi quyết định hợp tác với CS, các nhà lãnh đạo PG miền Trung đã có những tính toán sai lâ `m sau đây:

 

- Tưởng rằng có thể dung hợp PG với chủ nghĩa CS. Mới tiếp xúc với chính quyền CS, BS Lê Đình Thám đã cho thành lập ngay một tổ chức có tên là Phật Giáo và Dân Chủ Mới ở Bồng Sơn, Bình Định, nơi ông làm Chủ Tịch Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Miền Nam Trung Bộ, để nghiên cứu tổng hợp chủ nghĩa Mác-Lê và PG. Sau đó, Nguyễn Hữu Quán đã cho ra cuốn “Đạo Phật và Nền dân chủ mới” để khuyến dụ tăng ni và Phật tử hợp tác với CS. Điều này chứng tỏ các tăng sĩ và cư sĩ PG thời đó không am hiểu nhiều về chủ nghĩa CS và quan niệm của CS về tôn giáo. Cuối cùng, đa số đành chấp nhận quan điểm “Phật giáo dưới ánh sáng Mác-Lê” mà TT Thích Minh Châu đang thuyết giảng ngày nay để biến PG thành công cụ của CS.

 

- Không biết gì về phương pháp và thủ đoạn của CS nên bị CS lư `a rồi vắt chanh bỏ vỏ. Số phận mà BS Lê Đình Thám, HT Thích Thiện Chiếu, HT Thích Trí Thủ, TT Thích Mật Thể, TT Thích Thiện Minh, TT Thích Quảng Độ...phải lãnh nhận chính là do hậu quả của sự lầm lẫn này.

 

- Cho riêng nhóm PG cực đoan miền Trung, tưởng rằng có thể mươ .n bàn tay CS để loại trừ Thiên Chúa Giáo, tách Giáo hội CGVN ra khỏi Vatican rồi diệt dần, sau đó sẽ cùng CS chiếm địa vị đô .c tôn.

 

- Tin tưởng rằng sau khi CS cướp được chính quyền, GHAQ sẽ đư ợc ưu đãi, nên đã coi chiến thắng của CS như của chính mình, nhưng cuối cùng họ đã phải lãnh nhận tai họa.

 

Qua kinh nghiệm cho thấy ta không bao giờ nên lẫn lộn giữa đạo và đời và đừng để tôn giáo lôi kéo vào chính trị. Qua hiện tượng “Bác sĩ Lê Đình Thám”, ta thấy ông đã đem PG trộn lẫn với chủ nghĩa CS làm hại biết bao thế hệ đi saụ .

 

Bây giờ ta hãy nhìn về quá khứ để ôn lại chuyện xưa.

 

Bối cảnh

 

Các cuộc tranh đấu của PG kể từ 1963 hầu hết đều phát xuất từ Huế rồi lan rộng ra các tỉnh miền Bắc Trung phần, nhất là ở 2 thị trấn Quảng Trị và Đà Nẵng, rồi tràn nhẹ qua các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngải, Bình Định..., khi đi vào miền Nam thì chỉ còn cái ngọn. Các cuộc tranh đấu này phát xuất và mạnh ở các tỉnh Bắc Trung Phần vì những lý do sau đây:

 

- Trước hết, Huế là trung tâm phát triển mạnh nhất của PGVN trong thời kỳ Pháp thuộc. Các nhà nghiên cứu của Pháp nhận thâ 'y rằng phong trào chống Pháp mạnh nhất phát xuất từ Huế, đó là Phong Trào Văn Thân. Phong trào này do các sĩ phu đạo Nho phát động. Sĩ phu đạo Nho bao giờ cũng lấy “trung quân” và “ái quô 'c” làm đầu. Vậy muốn vô hiệu hóa phong trào này, có 2 việc họ tin ràng cần phải làm: (1) tiếp tục duy trì triều đình Huế; nhưng vua phải là người của Pháp dựng lên; khi vua đứng về phía Pháp thì các nhà Nho có lòng “trung quân” sẽ di theọ (2) Phát triển PG mạnh, đưa sĩ phu vào con dường giải thoát của đạo Phâ .t để vô hiệu hóa tinh thần phục quốc của nhà Nho (đạo Khổng là đạo trị quốc).

 

Việc thiết lập các triều đại nhà Nguyễn đứng về phía Pháp đã được Pháp lo xong ngay từ đầu, việc “Phật giáo hóa Đông Dương” được giao cho Pasquier khi ông trở lại nhận chức năm 1928. Các viên chức thuộc địa cao cấp đã giao phó cho ông làm công việc này. Năm 1932, BS Lê Đình Thám đã lãnh trách nhiệm thành lập Hội An Nam Phật Học và Trường An Nam Phật Học ở Huê '. BS Thám làm Hội trưởng còn HT Thích Trí Độ được đưa từ Bình Định ra để làm Giám đốc Trường An Nam Phật Học.

 

Các tổ chức PG ở Huế, ngoài việc được Pháp khuyến khích, còn có một thuận lợi khác là được triều đình Huế bảo trơ .. Bà Từ Cung, mẹ vua Bảo Đại, rất sùng đạo Phật, sẵn sàng làm tất cả để giúp PG phát triển. Rất nhiều học tăng ở Nam và Bắc được gởi tới học ở Trường An Nam Phật Học. Số học tăng thuộc 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Quảng Nam về đây học nhiều nhất, vì các Hội Phật Học ở Quảng Bình, Quảng Trị và Quảng Nam đều do BS Thám lập rạ Nhưng năm 1945, 2 nhà lãnh đạo của Hội An Nam Phật Học và Trường An Nam Phật Học đều đi theo Mặt Trận Việt Minh và giữ chức vụ lớn. HT Trí Độ là Chủ Tịch Trung Ương Hội Phật Giáo Cứu Quốc, còn BS Lê Đình Thám trở thành Chủ Tịch Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Miền Nam Trung Bộ. 2 lãnh tụ này đi theo Việt Minh đã kéo theo các đệ tử đi theo như Thích Mật Thể, Thích Trí Quang, Thích Thiện Minh, Thích Thiện Ân, Thích Minh Châu, Thích Mãn Giác, Võ Đình Cường, Tống Hòa Cầm,...

 

- Lý do kế là 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên nằm tiếp giáp vơ 'i vĩ tuyến 17 nên VC nuôi dưỡng được nhiều cán bộ nằm vùng và chỉ huy trực tiếp nhóm này. Trong cuốn “Chiến trường Trị - Thiên - Huế trong cuộc kháng chiến” do Nhà xuất bản Thuận Hoá â 'n hành năm 1985, VC cho biết sau khi chương trình tập kết ra Bắc vào năm 1954 kết thúc, họ đã để lại nằm vùng ở Quảng Trị (trái với cam kết trong Hiệp định Geneva) 8,490 đảng viên và ở Huế khoảng 3,000 đảng viên.

 

Chiến dịch “Tố cộng” của TT Diệm đã làm tan tành các chi bộ của CS được thiết lập từ thành thị đến nông thôn. Chính phủ NĐD đã tổ chức tại vùng này tất cả 53,710 lớp tố Cộng với 230,977 người tham dự. Sau các đợt tố Cộng đó, đã có 3,658 đảng viên CS bị bắt. Số đảng viên và những thành phần thân Cộng phải đi học chỉnh huấn lên đến 29,907 người qua 314 lớp học.

 

Khi chiến dịch Tố Cộng được phát động mạnh, các cán bộ CS hốt hoảng chạy rút vào núi hay rút về Bắc. Nhưng sau khi chế độ NĐD sụp đổ, một số đảng viên bị giam giữ được thả ra và số đảng viên tạm rút về Bắc bắt đầu xâm nhập trở lại vì đây là địa bàn quen thuộc. cũng như thân nhân của họ sống tại đây.

 

Tài liệu trên còn cho biết khu Trị - Thiên - Huế có 398 ngôi chùa, 9 Hòa Thượng, 15 Thượng Tọa, 220 tăng ni và 80,000 Phật tư?. Trước tháng 3/1955, 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên thuộc Khu Ủy Khu IV CS, nhưng sau đó được sát nhập vào Khu Ủy Khu V. Đến tháng 4/1966, Khu Ủy Trị - Thiên - Huế được thành lập và trở thành khu biệt lập, trực thuộc Trung ương. Vùng này do Trung tư ớng CS Trần Văn Quang chỉ huy và Lê Tự Đồng, Bí Thư Khu Ủy lãnh đạo. Trong các cuộc đấu tranh Võ Đình Cường, Nguyễn Trực,...đã nhận chỉ thị và kế hoạch của Khu Ủy này và đẩy TT Trí Quang và phong trào tranh đấu đi lên.

 

- Lý do thứ ba là lòng căm thù Thiên Chúa Giáo đã được Phong Trào Văn Thân ở Huế khơi lên để làm động lực đấu tranh tư ` thời vua Tự Đức qua các đời Duy Tân, tới thời Hàm Nghi, vâ ~n còn âm ỉ trong lòng một số thành phần cực đoan thuộc 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên. Trong thời kỳ này, người Công giáo đã bị tàn sát, lùng đuổi một cách vô cớ đến nỗi vua Tự Đức phải lên tiếng cảnh cáo Nhóm Văn Thân. Lòng căm thù đươ .c ấp ủ đã bùng phát trở lại khi được cán bộ CS nằm vùng lợi dụng khơi động lên để làm động lực đấu tranh. Chế độ Ngô Đình Diệm được cán bộ CS nằm vùng và nhóm PG cực đoan miền Trung đồng hóa với Thiên Chúa Giáo khi họ hô hào “diê .t dư đảng Cần Lao”, có nghĩa là diệt Công giáo hay ít ra loại người công giáo ra khỏi chính quyền.

 

Trong bối cảnh như vậy, CS đã tổ chức và điều động được nhóm PG cực doan này đi vào mục tiêu của họ. Sau này, trong Đại hội II của MTGPMN năm 1964, Nguyễn Hữu Thọ đã tuyên bố cuộc đấu tranh của PG tại miền Nam không tách rời cuộc đấu tranh “giải phóng dân tộc”. Tài liệu của VC sau 30/4/1975 cho thấy sau mỗi giai đoạn đấu tranh của nhóm trên đều có bản kiểm điểm tổng kết của Khu Ủy Khu V hay Khu Trị - Thiên - Huế.

 

Pháp nạn 63

 

1.   Ngọn lửa Zippo:

 

Ngày 11/6/1963, vào khoảng 10 giờ sáng, những người qua đường hiếu kỳ dừng chân lại đông đảo ở ngã tư Phan Đình Phùng và Lê Văn Duyệt, Saigon. Phía góc Tòa Đại sứ Cao-Miên, bên lề đường Lê Văn Duyệt, một nhà sư mặc áo vàng ngồi trong tư thế kiết già lâm râm tụng niệm. Khi cảnh sát hay tin kéo tới thì 50 nhà sư khác mặc áo vàng vừa gõ mõ vừa tụng kinh bao quanh nhà sư ngồi ở góc đường, làm thành một vòng tròn lớn. 2 bình xăng nhỏ được đưa đến. Một người đứng đợi sẵn chụp lấy, rưới xăng lên người nhà sư đang ngồi trên lề đường, từ vai trở xuống, rồi mở chiếc quẹt Zippo bật lửa châm ngòi. Một đám cháy bùng lên cao khoảng 4m giữa tiếng kinh mõ vang rền. Các thông tín viên ngoại quốc được thông báo trước, đã có mặt tại chỗ, vừa chụp hình vừa quay phim. Ngày hôm sau, bản tin này cùng với hình ảnh được truyền đi khắp nơi trên thế giới.

 

Người bị thiêu là HT Thích Quảng Đức, một nhà sư trụ trì ở Chùa Quan Thế Âm, số 68 đường Nguyễn Huệ, Phú Nhuận, Gia Định, có tên thật là Lâm Văn Tức, sinh năm 1897 tại làng Vạn Khánh, Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa. Lúc đó ông được 66 tuổi.

 

Vụ thiêu người này được tổ chức rất hoàn bị. HT Quảng Đức được chở đến địa điểm đã định bằng chiếc xe Austin, đi trên đường Phan Đình Phùng, từ hướng Duy Tân tới. Khi đến góc Phan Đình Phùng và Lê Văn Duyệt, xe giả vờ bị chết máy và ngưng lại, tất cả mọi người trên xe bước xuống, tài xế mở coffre xe trước chống lên và lom khom xem máy, trong khi những người khác đưa HT Quảng Đức đi qua bên kia đường và đặt vào vị thế đã định. Các sư tham dự cũng được chuyển bằng xe tới ngay sau đó, xuống xe và quay một vòng tròn xung quanh HT Quảng Đức. 2 bình xăng nhỏ được đem xuống và thực hiện đúng kế hoạch đã định. Mọi hành động đều được tiến hành một cách mau lẹ, cảnh sát không ngăn trở kịp. Mục tiêu của vụ thiêu người này là làm áp lực cho những đòi hỏi của PG trong các cuộc họp đang diễn ra giữa Ủy Ban Liên Phái PG và Ủy Ban Liên Bộ. Đây là chiến thuật vừa đánh vừa đàm của TT Trí Quang.

 

Khi thiêu HT Quảng Đức xong, người ta thấy chiếc xe Austin mở coffre vẫn đang đậu bên kia gốc đường, phía chợ Đủi. Theo các phóng viên thì họ nhận ra ngay chiếc xe đó là của Trần Quang Thuận. Những chứng kiến nội vụ ngay từ đầu cho các ký giả biết người chở HT Quảng Đức đến địa điểm chỉ định, rưới xăng và bật lửa đốt vị sư là Nguyễn Công Hoan.

 

Nguyễn Công Hoan quê ở Tuy An, Phú Yên. Cha là cán bộ CS tập kết ra Bắc năm 1954. Về sau, NCH trở thành dân biểu đơn vị Phú Yên thời Đệ II Cộng Hòa, do PG đưa ra. Mặc dầu đã có vợ con ở Phú Yên, khi làm dân biểu, NCH đã tằng tịu với cô Đoan Khánh, ký giả báo Trắng Đen. Cô này chuyên săn tin ở Thượng và Hạ nghị viện. 2 người lấy nhau và có một đứa con. Sau khi VC chiếm miền Nam, nhiều người thắc mắc không hiểu sao NCH khô ng đi học tập cải tạo như các dân biểu và nghị sĩ khác của VNCH. NCH chỉ dự một khoá chỉnh huấn ngắn hạn mà thôi. Đến năm 1976, khi NCH được Mặt Trận Tổ Quốc đưa ra làm đại biểu Quốc hội đơn vị Phú Khánh, người ta mới biết NCH là cán bộ nội tuyến của VC. Bỗng dưng đến năm 1980, NCH vượt biên qua Phi Luật Tân, sau đó đến Hoa Kỳ và được HT Thích Nhất Hạnh giao coi sóc Nhà xuất bản Lá Bối ở San José, California. NCH đã đi giao dịch với nhóm Trương Như Tảng, Hoàng Văn Hoan trong khi làm việc ở nhà xuất bản này. Lai lịch của NCH bị báo chí ở San José phanh phuị Bị tố cáo là thành phần phản gián. NCH phải bỏ đi nơi khác. Sau 30/4/1975, NCH và cô Đoan Khánh đã bỏ nhau. Cô Đoan Khánh cũng qua được Hoa Kỳ.

 

Mọi việc thông tin cho các ký giả ngoại quốc đều do Đại Đức Thích Đức Nghiệp và Trần Quang Thuận phụ trách. Đại Đức Đức Nghiệp là mối dây liên lạc chặt chẽ giữa Hoa Kỳ và PG trong thời gian hoạch định kế hoạch lật đổ TT Diệm. Mọi kế hoạch hành động đều được ông thông báo cho nhân viên Tòa Đại sứ Hoa Kỳ.

 

2.   Mổ bụng, cắt cổ tự sát:

 

Trong cuốn “Viêt Nam Phật Giáo Tranh Đấu Sử”, HT Thích Tuệ Giác kể lại câu chuyện xảy ra ở Phan Thiết là vào lúc 5 giờ sáng 17/10/1963, Tỳ Kheo Thích Pháp Quảng đi xích lô đến bia đài ở Phan Thiết, đứng quay về hướng Tây lạy ba lạy và niệm Phật chừng 3 phút. Xong phần nghi lễ, ông nằm ngữa xuống đất, gối đầu vào bậc cấp chót của bia đài, lấy thư tuyệt mạng đặt một bên, rồi rút dao ra rạch bụng. Câu chuyện được mô tả nguyên văn như sau:

 

Thầy rạch lần thứ nhất từ trái qua phải cách rún chừng 2 cm. Nhìn lại thấy chưa lủng thấu bụng. Thầy rạch lát thứ nhì từ hông trái đến rún, lần thứ ba từ rún ra hông phải, lần thứ 4 rồi lần thứ 5, nhưng da cứ dùn lại và đứt ra ngoài. Lần sau cùng, Thầy đưa cao tay đâm xuống chứ không rạch như lần trươ 'c. Nhưng lạ lùng thay da chỉ lún xuống, rạch (rách?) rất ít mà không lủng thấu ruột để Thầy cắt một khúc dâng lên cho Vị Tổng Thống độc tài hầu thức tỉnh lòng người...

 

Mổ bụng không thành, Thầy quay ngược dao lên cắt cổ, một tay giữ lấy cuống họng, một tay cầm dao cựa mạnh dưới xương quai hàm. Máu vọt nóng cả tay, xịt có vòi ra mang tai, bắn lên đầu, cuống họng đứt lìa. Thầy buông dao nằm chờ chết...

 

“Thấy máu không còn vọt ra thành vòi, Thầy đưa tay móc những máu ứ vứt ra ngoài...”

 

Đại Đức Thích Pháp Quảng có tên thật là Lê Tuất, sinh năm 1933 tại Bình Thuận, tu ở chùa Am Bát Nhã, Quận Hòa Đa, tỉnh Bình Thuận.

 

3.   Ngòi thuốc súng: hạn chế việc treo cờ các tôn giáo:

 

Ngày 7/5/1963, trước ngày lễ Phật Đản một ngày, dân chúng Huế đang sửa soạn mừng lễ thì cảnh sát Huế nhận được lệnh của Phủ Tổng Thống ra lệnh cho các tôn giáo chỉ được treo cờ tôn giáo trong phạm vi cơ sở tôn giáo mà thôi, ở ngoài các cơ sở này chỉ được treo cờ quốc giạ Vì vậy cảnh sát đã yêu cầu dân chúng bỏ cờ PG phía bên ngoài các cơ sở tôn giáo. đị Lê .nh này được ban hành sát ngày lễ Phật Đản nên được hiểu như là một biện pháp nhằm “triệt hạ” cờ PG. Nhiều tín đồ PG kéo tới gặp ông Nguyễn Văn Đẳng, một Phật tử, Tỉnh trưởng Thừa Thiên, yêu cầu giải quyết. Ông Đẳng nói rằng cảnh sát đã hiểu lầm lệnh của cấp trên nên ra lệnh cho treo cờ lại.

 

Mặc dầu lệnh cấm treo cờ tôn giáo ngoài cơ sở tôn giáo được tạm thu hồi kịp thời, sáng hôm sau, 8/5/1963, trong cuộc rước Phật từ chùa Diệu Đế lên chùa Từ Đàm lúc 6 giờ 30, người ta thấy xuát hiện các biểu ngữ chống chính quyền đã được trương lên. Trong lễ Phật Đản được tổ chức tại chùa Từ Đàm, TT Trí Quang đứng lên thuyết pháp đã phản đối mạnh mẽ quyết định cấm treo cờ PG và yêu cầu thi hành chính sách bình đẳng tôn giáo.

 

Tuy quyết định cấm treo cờ tôn giáo ngoài các cơ sở tôn giáo được áp dụng chung cho mọi tôn giáo, nhưng được công bố sát ngày lễ Phật Đản nên được hiểu là có mục đích nhắm vào PG. Thật ra, quyết định hạn chế việc treo cờ tôn giáo của chính quyền không có lý do chính đáng, vì việc treo cờ tôn giáo khắp nơi không phương hại gì đến “sự tôn trọng quốc kỳ” cả. Một nguồn tin nói rằng quyết định hạn chế việc treo cờ này là ý kiến của TGM Ngô Đình Thục ở Huế. Tuy nhiên theo “Bên giòng lịch sử” của Linh mục Cao văn Luận thì chỉ thị này đã được Ngô Đình Cẩn cản lại cho tới sau Lễ Phật Đản theo lời đề nghị của Tỉnh trưởng Thừa Thiên Nguyễn Văn Đẳng. Mặt khác, có vài dấu hiệu cho thấy việc hạ cờ Phật giáo Quốc tế vài nơi ở Huế là do vài kẻ phá hoại làm ra để gây khích động. Nhưng dù sao đi nữa đây vẫn là một sự kiện cho thấy chính phủ của ông Diệm đã không thận trọng trong vấn đề này.

 

4.   Những bí ẩn của vụ nổ trước Đài phát thanh Huế:

 

8 giờ tối 8/5/1963, một số đông đảo Phật tử tập trung trước đài phát thanh Huế yêu cầu phát thanh lại các bài thuyết giảng trong lễ Phật Đản tại chùa Từ Đàm vào buổi sáng, nhưng các nhân viên đài phát thanh từ chối vì trong đó có bài thuyết pháp của TT Trí Quang chống đối chính quyền. Ông Tỉnh trưởng Thừa Thiên đã phải cùng TT Trí Quang đến đài phát thanh Huế để giải quyết vấn đề. Trong lúc 2 bên đang nói chuyện thì có tiếng nổ lớn trước đài phát thanh Huế làm số thường dâ n chết, bị thương và 5 binh sĩ bị thương.

 

Hôm sau, các tăng ni ở Huế đã loan báo đi khắp nơi rằng Thiếu tá Đặng Sĩ, Phó Tỉnh trưởng Nội an kiêm Tiểu Khu Trưởng Tiê?u khu Thừa Thiên đã ra lệnh bắn súng, ném lựu đạn và cho xe tăng cán lên các Phật tử tập trung trước đài phát thanh Huế, máu chảy lênh láng.

 

Trong cuốn “Việt Nam Phật Giáo Tranh Đấu Sử”, HT Thích Tuệ Giác có ghi như sau:

 

“Sau đó Thiếu tá Đặng Sĩ ra lệnh đại bác bắn nhiều phát đạn mã tử. PG đồ hoàn toàn náo động, tiếp đến là lựu đạn cay, lựu đạn nổ và súng trường bắn xả vào PG đồ. Một số chen lấn chạy tháo lui, một số khác chen lấn chạy vào đài phát thanh núp trốn. Ông Tỉnh trưởng kêu gọi ngưng bắn nhưng Bảo An đã không tuân lệnh và còn cho xe thiết giáp tuôn chạy vào đám đông. Cuối cùng ông Tỉn trưởng và TT Trí Quang vào đài phát thanh: 15' sau, kiểm diểm lại, chúng tôi thấy đài phát thanh hư hại và cánh cửa bên ngoài, và 3 xe Hồng Thập Tự chất đầy một số đông đạo hữu, máu me đầy người, chạy vào bệnh viện Huế.

 

“4 người bị thương và 8 người bị giết bằng súng, lựu đạn và xe thiết giáp cán. Trong số 8 người chết có 6 Thanh , Thiếu nhi, 2 em bị cán mất nữa đầu, một em bị cán mất đầu, xương sọ bị vụn tan không nhìn được mặt và một em bị mất hẳn đầu”.

 

Trong cuốn III của Bộ Việt Nam Phật Giáo Sử Luận, Nguyễn Lang (tức Thích Nhất Hạnh) cũng ghi lại:

 

“Thiếu tá Đặng Sĩ, Phó Tỉnh Trưởng Nội An và Tiểu Khu Trươ?ng Thừa Thiên, huy động lực lượng thiết giáp Bảo An, đại bác quân cảnh, hiến binh và cảnh sát thành phố tới vây quanh đám quần chúng mà họ gọi là đám biểu tình...

 

“Thiếu tá Đặng Sĩ ra lệnh bắn đạn mã tử khiến đám đông náo đọng. Lựu đạn cay, lựu đạn nổ được tung vào. Đồng thời súng trường và xe thiết giáp được xử dụng vào việc đàn áp. Lúc đó là đúng 9 giờ rưỡi tối. Tiếng la hét của quần chúng át cả tiếng súng và tiếng đạn.

 

“Một số người ra về nửa chừng nghe tiếng la hét và tiếng súng nổ, đã quay trở lại đaì phát thanh để tìm hiểu. Họ bị các xe thiết giáp chận lại. Khi thiền sư Trí Quang và ông Tỉnh trưởng từ trong đài phát thanh ra tới thì máu đã đổ: 8 ngươ `i đã thiệt mạn vì lựu đạn và 4 người bị thương. Xe thiết giáp cán vỡ đầu một thiếu nhi, sọ em nát vụn. Một thiếu nhi khác bị cán mất nửa đầu và một em khác mất hẵn nữa đầu. Xe Hồng thạp tự được gởi tới để mang những người bị thư ơng về bệnh viện...”

 

Cho đến nay, các sử gia PG đều cố tình viết theo chiều hướng đó. Chỉ riêng HH Thích Tâm Châu đã trình bày vấn đề một cách dè dặt hơn. Trong cuốn Bạch Thư công bố ngày 31/12/1993, ô ng viết:

 

“Thông lệ, mỗi kỳ Phật Đản tại Huế, cuốn băng ghi lại buổi lễ Phật Đản được cho phát thanh lại trên đài phát thanh Huế vào 8 giờ tối. Năm nay, lễ PD, có đoạn ghi lại lời tranh đấu chống chính phủ, nên đaì phát thanh Huế không dám phát. Quần chúng Phật tử quanh vùng Huế chờ đợi phát thanh về PD không được, lũ lượt kéo nhau tới đài phát thanh mỗi lúc một đô ng, chính quyền địa phương lo sợ về sự biểu tình, Thiếu tá Đặng Sĩ PHó TT Nội an Thừa Thiên kie>m Tiểu Khu trưởng ra lệnh giải tán. Đột nhiên có tiếng nổ, làm 8 em Phật tử chết và một số bị thương. Do đó trở thành cuộc đấu tranh lớn”.

 

Xem xét tại hiện trường, các nạn nhân bị chết ngay sát góc cửa vào đài phát thanh. Mặt khác, sau khi tai nạn xảy ra, Bửu Thắng, một công an viên gác đầu cầu Trường Tiền, ở phía dưới, gâ `n sát đài phát thanh, có báo cáo rằng anh ta thấy một vệt sáng chạy dài từ sát gốc bên phải đài phát thanh, bay qua trên đầu những người đang tụ tập, xéo xuống trước cửa đài phát thanh, sau đó là một tiếng nổ lớn phát rạ Khi các chuyên viên về võ khí tới xem hiện trường thì không lượm được mảnh chất nổ nào. Ở dưới nền nhà, sát góc cửa, có một lổ thủng bằng cái chén. Các cửa kín của đài phát thanh đều bị vỡ, nhưng cửa gỗ vẫn còn nguyên vẹn. Các chuyên viên kết luâ .n rằng đây là một chất nổ bằng hơi có sức công phá mạnh.

 

Người đã giải phẫu và khám tử thi các nạn nhân cũng như những người bị thương trong đêm 8/5/1963 là BS Lê Khắc Quyến, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế, “đồng chí” của TT Trí Quang, đã ghi trong biên bản rằng không có vết đạn, vết đả thương hay xe cán,...trên cơ thể nạn nhân. Các nạn nhân bị chết hay bị thương do một chất nổ bằng hơi cực mạnh. Ngày 11/7/1963, Ủy Ban Liên Bộ đã thông báo cho Ủy Ban Liên Phái PG kết quả cuộc khám nghiệm và nói rằng các nạn nhân có thể đã bị chết do chất nổ của VC. Nhưng phía PG không chấp nhận lối kết luận này. Trong phần ghi chú ở Chương XXXVIII của Bộ “Việt Nam Giáo Sử Luận”, Tập III, Nguyễn Lang có nói rằng BS Lê Khắc Quyến bị ép buộc nên phải ký biên bản như trên.

 

Sau khi chế độ NĐD bị lật đổ, Tòa Án Cách Mạng được thành lập để xét xử vụ án Thiếu tá Đặng Sĩ. Trong phiên xử kéo dài từ 2-8/6/1964, các chuyên viên về vũ khí đã xác nhận chất nổ được xử dụng trong đêm 8/5/1963 trước đài phát thanh Huế là một chất nổ bằng plastic cực mạnh, Quân lực VNCH chưa hề được cung cấp. Thỉnh thoảng VC có xử dụng loại chất nổ này, nhưng chưa có loại nào có độ mạnh như vậy. Đồng thời BS Lê Khắc Quyến cũng xác nhận một lần nữa là những điều ông đã ghi trong y chứng thư lúc trước hoàn toàn đúng sự thật. Lần này chắc không ai bắt BS Lê Khắc Quyến nói dối.

 

Ngày 25/10/1963, do lời yêu cầu của Đại Đức Thích Nhất Hạnh, một ủy ban Liên Hiệp Quốc đã đến Việt Nam điều tra về vụ PG. Sau khi điều tra tại chỗ họ cũng xác định rằng các nạn nhâ n bị chết không phải do lựu đạn mà do một chất nổ plastic.

 

Như thế chỉ có Nguyễn Lang và HT Thích Tuệ Giác là những người nói dối.

 

Ngoài ra, các chuyên viên về chất nổ còn cho biết ngoài đặc công CS thì CIA cũng xử dụng loại chất nổ này, nhưng chỉ trao cho các biệt kích trước khi lên đường ra Bắc để phá hoại các công sự và cơ sở quân sự của Bắc Việt mà thôi. Đây là loại vũ khí mà Mỹ chưa giao cho Quân lực VNCH xử dụng tại miền Nam.

 

Trong phiên tòa xử vụ Đặng Sĩ, chính ông Đặng Phong, Trưởng ty Cảnh sát Quốc gia Thừa Thiên, đã tiết lộ rằng cuộc điều tra của Cảnh sát sau vụ nổ cho thấy 2 nhân viên của cơ quan tình báo Hoa Kỳ là Scott (người điều hành cơ quan CIA tại Thừa Thiên lúc đó) và Bell (người tổ chức các chương trình đưa biệt kích xâm nhập miền Bắc ở phía Bắc Trung Phần) có dính líu đến vụ cung cấp chất nổ này. Ông Mullen, Phó Lãnh sự Hoa Kỳ tại Huế, đã liên lạc thường xuyên với TT Trí Quang ở chùa Từ Đàm, còn ông Elble, Lãnh sự Hoa Kỳ tại Huế, thường đi theo các cuộc biểu tình của PG và công khai chống NĐD.

 

Nếu Bửu Thắng nói sự thật thì trái chất nổ bằng plastic đã được châm ngòi rồi ném vòng tròn qua đầu đám biểu tình đang đứng trên bậc thềm, và rơi ngay góc cửa ra vào của đài phát thanh. Nếu trái plastic rơi vào một khoảng trống thì chỉ phát ra tiếng nổ chứ không gây tác hại nào cả. Nhưng khi trái plastic kia rơi vào sát góc tường, xung quanh lại có người đứng chen chúc chật ních, tạo thành sức ép nên mới công phá mạnh như thê '.

 

Các nhà phân tích đều tin rằng chính phủ NĐD, dù có loại chất nổ đó trong tay, cũng không ngu dại gì đem ra xử dụng trong trươ `ng hợp này để tự gây họa cho mình. Trên thế giới, người ta chưa bao giờ thấy một cơ quan nào dùng chất nổ plastic để dẹp biểu tình. Như thế ai gây ra vụ nổ để giáng tai họa cho chế độ NĐD?

 

Luật sư Nguyễn Khắc Tân, người biện hộ cho Thiếu tá Đặng Sĩ, đã nghiên cứu hồ sơ vụ án Đạng Sĩ rất kỹ. Đặng Sĩ đã nói rằng những điều ghi trong bản cáo trạng của Tòa Án Cách Mạng là đúng sự thật. Ông cho biết xe thiết giáp được xử dụng là xe thiết giáp bánh cao su chứ không phải xe thiết giáp bằng xích sắt. Ông chỉ ra lệnh dùng vòi xịt nước để giải tán cuộc biểu tình và dùng súng bắn bằng đạn mã tử gây tiếng nỗ để áp đảo tinh thần mà thôi. Không hề có chuyện dùng súng có đạn thật, lựu đạn nổ hay cho xe tăng cán nát đầu các nạn nhân như các tăng sĩ chùa Từ Đàm đã công bố.

 

Không kết tội được Thiếu tá Đặng Sĩ (vì các hồ sơ, phỏng vấn tại phiên tòa không có bằng chứng nào để buộc tội) thì trong phiên tòa ngày 8/6/1964, Tướng Nguyễn Khánh vẫn ra lệnh cho Tòa Án Cách Mạng tuyên án Đặng Sĩ chung thân khổ sai và bồi thường cho gia đình nạn nhân 1,300,000 $. Tuy nhiên, trước khi Tòa Tuyên Án, Chuẩn tướng Albert Nguyễn Cao, đại diện Hội Đồng Quân Đội Cách Mạng, có đến thông báo cho ĐGM Nguyễn văn Bình, Linh mục Trần Tử Nhãn ở Dòng Chúa Cứu Thế và gia đình Đặng Sĩ biết đừng quan tâm đến bản án tòa sẽ tuyên. Tòa chỉ tuyên để thỏa mãn đòi hỏi của PG mà thôi. Ông cho biết thêm, trong thời gian ngắn, khi tình hình lắng dịu, Đặng Sĩ sẽ được trả tự dọ Nhưng Đặng Sĩ đã phải ngồi tù oan đến 3 năm, 8 tháng , 10 ngày mới được phóng thích, vì đến năm 1967, phong trào PG miền Trung mới được dẹp tan.

 

Lời xác định trước sau như một của BS Lê Khắc Quyến + xác nhận của chuyên viên chất nổ + Ủy ban điều tra LHQ + phiên tòa của Tòa Án Cách Mạng vẫn không đủ “nói lên sự thật”. Vậy sư . thật nằm ở đâu? Nó nằm trong 2 cuốn sách của HT Thích Tuệ Giác và của TT Thích Nhất Hạnh.

 

“Khi chính trị đi vào pháp đình thì công lý ra đi” hay “Khi tôn giáo đi vào pháp đình thì công lý cũng bỏ chạy”.

 

5.   Tuyên ngôn 5 điểm của PG:

 

Sau biến cố đêm 8/5/1963 thì PG liền phát động chiến dịch kích động quần chúng để đấu tranh. Ngày 10/5/1963, các nhà lãnh đạo PG ở Huế họp tại chùa Từ Đàm và ra một tuyên ngôn gồm 5 điểm như sau:

 

§ Yêu cầu Chính phủ VNCH thu hồi vĩnh viễn công điện triệt giáo kỳ PG.

§ Yêu cầu PG phải được hưởng một chế độ đặc biêt như các Hội truyền giáo Thiên chúa giáo đã được ghi trong Dụ Số 10.

§ Yêu cầu chính phủ chấm dứt tình trạng bắt bớ, khủng bố tín đồ PG.

§ Yêu cầu cho tăng ni PG tự do truyền đạo và hành đạo.

§ Yêu cầu chính phủ bồi thường một cách xứng đáng cho những kẻ bị chết oan vô tội và kẻ chủ mưu giết hại phải dền tội xứng đáng.

 

Tuyên ngôn này do 5 tông phái sau đây đứng tên: Tổng Hội PGVN, Giáo Hội Tăng Già Trung Phần, Hội PG tại Trung phần, GH Tăng Già Thừa Thiên và Tỉnh Hội PG Thừa Thiên.

 

Nhìn 5 nguyện vọng này của PG, ai cũng thấy việc giải quyết không có gì khó khăn:

 

- Quyết định hạn chế treo cờ tôn giáo ngoài cơ sở tôn giáo có thể được thu hồi hay sửa đổi lại dễ dàng. Sau khi xảy ra vụ rối loạn ở Huế, TT Diệm có mời ông Mai Thọ Truyền và 1 linh mục đại diện Tòa TGM Saigon đến họp tại Dinh Gia Long để thảo luận.. TT Diệm nói rằng trong mọi trường hợp, cần phải dành cho quốc kỳ một vị thế xứng đáng. Vậy phải quy định cách treo cờ như thế nào để quốc kỳ luôn được tôn trọng. Linh mục đại diện Công giáo thì đề nghị khi treo song song cờ tôn giáo với quốc kỳ thì nên làm cờ tôn giáo nhỏ hơn chút. TT Diê .m yêu cầu ông Mai Thọ Truyền cho ý kiến thì ông MTT trả lời ră `ng bên Công giáo làm thế nào thì bên Phật giáo cũng làm như vâ .ỵ Vấn đề kể như đã giải quyết xong.

 

- Dụ Số 10 ngày 6/8/1950 ấn định thể lệ lập hội do Bảo Đại ban hành chứ không do chính Phủ NĐD. Dụ này có dự liệu rằng sẽ có các thể lệ đặc biệt cho các hội truyền giáo TCG cùng các Hoa Kiều Lý Sự Hội. Dụ này sở dĩ không đề cập đến các tôn giáo khác vì tại VN, từ trước cho đến ngày ban hành Dụ đó, các tôn giáo khác không lập thành Giáo hội. Đặc biệt, PG lại có rất nhiều tông phái, mỗi tông phái có một lối sinh hoạt riêng, rất khó tiến tới một giáo hội duy nhất. Tổng Hô .i PGVN được thành lập ngày 6/5/1951 tại Huế sau Dụ Số 10 ban hành, cũng chỉ mới dự liệu sẽ thống nhất PG chia làm 2 giai đoạn, chứ chưa thống nhất thật sự. Trong tình trạng như thế, Dụ Số 10 của Bảo Đại không đề cập đến PG vì PG chưa thống nhất thành 1 giáo hội. Riêng TCG đã lập thành 1 giáo hội từ lâu. Riêng GHCGVN được chia thành từng giáo phận, mỗi giáo phâ .n lại được chia thành các giáo xứ có địa hạt rõ ràng. Về phương diện tổ chức nội bộ, Giáo hội La Mã có một bộ giáo luật (canon) chung cho tổ chức giáo hội trên toàn thế giới. Mỗi giáo phận lại có luật giáo phận (directory) dành cho địa phương theo mẫu hướng dẫn của tòa thánh. Các đơn vị tổ chư 'c này có cơ cấu hành chánh và tài chánh chặt chẽ, nên cần có một quy chế pháp lý để việc điều hành không bị lạm dụng. Các Hoa Kiều Lý Sự Hội cũng đã có cơ cấu tổ chức từ lâu. Do đó, Dụ Số 10 dự liệu sẽ có 1 quy chế riêng cho TCG và các Hoa Kiều Lý Sự Hội. Nếu PG lúc đó kết thành một giáo hội duy nhất thì Dụ Số 10 cũng sẽ đề cập tới.

 

Tuy Dụ Số 10 có dự liệu như thế, nhưng thật ra 13 năm sau đó, quy chế này vẫn chưa được áp dụng cho TCG. Đúng ra Ủy Ban Liên Phái PG chỉ nên đề nghị làm một quy chế chung cho mọi tôn giáo thay vì chỉ làm riêng cho TCG như đã dự liệu trong Dụ Số 10 thì hợp lý hơn, vì PG cũng đang hình thành một giáo hội.

 

Mặt khác, quan niệm quy chế tôn giáo là một thứ “quyền lợi” cũng là một quan niệm sai lầm. Kinh nghiệm cho thấy, sau khi chính phủ NĐD bị lật đổ, một số Giáo phái PG đã vội thành lập Giáo Hội Việt Nam Thống Nhất, biểu quyết một Hiến Chươ ng vào ngày 4/1/1964, rồi ép buộc Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng phải duyệt y Hiến Chương đó bằng một đạo luật, đó là Sắc Luật số 158-SL/CP ngày 14.5.1964. GHPGVNTN tuyên bố đã d+ợc mãn nguyện. Nhưng xét về hiệu quả pháp lý, GHPGVNTN có được hươ?ng quyền lợi gì hơn Tổng Hội PGVN bị chi phối bởi Dụ Số 10 không? Chắc chắn là không?. Trái lại, GHPGVNTN đã gặp rất nhiều khó khăn về pháp lý không giải quyết được do các văn kiện đó gây ra và cuối cùng bị vỡ ra làm 2. Trong khi đó, quy chế dành riêng cho TCG dù chưa được ban hành nhưng họ không đòi hỏi gì cả. Khi CS chiếm miền Nam thì CS đã tìm cách đàn áp các tôn giáo, kể cả PG. CS dùng thủ đoạn để phá vỡ các tổ chức tôn giáo. Đối với PG, CS đã lập riêng ra GHPGVN (quốc doanh) và dùng nó để nuốt trôi GHPGAQ. Các vị sư tăng miền Trung phái  'n Quang đã bị CS phản bội. Kẻ thù của họ thật ra không phải là TCG mà chính là CS.

 

Hiện nay, ở VNCS đang có một quy chế chung cho các tôn giáo, đó là Nghị Định số 69-HDBT ngày 21/3/1991, nhưng các giáo hội không những không hưởng được “quyền lợi” gì do quy chế đó đem lại mà còn bị khốn khổ vì nó. Như vậy sự tồn vong và phát triển của một tôn giáo không tùy thuộc vào quy chế của “đời” ban hành mà chính là tín lý, tổ chức và lòng tin của tín đồ. Người ta đã đem tôn giáo ra làm công cụ của chính trị mà không lo tổ chức, lo hoằng dương đạo pháp như thời Lý-Trần mà chỉ lo làm chính trị, lo biểu tình, thích bạo động, gây hận thù, cư .c doan, cấu kết với CS trong khi ý thức chính trị còn quá yê 'u,...rốt cuộc đã làm cho một giáo hội phôi thai phải tan tác. PG phải cần có một vị chân tu chuyên tâm lo phát dương Phật giáo khắp cả VN, biết tổ chức, thương chúng tăng, biết cởi mở để cùng các tôn giáo khác giúp dân tộc tiến tới hoàn thiện, chớ không đưa họ vào lò lửa. Vị thiền sư này đang ở đâu?

 

Tóm lại Dụ Số 10 do Bảo Đại ban hành năm 1950 không hề mang màu sắc kỳ thị tôn giáo và không gây ảnh hưởng gì tới sự phát triển và tồn vong của PG. Như thế Dụ Số 10 chỉ là một hình thức, một quy chế pháp lý để việc điều hành không bị lạm dụng. Trong vấn đề này, PG lại coi đó như là một văn kiện kỳ thị tôn giáo.

 

- Về 3 đòi hỏi sau cùng, ta thấy rằng vấn đề yêu cầu để các tăng ni tự do hành đạo và truyền đạo thiếu căn bản thực tế. Trong 100 năm qua, ngoại trừ dưới chế độ CS, người ta chưa hề thấy bất cứ một chính phủ nào tại VN, kể cả dưới thời Pháp thuộc lại đi ngăn cản không cho PG hành đạo và truyền đạo.

 

Trong bài “Dân tộc và Phật giáo cuối thế kỷ 20” đăng trên Bông Sen số 17, sử gia Lý Khôi Việt đã nhận định:

 

“Chính trị VN suốt 100 năm nay, đã dành một số phận đen tối, khắc nghiệt nhất cho những đứa con VN ưu tú (ý nói PG) và dành một chỗ ngồi ưu đãi nhất cho những đưá con phản bội xấu xa (ý nói Công giáo)”.

 

Nhận định của ông không đúng với thực tế. Trong cuốn “Việt Nam Phật Giáo Tranh Đấu Sử” do nhà xuất bản Hoa Nghiêm ấn hành tháng 10/1964, TT Thích Tuệ Giác đã liệt kê vô số thành quả của PGVN đã đạt được từ 1920-1964, và ông kết luận:

 

“Phải nói rằng từ năm 1920 đến hết năm 1956, PGVN thật là một thời kỳ hưng thịnh. Số Phật tử càng ngày càng đông, các tổ chức thanh niên, sinh viên, học sinh Phật tử đều được sắp xê 'p quy củ.

 

“Các vị Thượng Tọa, Đại Đức, Tăng Ni đều là những vị có học vấn uyên bác, kinh sách đều được in ra rất nhiều, phổ biến rộng rãi trong giới Phật tử và những người mộ đạo Phật”.

 

Những thành quả mà PG đã đạt được từ thời Pháp thuộc tới nay đã được các sách vở và báo chí PG tán dương cho thấy sử gia Lý Khôi Việt nói láo. Để tìm hiểu thêm, ta có đi thể đi sâu về vấn đề này.

 

6.   Sự phát triển của PG dưới thời Pháp thuộc:

 

Các tài liệu lịch sử cho thấy dưới thời Pháp thuộc, PG không gặp khó khăn nào trong việc thi hành Phật sự cũng như phát triê?n đạo. Trái lại, chính quyền thuộc địa đã dành mọi sự dễ dàng cho việc phát triển PG đến mức giới nhà Nho phải nghi ngờ rằng Phong Trào Chấn Hưng Phật Giáo là một âm mưu nham hiểm của Toàn quyền Pierre Pasquier nhằm mê hoặc quần chúng bằng đạo Phật.

 

Pierre Pasquier được cử làm Toàn Quyền Đông Dương vào ngày 4/ 10/1926, nhưng chỉ một thời gian ngắn sau, ông phải trở về Pháp vào ngày 16/5/1927. Ngày 23/8/1928 ông được cử trở lại làm Toàn Quyền Đông Dương lần thứ haị Ông đến VN nhận chức ngày 26/ 12/1928. Kể từ đó, ở Pháp cũng như ở VN, người ta bàn tán đến kế hoạch “Phục hưng Phật Giáo” của Pasquier. Ng+ời Pháp cũng như nhà Nho tin rằng, để đối phó với phong trào chống Pháp do giới nhà Nho phát động khắp nơi, Pasquier đã khuyến khích Phong trào phục hưng Phật Giáo, giúp đạo Phật phát triển mạnh để thu hút dân chúng, nhất là giới trí thức, chú tâm vào việc nghiên cứu và tu luyện Thiền để họ đừng tham gia các phong trào chống Pháp của nhà Nhọ Sự bàn tán tăng lên khi một vài nhân vật trong chính quyền thuộc địa bắt đầu được nhà cầm quyền Pháp giúp thành lập các hội PG như ông Trần Nguyên Chấn trong Hội Nam Kỳ Nghiên Cứu Phật Học, ông Lê Dư trong Hội PG Bắc Kỳ, v.v... Về sau, số sĩ phu và các viên chức cao cấp của chính quyền thuộc địa tham gia vào cà'c Hội Phật Học ngày càng đông, trong số này người ta thấy nhiều nhân vật danh tiê 'ng như Ngô Văn Chương, Phạm Ngọc Vinh, Nguyễn văn Cần, Lê Đình Thám, Nguyễn Văn Vĩnh, Trần Trọng Kim, Nguyễn Đỗ Mục, Dương Bá Trạc, Bùi Kỹ,...

 

Toàn quyền Pasquier chết trong một tai nạn máy bay vào ngày 15/1/ 1934.

 

Sự phát triển của PG nhờ sự giúp đở của các viên chức thuô .c địa cũng đã được ghi nhận trong báo chí của PG. Tờ Tiếng Chuông Sớm của PG số 1 ra ngày 15/5/1935, khi ban` về tình hình PG trong nước cũng dã nhìn nhận:

 

“Hiện nay, nhờ thế lực của các quan đại thần và của các bậc thượng lưu, hội đã lan tràn ra khắp Bắc Kỳ, đâu đâu cũng có chi bộ...”

 

Trước sự phát triển vượt bực của PG, Đảng Cộng Sản Đông Dương vội vàng công kích việc phục hưng này. Nghị Quyết Chính trị của Đại Hội Đảng CS Đông Dưong lần thứ nhất, họp từ 27- 31/3/1935 đã đề cập đến vấn đề này như sau:

 

“Cuộc vận động phổ biến và mở rộng tôn giáo như Đại Biểu Hội Nghị Chấn Hưng Phật Giáo ở Bắc Kỳ, lập trường dạy đạo Phật ở Cao Miên, cải lương đạo Phật...là những mưu đồ của đế quốc lấy mê tín che lấp tư tưởng giai cấp tranh đấu, để kéo quần chúng ra khỏi đường cách mạng tranh đấu”.

 

Nghị Quyết của Ban Trung Ương Đảng trong phiên họp từ 6-8/11/1939 còn đã kích PG nặng nề hơn:

 

“Đế quốc chủ nghĩa Pháp rất xảo quyệt, đã tìm cách lợi dụng những trào lưu tôn giáo để mê hoặc quần chúng. Những hội chấn hưng PG ở Bắc-Nam -Trung do bọn hưu quan và địa chủ cầm đầu co kế hoạch của sở mật thám chính trị bày vẽ”.

 

Trong cuốn Việt Nam Phật Giáo Sử Luận, Tập III, Nguyễn Lang đã ghi nhận nhiều phản ứng về sự phát triển nhanh của PG.

 

Cụ Phan Khôi đã nêu lại các nghi vấn về sự phát triển của đạo Phật đề cập trong tờ Tràng An:

 

“Chúng tôi không chuyên một tôn giáo nào hết. Có người lo nếu PG thịnh thì VN sẽ trở nên lười, cho nên Pierre Pasquier Toàn Quyê `n là nhà chính trị nham hiểm, ký tên cho mấy hội Phật ở Đông Dương, làm mê họ bằng Phật Giáo. Chúng tôi không phải quan cố Toàn Quyền Pasquier, chúng tôi đâu biết được dụng ý của ngài”.

 

Phan Khôi chưa tin vào dụng ý của Toàn Quyền Pierre Pasquier khi giúp đở phong trào Chấn Hưng Phật Giáo, nhưng ông than phiền PG xứ ta không làm gì cả.

 

Cũng trong nỗi lo sợ đó, một số nhân sĩ và nhà báo đã lên tiếng cảnh giác. Trên các số nguyệt san Pháp Am phát hành trong năm 1937, nhiều ký giả đã dặt nghi vấn về phong trào PHPG. Ký giả Quôc Tri hỏi định phục hưng PG để tạo thế lực ứng phó vơ 'i thời cơ hay tạo thế lực cho bọ quen buôn thần bán thánh? Ký giả Đông Giao cho rằng PG chỉ lo cho tương lai, chớ không lo cho hiện tại. Tờ Tràng An thì lại cho rằng đạo Phật chỉ nên dành cho người già (!).

 

Dù sao đi nữa trong thời kỳ Toàn Quyền Pasquier, Pháp đã dành nhiều sự ưu đãi để giúp đạo Phật phát triển khiến cho giơ 'i Nho sĩ và cả CS cũng ghen tức và họ chỉ trích, dèm pha PG như đã kể trên.

 

Trong khoảng thời gian này, các Hội Phật Học được thành lập khắp nơi và thực hiện được nhiều Phật sự quan trọng:

 

- Hội Nam Kỳ Nghiên Cứu Phật Học: do HT Thích Khánh Hòa và một số cư sĩ thành lập năm 1931. Hội này đã xây một thư viện Phật Học gọi là Pháp Bảo Phương và một Phật Học Đường. Hô .i đi thỉnh Tục Tạng Kinh và Đại Tạng Kinh đem về thư viện.

 

- Long Xuyên Phật Giáo Liên Hữu Hội do các cư sĩ Trần Huệ Dinh, Nguyễn Văn Chân và Đặng Văn Còn thành lập năm 1932.

 

- Hội An Nam Phật Học ở Huế do BS Lê Đình Thám thành lập năm 1932 và ông là Hội Trưởng đầu tiên của hội này. Tại đây có một Trường An Nam Phât Học ở chùa Trúc Lâm do Lê Đình Thám và Thích Mật Khế thành lập năm 1934, đã đào tạo nhiều tăng sĩ danh tiếng của PG như *Thích Trí Quang, *Thích Thiện Minh, Thích Trí Thủ, *Thích Mật Thể, Thích Thiện Hòa, Thích Thiện Hoa, *Thích Huyền Quang, *Thich Minh Châu...các *HT Thích Trí Độ và *Thích Đôn Hậu đã từng làm giám đốc và giảng sư của Trường An Nam Phật Học..

 

Các tăng sĩ đã hoạt động cho CS hay có liên hệ ít nhiều với CS. Vì sao?

 

7.   Sự tương quan giữa PG và CSVN:

 

Sự liên hệ chặt chẽ giữa PG và CSVN được tìm thấy dễ dàng trong các tài liệu VC viết sau 30/4/1975, trong các bút ký của một số nhà lãnh đạo PG hay sử gia miền Nam VN, trong các tài liệu của Hội nghị Thế giới về Tôn giáo và Hòa bình (WCRP) và Hội nghị Á châu về Tôn giáo và Hòa bình (ACRP), trong “Violations of Human Rights in The Socialist Republic of VN” của Aurora Foundation năm 1989 và trong các tài liệu của các tổ chức bảo vệ nhân quyền khác như Amnesty International,v.v... Sự liên hệ này được tìm thấy ngay cả trên các sách báo của cac tăng sĩ hay cư sĩ PGVN xuất bản.

 

Phủ Đặc Ủy Trung Ương Tình Báo và Tổng Nha Cảnh Sát VNCH trước đây cũng có hồ sơ đầy đủ chi tiết về các tăng sĩ và cư sĩ PG đi theo hay hoạt động cho CS. Riêng các tài liệu liên hệ đê 'n TT Trí Quang và TT Minh Châu đã có lần được đem trình bày cho một vài ký giả ngoại quốc và VN cũng như một số nghị sĩ và dân biểu thân chính quyền tại Quốc hội Saigon trong một buổi họp kín khi những người này nêu thắc mắc về hành động của chính phủ VNCH đối với những hoạt động của PG. Được hỏi tại sao không bắt những người hoạt động cho VC, viên chức tiê 't lộ tài liệu đã nêu 2 lý do: (1) Mọi hành động liên hệ đê 'n tôn giáo đều phải được tính toán một cách thận trọng để tránh những phản ứng bất lợi về chính trị. Chỉ khi nào quá cần mới bắt. (2) Duy trì tình trạng đó để theo dõi các hoạt động nội thành của CS nhất là trong khối PGAQ. Phá một đươ `ng dây thì dễ nhưng móc nối lại để theo dõi thì rất khó.

 

Thử tìm hiểu mánh khoé của HCM. Ngày 19/5/1941, tại Pác-Bó, Cao Bằng, HCM tuyên bố thành lập Mặt Trận Việt Minh (MTVM). Mặt trận này được thành lập căn cứ vào Nghị Quyết của Hội Nghị Trung Ương lần VIII của Đảng CS Đông Dương (CSĐD) họp vào đầu tháng 5/1941. Theo Nghị Quyết này, MTVM sẽ quy tụ CÁC HỘI CỨU QUỐC. Đảng CSĐD được coi là một đoàn thể cứu quốc nên là thành viên của Mặt Trận này và có trách nhiệm lãnh đạo Mặt Trận.

 

Trong danh sách các hội cứu quốc của MTVM, người ta thấy có Hội Công Dân Cứu Quốc, Hội Nông Dân Cứu Quốc, Hội Thanh Niên Cứu Quốc, Hội Phụ Nữ Cứu Quốc, Hội Phụ Lão Cứu Quốc, Hội Nhi Đồng Cứu Quốc,.v.v... Về tôn giáo, người ta chỉ thấy có Hội Phật Giáo Cứu Quốc mà không thấy có Hội Cao Đài Cứu Quốc, Hội Phật Giáo Hòa Hảo Cứu Quốc hay Hội Công Giáo Cứu Quốc. Tại sao? Sẽ bàn sau.

 

Tháng 8/1945, khi mới cướp được chính quyền, thế lực còn yếu, HCM đã tìm cách ve vãn các tôn giáo để thu hút các tôn giáo đứng vào MTVM. Nhân dịp lễ Giáng Sinh, lễ Phật Đản hay Rằm Tháng 7, HCM thường gởi thông điệp chúc mừng các tín đồ liên hệ.

 

Mặc dầu được ve vãn, các giáo sĩ Công giáo đã không tham gia MTVM vì biết mặt trận này là của CS. Trái lại, một số đông tăng sĩ PG đã gia nhập MTVM ngay từ khi mặt trận này thành lập và nhất là vào năm 1945 khi MTVM cướp chính quyền. Đa số các tăng sĩ gia nhập MTVM đều là người miền Trung, xuất thân từ Trường An Nam Phật Học ở Huế. Có lẽ họ đã chịu ảnh hưởng của 2 nhân vật quan trọng là HT Trí Độ (Giám đốc Trường An Nam Phật Học) và BS Lê Đình Thám (Hội Trưởng Hội An Nam Phật Học). Khi VM lên nắm chính quyền, HT Trí Độ được cử giữ chức Chủ Tịch Trung Ương Hội Phật Giáo Cứu Quốc, còn BS Lê Đình Thám trở thành Chủ Tịch Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Miền Nam Trung Bộ. Một số tăng sĩ của 2 tổ chức trên đã vào chiấn khu hoạt động cho VM. Một số khác ở lại làm nội tuyến, thành lập những tổ chức ngoại vi nhằm giúp VC đánh bại phe Quốc gia và cùng với VC thiết lập chế độ CS. Nhưng khi hoàn thành sự nghiệp “giải phóng dân tộc”, CS đã quay lại thanh toán PG. Trong khi các tôn giáo khác đã nhìn ra dã tâm của CS ngay từ đầu thì PG lại không nhìn thấy.

 

Hòa Thượng Thích Thiện Chiếu:

 

Không biết tên thật, sinh năm 1898 tại Rạch Giá (?), tu ở chùa Tam Bảo, Rạch Giá. Ông là người có kiến thức rộng, ở trong Hội Nam Kỳ Nghiên Cứu Phật Học. Chính ông là người đầu tiên đem Chủ Nghĩa CS vào PG và biến chùa Tam Bảo thành căn cứ địa của kháng chiến. Năm 1940, ông đi theo phong trào Nam Kỳ Khởi Nghĩa của CS ở Hóc Môn, Gia Định. Đến năm 1942, ông bị Pháp bắt và đày đi Côn Đảo.. Năm 1945, Pháp bị Nhật đuổi, VC cướp chính quyền, ông được đưa về làm Tỉnh Ủy Gò Công. Năm 1954, sau Hiệp định Geneva, ông theo VC ra Bắc. Củng cố xong miền bắc, HCM không dùng các thành phần tập kết ra Bắc nữa, ông được đưa vào Ủy Ban Xã Hội của Viện Triết Học rồi cho hưu trí. Ông chết tại Hà Nội vào ngày 23/8/1974.

 

Thượng Tọa Thích Mật Thể:

 

Ông có tên thật là Nguyễn Hữu Kê, sinh năm 1921 tại làng Nguyệt Biều, Hương Thủy, Thừa Thiên. Ông theo học HT Thích Giác Tiên ở chùa Trúc Lâm, Huế. Ông có soạn bộ “Việt Nam Phật Giáo Sử Lược”. Ông thông thạo về Hán học. Về Tây học, ông học chưa tới nơi tới chốn, nhưng nhờ thông minh và chịu tự học, ông có kiến thứ rất khá.

 

Năm 1945, ông gia nhập Hội Phật Giáo Cứu Quốc và làm Chủ Tịch Ủy Ban Phật Giáo Cứu Quốc Thừa Thiên. Ông theo HT Trí Độ hoạt động tích cực cho VM. Nhờ ông và HT Trí Độ cổ võ, rất nhiê `u tăng sĩ trong Hội An nam Phật Học đã gia nhập Hội PG Cứu Quốc. Vì công trạng của ông, năm 1946 ông đã được CS bố trí làm Đại Biểu Quốc Hội khoá Ị Ông là viên chức cao cấp đầu tiê n của PG tham gia tham gia chính quyền.

 

Khi quân Pháp trở lại chiếm Huế, ông theo VM tản cư ra Đồng Hới rối đến Vinh. Cùng đi với ông có Đại Đức Thích Thiện Mẫn. Trước khi đi, ông tập họp một số tăng sĩ tại chùa Thế Chí ở Đại Lộc, tỉnh Thừa Thiên, dặn dò những người này những công việc phải làm. Tham dự cuộc họp này có các Đại Đức Thích Đức Trạm, Thích Mẫn Giác, Thích Thiện Ân và 2 cư sĩ. Những người này sau đó đều trở về Huế. Trong thời gian chô 'ng Pháp, ông làm công tác hậu cần ở Liên Khu IV. Sau Hiệp định Geneva, ông không được CS miền Bắc tin dùng, ông quay lại phê bình chế độ nên bị quản chế ở Nghệ An. Nhiều người ơ? Nghệ An vào Nam cho biết ông phải lao động vất vả mới có ăn và chết năm 1961, lúc đó ông chỉ mới 49 tuổi.

 

Thích Mật Thể là người thông minh và hòa nhã, không có tham vọng chính trị. Ông bị VC lừa nên theọ Khi ông khám phá ra sự gian dối của CS thì đã muộn.

 

Hòa Thượng Thích Trí Độ:

 

Ông tên thật là Nguyễn Kim Ba, sinh năm 1895 tại làng Phổ Trạch, An Nhơn, Bình Định, thọ giới và xuất gia với HT Thích Trí Hải ở chùa Bích Liên, An Nhơn, Bình Định, sau làm Giám đốc Trường An Nam Phật Học, Huế, và trụ trì chùa Trúc Lâm.

 

Ngày 19/8/1941, HCM thành lập Mặt Trận Việt Nam Độc Lập Đồng Minh, gọi tắt là Mặt Trận Việt Minh, ông gia nhập ngay và làm Chủ tịch Trung Ương Hội Phật giáo Cứu quốc. Vì uy tín của ông trong Trường An Nam Phật Học ở Huế, Đảng Cộng Sản Đông Dương giao cho ông nhiệm vụ tổ chức hội cứu quốc trong hàng ngũ PG trên toàn quốc.

 

Năm 1945, khi Đảng CSĐD cướp chính quyền, HT Trí Độ đứng ra hô hào PG ủng hộ Cách Mạng. Ông dùng tờ Đuốc Tuệ của PG kêu gọi các tăng ni Phật tử tham gia các Hội Cứu Quốc. Đuốc Tuệ số ngày 30/8/1945 đã hô hào:”Tăng ni các hạt mau lập đoàn Tăng Già Cứu Quốc, theo mục đích mà tham gia vào cuộc cách mạng hiện thơ `i”.

 

Ngày 27/5/1946, HCM thành lập Hội Liên Hiệp Quốc Dân Việt Nam để đánh lừa các tôn giáo và đảng phái quốc gia, ông là Ủy Viên Trung Ương của hội này.

 

Năm 1949, HCM thành lập Ban Vận Động Hòa Bình Thế Giới và cử cư sĩ Tâm Minh Lê Đình Thám làm Chủ Tịch. Ông cũng nằm trong ban lãnh đạo của tổ chức đó.

 

Ngày 5/3/1951, HCM sát nhập Mặt Trận Việt Minh với Hội Liên Hiệp Quốc Dân Việt Nam để thành lập Mặt Trận Liên Việt, ông trở thành Ủy Viên Trung Ương của Mặt Trận Liên Việt.

 

Năm 1953, HCM lập Ủy Ban Bảo Vệ Hòa Bình Thế Giới, ông giữ chức Ủy Viên của Ủy Ban.

 

Sau khi chiếm được miền Bắc VN, VC đổi Mặt Trận Liên Việt thành Mặt Trận Tổ Quốc, ông làm Ủy Viên Trung Ương . Năm 1955, VC cho lập Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất để quy gồm tất cả các tông phái PG miền Bắc vào Mặt Trận Tổ Quốc, ông là Chủ Tịch hội này từ 1955-1979, tức tới lúc ông qua đời. HT Thích Đức Nhuận (Bắc) là người kế vị ông.

 

HT Trí Độ là một đảng viên Đảng CSVN. Ông luôn luôn tuân hành các chỉ thị của Đảng trong công tác vận đông PG, không bao giờ có hành động tự phát hay sai lệch, vì thế ông được đảng tín nhiệm. Trong thời gian hoạt động cho VC, ông được chọn làm đại biểu Quốc Hội các khóa 2, 3, 4, 5, 6 và là Ủy Viên Ban Thươ `ng Vụ Quốc Hội. Ông qua đời ngày 24/10/1979 tại Hà Nội, đươ .c Nhà nước ban Huân Chương Độc Lập hạng 3 và Huân Chương Kháng Chiến hạng 2.

 

Hòa Thượng Thích Đôn Hậu:

 

Ông tên thật là Diệp Thuần, sinh năm 1904 tại làng Xuân An, Phủ Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông xuất gia năm 1927 và theo học với HT Tâm Tịnh tại chùa Tây Thiên ở Huế. Về sau ông là Giảng sư của Phật Học Đường Thừa Thiên và là Hội Trưởng Hội An Nam Phật Học.

 

Sau khi HT Thích Đôn Hậu qua đời ngày 23/4/1992, nhật báo Nhân Dân của Đảng CSVN ra ngày 25/4/1992 đã đăng một Tin Buồn của Quốc hội, Mặt Trận Tổ Quốc, Giáo Hội PGVN, Ban Trị Sự Tỉnh Hội PG Thừa Thiên Huế và Pháp Quyền, cho biết những thành tích mà HT đã đạt được trong công tác mà Đảng và Nhà nước giao phó như sau:

 

“HT Thích Đôn Hậu, sinh ngày 17/2/1905 tại xã Triệu Thượng, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

 

“Đại biểu Quốc hội khoá IV, nguyên Ủy Viên Đoàn Chủ Tịch Ủy Ban Trung Ương Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam, nguyên Ủy Viên Hội Đồng Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam, nguyên Phó Chủ Tịch Liên Minh các Lực Lượng Dân Tộc, Dân Chủ và Hòa Bình Việt Nam, nguyên Ủy Viên Thường Trực Hội PG Châu Á vì Hòa Bình (ABCP), Phó Pháp Chủ Kiêm Giám Luật Hội Đồng Chứng Minh Trung Ương GHPGVN.

 

“Huân Chương Hồ Chí Minh, Huân Chương Độc Lập hạng 2, Huy chươ ng “vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân”.

 

“Sau một thời gian bị bệnh nặng, đã được các giáo sư bác sĩ hết lòng cứu chữa, nhưng vì tuổi cao sức yếu, HT đã viên tịch tại chùa Thiên Mụ, thành phố Huế hồi 19 giờ 55 ngày 23/4/ 1992...

 

“Là nhà tu hành chân chính và giàu lòng yêu nước, sau Cách Mạng Tháng 8 năm 1945, HT được mời trụ trì tại chùa Linh Mụ, thành phố Huế, giữ chức vụ Chủ Tịch Hội PG Cứu Quốc Trung Bộ kiêm Chủ Tịch Hội Phật Học tỉnh thừa Thiên.

 

“Năm 1947, HT bị thực dân Pháp bắt giữ một thời gian. Sau khi được tự do, HT lần lượt giữ chức vụ Hội Trưởng Tổng Trị Sự Hội Phật Học Trung Việt, Giám Luật của Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc, chủ nhiệm báo Liên Hoạ

 

“Từ năm 1963, HT là một trong những giáo phẩm cao cấp PG tham gia đấu tranh chống đế quốc Mỹ và chế độ độc tài NĐD.

 

“Năm 1964, HT giữ chức Chánh Đại Diện miền Vạn Hạnh và tỉnh Thừa Thiên thuộc Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất.

 

“Từ năm 1968, HT ra vùng giải phóng tiếp tục tham dự sự nghiệp cứu nước và hành dương Phật pháp, HT được cử giữ nhiều chức vụ quan trong (như kể trên).

 

“Từ năm 1975, HT trở lại trụ trì chùa Linh Mụ lo việc hoành dươ ng Chánh Pháp và đảm nhận chức vụ Chánh Thư Ký Viện Tăng Thống, tiếp đó kiêm giữ chức Xử Lý Viện Tăng Thống (khi HT Thích Tịnh Khiết viên tịch vào năm 1977). Đầu năm 1980, HT là Cô ' Vấn Ban Vận Động Thống Nhất PG trong cả nước để thành lâ .p GHPGVN (quốc doanh).

 

“Tại Đại Hội Đại Biểu Thống Nhất PGVN tháng 11/1981, HT được chư tôn giáo phẩm và toàn thể đại biểu đại hội suy tôn làm Phó Pháp Chủ kiêm Giám Luật Hội Đồng Chứng Minh PGVN (quốc doanh)...”

 

Năm 1947, HT Đôn Hậu bị Pháp bắt và tra tấn, định đem đi bắn, may nhờ sự can thiệp của bà Từ Cung nên ông được thả rạ

 

Sau vụ VC tàn sát dân Huế năm Mậu Thân 1968, không ai biết HT Đô n Hậu đi đâu. Bổng nhiên đài phát thanh Hà Nội phát đi lời kêu gọi của HT Đôn Hậu, trong đó có lời phát biểu nổi danh mà ta đã biết ở các phần trước. Ông đã là VC nằm vùng kể từ năm 1963. Sau khi VC chiếm được miền Nam, ông trở lại Huế và giữ chức Chánh Thư Ký Viện Tăng Thống của Giáo Hội Ấn Quang. Ngày 31/1/1979, HT Thích Giác Nhiên, Viện Trưởng Viện Tăng Thống qua đời, HT Đôn Hậu kiêm Xử Lý Thường Vụ Viện Tăng Thống. Với tư cách này, ông đã cùng PGAQ sát nhập vào GHPG quốc doanh năm 1981 và giữ chức Phó Pháp Chủ kiêm Giám Luật Hội Đồng Chứng Minh của Giáo hội quốc doanh.

 

Đám tang của HT Đôn Hậu được tổ chức rất trọng thể. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Phó Chủ Tịch Hội Đồng Nhà Nước kiêm Chủ Tịch Mặt Trận Tổ Quốc VN đứng ra làm Trưởng Ban Tổ Chức Tang Lễ. Đến tham dự tang lễ, ngoài LS Thọ còn có Nguyễn Quyết, Phó Chủ Tịch Hội Đồng Nhà nước, Lê Quang Đạo, Chủ tịch Quốc hội, Phan Minh Tánh, Trưởng Ban Dân Vận Trung Ương, Vũ Thắng, Ủy viên Trung ương đảng và các cấp lãnh đạo chính quyền CS địa phương.

 

Các tăng ni ở Huế không muốn CS nhắc đến các chức vụ mà HT Đôn Hậu đã đảm nhận khi làm việc cho CS, nên đã cãi qua cãi lại, nhưng CS cứ vẫn cho công bố các chức vụ và huy chương của ông.

 

HT Đôn Hậu được coi là người ôn hòa, chú trọng về việc đạo hơn đời, ăn nói hòa nhã. Khi thuyết pháp hay tuyên bố, ông không hề xúc phạm các tôn giáo khác hay phe bất đồng chính kiến với PGAQ. Nhưng ông quá nhu nhược nên đã biến thành công cụ tốt của CS. Ông không phải là đảng viên và chỉ hoạt động trong các tổ chức ngoại vi của CS, nhưng ông đã hoàn thành mỹ mãn các nhiệm vụ mà Đảng giao phó, kể cả việc đem PGAQ sát nhâ .p vào Giáo hội PG quốc doanh. Ông không hề có lời phản đối nào.

 

Một đoạn sau đây trong thư HT Đôn Hậu gởi nhà cầm quyền CS mà tạp chí Giao Điểm đã đăng cũng đủ thấy vai trò của ông trong công tác dân vận của CS:

 

“Kính thưa quý vị,

 

“Trước đây, tại Trường Sơn, khi được đề cử giữ chức Phó Chủ Tịch Trung Ương Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ và Hòa Bình Việt Nam, tôi có trình bày nguyện vọng rằng, khi hòa bình được lập lại, xin cho tôi trở về cương vị một tu sĩ thuần túy và đươ .c cơ quan chấp thuận. Nguyện vọng này cũng đã được Đại Diê .n Ủy Ban Thống Nhất tại Hà Nội đồng ý.

 

“Nhưng sau khi hòa bình trở lại, vì nhu cầu cách mạng trong giai đoạn mới, tôi vẫn cố gắng tiếp tục công tác được giao phó bằng cả tâm huyết, và rồi sau đó cố gắng ra ứng cử Đại biểu Quốc hội....”

 

Những chức vụ ông đảm nhận trong chế độ CS cũng như trong GHPGAQ đều là hữu danh vô thực. Trong chế độ CS, ông chỉ thi hành mệnh lệnh của Đảng. Trong GHPGAQ, các TT Trí Quang và Thiện Minh đã mượn danh nghĩa của ông cũng như của HT Thích Tịnh Khiết để làm mưa làm gió. 2 đại lão HT kia nhiều khi không biết gì cả.

 

GHPGAQ vẫn quả quyết HT Đôn hậu làm những công việc trái với quyền lợi của PGAQ là vì có những cưỡng bức của VC: HT Đôn Hậu đã theo CS lâu năm và hơn nữa một vị đại lão hòa thượng như ông không lẽ đành chịu cúi đầu trước cưỡng bức sao?

 

Thượng Tọa Thích Thiện Minh:

 

Ông tên thật là Đỗ Xuân Hàng, sinh năm 1921 tại Quảng Trị, tốt nghiệp Trường An Nam Phật Học ở Huế vào năm 1943, cùng khóa vơ 'i TT Trí Quang và cũng là học trò của TT Trí Độ. Pháp danh đâ `u tiên của ông là Thích Trí Nghiễm.

 

Năm 1945, ông tham gia Hội Phật Giáo Cứu Quốc của HT Trí Độ và giữ chức Chủ Tịch Ủy Ban Phật Giáo Cứu Quốc Quảng Trị. Năm 1946, ông bị Pháp bắt tại Quảng Trị, nơi ông đang hoạt động cho VM. Ông bị quản thúc tại đây tới năm 1947 thì được thả và trở lại chùa Từ Đàm ở Huế. Từ năm 1948, ông vào hoạt động ở Nha Trang và Đà Lạt. TT Thích Huyền Minh cho biết, trong thời gian này ông vừa hoạt động về Phật sự vừa tham gia các hoạt động của VM. Ông thường đến dự các phiên họp ở vùng VC kiê?m soát. Sau Hiệp định Geneva, ông hoạt động ở 2 nơi Nha Trang và chùa Từ Đàm Huế.

 

Trong Pháp nạn 63 ông là Trưởng Phái Đoàn Ủy Ban Liên Phái Phật Giáo thương lượng với Phó Tổng Thống Nguyễn Ngọc Thợ Sau khi TT Diệm bị giết, ông cùng với TT Trí Quang thành lập Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc phát động đánh phá ở miền Trung. Đầu 4/ 1966, ông tuyên bố rằng sinh viên Saigon đã nhận 5 triệu đồng của chính phủ để không tham gia đấu tranh với PG. Ngày 13/4/1966 sinh viên 14 phân khoa Đại học Saigon họp báo yêu cầu ông đưa bă `ng chứng, nếu không đưa ra chứng cớ họ sẽ tuyệt thực 48 tiê 'ng đồng hồ để phản dối. Ngày 17/4/1966, ông gởi thơ nói ră `ng ông không tuyên bố như thế, đây chỉ là một sự hiểu lâ `m...

 

Lúc 10 giơ 30 ngày 1/6/1966, khi ông vừa đến trụ sở Tổng Hội Thanh Niên ở đường Công Lý thì một kẻ lạ mặt ném lựu đạn và ông bị thương nặng. Vụ này không được GHPGAQ làm lớn chuyện như các vụ khác. Theo TT Huyền Minh thì vụ này chỉ liên quan tới nội bộ, do những tranh chấp về tiền bạc và hành chánh. Điều này chứng tỏ có sự nứt rạn giữa ông và TT Trí Quang. Thông thường TT Trí Quang không từ bỏ bất cứ cơ hội nào để xách động quần chúng, nhưng lần này ông đã không khai thác vụ TT Thiện Minh bị mưu sát.

 

Sau khi các phong trào đấu tranh miền Trung bị dẹp tan, TT Thiện Minh bắt đầu đứng hẳn về lập trường của MTGPMN. Nhưng đô `ng thời sự nứt rạn giữa ông và TT Trí Quang càng trầm trọng. Năm 1968, ông tách ra khỏi tổ chức của TT Trí Quang và thành lập một tổ chức mới là Phật Xã Đảng (tức Đảng Xã Hội PG). Tuy nhiên, đảng này không thu hút được Phật tử vì miền Nam không phải là địa bàn quen thuộc của ông. Từ năm 1969, ông bắt đầu di thuyết pháp khắp nơi, nhất là các tỉnh miền Tây, tố cáo sư . độc tài và tham nhũng của chính quyền; ông thường tố cáo mà không dẫn chứng rõ rệt các điều ông tố cáo. Chế độ mà ô ng cho là độc tài vẫn để ông được tự do đi đây đó “thuyết pháp”.

 

Ngày 25/2/1969, cơ quan an ninh lục soát Tịnh xá Quảng Đức, nơi TT Thiện Minh cư trú và hoạt động, tìm thấy một số võ khí, tài liệu tuyên truyền cho VC và nhiều thanh niên trốn quân dịch. TT Thiện Minh bị bắt giữ và bị tuy tố ra tòa. Trong phiên tòa 15/3/ 1969, Tòa Án Quân Sự Mặt Trận Vùng III đã tuyên phạt ông 10 năm khổ sai và 5 năm cấm cố. Khi bản án vừa công bố thì tại miê `n Bắc, Đài Hà Nội cho đọc một bản tuyên bố của HT Đôn Hậu, nhân danh Phó Chủ Tịch Liên Minh Dân Tộc, Dân Chủ và Hòa Bình, phản kháng vụ bắt giam TT Thiện Minh, kêu gọi Phật tử đứng lên lật đổ chính quyền miền Nam và lập một nội các “hòa bình” để nói chuyện với MTGPMN. Nhờ Viện Hoá Đạo Ấn Quang can thiệp, vào 30/11/1969, ông được thạ Vụ TT Thiện Minh đã cho thâ 'y thế chống Cộng của các chính phủ VNCH đã bị PGAQ phá hoại; họ biết ai là thông đồng cùng VC để dâng miền Nam cho CS, nhưng không thể bắt. Ấy vậy mà PGAQ cứ một mặt cho các chế độ này là “độc tài, tàn ác”... Thật đáng buồn.

 

Hiệp định Paris vừa được ký kết ngày 27/1/1973, TT Thiện Minh đã ra thông bạch tuyên bố thành lập ngày Lực Lượng Hòa Giải Dân Tộc và giao cho LS Vũ Văn Mẫu làm Chủ tịch. Mục tiêu của lực lượng này là quy tụ các thành phần thân Cộng để đưa vào Hội Đồng Quốc Gia Hòa Giải Hòa Hợp dự liệu trong Hiệp định giúp VC chiếm đa số trong Hội Đồng.

 

Sau 30/4/1975, ông cùng TT Mẫn Giác tổ chức mừng “giải phóng” ngày 15/5/1975 và lễ sinh nhật HCM ngày 19/5/75. Nhưng sau khi mưu tìm sự thống nhất PG dưới quyền lãnh đạo của GHAQ ông bị VC ngăn chặn; ông và một số tăng sĩ khối Ấn Quang quay lại chống đối. Sau vụ lục soát chùa AQ vào 6/4/1977, ông và một số tăng sĩ bị bắt. Lúc đầu ông bị giam ở công an, sau vào khám Chí Hòa, rồi chuyển tới trại Hàm Tân ở Bình Tuy và chết trong tù vào 10/1978. VC cho biết TT Thiện Minh chết vì bịnh viêm não tại trại Hàm Tân (nhưng vài tờ báo tại Hoa Kỳ thì nói rằng ông bị tra tấn và chết tại trại thẩm vấn X4 ở đường Nguyễn Trãi Saigon, sau đó được đưa về hoá trang tại trại Hàm Tân; tin này chưa kiểm chứng được). Trước khi TT Thiện Minh qua đời, cụ Cao Huy Đính từ Bắc có ghé thăm và khuyên bảo ông. TT Thiện Minh biết mình sắp chết nên đã than với cụ Đính:”Mình đã lở đưa chúng nó vào thì mình phải chịu cái quả”. Cụ Đính đã nhờ nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn nói lại như thế khi cụ đến Hoa Kỳ.

 

TT Thiện Minh, xuất thân từ Trường An Nam Phật Học ở Huế, đư ợc coi là một người xuất sắc nhất, vượt xa TT Trí Quang. Ô ng có tài đối đáp mau lẹ nên thường được cử đi thương thuyết hay dự hội nghị quốc tế. Nhưng ông thuộc loại nóng tính và quá khích, có tinh thần PG cực đoan. Khi thuyết pháp hay tuyên bố, ông hay có luận điệu khiêu khích và thách đố. Ông cũng tỏ ra ganh ghét Công giáo.

 

TT Thiện Minh chỉ hoạt động trong các cơ quan ngoại vi của CS và tưởng rằng sau khi chiếm được miền Nam, PGAQ sẽ được ưu đãi và ông sẽ có địa vị ưu thắng. Sau 1975, khi ông nhận ra bộ mặt thật của CS thì quá muộn.

 

Thượng Tọa Thích Minh Châu:

 

Sau 1975 Thượng Tọa Thích Minh Châu, cựu viện trưởng Viện Đại Học Vạn Hạnh, đang hoạt động rất mạnh trong khối Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, một công cụ của CS. Ông đã gôm nhiều giáo sư hay giảng viên từ các trường Đại Học Saigon để dạy thêm tại các lớp Cao Cấp Phật Học, nhằm đào tạo một thế hệ tăng ni cho chế độ CS. Trong quá khứ, là một điệp viên nằm vùng cho CS, ông đã góp công không ít trong việc phá hoại VNCH. Việc gì đã đem 1 con người có kiến thức như thế lún sâu vào cõi ô trọc? Đây là một kinh nghiệm cho thấy khi con người đã bước chân vào cái tròng CS thì họ khó mà rút chân ra được. Khi chủ nghĩa CS nhập vào thì tinh thần Bồ-Tát phải ra đị Thế hệ sau nên nghiền ngẫm để tránh hoạ diệt thân.

 

Thượng Tọa Thích Minh Châu tên thật là Đinh Văn Nam, sinh năm 1918 tại xã Kim Khê, huyện Nghi Lộc, Nghệ An -- cùng tỉnh với quê ngoại của Hồ Chí Minh (HCM được sinh ra và lớn lên tại làng Kim Liên, huyện Nam Đàn, Nghệ An).

 

Nói về tính giai cấp thì Đinh Văn Nam mang tính quí tộc phong kiến vì xuất thân trong một gia đình khoa bảng. Cha của Nam là ông Đinh Văn Chấp đậu tiến sĩ Hán học của nhà Nguyễn, có lẽ cùng thời với ông Huỳnh Thúc Kháng -- là một nhà nho tài giỏi, thông minh. Ông Chấp có nhiều vợ và 8 người con, theo thứ tự như sau: Đinh Văn Kinh là con trưởng, đến Đinh Văn Quang, Đinh Văn Nam (tức TT Thiện Minh), Đinh Văn Linh, Đinh Văn Phong, Đinh Thị Kim Hoài, Đinh Thị Kim Thai và Đinh Thị Khang. Anh chị em gia đình này rất thông minh, được học cả Hán học lẫn Tây học. Cụ Đinh Văn Chấp còn có nhiều vợ thứ.

 

Trong hồ sơ tại Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát Quốc Gia có ghi năm 1940, Nam được bổ làm Thừa Phái tại triều đình Huế. Năm 1945, vua Bảo Đại trao quyền lại cho Hồ Chí Minh, ông Đinh Văn Chấp được Mặt Trận Việt Minh giao cho giữ chức vụ Chủ Tịch Ban Nghiên Cứu Chủ Nghĩa Mác-Lênin Nghệ An, sau đó thăng lên chức Chủ Tịch Mặt Trận Liên Việt Nghệ An.

 

Nam có người em ruột là Đinh Văn Linh làm Đại Sứ của Hà Nội tại Trung Quốc, sau làm chủ nhiệm tờ báo Quân Đội Nhân Dân. Linh được Hà Nội đưa vào tiếp thu tại miền Nam khi chính phủ Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.

 

Nam cũng có người em rễ hụt là Trần Điền làm Đại Sứ của Hà Nội tại Cam-Bốt, thời Sihanouk còn nắm chính quyền. Cô Đinh Thị Kim Hoài, em của Nam, cho Điền là quê mùa nông dân nên không thích gá nghĩa. Điền không phải vì thế xấu hổ, trái lại vẫn luôn luôn giữ mọi liên hệ tốt đẹp với gia đình ông Đinh Văn Chấp. Sau này Hoài đã chấp nhận làm bé cho Tướng Nguyễn Sơn, một người hào hoa phong nhã của Mao Trạch Đông đưa về theo yêu cầu của Hồ Chí Minh.

 

Đinh Văn Nam gia nhập Mặt Trận Việt Minh khoảng sau 1940 khi Mặt Trận này vừa được thành lập. Nhóm của ông thường họp tại chùa Cẩm Linh, Diệc Cổ Tự hay trụ sở của Hội Nghiên Cứu Phật Học Trung Kỳ ở trong nội thành của thành phố Vinh. Một tăng sĩ PG đã công khai phản đối việc dùng chùa chiền để làm nơi hội họp bí mật của nhóm nói trên là HT Thích Tuệ Chiếu.

 

HT Tuệ Chiếu tên thật là Trương Thế Giám, trụ trì chùa Phước Hòa, Sầm Sơn, Thanh Hóa, là người thông thạo cả Hán học lẫn Tây học Ông đã đào tạo rất nhiều tu sĩ PG. Ông thường đến dạy cho các tăng ni và Phật tử ở Vinh về Phật học. Ông còn mở một lớp “Cours d'Adultes” (lớp dạy cho người lớn) ở Vinh để dạy Pháp văn cho những người lớn tuổi muốn học thêm Tây học. Ông biết chuyện một số người đã dùng chùa và trụ sở của PG hội họp làm chính trị nên lên tiếng phản đối. Ông bị hăm dọa. Các bạn đồng môn với ông là Hà Huy Tập, Trần Văn Tăng đều gia nhập Đảng CS, nhưng ông chống đối quyết liệt. Vào khoảng năm 1947, ông có liên hợp với Linh mục Hoàng Quỳnh ở Phát Diệm thành lập Mặt Trận Liên Tôn để đối phó với những sự khuấy phá và lộng hành của Mặt Trận Việt Minh. Năm 1954, khi Hiệp định Geneva được ký kết, ông liên lạc với các làng Công giáo chung quanh để tìm cách di cư vào Nam nhưng đi không lọt. Trong vụ đấu tố năm 1957, HT Tuệ Chiếu bị chôn sống.

 

Đinh Văn Nam có gia đình năm 20 tuổi. Vợ Nam là Lê Thị Bé, con một gia đình khoa bảng khác ở cùng làng là cụ Lê Văn Miến, vừa đậu Tây học, vừa thông Hán học nên làm giáo sư Hán văn và Pháp văn, sau vào dạy Quốc Tử Giám (đại học của triều đình) ở Huế.

 

Nam ở với vợ được 5 năm, sinh được 2 người con, một trai (Đinh Văn Sương) và một gái (Đinh Thị Phương). Vào 1943, Nam bỏ vợ vào Huế ở luôn, làm thừa phái tại Tòa Khâm và tiếp tục theo học tại trường Khải Định cho đến khi tốt nghiệp Tú Tài toàn phần. Từ đó Nam ít khi trở về quê thăm vợ con. Vợ ông phải làm việc vất vả để nuôi con. Sau 30/4/1975, Lê Thị Bé từ Bắc được vào Nam thăm chồng do Đảng cho phép. Khi vào thì TT Minh Châu coi như không quen biết. Sau 10 ngày ở lại, Lê Thị Bé trở về miền Bắc, và từ đó đến giờ không nghe nhắc đến nữa...

 

Năm 1948, Nam vào tu tại chùa Từ Đàm và học ở trường An Nam Phật Học Huế; nhưng những người thân cận với gia đình ông nói rằng ông xuất gia trước khi VM cướp chính quyền năm 1945. Sau khi tốt nghiệp, Nam lấy pháp danh là Thích Minh Châu. Năm 1952, Thích Minh Châu được đưa sang Ấn Độ du học, ông tốt nghiệp Tiến Sĩ Triết Học tại Đại Học Bihar; đi cùng với ông có Nguyễn Đình Kỳ, nhưng Kỳ ở lại Ấn Độ và chết bên đó. TT Minh Châu trở về VN năm 1964. Khi chính phủ Ngô Đình Diệm bị lật đổ, các tôn giáo nhất là các giáo phái và Phật Giáo muốn phát triển các đại học tự Phật Giáo tại Saigon cũng cần người trong hàng tu sĩ có văn bằng Tiến Sĩ để làm Viện Trưởng. Thích Minh Châu là người được chọn. Thời gian còn học ở Ấn Độ, Thích Minh Châu được Tòa Đại Sứ Bắc Việt ở đây móc nối giúp đỡ, nên ông thường trao đổi, hội họp với nhân viên Sứ Quán Bắc Việt giống như một đảng viên CS. Trong giai đoạn này, VNCH đã cắt đứt mọi quan hệ ngoại giao với Ấn Độ vì chính phủ Ấn Độ dưới thời Thủ Tướng Nê-ru rất thiên Cộng.

 

Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát Quốc Gia đã có nhiều tài liệu chứng minh rằng Thích Minh Châu là người hoạt động cho VC tại Ấn Độ. Những hình ảnh qua lại giữa ông và những nhân vật cao cấp Hà Nội tại Ấn Độ kể cả Hồ Chí Minh được trưng ra, nhằm không chấp nhận việc cho Thích Minh Châu về Miền Nam. Sau nhiều lần tranh cãi, Tướng Nguyễn Khánh phải nhượng bộ thuận cho Thích Minh Châu về Miền Nam nhưng Viện Hóa Đạo phải cam kết là không để cho Thích Minh Châu hoạt động chính trị nào, nhất là tái hoạt động cho CS.

 

Về làm Viện Trưởng Viện Đại Học Vạn Hạnh, Thích Minh Châu cho lập ngay nhóm CS nằm vùng ngay trong Viện bất chấp lời cam kết của Viện Hóa Đạo. Thượng Tọa Thích Trí Quang đưa Nguyễn Trực chỉ huy nhóm này. Với danh nghĩa là về Huế để liên lạc Phật sự, nhóm này đã không thể qua mắt được các nhân viên tình báo VNCH về mọi hoạt động của họ với Khu Ủy Trị Thiên - Huế do Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam chỉ đạo (CS Bắc Việt trá hình).

 

Thượng Tọa Thích Minh Châu luôn luôn tự hào về mình là không theo một phe phái nào trong sự tranh chấp nội bộ Phật Giáo, nhất là giữa 2 khối Việt Nam Quốc Tự và Ấn Quang. Nhiệm vụ của ông chỉ là giữ lòng trung kiên và hành động theo đúng với Đảng CS mà thôi. Ngày 30/4/1975, Viện Đại Học Vạn Hạnh trở thành cơ sở công khai hoạt động “cách mạng”. Những người trong nhóm Nguyễn Trực (lúc này Trực mang cấp Trung Úy VC) đã đón VC tại Ngã Tư Bảy Hiền vào thẳng Viện Đại Học Vạn Hạnh, và cũng từ đó Viện Đại Học này bị xóa tên: Viện Đại Học Vạn Hạnh trở nên cơ sở của Viện Khoa Học Xã Hội TPHCM của VC. TT Thích Minh Châu đã hiện nguyên hình là một cán bộ cao cấp của VC. Những thời gian kế tiếp, ông đã cùng với các Hòa Thượng Thích Đôn Hậu, Thích Trí Thủ biến Phật Giáo thành một lực lượng vững chắc của chế độ CS., một danh từ được chào đời để gán cho những tu sĩ thân cộng:”Phật Giáo Quốc Doanh”. Vì công tác, TT Thích Minh Châu không ngần ngại tiêu diệt mọi thành phần đối lập đi ngược lại đường lối của ông như các TT Thích Thiện Minh, Thích Quảng Độ, Thích Huyền Quang, Thích Thông Bửu,... Các sự phảng kháng của những TT trên đều được ông báo cáo đầy đủ cho CS. Có lần ông báo cáo đích danh TT Quảng Độ là người phá hoại công cuộc thống nhất PG.

 

Mặc dù HT Thích Trí Tịnh được đưa lên làm Chủ Tịch Hội Đồng Trị Sự Giáo Hội Phật Giáo quốc doanh, nhưng trong thực tế, HT Thích Đức Nhuận (của miền Bắc, vừa qua đời vào 1/1994) điều hành phần Giáo Hội PGVN (quốc doanh) miền Bắc, còn HT Thiện Minh điều hành phần Giáo Hội PGVN miền Nam. HT Thích Minh Châu còn làm hiệu trưởng trường Cao Cấp Phật Học ở 716 đường Nguyễn Kiện (tức Võ Di Nguy nối dài cũ), Phú Nhuận, huấn luyện các tăng ni về Phật học dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác-Lê và cũng là giảng viên thường trực về môn này cho Trường Cao Cấp Phật Học tại chùa Quán Sứ Hà Nội.

 

Ông là một tăng sĩ có uy tín nhất đối với Đảng và nhà cầm quyền CSVN hiện naỵ Mặc dầu đã góp công lớn trong việc làm tan rã Giáo Hội PGAQ, ông vẫn được một số Phật tử của Giáo Hội này quý mến và tôn sùng.

 

Hòa Thượng Thích Huyền Quang:

 

Theo dõi cuộc đời của HT Huyền Quang, một bài học được rút ra là đối với các vị tu hành, CS đã đưa họ lên một vị thế hữu danh vô thực để làm công tác dân vận nhằm lôi kéo tín đồ theo họ. Một nhà tu hành bị lôi kéo vào thế giới chính trị xảo quyệt của CS nhưng không hành trang cho mình một sự hiểu biết rõ rệt về môi trường này đã đưa ông đi từ thất bại này tới thất bại khác và cuối cùng ông cũng không thoát khỏi bàn tay lông lá của CS; mộng đưa Phật Giáo thống nhất dưới sự lãnh đạo của Ấn Quang cũng là hư không.

 

Ông có tên thật là Lê Đình Nhàn, sinh năm 1917 tại Bình Định. Thủa nhỏ, ông theo học ở Phật Học Đường Lưỡng Xuyên, Trà Vinh, sau về học Phật Học Đường Long Khánh, Bình Định. Năm 1945, ông gia nhập Hội Phật Giáo Cứu Quốc của HT Trí Độ, giữ chức Chủ Tịch Ủy Ban Phật Giáo Cứu Quốc Bình Định, sau đó ông đdược chọn làm Khu Ủy Viên Liên Khu 5 kiêm Chủ Tịch Hội Phật Giáo Cứu Quốc Liên Khu 5 từ 1945-1951. Năm 1951, HCM quyết định sát nhập Mặt Trận Việt Minh (trong đó có các Hội Cứu Quốc) và Hội Liên Hiệp Quốc Dân Việt Nam thành Mặt Trận Liên Việt, các hội cứu quốc bị hủy bỏ, trong đó có Hội Phật Giáo Cứu Quốc. Vì thế, TT Huyền Quang bị mất chức Chủ Tịch Hội Phật Giáo Cứu Quốc Liên Khu 5. Ông không theo kịp sự chuyển hướng chính trị trong đường lối của Đảng nên đã phản đối và bị bắt giam từ 1952-1954 mới được trả tự dọ

 

Trong “Đơn cứu xét nhiều việc” đề ngày 25/6/1992 gởi nhà cầm quyền Hà Nội, HT Huyền Quang nói rất rõ:

 

“Giáo Hội Phật Giáo Cứu Quốc Liên Khu 5 cũ (trong Mặt Trận Việt Minh) được thành lập đồng lúc với các đoàn thể cứu quốc khác, sau ngày khởi nghĩa mùa thu 1945, tại các tỉnh: Nam, Ngãi, Bình, Phú. Sau 6 năm làm việc cứu quốc, như các tổ chức nhân dân khác, đến năm 1951, Mặt Trận Liên Việt Liên Khu 5, buộc chúng tôi mở đại hội tại Bồng Sơn, Bình Định, để lấy quyết định “chuyển hướng công tác” bằng cách: cắt bỏ 2 chữ cứu quốc và giao hết quần chúng Phật tử qua các tổ chức nhân dân khác. Phật Giáo chúng tôi bấy giờ, sau đại hội trên chỉ còn cái tên là Hội Phật Giáo Liên Khu 5 không có quần chúng. Mặt Trận Liên Việt cắt đứt hết mọi liên hệ với Phật Giáo chúng tôi. Tôi chống việc làm đó nên bị bắt giam tại Quảng Ngãi từ 1952-1954”.

 

Mặc dầu đã ở trong vùng CS chiếm đóng tại Liên Khu 5 từ 1945-1954, làm việc và ở tù dưới chế độ CS, ông tỏ ra không am tường nhiều về CS. Ngoài chuyện ông không hiểu tại sao HCM giải tán các Hội Cứu Quốc năm 1951 như đã nói trên, ông còn phạm một lỗi lầm to lớn là sau khi VC chiếm được miền Nam, ông và Viện Hoá Đạo Ấn Quang đã vội vàng thương lượng với Hội Phật Giáo VN (quốc doanh) miền Bắc để thống nhất PG 2 miền và tạo uy thế cho Giáo Hội Ấn Quang. Sự vội vàng này đã để lộ cho CS thấy ngay tham vọng của các tăng sĩ trong Viện Hóa Đạo Ấn Quang nên CS đã tìm cách gây mâu thuẫn nội bộ và diệt từng phần. Gom không được Hội PGVN miền Bắc vào Giáo Hội AQ, ông và các tăng sĩ trong GHAQ đã tổ chức Đại Hội Phật Giáo kỳ 7 để củng cố nội bộ và quay lại chống chính quyền. Nhưng CS đã ra taỵ Trong cuộc lục soát chùa AQ của lực lượng an ninh CS vào đêm 6/4/1977, ông đã bị bắt giam cùng với một số tăng sĩ cao cấp khác. Ông đã bị truy tố và đưa ra Tòa Án Nhân Dân tại Saigon xét xử ngày 8/12/1978. Ông bị phạt 2 năm tù treọ Trong phiên tòa nói trên, Viện Kiểm Sát CS có đọc lời tự thú của ông khi bị giam ở công an như sau:

 

“Từ trước đến nay, chủ trương chúng tôi là bất hợp tác với chính quyền. Chúng tôi xin xác nhận rằng, trong quá khứ cũng như từ sau ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, chúng tôi có những việc làm sai trái với đường lối, chính sách, luật pháp của chính quyền. Những tội lỗi này do chúng tôi gây ra”.

 

Thật là đáng buồn. Trước 1975, không một chính quyền nào, kể cả chính quyền “độc tài gia đình trị + tàn ác + bất nhân + kỳ thị tôn giáo + đàn áp dã man” của Ngô Đình Diệm, lại đan tâm bắt một vị sư phải nói lên những điều này, dù rằng “có những việc làm sai trái”, “bất hợp tác với chính quyền”.

 

Kế tiếp, tháng 11/1981, GHPGVN được thành lập và CS coi như GHAQ đã gia nhập vào giáo hội này, nhưng ông và một số tăng sĩ trong Viện Hoá Đạo đã chống lại việc sát nhập đó. Ông được cử làm Quyền Viện Trưởng Viện Hóa Đạo thay thế HT Thích Trí Thủ đã di vào GHPGVN nên tháng 2/1982 ông bị bắt và bị chỉ định cư trú tại chùa Hội Phước, xã Nghĩa Chánh trong thị xã Quảng Ngãi.

 

Văn là người (Le style, c'est l'homme). “Đơn cứu xét nhiều việc” đề ngày 25/6/1992 gởi nhà cầm quyền CS của ông đã được cắt xén và trau chuốt cả hình thức lẫn nội dung trước khi phổ biến. Nhưng khi được bản sao toàn văn của đơn này đã làm cho một số nhân sĩ PG thất vọng, vì qua đó người ta nhận ra kiến thức và sự hiểu biết của ông có giới hạn và từ đó đã đưa ông đến những nhận định sai lầm. Ông có tinh thần đố kỵ Công giáo. Bất cứ khi nào có cơ hội, ông đều đưa Công giáo ra để suy tỵ hay mĩa maị Trong “Đơn xin cứu xét nhiều việc”, ông hỏi tại sao Nhà nước quốc doanh hóa PGAQ mà không quốc doanh hóa Giáo Hội Thiên Chúa Giáo? Phải chăng Nhà Nước đã “xem kẻ thù như quý khách” và xem PG là “con nhà nghèo”? Trong dịp lên tiếng tại chùa Linh Mụ ngày 3/5/1992 nhân đám tang HT Đôn Hậu, ông hỏi tại sao các linh mục Công giáo được tự do hành lễ, còn ông không được Ban Tổ Chức cho hành lễ ở Huế? Chính sự thiếu hiểu biết và ganh ghét này đã gây những phản ứng không thuận lợi cho cuộc đấu tranh mà ông đang phát động. Lòng thù hận của ông đã bộc lộ một cách công khai khi viết cũng như khi nói.

 

Trong văn thư số 248 CV/TGCP ngày 25/7/1993 gởi HT Huyền Quang, Ban Tôn Giáo Chính Phủ của CSVN đã trả lời những điểm mà ông khiếu nại bằng những lời lẽ khá gay gắt, nhất là về điểm 1 liên quang tới việc HT Đôn Hậu và Trí Thủ đem GHAQ sát nhập vào GHPGVN. Ban Tôn Giáo kết luận:

 

“Yêu cầu ông nhận rõ lẽ phải và đạo lý, nhận rõ sai lầm khuyết điểm đối với đạo, đối với đất nước, đối với pháp luật để thành tâm sửa chữa và chuyên tâm tu hành vì sự nghiệp cao cả phụng sự dân tộc và đạo pháp”.

 

Ông đã gặp “thứ dữ”.

 

HT Huyền Quang không phải là đảng viên CS. Trong quá khứ, ông chỉ tham gia các hoạt động ngoại vi của Đảng nên đã không hiểu nhiều về đường lối, chiến lược, chiến thuật và thủ đoạn của CS. Ông bị mang họa do sự thiếu hiểu biết này.

 

8.   Sự phát triển của PG từ thời Pháp thuộc:

 

a.   Thời Pasquier (1928):

 

·    Long Xuyên Phật Học cũng do HT Khánh Hòa cùng một số cư sĩ thành lập năm 1934 ở chùa Long Phước, Trà Vinh, thu nhận cả tăng lẫn nị

 

·    Hội Bắc Kỳ Phật Giáo thành lập tại Hà Nội năm 1934 do các HT Trí Hải, Tâm Ứng, Tâm Bảo và một số cư sĩ danh tiếng như Trần Trọng Kim, Bùi Kỷ, Ngô Văn Tố, Nguyễn Đỗ Mục, Nguyễn Năng Quốc, Dương Bá Trạc, v.v... Cư sĩ Nguyễn Năng Tố được bầu làm Chủ Tịch.

 

·    Phật Học Kiêm Tế Hội do HT Thích Thiện Chiếu thành lập năm 1936 ở chùa Tam Bảo, Rạch Giá. Hội này tuyên bố cổ võ cho bất cứ học thuyết nào có đủ phương pháp làm cho chúng sanh khổ được vui và kêu gọi hướng dẫn PG đi theo đường lối của Đảng CS Đông Dương.

 

·    Đoàn Thanh Niên Phật Học Đức Dục do BS Lê Đình Thám thành lập tại Huế năm 1940. Cụ Đinh Văn Chấp, Tiến sĩ Hán học, thân phụ HT Minh Châu, phụ trách giảng dạy về Nho học và Lão học, còn Lê Đình Thám hướng dẫn về Phật học cho thanh niên Phật tử. TT Trí Quang sau này cũng xuất thân từ chỗ này.

 

·    Gia Đình Phật Hóa Phổ cũng do BS Lê Đình Thám lập năm 1944 để giáo dục các thiếu nhi Phật tử. Tổ chức này có một ban hướng dẫn gồm các cư sĩ sau đây: Văn Đình Hy, Đặng Tống, Lê Văn Dũng, Phan Cảnh Tuân, Cao Chánh Hựu, Phan Xuân Sanh, v.v... Đây là những thành phần hoạt động tích cực khi phong trào PG miền Trung nổi lên. Võ Đình Cường là người chủ chốt trong vụ này. Năm 1951, một hội nghị Gia Đình Phật Giáo Phổ được tổ chức tại Huế đã quyết định đổi tên thành Gia Đình Phật Tử.

 

·    Hội Chỉnh Lý Tăng Già Bắc Việt do HT Thích Tố Liên thành lập năm 1949, đến tháng 9/1950 đổi thành Hội Tăng Già Bắc Việt.

 

·    Hội Phật Tử Việt Nam do một số cư sĩ thành lập năm 1949 tại chùa Chân Tiên Hà Nội.

 

·    Hội Phật Học Nam Việt do hai cư sĩ Mai Thọ Truyền và Lê Ngọc Diệp lập tại Saigon năm 1950.

 

·    Phật Học Đường Bảo Quốc do Thích Trí Thủ thành lập năm 1950 ở Huế. Phật Học Đường này thu nhận các học tăng khắp Trung, Nam, Bắc, cung cấp giảng sư cho các Tỉnh Hội Phật Giáo Miền Trung. HT Tịnh Khiết trụ trì ở chùa Tường Vân được tôn làm Hội Chủ.

 

·    Giáo Hội Tăng Già Nam Việt do TT Thích Thiện Hòa và TT Thích Thiện Hoa thành lập năm 1952 tại chùa Ấn Quang, Saigon.

 

·    Hội Tịnh Độ Cư Sĩ Việt Nam do các cư sĩ Huỳnh Văn Đơn, Lữ Huỳnh Anh và Nguyễn Văn Vân thành lập tại Saigon năm 1953.

 

·    Hội Lục Hòa Phật Tử Việt Nam do các cư sĩ Lê Văn Điền, Phạm Văn Tân và Lê Văn Kiều thành lập tại Gia Định năm 1954.

 

·    Chùa Ấn Quang được HT Thích Thiện Hòa cho xây cất năm 1949. Đầu tiên đây chỉ là một cái am có tên là Trí Tuệ Am, ở đường Lorgeril (tức Sư Vạn Hạnh), Chợ Lớn, sau gọi là chùa Ứng Quang. Tại đây Phật Học Đường Ứng Quang được thành lập, sau đổi thành Phật Học Đường Nam Việt và chùa Ứng Quang thành chùa Ấn Quang.

 

Phong Trào Phục Hưng Phật Giáo tại Thừa Thiên bị giảm bớt sau cuộc “Cách Mạng Tháng 8” năm 1945, vì một số tăng sĩ quan trọng đã đi theo Mặt Trận Việt Minh. Mãi đến năm 1951, khi Pháp đã chiếm lại phần lớn Đông Dương và VC đã rút lui vào các chiến khu, việc phát triển PG mới bắt đầu mạnh trở lại.

 

Nhìn Phong Trào Chấn Hưng Phật Giáo nở rộ dướì thời Pháp thuộc, chúng ta có thể tin rằng kế hoạch phục hưng Phật Giáo của Pasquier là có thật.

 

b.   Sự phát triển Phật Giáo dưới thời Đệ I Cộng Hòa:

 

Từ 1955-1963, sự phát triển của PG rất đáng kể, không thua gì thời Pháp thuộc. Ngoài các đoàn thể và cơ sở PG được thành lập dưới thời Pháp thuộc vẫn iếp tục hoạt động và phát triển, chính phủ Diệm đã cho phép thành lập rất nhiều tổ chức mới như:

 

§ Hội Linh Sơn Phật Học được thành lập năm 1955 tại chùa Linh Sơn, Cô Giang, Saigon.

 

§ Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam do TT Thích Độ Lượng và Thích Huyền Minh thành lập năm 1955 tại Phan Thanh Giản, Saigon.

 

§ Hội Tịnh Độ Tông Việt Nam thành lập năm 1955 tại Đề Thám Saigon.

 

§ Hội Phật Giáo Nguyên Thủy Việt Nam thành lập tại Đà Nẵng năm 1955.

 

§ Hội Việt Nam Phật Giáo thành lập năm 1957 tại đường Phan Đình Phùng saigon.

 

§ Giáo Hội Lục Hòa Tăng Việt Nam thành lập năm 1957 tại chùa Long Vân, Gia Định.

 

§ Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam thành lập năm 1957 tại chùa Kỳ Viên, Phan Đình Phùng Saigon.

 

§ Hội Bồ Đề Đạo Tràng thành lập năm 1957 tại Âm Bồ Đề, Châu Đốc.

 

§ Hội Phật Giáo tại Trung Phần thành lập năm 1957 tại chùa Từ Đàm, Huế.

 

§ Hội Phật Tử Việt Nam thành lập năm 1958 tại chùa Đại Giác, Saigon.

 

§ Giáo Hội Khất Sĩ Ni Giới Việt Nam thành lập năm 1958 tại Gia Định.

 

§ Hội Phật Giáo Quan Âm Phổ Tế thành lập năm 1959 tại Phan Thanh Giản Saigon.

 

§ Hội Việt Nam Phật Giáo Liên Hữu thành lập năm 1959 tại Saigon.

 

§ Hội Từ Thiện PGVN thành lập năm 1959 tại chùa Huệ Lâm, Saigon.

 

§ Giáo Hội Phật Giáo Nguyên Thủy Vĩnh Bình thành lập năm 1960 tại chùa Ông Mẹt, Vĩnh Bình.

 

§ Hội Tứ Giáo Phật Học VN thành lập năm tại chùa Tam Bửu Biên Hòa năm 1961.

 

§ Hội Phật Học Nguyên Thủy Ba Xuyên thành lập năm 1962 tại Ba Xuyên.

 

§ Giáo Hội Cư Sĩ Phật Đường Nam Tông thành lập năm 1962 tại Saigon.

 

§ Giáo Hội Phật Giáo Cổ Sơn Môn thành lập năm 1963 tại Saigon.

 

§ Những thành quả mà PG đã đạt được dưới thời Đệ I Cộng Hòa đã dược Nguyễn Lang liệt kê trong cuốn Việt Nam Phật Giáo Sử Luận (tập III), trang 304-307 như sau:

 

§ Chỉnh đốn lại Tổng Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam và đem về đặt trụ sở tại chùa Ấn Quang.

 

§ Nhiều tu viện, chùa và Phật Hoc. Đường đã được xây dựng như tu viện Nguyễn Thiều ở Bình Định, tu viện Quảng Hương Già Lam, Chùa Xá Lợi, Phật Học Đường Phước Hòa ở Trà Vinh, Nhi Học Viện Từ Nghiêm ở Saigon, v.v...

 

§ Mở nhiều khoá huấn luyện tăng ni ở chùa Ấn Quang như khoá Tu Nghiệp Trụ Trì và Như Lai Sứ Giả năm 1957, lớp Phật Học Phổ Thông năm 1958. Giáo Hội Tăng Già VN cũng đã thành lập ban giảng sư lưu động năm 1959 để đi huấn luyện tăng ni trên khắp miền Nam VN.

 

§ Các đại hội của Phật Giáo được mở liên tục như Đại Hội Tổng Giáo Hội VN kỳ 2 năm 1956, kỳ 3 năm 1957, Đại Hội Ni Bộ Miền Nam ở chùa Huê Lâm năm 1956, Đại Hội Giáo Hội Tăng Già Trung Việt kỳ 3 năm 1958, Đại Hội Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc kỳ 3 năm 1959, Đại Hội Hoằng Pháp Toàn Quốc năm 1960, v.v...

 

§ Các tạp chí Phật Giáo đua nhau ra đời như Phật Giáo Việt Nam, Liên Hoa, Văn Hoá, Từ Quang, v.v...

 

Trong cuốn “Phật Giáo tại Việt Nam”, ông Mai Thọ Truyền cho biết lúc ông Diệm lên cầm quyền, số chùa tại miền nam là 2206 cái. Dướt thời ông Diệm số chùa lên đến 4776 cái, tức là tăng 2570 cái; trải ra cho 43 tỉnh miền Nam, thì mỗi tỉnh tối thiểu có 59 ngôi chùa mới; chùa cũ và mới cộng lại sẽ cho thấy mỗi tỉnh có trung bình 111 ngôi chùa. Trong cuốn “Our Vietnam Nightmare”, Marguerite Higgins ghi nhận rằng chính phủ Diệm đã đóng góp 9 triệu đồng để trùng tu và xây cất chùa chiền. Có tất cả 1295 ngôi chùa đã được trùng tụ Riêng chùa Xá Lợi, ông Diệm đã góp vào 2 triệu đồng và sau đó còn cho xử dụng 7 lần tiền đua ngựa để xây cất.

 

Sự kiện mà một tỉnh có tối thiểu 59 ngôi chùa mới và tối đa 111 ngôi chùa chen chúc nhau từ thôn xã này đến làng kia, đó là một biểu tượng của sự tự do tôn giáo phát triển cực mạnh và sung mãn vô song. Việc bảo trợ và yểm trợ xây cất chùa chiền là dấu hiệu của một lòng sùng mộ thành tín đối với tôn giáo của nhà cầm quyền biết tôn trọng tôn giáo của các tôn giáo bạn.

 

Có một điều ít ai để ý là chính TT Diệm là người đầu tiên và duy nhất đã đem lại cho Phật Giáo một màu sắc đặc biệt mà trước đây tôn giáo này không hề có. Ngay từ những năm đầu của chế độ, ông đã lo việc thôi thúc các cơ quan liên hệ phải tìm cách để yểm trợ và tiếp tay với công việc tổ chức Đại Lễ Phật Đản và Rước Ngọc Xá Lợi năm 1956 (17/5/1956) qua các đường phố thật hết sức trọng thể. Số người tham dự đại lễ tại Saigon có tới vài vạn người. Rồi mỗi năm cứ thế tiếp đến 1960, Lễ Phật Đản có tổ chức rước đuốc, xe hoa trên nhiều đường phố. Năm 1961 Đại Lễ Phật Đản được tổ chức ngay tại vận động trường Quân Đội. Năm 1962, LPD được tổ chức tại chùa Xá Lợi. Tiếp đến là ngày 8/5/1963 tại Saigon, Đại Lễ Phật Đản được tổ chức một cách hết sức trọng thể, đông người tham dự, tuy bầu không khí hơi căng thẳng.

 

c.   Sự phát triển của Phật Giáo thời Đệ II Cộng Hòa:

 

Sau 1/11/1963, sau khi hạ TT Diệm xong, “làm chủ” đất nước, nhóm PG cực đoan thừa thắng xông lên, làm áp lực buộc chính quyền mới phải tuân theo ý muốn của họ.

 

Mặc dầu quy chế chung cho tất cả các tôn giáo chưa được soạn thảo và ban hành, không coi thể thống quốc gia ra gì, GHPGVNTN mới thành lập đã làm áp lực bắt buộc chính quyền phải công nhận bằng một đạo luật Hiến Chương mà Giáo Hội này đã đệ trình, gây nên những rối loạn pháp lý mà chỉ vài năm sau đó, Giáo Hội Ấn Quang đã là nạn nhân của những đòi hỏi phi lý đó. Sau đây là những tổ chức PG được thành lập dưới thời “độc tài quân phiệt” Đệ II Cộng Hòa:

 

§ Viện Cao Đẳng Phật Học được thành lập ngày 13/3/1964, có quyền cấp Cử nhân Phật học, Cao học Phật giáo và Tiến sĩ Phật học.

 

§ Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất (GHPGVNTN) do 11 tông phái và hội Phật Giáo thành lập ngày 4/1/1964, được duyệt y bằng Sắc Luật số 158-SL/CP ngày 14/5/1964.

 

§ Giáo Hội Thiền Tông Việt Nam được thành lập tháng 11/1964 tại Gia Định.

 

§ Tổng Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam do liên phái Phật Bửu Tự, Bửu Lâm Tự, Bình Hòa Tự, Long Quang Tự, Chơn Đức Tự và Giác Lâm Tự thành lập tháng 12/1964, tách khỏi GHPGVNTN.

 

§ Phật Hội Pháp Hoa Việt Nam do cư sĩ Nguyễn Trọng Tố thành lập tại Nha Trang năm 1965.

 

§ Phật Hội Lục Phương Tông do 2 cư sĩ Võ Văn Trọng và Nguyễn Văn Toàn thành lập tại Saigon năm 1965.

 

§ Giáo Hội Tăng Già Khất Sĩ do TT Thích Tọa Giác Nhiên thành lập tại Gia Định năm 1966.

 

§ Hội Phật Giáo Phụng Sự Xã Hội do TT Thích Tâm Châu thành lập tại Saigon năm 1967.

 

§ Việt Hàn Phật Giáo Tương Trợ Hội do 2 TT Thích Tâm Châu và Suk Kyung San thành lập tại Saigon năm 1967.

 

§ Giáo Hội Đạo Tràng Thiên Học do tu sĩ Trần Rinh thành lập năm 1968 tại Hóc Môn, Gia Định.

 

Phật Giáo bắt đầu xây dựng những cơ sở to lớn: khởi đầu là Việt Nam Quốc Tự ở đường Trần Quốc Toản Saigon, sau đó là chùa Vĩnh Nghiêm, Viện Đại Học Vạn Hạnh và các cơ sở khác khắp miền Nam VN.

 

Ngày 24/4/1964, khởi công xây dựng Việt Nam Quốc Tự trên cơ sở đất rộng 45,000 m2. Sở đất này tọa lạc tại một địa điểm khá quan trọng trong thành phố, được chính phủ cho thuê với giá tượng trưng. Tuy gọi là cho thuê nhưng trong thực tế là biếu luôn.

 

Trong cuốn Bạch Thư 31/12/1993, HT Tâm Châu cho biết, để xây cất Việt Nam Quốc Tự, Tướng Nguyễn Khánh đã cúng 10 triệu, Tướng Nguyễn Cao Kỳ cho vay 50 triệu. Số tiền này được giao cho các TT Thích Thiện Hòa, Thích Thiện Hoa, Thích Trí Thủ và Thích Từ Nhơn, nhưng các TT này giữ tiền luôn, không chịu xây cất chùa. Chi phí xây cất VNQT lúc đó được ước lượng khoảng từ 60-70 triệu đồng VN.

 

Nhưng vì sự lộng hành của TT Trí Quang trên chính trường miền Nam từ 1964-1966, khối PGAQ bị tan vỡ ra làm hai, các tông phái miền Bắc và miền Nam tách rời khỏi GHPGAQ. Những hậu quả này không phải do chính quyền mà do TT Trí Quang và nhóm PG miền Trung gây rạ

 

9.   Nghĩ sao về 5 điều đòi hỏi của Phật giáo?

 

Như thế trong 5 điều đòi hỏi của PG:

 

§ Yêu cầu Chính phủ VNCH thu hồi vĩnh viễn công điện triệt giáo kỳ PG.

 

§ Yêu cầu PG phải được hưởng một chế độ đặc biêt như các Hội truyền giáo Thiên chúa giáo đã được ghi trong Dụ Số 10.

 

§ Yêu cầu chính phủ chấm dứt tình trạng bắt bớ, khủng bố tín đồ PG.

 

§ Yêu cầu cho tăng ni PG tự do truyền đạo và hành đạo.

 

§ Yêu cầu chính phủ bồi thường một cách xứng đáng cho những kẻ bị chết oan vô tội và kẻ chủ mưu giết hại phải đền tội xứng đáng.

 

Thì yêu cầu “cho tăng ni PG tự do truyền đạo và hành đạo” không đúng với thực tế. Sử gia PG Lý Khôi Việt lại đi viết:”Chính trị VN suốt 100 năm nay, đã dành một số phận đen tối, khắc nghiệt nhất cho những đứa con VN ưu tú (ý nói PG) và dành một chỗ ngồi ưu đãi nhất cho những đưá con phản bội xấu xa (ý nói Công giáo)”.

 

Như thế các tăng sĩ chùa Từ Đàm có lẽ đã thưà biết rõ là các điều (1), (2), (4) và cả (5) là không đúng như họ đã tố cáo, nhưng họ vẫn cứ làm to chuyện để có lý do là lật đổ TT Diệm, một chế độ được họ mệnh danh là “chế độ Thiên Chúa Giáo”. Và qua các câu chuyện vừa kể trên người ta thấy động lực đấu tranh chính trị chính là sự tỵ hiềm về tôn giáo mà ra chứ không phải là sự kỳ thị (tôn giáo) ở trong luật pháp hay trong thực tế. Đây là điều mà ta cần nhớ rõ để quay lại khúc phim lịch sử này (“Theo Đỗ Mậu” trong VNMLQHT thì TT Trí Quang muốn lật độ TT Diệm vì chế độ này nếu tồn tại chỉ mang chính nghĩa cho CS, còn ông chống độc tài quân phiệt vì chế độ này làm tay sai cho ngoại bang). Mặt khác người ta không ngạc nhiên khi thấy Ủy Ban Liên Phái Phật Giáo đưa ra 5 yêu sách của PG thì Ủy Ban Liên Bộ của chính phủ đã chấp nhận một cách nhanh chóng, vì những đòi hỏi đó phù hợp với tình trạng thực tế lúc đó của thời cuộc.

 

10. Câu chuyện giữa Ủy Ban Liên Phái Phật Giáo và Ủy Ban Liên Bộ:

 

TT Thích Tâm Châu đã lập một Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo ngày 15/5/1963. Ngày 25/5/1963, Ủy Ban này họp tại chùa Xá Lợi ở Saigon, ra tuyên ngôn tuyên bố tranh đấu cho 5 nguyện vọng của PG kể trên. Sau đó là những cuộc biểu tình và tuyệt thực xảy ra liên tiếp. Chính phủ đã xử dụng Cảnh sát Dã chiến để ngăn chặn các cuộc biểu tình và kiểm soát hoạt động đấu tranh của các chùa chiền.

 

Khi cuộc tranh đấu của PG ngày càng gia tăng, ngày 4/6/1963, một Ủy ban Liên Bộ được chính phủ thành lập để giải quyết các đòi hỏi của PG. Ủy Ban này gồm có Phó Tổng Thống Nguyễn Ngọc Thơ, Bộ Trưởng Nội Vụ Bùi Văn Lương và Bộ Trưởng Phủ Tổng Thống Nguyễn Đình Thuần. Ngày 5/6/1963, Ủy Ban Liên Bộ họp với Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo lần đầu tiên. Phái đoàn PG gồm có các TT Thiện Minh, Tâm Châu, Thiện Hoa, Huyền Quang (Thư ký) và Đức Nghiệp (Phó thư ký). TT Thiện Minh làm Trưởng đoàn.

 

Trong khi thương thuyết với Ủy Ban Liên Bộ, Võ Đình Cường cho áp dụng chiến thuật “vừa đánh vừa đàm” để đạt thắng lợi tối đạ Các chiến dịch biểu tình, tuyệt thực và tự thiêu được phát động khắp nơi. Vụ HT Thích Quảng Đức tự thiêu cũng nằm trong chiến thuật này. Có thể nói trong giai đoạn gây xáo trộn này, PG đã thường dùng các phương thức sau đây: biểu tình bạo động quá khích, nổi lửa tự thiêu.

 

Sau khi tin HT Quảng Đức tự thiêu và ngày 11/6/1963 được loan đi khắp thế giới, ngày 12/6/1963 HT Thích Tịnh Khiết từ Huế vào saigon. Phó Tổng Thống Nguyễn Ngọc Thơ liền mời HT Tịnh Khiết họp với Ủy Ban Liên Bộ của chính phủ, nhưng Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo thấy rằng đưa HT Tịnh Khiết đi thương thuyết không có lợi vì HT quá hiền lành và ngay thật, nên TT Tâm Châu nói rằng sau 5 ngày tuyệt thực, HT Tịnh Khiết đang mệt, không họp được. Ngày 13/6/63, Phật tử treo cờ khắp nơi. Ngày 14/6/63, 2 Ủy Ban họp lần thứ hai tại Hội Trường Diên Hồng. Vì TT Diệm ra lệnh phải đi đến một thỏa hiệp nhanh chóng, nên 2 Ủy Ban đã họp ngày họp đêm trong suốt 3 ngày liên tục, đến ngày 16/6/63, cả 2 Ủy Ban đã ký kết một thông cáo chung gồm những diểm sau đây:

 

Quy định lại thể thức treo cờ quốc gia và cờ PG Quốc Tế: Cờ PG Quốc Tế khi treo chung được làm nhỏ hơn 1/3 quốc kỳ.

 

Tách các hiệp hội có tính cách tôn giáo ra khỏi Dụ Số 10.

 

Chính phủ cam kết không trả thù những người tham gia cuộc vận động thực hiện 5 nguyện vọng của PG.

 

Bảo đảm quyền tự do truyền đạo của Phật tử.

 

Trừng phạt những người có trách nhiệm trong vụ thảm sát ở Huế và bồi thường cho các gia đình nạn nhân.

 

Thông cáo chung vừa được ký xong thì Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo vội đưa về cho HT Tịnh Khiết viết vào một chữ KHÁN rồi ký tên vào chỗ dành cho Tổng Thống. Khi Thông Cáo Chung được chuyển qua Phủ Tổng Thống, mọi người nhìn thấy chữ ký của HT Tịnh Khiết ở chỗ dành cho Tổng Thống, đều lắc đầu. Tuy nhiên TT Diệm vẫn cầm viết và phê vào:”Những điều được ghi trong Thông Cáo Chung này đã được tôi chấp nhận nguyên tắc ngay từ đầu”.

 

Các sử gia PG cho đây là một thắng lợi của PG. Tất cả nguyện vọng của PG đều được chấp thuận.

 

Một buổi lễ tang dự trù cho HT Quảng Đức ngày Chủ Nhật 16/6/63 tại chùa Xá Lợi qui tụ hàng chục vạn người; rồi khoảng hàng trăm ngàn Phật tử tham dự bỗng trở thành đám biểu tình và bị cảnh sát dàn chào. Xô xát kéo dài 45' trước chùa Xá Lợi. Vụ tự thiêu của HT Quảng Đức chỉ là một chiến thuật của TT Trí Quang, nhưng quần chúng Phật tử quay lòng căm thù vào ông Diệm; TT Trí Quang muốn dùng quần chúng gây bạo động và khi bạo động càng nhiều thì ông Diệm càng bị mắc bẫy. Ngay buổi tối hôm đó, Thiết Giáp phải đến tăng cường. Một thiếu niên 15 tuổi bị tử thương vì trúng đạn ở đầu. 3 tăng và 2 Phật tử bị thương. Hàng ngàn người bị bắt giữ. 3 ngày sau, 19/6, nhờ cảnh sát, công an nỗ lực kiểm soát nên lễ an táng của HT Quảng Đức diễn tiến không gây thêm đổ máu.

 

11. Trò ảo thuật của TT Trí Quang:

 

Sau khi thông cáo chung được ban hành ít ngày thì nhóm PG cực đoan miền Trung cho phổ biến một “mật điện” nói là mới bắt được. “Mật điện” đó mang số 1342/VP/TT ngày 19/6/63 được nói là do ông Quách Tòng Đức, Đổng Lý Văn Phòng Phủ Tổng Thống đánh đị Mật điện được công bố có nội dung như sau:

 

“Để tạm thời làm êm dịu tình hình và khí thế đấu tranh quá quyết liệt của bọn Tăng Ni và PG phản động, TT và ông Cố Vấn ra lịnh tạm thời nhún nhường họ. Các nơi nhận hãy theo đúng chủ trương trên và đợi lịnh. Ngay từ bây giờ hãy chuẩn bị cho giai đoạn tấn công mới. Hãy theo dõi điều tra, thanh trừng những phần tử PG bất mãn và trình thượng cấp, kể cả các sĩ quan và công chức cao cấp”.

 

Đọc lối hành văn và các từ ngữ xử dụng các công chức chính phủ nhận ra ngay đó là môt mật điện giả. Đây phải là mật điện do VC nằm vùng sáng chế rạ Phủ TT đã ra một thông cáo phủ nhận hoàn toàn bức mật điện này.

 

Sau khi bức điện giả nói trên được tung ra, ông Ngô Đình Nhu hiểu rằng nhóm PG cực đoan miền Trung đang cố tạo lý do mới để tiếp tục xách động đấu tranh nhằm lật đổ chính phủ. Lý do mới đó là “chính phủ không thi hành nghiêm chỉnh thông cáo chung”, do đó cuộc đấu tranh mới cũng gồm đủ cả biểu tình, tuyệt thực và tự thiêu như trước.

 

Rất bực mình trước thủ đoạn này ông Nhu tìm cách lật lại thế cờ. Ngày 20/6/1963, ông yểm trợ cho HT Huệ Tâm lập Giáo Hội Phật Giáo Cổ Sơn Môn, rồi giúp HT Thích Nhật Minh lập Ủy Ban Liên Hiệp Phật Giáo Thuần Túy để ủng hộ chính quyền. Ông cho thương phế binh biểu tình trước chùa Xá Lợi vào ngày 23/7/1963 tố cáo những kẻ lợi dụng tôn giáo gây rối loạn chính trị. Ông thuyết phục ông Đoàn Trung Còn, Hội Trưởng Trung Ương Phật Giáo Tịnh Độ Tông, lên án những kẻ lợi dụng danh nghĩa PG phá rối trật tự công cộng. Các tỉnh trưởng miền Trung giúp ông bằng cách thuyết phục một vài tông phái PG khác như Phật Giáo Lục Hòa Tăng Trung Nguyên và Cao Nguyên Trung Phần, gởi kiên nghị ủng hộ đường lối của TT Diệm và tố cáo Giáo Hội Phật Giáo Ấn Quang phá hoại an ninh trật tự trong nước. Đến giai doạn quyết liệt, ông ra lệnh lục soát các chùa và bắt những lãnh tụ PG chống đối. Nhưng ông không đề phòng nổi mạng lưới mà cơ quan tình báo Hoa Kỳ đang tung ra đàng sau biến cố đó.

 

12. Sự can thiệp của Hoa Kỳ:

 

Hoa Kỳ đã quyết định lật đổ TT Diệm kể từ năm 1960, khi TT Diệm từ chối lời yêu cầu của Phó TT Johnson cho Hoa Kỳ đem quân đổ bộ vào miền Nam và thiết lập các căn cứ quân sự.

 

a.   Âm mưu của Hà Nội:

 

Trong bài diễn văn đọc khai mạc Đại hội đảng lần thứ 3 vào tháng 9/1960, HCM tyên bố công cuộc cải tạo XHCN tại miền Bắc coi như đã hoàn thành trên căn bản. Giai đoạn tới là giai đoạn “giải phóng miền Nam”. Sau đó, Đại hội 3 ra Nghị Quyết tuyên bố:

 

“Nhiệm vụ trước mắt của cách mạng miền Nam là đoàn kết toàn dân, kiên quyết đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và gây chiến, đánh đổ tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm, tay sai đế quốc Mỹ, thành lập một chính quyền liên hợp dân tộc dân chủ ở miền Nam”.

 

Thi hành quyêt nghị này, Hà Nội cho lập tại miền nam một tổ chức bù nhìn được mệnh danh là MTGPMN do Luật sư Nguyễn Hữu Thọ làm Chủ tịch. Trong lễ ra mắt ngày 20/12/1960, MTGPMN đưa ra bản tuyên ngôn rập y khuôn của Nghị Quyết trên, có đoạn như sau:”Đánh đổ chế độ thuộc địa trá hình của đế quốc Mỹ và chính quyền độc tài NĐD, tay sai của Mỹ, thành lập chính quyền liên minh dân tộc dân chủ”.

 

Một chiến dịch được gọi là Đồng Khởi được phát xuất từ Bến Tre và lan rộng ra cả miền Nam VN. Trước tình thế này, TT Diệm yêu cầu T Kennedy viện trợ quân sự và kinh tế cho miền Nam VN để chống lại sự xâm lăng của CS.

 

b.   Đòi thiết lập các căn cứ quân sự:

 

Ngày 5/5/1960, trong một cuộc họp báo, TT Kennedy tuyên bố rằng tình hình NVN đang nguy ngập và nếu cần, ông “sẽ cứu xét đưa quân đội Hoa Kỳ đến VN để chống lại các cuộc tấn công của CS”. TT đưa ra lời tuyên bố này khi chưa có lời yêu cầu của TT Diệm.

 

Ngày 9/5/60, một phái đoàn của PTT Johnson đến miền Nam trong 4 ngày để quan sát và hội đàm với TT Diệm. Trong cuộc hội đàm ngày 12/5/60, có sự hiện của Đại sứ Nolting, Johnson đề nghị để quân đội Hoa Kỳ đến bảo vệ miền Nam, nhưng TT Diệm tỏ ra do dự. Ông nêu ra điều 19 của Hiệp định Geneva 1954 để có lý do hòa hoãn. Điều này quy định:”Kể từ ngày hiệp định này bắt đầu có hiệu lực, cấm không được lập một căn cứ quân sự ngoại quốc nào trong vùng tập hợp nào của đôi bên; 2 bên cam doan rằng vùng thuộc về họ không tham gia một liên minh quân sự nào và không bị xử dụng để gây chiến tranh hoặc phục vụ cho một chính sách xâm lược”.

 

Phó TT Johnson tỏ ra không bằng lòng về sự từ chối này.

 

Ngay sau đó, trong ngày 12/5/60, Đại sứ Nolting đã gởi cho Ngoại trưởng Dean Rusk một báo cáo mật như sau:”Tướng Mc Garr và tôi có mặt tại cuộc thảo luận giữa ông Diệm và PTT Johnson về việc đưa lực lượng Mỹ vào VN. Ông Diệm đã nói với PTT rằng ông ta không muốn quân chiến đấu Hoa Kỳ dến VN, trừ trường hợp miền Bắc công khai đưa quân xâm lược”.

 

PTT Johnson vừa rời VN vào ngày 13/5/60 thì 2 ngày sau TT Diệm đã gởi ngay cho TT Kennedy một văn thư sau:”Chúng tôi sẵn sàng hy sinh xương máu và nhân lực để cứu vãn xứ sở chúng tôi, và tôi biết rằng chúng tôi có thể trông cậy vào sự yểm trợ vật chất của quý quốc, một sự yểm trợ vô cùng thiết yếu để đạt được thắng lợi cuối cùng”. (“Hồ sơ mật Dinh Độc lập”, Nguyễn Tiến Hưng).

 

Qua văn thư này, rõ ràng TT Diệm đã gián tiếp bác bỏ việc đưa quân đội Mỹ vào VN. Washing ton không hài lòng về sự từ chối này nên chỉ viện trợ nhỏ giọt khiến Quân đội VNCH không đủ sức đẩy lui toàn bộ cuộc xâm lăng của CS. Tình hình quân sự ngày càng xấu đị

 

Các nhà phân tích nói rằng Hoa Kỳ muốn cho tình hình quân sự trở nên xấu hơn để chính phủ Diệm phải yêu cầu Hoa Kỳ đổ quân và cho thiết lập các căn cứ quân sự

 

c.   Cái bẫy sập được đưa ra:

 

Biến cố PG là một cơ hội tốt để Hoa Kỳ thực hiện ý định lật đổ chính phủ Diệm. Ông Lê Văn Dư, Trưởng ty Công an Thừa Thiên cho biết có những sự liên hệ chặt chẽ của các nhân viên Tòa Lãnh sự Mỹ ở Huế với TT Trí Quang ở chùa Từ Đàm. Những lần đầu, các cuộc gặp gỡ đều có sự có mặt của ông Dự Các lần sau, các viên chức Lãnh sự tự liên lạc lấy. Ông có cho công an theo dõi. Chính nhờ sự khuyến khích của các nhân viên tình báo Hoa Kỳ, TT Trí Quang mới càng ngày càng làm mạnh hơn.

 

Để có lý do hành động, TT Kennedy đã gởi 2 đặc sứ qua VN cùng lúc để điều tra vụ PG. 2 đặc sứ nay là Trung tướng Krulak và Tham vụ Ngoại giao Mendenhall. 2 người làm bản phúc trình khác biệt nhau khiến TT Kennedy lúng túng. Tháng 10/1963, Kennedy gởi Tướng Ẹ Landsdale, cố vấn chính phủ Diệm trước đây, để điều tra thêm. Landsdale làm báo cáo là nên thương lượng với chính phủ Diệm là tốt hơn cả. Nếu lật đổ TT Diệm tình hình sẽ trở nên khó khăn hơn. Báo cáo này làm Kennedy giận dữ. Ông cần một báo cáo nói phải thay TT Diệm để dễ giải thích với dư luận Mỹ hơn. Từ đó, TT kennedy không muốn nói chuyện với Tướng Lansdale nữa.

 

d.   Âm mưu chống đảo chánh và đảo chánh:

 

Để thực hiện cuộc đảo chánh này, Washington nghĩ ngay đến Cabot Lodgẹ Ông sinh năm 1902 tại Nahant, Massachussetts và chết năm 1985, tốt nghiệp Harvard năm 1924, từng là nghị sĩ và ứng cử viên Phó TT năm 1960. Ông đang ở Honolulu thì được lệnh sang Saigon vào ngày 22/8/1963 thay thế Đại sứ Nolting. Ngày 22/8/63, Lodge trình ủy nhiệm thư lên ông Diệm.

 

Khi Lodge đến thì TT Diệm đã biết là Hoa Kỳ quyết định tổ chức đảo chánh, nên ông Nhu đã vạch kế hoạch đối phó, trong đó có cả kế hoạch tổ chức cuộc đảo chánh giả gọi là Bravo I để lừa các tướng dịnh đảo chánh và bắt giữ. Kế hoạch này giao cho Tướng Đính, Tư lệnh Quân đoàn 3. Nhưng Đính theo phe đảo chánh nên kế hoạch bị hỏng.

 

Sau khi trìh ủy nhiệm thư xong, Lodge liên lạc ngay với Trung tá Lucien Conein, Trưởng cơ quan CAS (CIA) của Mỹ tại VN thời đó. Conein sinh ở Pháp, đã từng nhảy dù xuống VN năm 1944 trong tổ chức tình báo của Mỹ nên quen biết nhiều với các tướng lãnh VN. Tướng Trần Văn Đôn là bạn của Conein trong 18 năm quạ Đôn lúc đó là Quyền Tham Mưu Trưởng Quân Lực VNCH, thay thế Đại tướng Lê Văn Tỵ đang được chữa bịnh ung thư tại Mỹ. Conein đã móc nối với các tướng Đôn, Khiêm, Minh, Kim để thuê làm đảo chánh.

 

Trong cuốn “Our Endless War Inside VN”, Đôn kể lại rằng hôm 2/10/63 khi lên đường đi Nha Trang ông thấy Conein theo ông ra tận máy baỵ 2 người hẹn gặp nhau ở Nha Trang và chiều hôm đó gặp nhau bàn về chuyện đảo chánh. Ngày 5/10/63, Conein gặp Tướng Dương Văn Minh để bàn về việc này. Minh muốn có bảo đảm về sự ủng hộ của Mỹ trong việc đảo chánh. Lần thứ hai vào ngày 10/10/63, Conein gặp Minh để hỏi về chi tiết cuộc đảo chánh. Trong cuộc gặp này, Minh yêu cầu mọi liên lạc giữa Mỹ và VN liên hệ tới đảo chánh phải qua Minh.

 

Trong khi Conein và các tướng lãnh VN hoạch định kế hoạch thì Lodge giả làm áp lực đòi ông Diệm phải loại bỏ ông Nhu và bà vợ. Ông cho biết nếu không làm thế thì Mỹ sẽ ngưng viện trợ. Lodge cũng chỉ thị khuyến khích PG gia tăng bạo động.

 

Này 10/9/63, bà Nhu dẫn một phái đoàn đi dự Hội Nghị Quốc Tế Nghị Sĩ tại Nam Tư và nhân tiện qua Âu Châu “giải độc”. Ngày 25/10/63, Lodge gởi cho George Bundy, Phụ tá đặc biệt của TT Kennedy đặc trách về an ninh một bản báo cáo rằng CAS “vẫn thi hành nghiêm chỉnh những chỉ thị của tôi. Tôi đã đích thân chấp thuận mỗi cuộc họp giữa Đôn và Conein, người đã thi hành mệnh lệnh của tôi xuất sắc trong mọi trường hợp...”

 

e.   Một trò chơi nguy hiểm?

 

Trước tình thế này, ông Ngô Đình Nhu đã tìm cách thương lượng với Bắc Việt để loại ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Ông Nhu đã mời Maneli, Trưởng phái đoàn Ba Lan trong Ủy hội Quốc tế Kiểm soát đình chiến để nhờ liên lạc với Hà Nội qua Đại sứ Pháp là Roger Lalouette đưa đề nghị mở cuộc tiếp xúc giữ 2 bên. Bắc Việt chấp nhận ngaỵ Ông Nhu giả vờ đi săn với ông Cao Xuân Vĩ ở Cao nguyên rồi nửa đường rẻ xuống vùng Tánh Linh ở Phước Tuy để gặp đại diện của Bắc Việt. Cụ Cao Xuân Vĩ đã xác nhận điều này. Trong cuộc gặp gỡ, 2 bên đồng ý tái lập trước tiên về liên lạc bưu điện và sau đó về giao thương để tiến tới thống nhất đất nước trong hòa bình. Sau cuộc tiếp xúc đó, ông Nhu cố ý tiết lộ nội dung cuộc tiếp xúc cho báo chí biết để ngầm thông báo cho Washington.

 

Song song với sự tiết lộ của ông Nhu, TT De Gaulle lên tiếng kêu gọi lại bỏ “ảnh hưởng ngoại quốc” ra khỏi VN, còn HCM lên tiếng nói rằng một cuộc ngưng bắn có thể được 2 bên thỏa thuận.

 

Thật ra, trong năm 1963, Lodge đã đưa ra một kế hoạch 3 giai đoạn để Hà Nội và Saigon có thể nói chuyện với nhaụ Manelli là người làm trung gian giữa Saigon - Tòa Đại sứ Pháp - Hà Nội. Ông Nhu đã hội kiến với Maneli lần đầu vào ngày 25/8/63 tại Bộ Ngoại giao VNCH và kế đó là vào ngày 2/9/63 tại phòng đọc sách của ông (“War of the Vanquished”, Mieczyslaw Maneli). Chuyện này Mỹ biết rõ.. Nhưng hành động độc lập của ông Nhu kỳ này đã làm Washington tức giận hơn. TT kennedy bật đèn xanh cho Lodge tiến hành cuộc đảo chánh nhanh chóng hơn.

 

Theo “Việt Nam 30 năm máu lửa” của Cao Thế Dung, nxb Alpha 1991, tr. 597, thì tới nay chưa có một văn kiện hay tài liệu khả tin nào về vụ ông Ngô Đình Nhu toan tính thỏa hiệp với HCM ngoại trừ cuốn “War of the Vainquished” của Mieczlaw Maneli đã kể trên, và một số bài báo chỉ căn cứ trên một số nhân vật và thiếu chứng cớ.

 

f.    Từ chủ động tới công cụ:

 

Qua các sự kiện của lịch sử trong giai đoạn này, ta thấy mục tiêu tranh đấu của nhóm PG cực đoan miền Trung đưa ra chỉ là mục tiêu giả. Những điều mà họ phản kháng không có căn bản vững chắc. Mục tiêu thật sự chính là lật đổ ông Diệm, còn vụ Pháp nạn 63 chỉ là một chiêu bài. Chính Hoa Kỳ đã khởi xướng và chỉ huy cuộc đảo chánh. Mỹ muốn thay thế ông Diệm từ 1960 vì ông Diệm không đồng ý cho Mỹ đổ quân vào VN và thiết lập các căn cứ quân sự. Vụ PG là cơ hội tốt để Hoa Kỳ khai thác để thực hiện chính sách xâm nhập Đông Nam Á. Người ta không ngạc nhiên khi thấy cả báo chí lẫn chính phủ Mỹ đã cố tình thổi phồng vụ PG như một cái cớ để biện minh cho chủ trương lật đổ ông Diệm. Cuộc đảo chánh tuy do các tướng VN thực hiện, nhưng Lodge đã ra lịnh cho Conein đứng ra tổ chức và chỉ huy từ đầu. Chính Lodge là người đưa lịnh cho Minh hạ sát TT Diệm và ông Nhụ Sau khi đảo chánh xong, các tướng lãnh VN đều được lãnh tiền thù lao (Conein thì cho rằng số tiền này là để cho các tướng đảo chánh có phương tiện thoát thân nếu đảo chánh thất bại).

 

Về phía VC, Khu Ủy Trị - Thiên - Huế nhìn nhận rằng trong cuộc đấu tranh chống ông Diệm này, vì phong trào bị đẩy lên quá nhanh họ không đi theo kịp nên đã bị dẫn đi trật hướng. Sự đẩy nhanh này là do bàn tay của Mỹ mà VC không đoán trước được. Bản kiểm điểm đã viết như sau:

 

“Cuộc đấu tranh với quy mô lớn nhất nổ ra quyết liệt từ ngày 5/8/63 lôi cuốn hàng vạn quần chúng, có một số tầng lớp trên và binh sĩ ngụy tham gia, đã tiến hành mít-tinh làm cho địch phải dùng súng đạn, kể cả đạn đại bác để đàn áp. Phong trào đấu tranh nhanh chóng bùng lên, thu hút hàng chục vạn người từ thành thị đến nông thôn khắp cả tỉnh đấu tranh quyết liệt với địch trong 3 tháng liền. Nhưng do “lãnh đạo của ta không đi kịp quần chúng, tổ chức không đi kịp phong trào” nên bọn cơ hội đầu hàng trong giới cầm đầu PG lái di lệch hướng.

 

Cuộc đấu tranh này tuy mang màu sắc tôn giáo, nhưng thực chất là cuộc đấu tranh cách mạng của đông đảo các tầng lớp nhân dân lao động ở thành thị, nông thôn chống lại chính sách chiến tranh tàn bạo của Mỹ-Diệm.

 

Phong trào đấu tranh quần chúng dưới danh nghĩa “phong trào PG” ở Huế đã mở đầu cho phong trào đấu tranh chính trị mạnh mẽ ở các thành thị miền Nam và đã đẩy chế độ Mỹ-Diệm từ trạng thái không ổn định đi đến tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng, kể cả những nơi mà chúng coi là dinh lũy cuối cùng” (“Chiến trường Trị -Thiên - Huế trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước toàn thắng”, Thuận Hoá, 1985, t. 80-81).

 

Về phía PG, TT Trí Quang và các lãnh tụ PG khác thuộc chùa Từ Đàm ở Huế đã đi từ thế chủ động qua thế bị động, trở thành công cụ của Hoa Kỳ lẫn VC. Sau này khi Mỹ hết xử dụng lá bài PG, họ đã bật đèn xanh cho Tướng Kỳ dẹp bỏ. TT Trí Quang trong khi đó vẫn nghĩ rằng báo chí và chính phủ Mỹ tiếp tục ủng hộ PG như trước, nên đã đánh điện kêu cứu.

 

Sau khi chính phủ Diệm bị lật đổ, các lãnh tụ PG chùa Từ Đàm tin rằng sự “nổi dậy của PG” đã làm cho chính phủ Diệm bị sụp đổ, nên say men chiến thắng, gây nhiều biến loạn tiếp theo gây đau thương cho chúng tăng và cho cả đất nước miền Nam tự dọ

 

Đòi nợ máu, diệt Công giáo, ngụy hòa và cướp chính quyền

 

3 năm sau khi chế độ NĐD sụp đổ, từ 1964-1966, được gọi là “3 năm xáo trộn”, 3 năm kinh hoàng của miền Nam VN. Đây là thời kỳ có lúc gần như không còn chính quyền nữa, nhóm PG cực đoan miền Trung phát xuất từ chùa Từ Đàm Huế, hành động dưới danh nghĩa Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc, rồi Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng, đứng trên và đứng ngoài luật pháp, nắm quyền sinh sát trong tay, muốn bắt ai thì bắt, muốn phá chỗ nào thì phá, muốn đốt nơi nào thì đốt, muốn giết ai thì cứ ám sát, tự tung tự tác trong cơ quan công quyền, nơi trường học, trên đường phố... Tổ chức này đã bắt cả Tỉnh trưởng Quảng Nam và Quận trưởng Hoà Vang đem đi giam vì không chịu theo phe của họ.

 

Nhóm này tin tưởng rằng, khi họ “lật đổ” được NĐD, một chế độ chống Cộng vững mạnh tại miền Nam, thì họ có thể làm bất cứ cái gì họ muốn mà không một chính quyền nào dám cưỡng lại. Say men chiến thắng, họ đã đưa ra nhiều yêu sách buộc chính quyền phải thực hiện ngaỵ Trước hết đòi một “quy chế đặc biệt” cho PG, rồi đòi “diệt dư đảng Cần Lao TCG”, đòi đưa các nhân vật PG lên nắm chính quyền, đòi cả những điều mà Bắc Việt và MTGPMN vẫn lải nhải trên đài phát thanh hàng ngày: Quân đội miền Nam và Hoa Kỳ phải đơn phương ngưng chiến, Mỹ rút, thành lập chánh phủ liên hiệp, trung lập và không liên kết, v.v... Khi những đòi hỏi phiêu lưu này không được thỏa mãn, họ phát động những chiến dịch lôi PG vào vừa bằng chiến tranh chính trị, vừa bằng bạo động và quân sự để cướp chính quyền. Các vụ bạo động này càng dữ dội gấp 10 lần dưới thời ông Diệm, đưa tới những bi thảm cho cả PG đồ lẫn đất nước đến nổi các sử gia PG ít ai dám mô tả lại đầy đủ.

 

Một biến cố bất ngờ:

 

Sau khi tiếng reo hò ngày 1/11/63 chưa dứt thì một biến cố khác xảy rạ Tướng Nguyễn Chánh Thi, Tư lịnh Phó Quân đoàn I cho biết rằng sau khi nghiên cứu kỹ, ngày 29/1/64, ông và Tướng Nguyễn Khánh, Tư lịnh Quân đoàn I và Bộ tham mưu Quân đoàn I vào Saigon hợp với Tướng Dương Văn Đức làm cuộc “chỉnh lý” lật đổ nhóm tướng lãnh làm cuộc đảo chánh ngày 1/11/63. Cuộc “chỉnh lý” này thành công khá dễ dàng. Tướng Thi cho biết nhờ Mỹ ủng hộ nên Tướng Khánh mới dám hành động như vậy.

 

Tướng Khánh tuyên bố trên đài phát thanh: “Từ 3 tháng nay, tình hình suy sụp về mọi mặt, chính quyền tỏ ra bất lực và phản cách mạng, một số người chạy theo thực dân và CS, nên một lần nữa Quân đội lại phải can thiệp”.

 

Các nhà bình luận cho rằng Mỹ để Tướng Khánh hành động như vậy vì các lý do:

 

§ Các tướng làm cuộc đảo chánh ngày 1/11/63 chỉ có khả năng đạp đổ chứ không có khả năng cầm quyền.

 

§ Mỹ lo sợ nhóm PG cực đoan miền Trung là một nhóm có lập trường chính trị mù mờ, có nhiều tham vọng và bị CS lũng đoạn, có thể dựa vào các tướng lãnh thân họ để gây rối loạn và đưa miền Nam vào một một hướng đi khác. Vậy cần phải loại bỏ các tướng lãnh đó đi và giao quyền hành lại cho một nhóm khác có khả năng cầm quyền và có thái độ thân Mỹ hơn. Tài liệu của Pentagon cho biết sau khi cuộc “chỉnh lý” hoàn tất, Lodge đã gởi một báo cáo cho Washington nói rằng khuynh hướng theo chủ trương trung lập của 2 tướng Lê Văn Kim và Trần Văn Đôn chưa rõ rệt, nhưng khi họ đã củng cố được chính quyền, có lẽ họ sẽ tán thành giải pháp trung lập của Pháp. Lodge cho biết, Đại sứ Ý D'Orlandi đã lưu ý 2 tướng Đôn và Kim (vẫn còn giữ quốc tịch Pháp), từng là phụ tá của De Lattre de Tassigny và hoạt động đắc lực cho Sở Mật thám của Pháp trong quá khứ, cho nên dư luận về chủ trương trung lập hóa miền Nam có thể đúng. Ông viết tiếp:

 

“Sau hết, tại nước này hiện nay, it khi có chuyện một cuộc bầu cử là một phương cách hữu hiệu, thích hợp để hoàn tất một vấn đề quan trọng. Để làm những chuyện quan trọng ở đây, phương pháp truyền thống là xử dụng sức mạnh có kế hoạch, có suy nghĩ kỹ càng. Điều mà Tướng Khánh đã làm không làm cho người VN ngạc nhiên... Tuy nhiên, một số người VN đã nói với các nhân viên trong bộ tham mưu của tôi rằng ông Minh là người tốt, thay thế ông ta là tội nghiệp.

 

“Vấn đề thiết thực phải đặt ra là Tướng Khánh có khả năng không? Liệu ông ta có đáp ứng dược một số hành động góp phần vào nỗ lực chống Cộng hay không? Cho đến nay, có bằng chứng cho thấy ông ta có khả năng, ông ta không chấp nhận một sự chậm trể nào...

 

 

“Nếu Tướng Khánh có khả năng thì việc ông lên cầm quyền có thể đem lại cho đất nước này một Bộ tư lệnh chỉ có một người duy nhất thay vì một Hội đồng Quân nhân. Chúng ta có những điều chúng ta cần ở VN”.

 

Vào tháng 3/64, TT Johnson đã chỉ thị cho Lodge phải đánh đổ ý tưởng trung lập. Ông yêu cầu chuyển mối quan tâm này cho Tướng Khánh và hỏi ý kiến về một kế hoạch chung để chấm dứt ý tưởng trung lập hóa này tại Saigon cũng như ở Washington và Paris.

 

Quan điểm của Lodge rất quan trọng. Nó cho thấy quan niệm của Hoa Kỳ về một chính quyền cần có tại miền Nam. Chính quyền này không có nơi các tướng làm cuộc đảo chánh ngày 1/11/63 nên Hoa Kỳ đã đi tìm nơi khác. Tướng Khánh là người họ tin tưởng.

 

Trước biến cố bất ngờ ngày 30/1/64 do Tướng Khánh tạo nên, các nhà lãnh tụ PG đi từ ngơ ngác đến lo âu, không biết phải phản ứng ra saọ Nhưng thấy thái độ hòa hoãn và mị dân của Tướng Khánh, họ lại tiếp tục lấn lên.

 

* Tiễn đưa “ân nhân”:

 

Khi biến cố “chỉnh lý” ngày 30/1/64 chưa hết gây bàng hoàng trong hàng ngũ nhóm PG đấu tranh thì họ lại phải tiễn đưa một “ân nhân” ra đị Ngày 23/6/64, Lodge tuyên bố từ chức. Ngày 28/6/64, ông mặc áo gấm màu xanh có hình chữ Thọ và chít khăn xếp theo y phục cổ truyền VN, rời phi trường Tân Sơn Nhất. Ra tiễn đưa Lodge, có cả hàng ngàn tăng ni và Phật tử cầm cờ Việt, Mỹ vừa vẫy vừa hoan hô náo nhiệt. Các tăng ni và Phật tử hôm đó không thể biết được rằng người mà họ đang hoan hô nồng nhiệt, sau này sẽ trở lại chỉ huy chôn vùi phong trào đấu tranh của PG. Trước khi lên máy bay, Lodge đã nói với các ký giả:”Khi từ giả VN, tôi chỉ có ân hận có mọt điều là không cứu sống được ông Diệm”. Không ai tin được câu nói đó của một nhà ngoại giao đầy thủ đoạn như ông. Tướng Dương Văn Minh đã kể rằng trước khi làm đảo chánh để lật đổ TT Diệm, Lodge đã nói với ông:”Nếu để ông Diêm lưu vong thì bất cứ một Đại tá nào cũng có thể đảo chánh để đưa ông Diệm về”. Tuy nhiên, lời tuyên bố của Đại sứ Lodge trước khi rời VN đã làm nhóm PG đấu tranh khó chịu.

 

Tướng Maxwell D. Taylor đã được cử làm Đại sứ tại VN thay cho Lodgẹ

 

Đòi nợ máu:

 

Trong bộ “Việt Nam Phật Giáo Sử Luận”, Nguyễn Lang (HT Thích Nhất Hạnh) đã nhận xét:

 

“Sự hạ sát TT Diệm và ông cố vấn Nhu là một điều đáng tiếc trong cuộc Cách Mạng 1/11/1963. Dù có ra lịnh hay không ra lịnh, các tướng trong Hội Đồng Quân Lực cũng chịu trách nhiệm về không thực hành được lời hứa bảo đảm được tính mạng hai người. Cái chết của họ đã kéo theo cái chết của hai vị Thiếu tá Nhung và Nghĩa. Nhưng đã hết đâu. Oan oan tương báo, biết bao giờ cho sợi dây oan được cắt đứt”.

 

Thật ra cái chết của TT Diệm và ông Nhu không phải là “một điều đáng tiếc” như Nguyễn Lang viết, mà đây chỉ là màn đầu của một chiến dịch đòi nợ máu. Nhóm TT Trí Quang bắn tiếng cho các tướng lãnh biết:

 

§ Những người sau đây phải đền tội: Ngô Đình Cẩn, Phan Quang Đông, Đặng Sĩ, Dương Văn Hiếu, Hoàng Trọng Bá, Nguyễn Thiện Dzai và Nguyễn Tư Thái.

 

§ Các “dư đảng Cần Lao”, phải rời các chức vụ và các vị trí then chốt trong chính quyền. Dư đảng Cần Lao ở đây được hiểu là những người theo CG và khi nói “diệt dư đảng Cần Lao” thì phải hiểu là diệt Công giáo và các phần tử không đồng chủ trương của nhóm PG cực đoan miền Trung.

 

§ Các nhân vật PG được mệnh danh là “các tướng Cách Mạng” (Dương Văn Minh, Tôn Thất Đính, Đỗ Mậu,...) phải nắm các địa vị then chốt trong chính quyền...

 

Những đòi hỏi này được lặp đi lặp lại thường xuyên trên các báo chí PG, trong các cuộc biểu tình và tuyên ngôn tuyên cáo của nhóm TT Trí Quang. Nhưng Tướng Minh còn do dự. Ông hiểu rằng những chuyện này không thể làm được. Sau vụ hành quyết 2 anh em ông Diệm-Nhu do lệnh của Conein qua tay Tướng Mai Hữu Xuân thì có nhiều sự bất bình trong hàng ngũ các tướng lãnh vì họ không được có tiếng nói trong biến cố quan trọng đó. Nhiều người trong họ cho đó là hành động quá đáng và không cần thiết. Tướng Đôn đã chỉ trích Tướng Minh về việc không thông báo cho ông biết lịnh của Lodge và Conein. Do đó Tướng Minh đã không dám đáp ứng đòi hỏi củ TT Trí Quang.

 

Nhưng ngày 30/1/64, Tướng Khánh đã làm cuộc “chỉnh lý”. Khánh vốn là người được TT Diệm nâng đở đặc biệt và không tham gia trực tiếp vào cuộc đảo chánh ngày 1/11/63. Để chứng tỏ rằng ông không bênh vực “dư đảng Cần Lao”, việc đầu tiên mà ông nhận thấy cần phải làm là đưa các “dư đảng” này ra xét xử.

 

Trước hết, Tướng Nguyễn Khánh đã chỉ thị cho ông Nguyễn Văn Mầu, Bộ trưởng Tư pháp, phải nghiên cứu cách nào để có thể tuyên án tử hình ông Ngô Đình Cẩn và những người liên hệ. Sau khi nghiên cứu, Bộ Tư pháp thấy rằng nếu áp dụng bộ Hoàng Việt Hình Luật thì không thể tuyên án tử hình những tội vớ vẫn như bắt người trái phép, đả thương, bức tử, tống tiền, v.v... Vậy thì còn một cách là làm một đạo luật mới quy một số hành vi của các nhân vật chế độ cũ vào tội cố sát, lũng đoạn nền kinh tế quốc gia và dự liệu quy định mới này có “hiệu lực hồi tố” (retroactive effect). Một nguyên tắc của hình luật là luật hình chỉ áp dụng cho các hành vi xảy ra kể từ ngày ban hành luật chớ không áp dụng cho các hành vi xảy ra trước ngày đó. Sự quy dịnh như trên là trái với nguyên tắc căn bản của hình luật. Nhưng “cách mạng” không cần phải tuân theo một nguyê tắc nào cả. Bộ Tư pháp đã làm đúng theo yêu cầu của Tướng Khánh. Sắc luật số 4/64 ngày 18/2/64 thiết lập Tòa Án Cách Mạng được ban hành, trong đó có điều khoảng dự liệu luật này có hiệu lực hồi tố. Sau đó, Tướng Khánh đã ra lịnh bắt giữ và điều tra tất cả những người bị các Tỉnh Hội Phật Giáo tố cáo là “dư đảng Cần Lao”. Số người bị câu lưu lên đến 267 người. Tướng Khánh cho đưa ngay những người có tên trong danh sách mà TT Trí Quang đòi nợ máu ra trước Tòa Án cách Mạng. Sau đây là vụ án của Phan Quang Đông và Dương Văn Hiếu.

 

Vụ Phan Quang Đông:

 

Ngày 26/3/64, Tòa Án Cách Mạng họp ở Huế để xét xử PQD về các tội cố sát, bắt giam trái phép, sách thủ tiền tài và lũng đoạn kinh tế, các tội phạm này liên hệ đến 19 nạn nhân trong thời gian từ 26/10/55 - 1/11/63. Nhưng vụ quan trọng nhất là vụ khách sạn Morin ở Huế.

 

Năm 1957, PQD, nhân viên của Sở Nghiên Cứu Chính Trị (một cơ quan đặc vụ và tình báo), thấy ông Nguyễn Văn Yến, một tiểu th+ơng và ông Nguyễn Phương, một nhà thầu khoán, không có tài sản bao nhiêu nhưng đã đứng ra mua lại toàn bộ khách sạn Morin của Pháp, một khách sạn lớn nhất ở Huế lúc đó, liền cho mở cuộc điều trạ Vì các đương sự không chứng minh được nguồn gốc tài sản đã bỏ ra mua và một số bằng chứng cho thấy các đương sự có liên hệ đến nhân viên tình báo của Pháp, nên PQD đã bắt và điều tra về việc hoạt động gián điệp cho Pháp. Khi đang tiến hành điều tra thêm thì Nguyễn Phương đã nhảy lầu tự sát. Đầu năm 1963, gia đình các nạn nhân đã đệ đơn TT Diệm cứu xét. Ông Diệm giao cho Đại tá Đỗ Mậu, Cục Trưởng An ninh Quân đội điều tra nội vụ. Đỗ Mậu rất kỵ Ngô Đình Cẩn nên không dám tự ra Huế điều tra nên bán cái cho đàn em là Đại úy Phạm Bá Thích, Trưởng Ty Anh ninh Quân đội Huế ở Huế. Nhận được chỉ thị của Đỗ Mậu, Thích nhờ Đại úy Nguyễn văn Minh, sĩ quan phụ trách về an ninh của Cẩn giúp đỡ. Cẩn gọi Thích vào và sau khi biết là do TT Diệm chỉ thị điều tra nên Cẩn bảo Đại úy Thích điều tra một cách vô tư vì đây là lịnh của TT. Cẩn cũng ra lịnh PQD phải cung cấp tất cả tài liệu mà Đại úy Thích cần. Một bản phúc trình cho biết việc liên hệ với gián điệp Pháp là có căn cứ. Bản phúc trình được Đỗ Mậu trình lên TT Diệm và sau đó vụ này không còn nhắc tới nữa.

 

Dù rằng có bút tích của Đỗ Mậu nhưng ông ta cố tránh né không chịu trách nhiệm. Nhưng khi Tướng Ngyuyễn Khánh đã chỉ thị làm một đạo luật vi phạm nguyên tắc của hình luật để xử tử hình PQD và Ngô Đình Cẩn thì mọi sự tranh luận về pháp lý và bằng chứng của tội phạm cũng bằng thừa. PQD bị tuyên án tử hình ngày 28/3/64.

 

Vụ Dương Văn Hiếu:

 

Ngày 23/6/64, Tòa Án Cách Mạng tại Saigon lại xét xử vụ Dương Văn Hiếu, Tư lịnh Cảnh sát Đặc biệt và các cộng sự viên là Nguyễn Thiện Dzai, Nguyễn Tư Thái và Phan Khanh.

 

Ông Dương Văn Hiếu là người phụ trách công tác phản gián để tìm bắt các cán bộ CS nằm vùng. Năm 1958, trong một cuộc hành quân tại Quảng Ngãi, Trung doàn 4 của Sư đoàn 1 đã phát hiện 1 tài liệu bí mật của VC chôn giấu và cho cơ quan mật vụ của BS Trần Kim Tuyến biết. Dương Văn Hiếu được cử đi và ông khám phá đó là một tài liệu ghi khóa mật mã của VC. Hiếu cho làm bản sao, chôn lại chỗ cũ và cho pháo binh bắn vào để phá dấu vết đào bới. Nhờ vậy VC không nghi ngờ các khóa mật mã của họ đã bị khám phá.

 

Dùng các khóa mật mã bắt được, Đoàn Công Tác Đặc Biệt Miền Trung của Hiếu đã giải mật mã hàng trăm văn kiện liên lạc giữa VC và nhờ đó phát hiện hàng trăm cán bộ nằm vùng của VC từ Quảng Trị tới Saigon. Trong các nhân viên cao cấp của VC bị bắt có Cao Đăng Chiếm, Huỳnh Văn Trọng, Trần Ngọc Hiền,... Nhóm TT Trí Quang đã có nhiều hồ sơ tố cáo Đoàn Công Tác Đặc Biệt Miền Trung đã bắt giam người trái phép, trong đó có vụ lớn nhất là vụ Nguyễn Văn Đạt ở Huế. Các lãnh tụ chùa Từ Đàm quả quyết Đạt đã bị bắt oan, nhưng hồ sơ tình báo cho thấy Đạt chính là Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên của VC. Có nhiều cán bộ VC hoạt động dưới quyền của Đạt đã làm tờ tự thú và xin trở về với chính phủ VNCH. Về sau, bịnh sốt rét của Đạt tái phát nặng, cơ quan an ninh đã cho Đạt về với gia đình và giúp cho phương tiện cứu chữa.

 

Mặc dù có những tài liệu minh chứng các hồ sơ do các tăng ni chùa Từ Đàm đưa ra tố cáo về việc bắt giam trái phép đều liên hệ đến đặc công CS nằm vùng, ngày 25/6/64 tòa tuyên án Dương Văn Hiếu, Nguyễn Thiện Dzai và Nguyễn Tư Thái khổ sai chung thân và Phan Khanh 10 năm khổ saị

 

Hậu quả của các bản án này là các nhân viên tình báo và an ninh ở miền Trung không còn dám bắt các cán bộ nằm vùng hoạt động trong các tổ chức PG nữa nên tình hình miền Trung đã trở nên rối loạn liên tục.

 

Các nhân viên tình báo cao cấp nói rằng TT Trí Quang cương quyết loại trừ tất cả những nhân chứng biết rõ và nắm trong tay hồ sơ hoạt động cho CS của nhóm ông. Những người có tên trong danh sách đòi nợ máu của ông đều là những nhân chứng biết về sự liên hệ của ông với VC, trong đó Ngô Đình Cẩn và Phan Quang Đông là 2 người biết nhiều chi tiết nhất. Tuy 2 nhân chứng này đã chết, nhưng cơ quan tình báo của VNCH và CIA đã lưu trữ đầy đủ hồ sơ hoạt động của nhóm này.

 

Về chiến dịch “diệt dư đảng Cần Lao”, VC cho biết:

 

“Hoạt động của ta từ sau hồi Diệm đổ diễn ra mạnh mẽ, đã kết hợp tiến công quân sự với nổi dậy của quần chúng trên cả 3 vùng, từ rừng núi đến đồng bằng, thành phố, tới giới tuyến giáp ranh vùng sâu.

 

“Trên cơ sở phong trào đấu tranh quần chúng, công tác xây dựng thực lực cách mạng cũng phát triển mạnh: Ở Thừa Thiên cơ sở chính trị đã tăng 40% so với năm 1962, phong trào thanh niên ra vùng giải phóng tham gia cách mạng ngày một nhiều.

 

“Phong trào đấu tranh chính trị phát triển mạnh, nổi lên là những cuộc đấu tranh của sinh viên, học sinh và nhân dân lao động đòi trừng trị những tên ác ôn đầu sỏ có nợ máu với dân như tên Đỗ Cao Trí, đòi hạ bệ tên Nguyễn Quang Trung, tỉnh trưởng Quảng Trị. Cuộc đấu tranh đòi xử tội tên Ngô Đình Cẩn và Phan Quang Đông có tới 5 vạn người tham giạ Khi Nguyễn Khánh ra Huế bị quần chúng la ó, ném guốc, dép phải bỏ về Saigon” (“Chiến trường Trị -Thiên - Huế trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước toàn thắng”, Thuận Hoá, 1985, t. 80-81).

 

Sau vụ PG miền Trung bị dẹp tan vào tháng 6/1966, uy lực của TT Trí Quang không còn nữa, chính phủ đã ký sắc lịnh ngày 31/10/66 giảm án khổ sai của các đương sự bị Tòa Án Cách Mạng kết án xuống còn 5 năm khổ sai rồi qua năm 1967 trả tự do hết.

 

Thanh toán Công giáo và các đảng phái chống Cộng dưới danh nghĩa diệt trừ “dư đảng Cần Lao”:

 

Sau khi chế độ NĐD sụp đổ, TT Trí Quang cho lập ngay Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc, phát xuất từ Huế, để tiếp tục cuộc “đấu tranh”. Như chúng ta đã thấy, mục tiêu chiến lược của ông không phải là chống đàn áp PG; nghĩa là PG chỉ là con cờ của ông. “Chống đàn áp PG” chỉ là chiến thuật. Do đó, khi mục tiêu chiến thuật này được thỏa mãn, ông tạo mục tiêu mới ngay và xử dụng PG để đạt tới mục tiêu mới này. Mục tiêu chiến thuật mới đó là “diệt dư đảng Cần Lao”. Như đã nói, coi là “dư đảng Cần Lao” tất cả mọi người theo Công giáo và bất cứ tổ chức nào chống hay không đồng quan điểm với ông. Về sau, các khẩu hiệu của nhóm PG cực đoan miền Trung ghi rõ “diệt dư đảng Cần Lao Thiên Chúa Giáo”. Phải diệt xong CG và các đảng phái quốc gia chống Cộng mới có thể cướp chính quyền, vì đó là các đối thủ có thể ngăn chặn hoặc phá vỡ kế hoạch tiến công của ông. Vì thế, mới ra quân, ông và nhóm của ông đã chỉ thị cho Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc chĩa mũi dùi thẳng vào CG và các đảng phái quốc gia chống Cộng. TT Trí Quang không lường trước được phản ứng của CG, các đảng phái và các Phật tử chân chính, nhất là các tông phái miền Bắc và miền Nam.

 

a.   Tạo lý do mới:

 

Để xách động Phật tử đứng lên diệt “dư đảng Cần Lao TCG”, ngày 3/8/64, TT Thích Thiện Minh dẫn một phái đoàn Phật tử đến gặp Tướng Nguyễn Khánh, đưa hồ sơ tố cáo tại các địa phương “dư đảng Cần Lao” đang “đàn áp PG” ở Quảng Nam và Đà Nẵng: bắt bớ Phật tử ở Duy Xuyên, đốt nhà ở Phước Tuy, sát hại Phật tử ở An Thạch, v.v... Sau khi điều tra, ban điều tra thấy rằng những người bị bắt đều là cán bộ CS nằm vùng tổ chức phá rối.

 

b.   Đánh phá các cơ sở CG:

 

Áp đảo được chính quyền địa phương, Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc tại miền Trung quay mũi dùi tấn công thẳng vào CG. Các nhân viên CG trong các cơ quan công quyền bị phân biệt đối xử. Nhiều người bị bắt, bị cất chức hay bị đổi đi xạ Các giáo xứ thường bị khiêu khích và đe dọa. Khi thấy nhóm PG miền Trung này quá lộng hành, các giáo xứ này đã liên kết để đối phó.

 

Ngày 26/8/64, Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc bất thần ra lịnh tấn công 2 giáo xứ Thanh Bồ và Đức Lợi ở Đà Nẵng, đốt sạch nhà cửa, giết 11 người và gây thương tích cho 42 người. 2 giáo xứ này đã trở thành một bãi tha ma, nhà thờ và tượng ảnh bị đập nát, những cột nhà đen nám chơ vơ giữa đống tro tàn... Tướng Nguyễn Chánh Thi tuyên bố cứu trợ nhưng không cho bồi thường, viện lý do vụ thiệt hại này không phải lỗi của chính quyền. Ông cho điều tra qua loa rồi xếp luôn hồ sợ Người điều khiển cuộc đốt phá và chém giết “kiểu phong trào Văn Thân” này là Hà Xuân Kỳ và Phan Xuân Huỵ Nhờ chỉ huy vụ chém giết và đốt phá này Huy được nhóm TT Trí Quang đưa ra làm dân biểu đơn vị Đà Nẵng. Cũng trong ngày đó, các giáo xứ tại Qui Nhơn cũng bị đánh phá nặng nề, nhưng dân làng đã tự cứu lấy mình.

 

Được tin cầu cứu từ Đà Nẵng và Quy Nhơn, ngày 27/8/64, khoảng 2000 giáo dân các xứ di cư đã đến bao vây Bộ Tổng Tham Mưu ở Saigon đòi gặp Hội Đồng Quân Đội Cách Mạng, yêu cầu giải quyết vụ Đà Nẵng và Quy Nhơn, đòi phải có biện pháp đối với các tổ chức gây rối. Cuộc xô xát xảy ra làm 4 người bị bắn chết và 11 người bị thương. Một toán đến Đài phát thanh đọc bản Tuyên ngôn chống Cộng và chống trung lập. Tại đây có một cuộc xô xát với học sinh Nguyễn Trường Tộ. Viện Hoá Đạo và Tòa Giám Mục đã đứng ra yêu cầu tín đồ giữ bình tĩnh và giữ hòa khí.

 

Ngày 28/8/64, Hội Đồng Nhân dân Cứu Quốc vây trường CG Nguyễn Bá Tòng, đập phá nhà in của trường, đốt phá tòa báo Xây Dựng của linh mục Nguyễn Quang Lãm. Hay tin này một số thanh niên CG di cư đã đến giải vây. Lực lượng Nhảy Dù được huy động đến để giàn xếp. Kết quả có 2 người chết và 48 người bị thương.

 

Ngày 29/8/64, Viện Hoá Đạo ra tuyên bố không muốn nhúng tay vào các vụ bạo động này nữa vì các nguyện vọng của PG đã được thỏa mãn thì bị TT Trí Quang và các Phật tử theo ông ở Huế phản ứng mạnh mẽ, nên ngày 1/9/64, TT Tâm Châu lại ra thông báo khác yêu cầu chính phủ phải dứt khoát với “các nhóm người phá hoại của chế độ cũ”. Yêu cầu chính phủ đừng chụp mũ các Phật tử tranh đấu là du đãng để bắt bớ. Ông dọa là nếu đến ngày 27/10/64 không giải quyết thì sẽ cho lịnh bải thị và bải khóa.

 

Để đáp lại, ngày 8/9/64 linh mục Hoàng Quỳnh, chủ tịch Khối Công Dân Công Giáp, gởi cho Tướng Nguyễn Khánh một thư ngỏ yêu cầu chính phủ quan tâm đến các vụ tấn công các cơ sở CG trong những ngày vừa qua, yêu cầu điều tra và giải quyết một cách vô tư các vụ tấn công các giáo xứ ở Đà Nẵng và Quy Nhơn. Nếu chính phủ không vãn hồi được an ninh thì các giáo xứ CG bắt buộc phải đứng ra tổ chức tự vệ.

 

Ngày 21/9/64, Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc cho lịnh tấn công Đài phát thanh Quy Nhơn và lùng bắt “dư đảng Cần Lao”. Ngày 27/9/64, TT Trí Quang và nhóm của ông ra lịnh mở các cuộc lùng bắt “du đảng Cần Lao” tại Huế và các tỉnh Trung phần.

 

Ngày 25/9/64 Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc tại Saigon lại hô hoán rằng “dư đảng Cần Lao” đang thuê lò rèn Lâm Hiệp Thành ở Xóm Củi rèn hàng ngàn con dao để chống cách mạng. Nhưng Phái Đoàn Viện Trợ Hoa Kỳ ra thông cáo nói rõ là số dao này do Phái Đoàn đặt ra để cung cấp cho Phủ Bình Định & Phát Triển phát cho nông dân chớ không phải cho “dư đảng Cần lao”.

 

Từ khi các giáo xứ CG bắt đầu tự tổ chức để bảo vệ chính họ thì Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc không còn lộng hành như trước nữa. Về vụ này các nhóm CG thân Cộng như Lý Chánh Trung, Nguyễn Đình Đầu, Nguyễn Văn Trung, Trương Bá Cần,...đã phản đối chủ trương tự vệ, nhưng các giáo xứ nghe họ thì chắc đã tan hoang như Thanh Bồ và Đức Lợi.

 

c.   Vụ Linh mục Cao Văn Luận:

 

Linh mục Cao Văn Luận, Viện trưởng Viện Đại học Huế, là cái gai mà TT Trí Quang muốn nhổ ngay từ đầu, nhưng ông không dám nhổ ngay vì Linh mục Luận là người có công lớn trong việc xây dựng lên Viện Đại học Huế, ông lại được hầu hết các giáo sư và sinh viên yêu chuộng vì tính tình hòa nhã, có tinh thần phục vụ tích cực và bất vụ lợi... Trong thời gian PG đấu tranh lật đổ ông Diệm, ông không đứng về phe chính phủ. Nhưng sự hiện diện của ông lúc này gây trở ngại cho cuộc đấu tranh cướp chính quyền mà TT Trí Quang đang phát động vì Linh mục Luận không đồng ý đưa chính trị vào đại học. Ngoài ra, TT Trí Quang không muốn có một người CG nắm địa vị quan trọng trong Viện Đại học Huế, nhất là khi người đó là một linh mục. Viện Đại học Huế phải trở thành của PG. Vì thế, khi đã làm chủ được tình hình ở Huế và đa số các tỉnh miền Trung, TT Trí Quang liền ra lịnh cho các giáo sư thuộc phe ông trong Viện đại học dứt điểm vụ này. Trước hết, nhóm này cho xuất bản tờ tuần báo Lập Trường để triển khai chủ trương của nhóm, cổ võ cho đường lối của TT Trí Quang và công khai chống chính phủ.

 

Ngày 18/9/64, một số giáo sư và sinh viên họp tại Viện Đại học yêu cầu Linh mục Luận từ chức để khỏi làm trở ngại cho chiến dịch bài trừ “Cần Lao” của Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc. Một số sinh viên không đồng ý quan điểm của một số giáo sư nên đã làm kiến nghị phản đối. Một giáo sư đại diện cho phe PG đấu tranh trả lời rằng Linh mục Luận giống như một “ung thư” phải cắt để khỏi làm tê liệt thân thể. GS Lý Chánh Trung, tuy ủng hộ PG, nhưng cũng bất bình. Ông viết:

 

“Cái “ung thư” Cao Văn Luận đã mọc từ trong bào thai của Viện Đại học Huế. Nó đã khai sinh và làm cho trường thành bào thai dó. Cái “ung thư” đó đã lê cái thân già đi khắp cùng trái đất, xin tiền, kiếm người, khẩn khoản mời mọc từng người về giúp Viện Đại học Huế, không phân biệt chính kiến, địa phương, tôn giáo. Và kết quả sau 7 năm trời xem cũng “được” lắm chứ. Cái trường Y Khoa của BS Quyến, nếu không có niềm tin tưởng, cái gàn lì và công vận động của Cha Luận, làm sao thành hình? 

...

 “Thực ra các anh đã “cách chức” Cha Luận vì Cha không dồng ý với các anh về mặt chính trị. Như vậy Viện Đại học Huế đã biến thành một đảng chính trị rồi. Và ai không đồng ý với các anh đều là “ung thư” phải mổ phăng đi chọ..”dễ làm việc” có phải vậy không?

 

“Các anh đòi hỏi dân chủ. Đòi hỏi dân chủ bằng cách bắt đầu độc tài, độc đoán; bắt đầu khệnh khạng huênh hoang; bắt đầu làm chủ chân lý, 'xếp sòng cách mạng' “ (“Ba năm xáo trộn”; Lý Chánh Trung; Nam Sơn, 1966; t. 108-112).

 

Tại Saigon, ngày 27/9/64, “Lực lượng Sinh viên Học sinh bảo vệ Giáo dục thuần túy” tập họp và biểu tình trước Viên Hóa Đạo yêu cầu “đưa chính trị ra khỏi học đường”. Hội Đồng Chỉ Đạo Sinh Viên Học Sinh Saigon họp ra quyết nghị chống việc các tổ chức chính trị xen lấn vaò học đường và lôi cuốn sinh viên vào các cuộc phiêu lưu chính trị. Các tổ chức này bị phe PG cực đoan tố cáo là tay sai của “dư đảng Cần Lao”.

 

d.   Đánh tất cả những ai không đồng chủ trương:

 

Sau khi Tướng Nguyễn Chánh Thi bị cất chức Tư lịnh Vùng I vì dung dưỡng phong trào ngụy hòa và sự lộng hành của nhóm PG cực đoan miền Trung, TT Trí Quang thấy thế dựa bị mất, đã mở cuộc phản công Hội Đồng Quân Lực và tiến tới cướp chính quyền. Trong chiến dịch mới này, TT Trí Quang không tha bất cứ tổ chức nào ông coi là “phản động”, không đứng về phe của ông.

 

Về phía các đảng phái, người ta thấy chỉ có nhóm Việt Nam Quốc Dân Đảng thuộc hệ phái Nguyễn Tường Tam do Nguyễn Tường Hiếu lãnh đạo đã theo nhóm TT Trí Quang, còn đa số các đảng phái khác hoặc đứng ngoài cuộc chiến hoặc chống lại. Về phía báo chí, ngoại trừ một vài tờ báo của PG, hầu hết các báo không đồng ý về đường lối của TT Trí Quang. Các tông phái PG miền Nam rút ra khỏi phe đấu tranh như Hội Phật Học Nam Việt, Tổng Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam... Ngay cả các tăng sĩ miền Bắc trong Viện Hóa Đạo cũng thường xuyên phản kháng. Trước tình trạng này, TT Trí Quang vẫn không xét lại hành động của ông mà còn ra lịnh tấn công bất cứ tổ chức hay cơ quan nào không chấp nhận chủ trương của ông.

 

Ngày 6/4/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng đến đập phá tòa soạn báo Sống của Chu Tử, đốt xe đạp đậu trước và tố cáo báo này là tay sai “dư đảng Cần Lao”. Ngày 8/4/66, Nghiệp đoàn Ký giả ra thông báo phản đối.

 

Ngày 9/4/66, VNQDD Đà Nẵng đã ra thông cáo tố cáo Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng đã phá trụ sở của họ và bắt đi các đảng viên.

 

Ngày 10/4/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng Đà Nẵng có trang bị súng tiểu liên và lựu đạn đã đến vây đánh giáo xứ Tam Tòa, nhưng nơi đây đã tự vệ vững chắc. Ngày 28/4/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng ném lựu đạn vào nhà cha xứ Tam Tòa.

 

Ngày 16/4/66, vào sáng sớm, ông Chu Tử (Chu Văn Bình), chủ bút nhật báo Sống, vưa ra khỏi nhà thì bị bắn nhiều phát. Ngày 17/4/66, nhiều đoàn thể, tổ chức, giáo sư và sinh viên Luật khoa, Tổng hội sinh viên Saigon và Đà Lạt, các luật sư, nhà văn, nhà báo đã lên án vụ ám sát Chu Tử.

 

Ngày 21/4/66, VNQDD họp tại Tòa Đô Chánh Saigon tố cáo các vụ đàn áp đảng viên tại Đà Nẵng, chê chánh quyền bất lực và quyết định tự vệ bằng võ lực. Cùng ngày VNQDD Quảng Ngãi biểu tình chống khủng bố và bạo động.

 

Ngày 24/4/66, giáo dân Saigon, Thủ Đức và Đà Nẵng biểu tình chống khủng bố và bạo động, tố cáo chính phủ nhu nhược và đả đảo Cabot Lodgẹ

 

Ngày 27/4/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng ám sát ông Phan Thuyết, Bí thư VNQDD Đà Nẵng.

 

Ngày 2/5/66, trong khi các đảng viên VNQDD và thanh niên làm lễ truy điệu ông Phan Thuyết thì tại Đã Nẵng đám tang của ông Thuyết bị Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng đi xe Jeep xã súng bắn làm 2 người bị thương nặng.

 

Ngày 7/5/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng ra lịnh cấm bán ở Huế và Đà Nẵng các nhật báo Chính Luận, Tự Do, Thời Luận và Tiền Tuyến vì cho rằng các báo này là của “dư đảng Cần Lao”.

 

Ngày 14/5/66 tại Saigon, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng đã ám sát ông Nguyễn Chữ, một đảng viên VNQDD khi ông lên tiếng tố cáo các vụ bắt bớ đảng viên và phá trụ sở đảng tại Đà Nẵng.

 

Ngày 26/5/66, sinh viên Tô Lai Chánh, Chủ tịch Tổng hội Sinh viên saigon bị Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng bắt cóc vì Chánh và Tổng hội quyết định không tham gia vào cuộc nổi loạn của PG. Trước đó, Chánh và các sinh viên đã tuyệt thực phản đối và yêu cầu TT Thiện Minh chứng minh điều TT nói là sinh viê đã nhận tiền của chính phủ. Đến ngàu 30/5/66, Chánh được thả.

 

Ngoài ra, cùng lúc TT Trí Quang đi khai chiến với các tông phái PG khác. Ngày 29/5/66, ông Mai Thọ Truyền, Hội trưởng Hội Phật học Nam Việt, phải viết văn thư yêu cầu Tòa Đô Chánh Saigon cho nhân viên công lực đến bảo vệ chùa Xá Lợi.

 

Ngày 2/4/66, trong cuộc biểu tình trước Đài phát thanh Saigon, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng hô to “Đả đảo Thích Tâm Châu” và “Hoan hô Hồ Chí Minh”.

 

Ngày 3/6/66, TT Trí Quang công khai lên án chính sách ôn hòa của TT Tâm Châu khiến TT Tâm Châu và Hộ Giác tức giận từ bỏ các chức vụ trong Viện Hóa Đạo.. TT Tâm Châu đã phải chạy ra Vũng Tàu hay vào Trung tâm Nhu đạo ở Quang Trung để trốn vì sợ bị ám sát.

 

 

Qua vài sự kiện trên, người ta bắt đầu thấy rõ rằng nhóm PG cực đoan miền Trung đã đi từ việc chụp mũ “dư đảng Cần lao” đến tố cáo là “tay sai chính quyền”, rồi khủng bố, bắt giam, bắt cóc, ám sát, chiếm cơ quan công quyền, v.v... Họ đã dùng bất cứ phương tiện nào để đạt mục đích. Từ từ dân chúng bắt đầu chán ghét và họ mạnh dạng lên án. Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng trở nên rối loạn, không còn kiểm soát được, mở đường cho chính quyền thanh toán.

 

Cướp chính quyền

 

Sau khi đã thỏa mãn tiếng kêu đòi nợ máu của nhóm TT Trí Quang xong, Tướng Nguyễn Khánh nghĩ đến củng cố địa vị.

 

Hiến chương Vũng Tàu:

 

Vốn là một quân nhân thuần túy, Tướng Khánh không có kinh nghiệm về chính trị và nhất là không biết gì đến thủ đoạn và chiêu bài của CS, nên lầm tưởng rằng đưa những người mà nhóm của TT Trí Quang đòi nợ máu ra xử bắn và bỏ tù là có thể lấy lòng của nhóm PG cực đoan miền Trung. Ông không hiểu rằng “diệt dư đảng Cần Lao” chỉ là mục tiêu bề ngoài (biểu kiến), một chiêu bài để kích động quần chúng. Mục tiêu tối hậu là cướp chính quyền tại miền Nam VN. Vì thế, sau khi đưa Ngô Đình Cẩn và Phan Quang Đông ra xử bắn (cùng ngày) và tuyên phạt khổ sai các thành phần bị đòi nợ máu trong danh sách của TT Trí Quang, Tướng Khánh tưởng rằng ông đã được PG ủng hộ nên thừa thắng xông lên và kết quả thật là thảm hại.

 

Ngày 16/8/64, Tướng Khánh cho triệu tập Hội Đồng Quân Đội Cách Mạng (HĐQĐCM) tại Vũng Tàu để công bố một bản Hiến Chương mới. Theo đó, sẽ có một Quốc hội lâm thời gồm 100 hội viên dân sự và 50 hội viên quân sự do HĐQĐCM chỉ định. HĐQĐCM vẫn là cơ quan quyền lực tối cao. Và hội đồng này đã chỉ định Tướng Khánh làm Chủ tịch VNCH.

 

Nhiều người tin rằng tác giả của bản Hiến Chương trên là Nghiêm Xuân Hồng, Bộ trưởng Phủ Thủ tướng của chính phủ Nguyễn Khánh. Hồng là một luật sư có tư cách đàng hoàng, được nhiều người yêu mến, nhưng về phương diện chính trị, ông được xếp vào loại những nhà lập thuyết, hoạch định đường lối và chính sách theo “luận”, mang tính chât mờ mờ ảo ảo, chứ không theo thực tế.

 

Hiến Chương vừa được công bố thì bị chống đối ngaỵ Các đảng Đại Việt (BS Nguyễn Tôn Hoàn), Dân Chủ Xã Hội (Nguyễn Bảo Sơn) và VNQDĐ (biệt bộ Nguyễn Tường Tam) lên tiếng công kích trước nhất, sau đó là Tổng hội Sinh viên Saigon và khối Công giáo. Tướng Khánh nhìn lại nhóm PG đấu tranh miền Trung thì nhóm này cũng chống đối luôn. Sinh viên Saigon là giới làm áp lực mạnh nhất đòi Tướng Khánh phải thu hồi Hiến Chương và thành lập chế độ dân chủ.

 

Ngày 26/8/64, sau 10 ngày ban hành Hiến Chương, HDQDCM tuyên bố thu hồi Hiến Chương và thiết lập các cơ chế dân chủ. Quân đội quay về cương vị quân sự của họ. Tạm thời thành lập Ban Lãnh Đạo Lâm Thời Quốc Gia và Quân Lực gồm Tam Đầu Chế: Dương Văn Minh - Trần Thiện Khiêm - Nguyễn Khánh. Chính phủ Nguyễn Khánh tiếp tục đảm nhiệm chức vụ nhưng phải tổ chức Quốc Dân Đại Hội trong vòng 2 tháng.

 

Không còn chính phủ:

 

Lợi dụng cơ hội này, TT Trí Quang tuyên bố không chấp nhận cơ chế tạm thời nói trên và hô hào loại bỏ chế độ độc tài quân phiệt. Miền Trung gần như không còn chính phủ nữa. Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc do TT Trí Quang điều động đã nổi loạn khắp nơi và làm chủ tình thế ở các tỉnh miền Trung, thay chính quyền cai trị. Ngày 3/9/64, Tướng Dương Văn Minh và Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Oánh đã bay ra Huế trấn an phong trào PG. Lý Chánh Trung viết bài “Loạn để trị” trên tờ Tìm Hiểu số 2/10/64 mô tả giai đoạn này như sau:

 

“Vì rằng từ mấy tháng nay, nhất là từ cái ngày Hiến Chương Ô Cấp (Vũng Tàu), “thành tích duy nhất của ông Khánh sau ngày chỉnh lý” bị đập đổ, ngươi dân miền Nam đã nếm được cái thú vị của tự dọ Tự do xuống đường, tự do đập lộn, chém giết, nói láo, bêu xấu. Muốn gì cứ việc xuống đường. Xuống đường là thắng trận. Hoan hô dân chủ. Thật không có cái chính quyền nào nhiều “thiện chí” bằng cái chính quyền này: xum xoe chạy từ nhóm này đến khối kia, vuốt ve hứa hẹn để làm vừa lòng tất cả mọi người.

 

“Nhưng tội thay, không làm ai vừa lòng cả.

 

“Nhưng còn chính quyền nữa đâu mà nói ! Ai cầm quyền hiện nay tại miền Nam? Người Mỹ trả lời: Ông Nguyễn Khánh, rồi “Ban Lãnh Đạo Lâm Thời Quốc Gia và Quân Lực”. Dưới Ban Lãnh Đạo Lâm Thời có một chính phủ xử lý thường vụ” trong 2 tháng (chỉ còn 1). Trong chính phủ này, có một ông Phó Thủ Tướng đã bôn đào, 2 ông Tổng Trưởng đã chấp nhận từ chức. Dưới nữa ta có các Tổng Giám Đốc, Giám Đốc, Tỉnh Trưởng, Quận Trưởng, v.v... Tất cả guồng máy hành chánh vẫn nằm đó, công chức cuối tháng vẫn lãnh lương dều đều. Nhưng chính quyền, ôi chính quyền, mi ở nơi nao?

 

“Ở Huế có cái Hội Đồng Nhân Dân Cách Mạng (rồi Cứu Quốc) mà thành phần chủ yếu là một số giáo sư đại học. Hội đồng này đã cực lực phủ nhận tam đầu chế Minh-Khánh-Khiêm. Thế rồi người ta thấy ông Minh và ông Oánh lẽo đẽo ra Huế để “thỉnh ý” Hội Đồng đó. Hội Đồng thương thuyết tay ngang với Chính Phủ. Tại nhiều tỉnh miền Trung, những Hội Đồng tương tự được thiết lập và người ta đã chứng kiến những tấn bi hài kịch của những người “dư đảng Cần Lao” đến đầu thú nơi ông Tỉnh thì được ông Tỉnh gởi qua Hội Đồng, đến Hội Đồng thì được trả về Tỉnh.

 

“Thế thì ai cầm quyền trên đất nước này? Và dựa vào đâu những cái Hội Đồng đó dám tự xưng là “nhân dân”? Dân nào mà cử các ông ấy?”.

 

Chính trong thời gian này, Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc của TT Trí Quang đã thiêu rụi 2 giáo xứ Thanh Bồ và Đức Lợi ở Đà Nẵng, tấn công các cơ sở ấn loát và báo chí của CG tại Saigon. Nếu không có sự đối kháng của Khối Công Dân CG (của linh mục Hoàng Quỳnh), các tổ chức CG tự vệ tại các giáo xứ thì nhiều tang thương chắc đã xảy rạ

 

* Thủ Tướng Trần Văn Hương:

 

Ngày 8/9/64, Tướng Khánh ban hành Quyết định số 7/BLDQGQL thành lập Thượng Hội Đồng Quốc Gia với nhiệm vụ soạn thảo Hiến Chương, triệu tập Quốc Dân Đại Hội, tổ chức các cơ cấu quốc gia, cố vấn cho chính phủ và Ban Lãnh Đạo Quốc Gia Lâm Thời Quân Lực. Thượng Hội Đồng này gồm đại diện của các tôn giáo và một số nhân sĩ. Về phía PG có Mai Thọ Truyền, Ngô Gia Hy, Lê Khắc Quyến, Nguyễn Xuân Chữ, HồDDắc Thắng, Nguyễn Đình Luyện và Tôn Thất Hanh.

 

Sau đó Tướng Khánh nghĩ đến giáo sư Trần Văn Hương. Ông là người miền Nam, thanh liêm, đã từng chống ông Diệm và được giới PG miền Nam ủng hộ. Ông rất cương quyết, không nhượng bộ những hành vi phi pháp và bạo động. Cũng như đa số dân miền Nam, ông không đồng ý lối đấu tranh của TT Trí Quang. Người ta dùng ông để chống lại nhóm PG cực đoan miền Trung.

 

Ngày 9/9/64, Trần Văn Hương được cử làm Đô Trưởng Saigon thay thế Thiếu tướng Dương Ngọc Lắm. Tuy là Đô trưởng nhưng ông được xếp ngang hàng như một Tổng trưởng.

 

Ngày 13/9/64, Trung tướng Dương Văn Đức và Thiếu tướng Lâm Văn Phát kéo quân về Saigon - Gia Định chiếm đóng một số trụ sở quan trọng như đài phát thanh, Phủ Thủ tướng...rồi lên tiếng đả kích Tướng Khánh là hèn nhát và mị dân. Tướng Đức nhân danh “Hội Đồng Quân Dân Cứu Quốc” tuyên bố vãn hồi trật tự bị phá hoại và uy quyền quốc gia đã bị miệt thị. Tướng Đức nói không có đảo chánh mà chỉ biểu dương lực lượng. Ngày 19/9/64, Tướng Đức và các sĩ quan theo ông bị cất chức. Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc của TT Trí Quang lại lộng hành hơn trước.

 

Ngày 20/10/64, Hiến Chương Lâm Thời được ban hành. Theo Hiến Chương này thì Quốc Dân Đại Hội có quyền lập pháp và cử Quốc Trưởng. Thủ Tướng do Quốc Trưởng chọn và phải được Quốc Dân Đại Hội chấp thuận.

 

Ngày 24/10/64, Thượng Hội Đồng Quốc Gia tuyển nhiệm ông Phan Khắc Sửu làm Quốc Trưởng VNCH theo Hiến Chương ngày 10/10/64. Tướng Nguyễn Khánh đệ đơn từ chức Thủ Tướng và từ giả chính quyền để trở về quân đội. Ngày 31/10/64, giáo sư Trần Văn Hương được cử giữ chức Thủ Tướng.

 

Do sự đòi hỏi của mọi giới, ngày 13/11/64, Thủ Tướng Hương tuyên bố trước Thượng Hội Đồng Quốc Gia là chính phủ cần phải tái lập uy quyền quốc gia, tách rời chính trị và tôn giáo, đưa tôn giáo ra khỏi chánh trị. Lệnh dẹp các cuộc biểu tình và nổi loạn được ban hành ngay sau đó. Tướng Khánh được cử là Tổng tư lịnh quân đội.

 

Để đối phó với thái độ cứng rắn của Thủ Tướng Hương, TT Trí Quang ra lịnh cho Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc biểu tình khắp nơi đả đảo chính phủ. Ngày 24/11/64, TT Tâm Châu gởi văn thư yêu cầu Thượng Hội Đồng Quốc Gia có thái độ với ông Hương. Ông Hương ra lịnh đóng cửa các trường học cho đến khi có lịnh mới và tuyên bố không lùi bước và sẽ dùng mọi cách để tái lập trật tự và uy quyền của quốc giạ Có 228 người biểu tình và gây rối bị bắt.

 

Ngày 29/11/64, Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc tổ chức đưa đám tang học sinh Lê Văn Ngọc bị chết trong cuộc biểu tình ngày 25/11/64. Cảnh sát khám thấy chiếc xe NDG.228 trong đoàn hộ tang có chở võ khí liền bắt giam một số người. Các cuộc biểu tình và bải khoá lại được tổ chức liên tục. Chính phủ ra lịnh đàn áp thẳng taỵ Các TT Tâm Châu, Trí Quang, Pháp Tri, Thiện Hoa và Hộ Giác bắt đầu tuyệt thực. Viện Hoá Đạo đóng cửa ngưng hoạt động.

 

Tuy đã giao quyền cho chính quyền dân sự, ngày 18/12/64 Tướng Khánh lại cho thành lập Hội Đồng Quân Lực và ngày 20/12/64 Hội Đồng này tuyên bố bất tín nhiệm và giải tán Thương Hội Đồng Quốc Gia vì cho rằng Thượng Hội Đồng bị một số tướng lãnh có óc bè phái, bị mua chuộc, gây chia rẽ hàng ngũ quốc giạ Một số thành viên của Thượng Hội Đồng bị lưu giữ.. Quốc Trưởng Phan Khắc Sửu và Thủ Tướng Hương vẫn được tín nhiệm.

 

Tướng Đôn kể rằng khi đến Đà Lạt thì Tươ”ng Khánh than phiền là Thượng Hội Đồng gồm các tay chân thân tín của Dương Văn Minh và họ đã chống lại tất cả những quyết định của ông. Ông sẽ về Saigon để bắt tất cả “những tên phản động” đó. Thật vậy, Thượng Hội Đồng gồm nhiều đại diện của phe TT Trí Quang như Lê Khắc Quyến, Ngô Gia Hy, Tôn Thất Hanh, Nguyễn Xuân Chữ, Nguyễn Đình Luyện, Hồ Đắc Thắng..., phe này luôn luôn tìm cách phá quấy chính phủ Hương khiến chính phủ này không làm gì được.

 

Tướng Khánh và Mỹ:

 

Thấy cảnh tượng Thượng Hội Đồng Quốc Gia bị thanh toán như trở bàn tay, ngày 20/12/64, Đại sứ Hoa Kỳ lúc đó là Tướng Maxwell D. Taylor đã mời Tướng Khánh và một số tướng trẻ tới nhà Tướng Westmoreland. Trong bữa tiệc này, về phía VN người ta thấy có các Tướng Nguyễn Khánh, Nguyễn Văn Thiệu, Nguyễn Cao Kỳ, Nguyễn Chánh Thi và Chung Tấn Cang. Về phía Mỹ có Đại sứ Maxwell D. Taylor và phụ tá của ông là Alexis Johnson. Tướng Taylor đã nói với các tướng Việt Nam:”Đêm nay, tại nhà của Tướng Westmoreland, tôi nói rõ cho các anh rằng Hoa Kỳ không còn muốn dung thứ cho những âm mưu gây ra tình trạng bất ổn nữa”. Tướng Taylor tỏ ra khó chịu về việc bắt giữ các thành viên của Thượng Hội Đồng mà không hề hỏi ý kiến của ông tạ Ông nói nếu tình trạng này kéo dài thì Hoa Kỳ phải nghĩ đến việc cắt viện trợ

 

Tướng Khánh tỏ ra tức giận về những lời nói bộc trực của Taylor. Hôm sau, ông tuyên bố với báo chí:”Thà thanh bạch trong độc lập còn hơn tủi nhục trong nô lệ ngoại bang”. Sau đó, ông ra lịnh phóng thích vợ của Huỳnh Tấn Phát, một lãnh tụ cao cấp của MTGPMN, rồi gởi cho Huỳnh Tấn Phát một bức thư dề nghị liên hiệp. Ngay 28/1/65, Phát phúc thư, ca tụng Tướng Khánh có tinh thần bất khuất, không chịu áp lực của đế quốc và thực dân, và đề nghị Tướng Khánh cùng các bạn của ông tham gia MTGPMN. Tướng Khánh ngây thơ về chính trị đến mức không hiểu được MTGPMN chỉ là công cụ của Hà Nội hay sao và Huỳnh Tấn Phát chỉ là một tên hữu danh vô thực trong Mặt Trận, làm sao quyết định được việc ông đề nghị? Cho đến nay, ông vẫn còn cho rằng nếu lúc đó ông không bị lật đổ thì “MTGPMN đã về với mình rồi và đã có hòa bình lâu rồi !”. Tầm vóc của Tướng Khánh còn quá bé nhỏ, thua Ngô Đình Nhu xa lắc, nên Bắc Việt không muốn nói chuyện.

 

Mượn gió bẻ măng:

 

Lợi dụng sự căng thảng giữa Tướng Khánh và Mỹ, Hà Nội đã chỉ thị các đặc công CS nằm vùng tấn công thẳng vào Mỹ và lập các tổ chức ngụy hòa. TT Trí Quang và Võ Đình Cường liền ra lịnh cho Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc hành động. Ngày 22/1/65, đoàn biểu tình kéo tới Tòa Đại sứ Mỹ ở đường Hàm Nghi, đưa cao các biểu ngữ “Hãy để cho dân tộc Việt Nam tự quyết” và đả đảo Mỹ can thiệp vào nội bộ của VN. Sau đó, đoàn biểu tình kéo tới đập phá thư viện Lincoln ở góc đường Lê Lợi và Nguyễn Huệ, trước Tòa Đô Chánh Saigon. Khoảng 100 người bị bắt. Thủ Tướng Hương phải xin lỗi Tòa Đại sứ Mỹ (thư viện Lincoln là tài sản của Hoa Kỳ) và đọc một bài hiệu triệu quốc dân ý thức trách nhiệm trước tình thế, tránh bạo động và lên án “lũ lưu manh cạo đầu rồi mặc sắc phục tăng nị..” và “những trò khỉ của chúng”.

 

Quân đội quay trở lại:

 

Ngày 27/1/65, Hội Dồng Quân Lực ra tuyên cáo nói rằng Quân Đội đã trao quyền lại cho một chánh quyền dân sự, nhưng tình thế ngày càng rối ren hơn nên Quân Đội buộc lòng phải đứng ra lãnh trách nhiệm lịch sử. Hội Đồng ủy nhiệm cho Tướng Khánh giải quyết các cuộc khủng hoảng và tổ chức Quốc Dân Đại Hội. Thủ tướng Hương chấp nhận từ chức. Hạ được ông Hương, PG coi như đạt được thắng lợi.

 

Được tin Quốc Dân Đại Hội được thành lập, khối PG tỏ vẻ phấn khởi. Nhóm TT Trí Quang tin rằng nếu tổ chức Quốc Dân Đại Hội, phe của ông sẽ nắm đa số và quyết định mọi đường lối của quốc giạ Viện Hóa Đạo đưa ra một thông cáo tuyên bố ngưng các cuộc biểu tình và ra lịnh trở lại sinh hoạt bình thường. Các lãnh tụ PG tự động chấm dứt tuyệt thực.

 

Hôm 28/1/65, Hội Đồng Quân Lực ban hành quyết định lưu nhiệm Quốc Trưởng Phan Khắc Sửu và cử Phó Thủ Tướng Nguyễn Xuân Oánh quyền Thủ Tướng.

 

TT Trí Quang họp báo phân trần: PG không muốn chính quyền dung thứ những phần tử xấu thuộc chế độ cũ và đừng coi PG là CS. PG không chống Mỹ nhưng PG không muốn bị hiểu lầm. Ông muốn tỏ thái độ hòa dịu để dành nổ lực đạt tháng lợi tại Quốc Dân Đại Hội.

 

Bất thần Không quân Mỹ ném bom miền Bắc ngày 7/2/65 và những ngày kế tiếp. Hành động đột biến này của Mỹ là yếu tố thứ hai khiến TT Trí Quang phải ngưng tranh đấu để xét xem những diễn biến mới của tình hình và đợi chỉ thị.

 

Ngày 15/2/65, Tướng Khánh, nhân danh Hội Đồng Quân Lực, ban hành quyết định tuyển ông Phan Khắc Sửu làm Quốc Trưởng và BS Phan Huy Quát làm Thủ Tướng. Chiều hôm đó Thủ Tướng trình diện thành phần chính phủ, trong đó Trần Quang Thuận làm Bộ trưởng Xã hội, Bùi Diễm làm Bộ trưởng Phủ Thủ Tướng. Chính phủ này được coi là chính phủ PG, nên TT Trí Quang không chống chính phủ nữa.

 

Ngày 19/2/65, Đại tá Phạm Ngọc Thảo, Thiếu tướng Lâm Văn Phát và Nguyễn Bảo Kiếm tổ chức đảo chánh dưới danh nghĩa Lực Lượng Bảo Vệ Dân Tộc, đòi Nguyễn Khánh từ chức và trao quyền lại cho dân sự. Cuộc đảo chánh bất thành. TT Tâm Châu lên đài phát thanh kêu gọi Phật tử ủng hộ Hội Đồng Quân Lực. Tướng Thi cho rằng cuộc đảo chánh này do Đại sứ Maxwell Taylor xúi dục.

 

Kể từ khi Tướng Khánh chống lại Đại sứ Taylor, các tướng lãnh nhận thấy phải thay Tướng Khánh mới được Hoa Kỳ ủng hộ, nhưng chưa có cơ hội. Nhân dịp có đảo chánh, Tướng Khánh đang lẫn tránh ở Ba Xuyên, Hội Đồng Quân Lực họp và quyết định cử Trung tướng Trần Văn Minh làm Tổng tư lịnh Quân đội thay cho Tướng Khánh và bổ nhiệm ông làm Đại sứ Lưu động.

 

Mở mặt trận mới: ngụy hòa

 

Khi đã có một chính phủ PG, TT Trí Quang không chống chính phủ nữa mà mở mặt trận mới: đòi Mỹ ngưng chiến tranh. Chiến dịch này nhằm chống lại việc Mỹ ném bom Bắc Việt và mở rộng hành quân ở miền Nam.

 

Ngày 27/2/65, TT Thích Quảng Liên, Tổng vụ trưởng Tổng vụ Giáo dục, tuyên bố thành lập Phong Trào Bảo Vệ Hòa Bình và Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết, yêu cầu chấm dứt chiến tranh VN và rút quân đội Hoa Kỳ ra khỏi miền Nam.

 

Nhận ra đây là một phong trào ngụy hòa do các cán bộ CS nằm vùng giựt dây, các đảng phái quốc gia và đoàn thể tôn giáo khác đã phản ứng mạnh mẽ, yêu cầu chính phủ Quát có thái độ dứt khoát với các tổ chức ngụy hòa. Ngày 1/3/65, chính phủ Quát vội vàng tuyên bố: Chỉ nói chuyện hòa bình khi CS chấm dứt xâm lăng. VNCH cương quyết chống lại sự xăm lăng của CS để bảo vệ tự dọ Hôm sau, Pentagon tuyên bố tiếp tục dội bom Bắc Việt để ngăn chặn sự đem quân vào Nam của Bắc Việt. VNCH và Tòa Đại sứ Mỹ ra một thông cáo chung giải thích rằng phải oanh tạc các cơ sở quân sự ở Bắc Việt vì các cơ sở này yểm trợ cho cuộc xăm lăng miền Nam.

 

Mặc cho những lời giải thích trên, chiến dịch của PG đòi hòa bình vẫn được đẩy mạnh, các truyền đơn ngụy hòa được rãi khắp nơi. Khi chiến dịch này lên cao độ, đã có những cuộc tự thiêu đòi hòa bình: Thích Giác Thành tự thiêu sau Viện Hoá Đạo vì thấy cảnh tang tóc của chiến tranh; Ni cô Thích Huệ Thiên đổ xăng vào người toan tự thiêu tại chùa Từ Vân Gia Định, nhưng được cứu thoát. Ni cô cho biết bà muốn tự thiêu vì thấy những đau khổ do chiến tranh gây ra, v.v...

 

Phong Trào “bảo vệ hòa bình” đã gây khó khăn cho chính phủ Quát. Ông ra lịnh cho Tổng nha Cảnh sát có biện pháp mạnh. Ngày 5/3/65, Tổng nha Cảnh sát ra thông cáo cho đồng bào biết phong trào ngụy hòa do VC giựt dây tuy có nhiều tên khác nhau, nhưng cùng một mục tiêu là: làm suy yếu tinh thần chống Cộng của quân dân miền Nam và gây mâu thuẫn trong hàng ngũ quốc giạ Sau đây là những tên khác nhau của tổ chức này:

 

§ Ủy Ban Vận Động Hòa Bình

 

§ Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết

 

§ Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng

 

§ Lực Lượng Học Sinh Chống Chiến Tranh

 

§ Phong Trào Bảo Vệ Hòa Bình và Hạnh Phúc Dân Tộc,.v.v...

 

Điều chắc chắn là TT Trí Quang đã thành lập Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng, còn TT Quảng Liên thành lập Ủy ban Vận Động Hòa Bình và Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết.

 

Do dư luận phản ứng mạnh mẽ, ngày 11/3/65, Viện Hoá Đạo phải ra thông cáo tuyên bố: Ủy ban Vận Động Hòa Bình do TT Quảng Liên thành lập với tư cách cá nhân, không liên quan gì đến Viện Hoá Đạo. Dựa vào thông cáo này, Bộ Nội vụ công bố danh sách 358 người đã ký tên vào kiến nghị của Ủy Ban Vận Động Hòa Bình: 3 luật sư, 5 bác sĩ và dược sĩ, 5 kỹ sư, 11 ký giả, 20 giáo viên, 22 công chức, 64 buôn bán, 78 lao động, 24 sinh viên, 77 học sinh, v.v... Ngày 17/3/65, TT Quảng Liên tuyên bố từ chức chủ tịch phong trào. Cảnh sát liền được lịnh bắt một số nhân vật quan trọng. Ngày 19/3/65, 3 người thuộc Ủy ban Vận Động Hòa Bình bị trục xuất ra Bắc qua cầu Hiền Lương và họ được CS Bắc Việt đón rước rềnh rang: GS Tôn Thất Dương Kỵ, BS Thú Y Phạm Văn Huyến (thân phụ bà Ngô Bá Thành), và ký giả Cao Minh Chiếm.

 

Dù đã bị cảnh cáo như vậy nhưng các tổ chức ngụy hòa vẫn tiếp tục hoạt động. Một tổ chức có tên Khối Quốc Gia Chống Cộng được thành lập. Khối này gồm đại diện của Cao Đài, Phật Giáo Hòa hảo, Công Giáo và Tổng Giáo Hội Phật Giáo hợp thành. Ngày 2/6/65, do Trung tướng Nguyễn Thành Phương hướng dẫn, Khối đã đến gặp Quốc trưởng Phan Khắc Sửu yêu cầu phải thành lập một chính phủ quốc gia chống Cộng và chống trung lập thật sự, giải tán chính phủ Quát vì có nhiều thành phần thân Cộng trong chính phủ này đã bảo trợ cho các tổ chức ngụy hòa. Một Ủy Ban Liên Tôn mới thành lập ra thông cáo tố cáo chính phủ Quát âm mưu ban hành một quy chế hạn chế quyền tự do tôn giáo.

 

Phong trào chống chính phủ Quát nổi lên khắp nơi. Trước tình thế này Tổng nha Cảnh sát yêu cầu những người ký tên trong bản kiến nghị của Ủy Ban Vận Động Hòa Bình phải ra trình diện.. Không chịu nổi áp lực, ngày 11/6/65, Quốc trưởng Sửu và Thủ tướng Quát đều từ chức, trao quyền lại cho Quân Đội. Các tướng lãnh thành lập Ủy Ban Lãnh Đạo Quốc Gia, ban hành Hiến chương mới và cử Tướng Nguyễn Cao Kỳ thành lập chính phủ.

 

Ngày 24/8/65, chính phủ Nguyễn Cao Kỳ đưa các thành phần của Ủy Ban Vận Động Hòa Bình và Phong Trào Dân Tộc Tự Quyết ra trước Tòa Án Quân Sự Mặt Trận xét xử. Trong dịp này, nhiều bằng chứng được dưa ra cho thấy nhóm này đã thực sự hoạt động cho CS. Kết quả tòa tuyên phạt 3 người khổ sai hữu hạn, 12 người bị án tù treo và tha bổng 6 người. Nhưng chủ chốt là TT Quảng Liên thì không bị truy tố.

 

Khi tình hình miền Nam gặp khủng hoảng trầm trọng và đang lúc PG miền Trung đang đẩy mạnh chiến dịch ngụy hòa thì Hoa Kỳ đưa Cabot Lodge trở lại làm Đại sứ thay Maxwell Taylor. Ông đến trình ủy nhiệm thư ngày 25/8/65. Các nhà quan sát biết rằng kỳ này Lodge đến không phải là để “cứu PG” như lần trước, mà là để thanh toán con bài tôn giáo mà Hoa Kỳ đã lỡ dựng lên để làm chiêu bài lật đổ TT Diệm năm 1963. Số phận con bài PG cực đoan miền Trung coi như đã bị định đoạt.

 

Ngày 20/10/65, Edgar Hoover, Giám đốc CIA tuyên bố CS đang xúi giục biểu tình chống chính sách Mỹ tại VN và gia tăng các hoạt động phản chiến.

 

Bằng chứng về hoạt động của CS dưới danh nghĩa các phong trào đòi hòa bình ngụy tạo đã quá rõ khiến TT Trí Quang không chối cãi được. Ông đành chịu im tiếng để cho chính phủ Nguyễn Cao Kỳ hành động. Nhưng ông chuẩn bị thời cơ để mở một cuộc tấn công mới nhằm cướp chính quyền.

 

Ngòi thuốc súng:

 

Khi bị đánh tại miền Nam, nhóm PG này quay về vùng I vì nơi đây có Tướng Thi che chở.

 

Qua việc chính phủ Quát bị lật đổ và các phong trào ngụy hòa bị dẹp tan, nhóm TT Trí Quang nhận ra rằng các tôn giáo và đảng phái quốc gia là những lực lượng có thể phá vỡ các kê hoạch của ông, trước tiên là ông phải tấn công vào họ dưới danh nghĩa “diệt dư đảng Cần Lao”. Các tông phái PG miền Bắc và miền Nam tách dần ra khỏi Giáo hội là một thiệt hại lớn, làm cho lực lượng đấu tranh yếu hẳn đị Để bù lại, nhóm này đã cố gắng củng cố lại lực lượng ở các tỉnh miền Trung, nhất là trong hàng ngũ quân nhân và sinh viên. Nhóm đã biến các Khuôn Bộ PG thành những Chi Bộ PG giống hệt như tổ chức của Đảng CS.

 

Nhắc lại, Đại tá Nguyễn Chánh Thi lưu vong mới trở về được 2 tháng thì được bổ nhiệm làm Tư lịnh phó Quân Đoàn I, dưới quyền của Tướng Khánh. Ông nhận chức vào ngày 14/12/64. Chính trong hoàn cảnh này ông đã hợp tác với Tướng Khánh làm cuộc “chỉnh lý” ngày 30/1/64. Ngày 14/11/64, Tướng Thi được Tướng Khánh cử làm Tư lịnh vùng I thay thế Tướng Tôn Thất Xứng. Tướng Minh và Tướng Khánh đều hiểu rõ tính ngang bướng của Tướng Thi nên muốn đẩy ông đi một vùng xa xôi cho êm chuyện. Vả lại, miền Trung là vùng của TT Trí Quang, một người hay sinh sự. Phải có một tướng ngang bướng như Tướng Thi mới ứng phó được. Nhưng khi nắm được Tư lịnh vùng I kiêm Đại biểu chính phủ tại miền Trung, Tướng Thi đã dựa vào lực lượng PG tại đây để củng cố tư thế và địa vị, còn TT Trí Quang dựa vào Tướng Thi để tổ chức cơ cấu địa phương, triển khai phong trào ngụy hòa và bài Mỹ dưới mọi hình thức. Sự kiện này làm các tướng VN và Hoa Kỳ bực mình.

 

Không thể kéo dài tình trạng trên, ngay 11/3/66, Hội Đồng Tướng Lãnh và Ủy Ban Lãnh Đạo Quốc Gia đã họp 5 tiếng đồng hồ liên tục tại Bộ Tổng tham mưu và công bố cho Tướng Thi nghỉ phép đi chữa bịnh mũi tại Hoa Kỳ. Ngày 13/3/66, Hội Đồng Tướng Lãnh lại tái họp bỏ phiếu với 32 thăm thuận và 4 thăm trắng cho Tướng Thi nghỉ việc. Thiếu tướng Nguyễn Văn Chuân, Tư lịnh sư doàn I, được cử làm Tư lịnh vùng I thay thế Tướng Thị

 

Khi thấy con gà quan trọng của PG bị loại, Hội Đồng Viện Hóa Đạo họp khẩn cấp và công bố lập trường 4 điểm:

 

§ Các tướng lãnh có công với “cách mạng” phải được trở lại quân đội.

 

§ Các tướng lãnh trở về cương vị quân sự.

 

§ Lập chính phủ đoàn kết.

 

§ Bầu cử quốc hội.

 

Mục tiêu thực sự của bản tuyên bố này là đòi hỏi phải đưa các tướng PG trở lại chính quyền. Các cuộc biểu tình lại được phát động để yêu cầu thỏa mãn nguyện vọng của PG. Nhưng nhân lễ nhận chức Thị trưởng Đà Lạt của bà Nguyễn Thị Hậu vào ngày 19/3/66, Tướng Nguyễn Cao Kỳ tuyên bố các cuộ xuống đường hay đình công bãi thị chẳng ảnh hưởng gì tới chính phủ cả. Để đáp lại thách đố này, nhóm TT Trí Quang ra lịnh đình công và bãi thị khắp các tỉnh miền Trung, nhất là ở Huế. và Đà Nẵng. Sinh viên và học sinh ở Huế biểu tình chống Mỹ. Tòa Lãnh sự và các cơ quan của Mỹ tại Huế phải đóng cửa đề phòng phá hoại.

 

Ngày 14/3/66, Đại tá Sam Wilson và ông Ted Britton đến hỏi Tướng Thi rằng nếu đưa ông trở lại Đà Nẵng thì ông có thể ổn định tình hình không; Tướng Thi nói không chắc. Ngày 15/3/66, 2 Đại tá Phạm Văn Liễu và Nguyễn Ngọc Loan đưa Tướng Thi ra Đà Nẵng. Ông kêu gọi đồng bào hãy bình tĩnh nhưng TT Trí Quang không để ý tới chuyện đó. Vụ cất chức Tướng Thi chỉ là cái cớ để phát động đấu tranh trở lại mà thôi, mục tiêu chính là tiến tới nắm chính quyền.

 

Ngày 25/3/66, Tướng Kỳ tuyên bố các vụ lộn xộn miền Trung đã gây trở ngại cho việc tiếp tế cho dân chúng và vận tải quân nhụ Sau đó ông lại tuyên bố sẽ dùng biện pháp mạnh để đối phó nếu các vụ lộn xộn tràn lan.

 

Ngày 27/3/66, trong khi khoảng 20,000 người biểu tình ở Huế, Linh mục Hoàng Quỳnh của Khối Công Dân Công Giáo đã đòi hỏi phải lập chính phủ dân sự nhưng không muốn có bạo động. Ông cho rằng tổng tuyển cử ngay lúc này chưa thuân lợi. PG Hòa Hảo, một số đảng phái chính trị và tổ chức sinh viên tại Saigon ra tuyên bố muốn tiến tới một chế độ dân chủ nhưng chống lại các vụ bạo động.

 

Mặc cho những lời tuyên bố và phản kháng trên, phong trào chống Mỹ vẫn tiếp tục được đẩy mạnh cùng lúc ở Huế và Saigon. Tại Huế cũng như tại Saigon, ngườita thấy các đoàn biểu tình đưa cao những biểu ngữ:

 

§ Down with US Obstruction

 

§ We want Independence

 

§ Nước VN của người VN

 

§ Người Mỹ gây rối cho nhân dân VN,...

 

TT Trí Quang cho rằng 2 Tướng Thiệu và Kỳ dám chống lại PG là do có Mỹ đứng đàng sau nên phải chống Mỹ.

 

Ngày 5/4/66, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyên bố muốn các vụ lộn xộn tại VN phải sớm giải quyết. Các lãnh tụ tôn giáo và chính trị nên hội ý với nhau để sớm có Hiến pháp dân chủ. Hoa Kỳ không can thiệp vào các vấn đề nội bộ của VN. Mọi giải pháp đều do người VN quyết định.

 

Phối hợp chiến tranh chính trị với chiến tranh quân sự:

 

Tại Huế và Đà Nẵng, nhóm TT Trí Quang đã phối hợp với một số cán bộ VC nằm vùng, các chính khách hoạt đầu và một số Phật tử cực đoan làm nồng cốt chỉ huy và thúc đẩy một cuộc nổi loạn cướp chính quyền, trong số này người ta thấy:

 

- Võ Đình Cường (cán bộ CS)

 

- Ngyễn Trực (cán bộ CS)

 

- Hoàng Phủ Ngọc Phan (cán bộ CS)

 

- Hoàng Phủ Ngọc Tường (cán bộ CS)

 

- Tống Hồ Cầm (cán bộ CS)

 

- Bùi Hữu Giao

 

- Nguyễn Tường Hiếu (VNQDĐ hệ phái Nguyễn Tường Tam)

 

- Thái Đình Quang

 

- Thái Doãn Trinh

 

- Hoàng Phúc

 

- Hoàng Thị Như Mai

 

- Lê Văn Hảo

 

- Hoàng Ngọc Giàu (cán bộ CS)

 

- Lê Tuyên

 

- Ngô Văn Bằng

 

- Ngô Kha (cán bộ CS)

 

- Hà Xuân Kỳ (cán bộ CS)

 

- Tống Nhạn

 

- Phan Hàm (cán bộ CS)

 

- Tư Đồ Minh

 

- Nguyễn Văn Mẫn,

 

- Bửu Tôn...

 

Mọi kế hoạch hành động đều do Võ Đình Cường và Nguyễn Trực soạn thảo theo chỉ thị và hướng dẫn của Lê Tự Đồng, Bí thư Khu ủy và Tư lịnh Quân khu Trị Thiên - Huế của CS.

 

Ngày 1/4/66, Trung tướng Phan Xuân Chiểu đã ra Huế để dàn xếp các vụ lộn xộn thì bị TT Trí Quang ra lịnh bắt làm con tin, không cho trở về Saigon. Tướng Thi kể lại rằng chính ông đã can thiệp để Tướng Chiểu được thả rạ Sau đó, các lực lượng quân đội theo phe TT Trí Quang đứng lên cướp chính quyền ở Huế, Đà Nẵng và Quảng Nam, hô hào dân chúng võ trang chống Thiệu - Kỳ. Tại Quảng Trị và Quảng Ngãi, quân đội còn giữ được.

 

Ngày 2/4/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng cho vây Đài phát thanh Saigon, hô khẩu hiệu “Đả đảo Thích Tâm Châu”, “Hoan hô Hồ Chí Minh”.

 

Ngày 3/4/66, Tướng Kỳ họp báo tuyên bố coi như Huế và Đà Nẵng đã mất vaò tay CS. BS Nguyễn Văn Mẫn, Thị trưởng Đà Nẵng, đã ra lịnh đình công bãi thị chống chính quyền trung ương và dùng công quỷ tổ chức biểu tình. Chiến dịch bài Mỹ được phát động để ly gián giữa VNCH và Đồng Minh nhằm cô lập VNCH. Tướng Kỳ cho biết sẽ đưa quân đội đến giải tỏa Đà Nẵng.

 

Đại tá Đàm Quang Yêu, Tư lịnh Biệt khu Quảng Đà đã đứng hẳn về phía TT Trí Quang. Ông huấn luyện quân sự, cấp vũ khí cho các thanh niên Phật tử và tổ chức họ thành những đơn vị chiến đấu. Một số binh sĩ theo ông bỏ ngũ gia nhập lực lượng này. Nhưng Đại tá Yêu là một sĩ quan có trình độ kiến thức thấp, tính tình nông nỗi, nóng nảy nên không đủ khả năng làm được việc ông đang làm.

 

Hoa Kỳ ra lịnh tản cư các cơ quan của họ ra khỏi thị xã Đà Nẵng. Đại tá Yên cho thiết lập các công sự chiến đấu ở các chùa tại Đà Nẵng và hô hào dân chúng dùng mọi phương tiện để chống lại “quân đội Thiệu - Kỳ”. Trong khi đó, Tướng Kỳ ban hành quyết định cất chức BS Nguyễn Văn Mẫn và cử Trung tá Mã Sanh Nhơn, Tỉnh trưởng Bình Long làm Thị trưởng Đà Nẵng.

 

Ngày 5/4/66, Tướng Kỳ đích thân dẫn 2 tiểu đoàn Dù ra Đà Nẵng hội đàm với Thiếu tướng Chuân và lên tiếng kêu gọi đồng bào hợp tác với chính phủ. Khi Tướng Kỳ về Saigon thì các tiểu đoàn Dù được chuyển tạm vào căn cứ Chu Lai của Hoa Kỳ ở Quảng Tín, gần sát Đà Nẵng. BS Nguyễn Văn Mẫn và khoảng 400 binh sĩ kéo đến lập một căn cứ phòng thủ tại chùa Phổ Đà. Khi máy bay lượn trên thành phố rãi truyền đơn kêu gọi đồng bào hợp tác với chính phủ diệt trừ các cuộc nổi loạn bị CS giựt dây thì chuông của chùa Phổ Đà, Tĩnh Hội, Vĩnh Hội, Phật Học, Phổ Thiên, Giảng Đường, Vu Lan...được khua lên inh ỏi. Sau đó là tiếng trống, thùng thiếc, phèng la, mõ...kêu vang cả thành phố.

 

Trong lúc tình hình Đà Nẵng căng thẳng thì TT Tâm Châu tuyên bố trước khoảng 10 ngàn Phật tử rằng ông vẫn chủ trương tiếp tục đấu tranh ôn hòa và đòi trong 3 tháng phải có chính phủ dân cử và Quốc Hội. Ông sẵn sàng lãnh những viên đạn của những kẻ quá khích. Một cuộc thương lượng giữa chính phủ và Viện Hóa Đạo được xúc tiến nhanh chóng và có kết quả. Để đổi lại, chính phủ hứa sẽ không bắt bớ những người nổi loạn có võ trang và rút quân khỏi Đà Nẵng. Đại hội Phật giáo Thế giới đang họp tại Tích Lan đã lên tiếng ủng hộ lập trường của TT Tâm Châu. Ngày 9/5/66, Hòa Thượng Tổng thư ký Hội Tăng già Tích Lan đã gởi cho TT Tâm Châu một văn thư khen ngợi và tỏ ý hoan hỷ khi biết TT đã tránh được cho PG một cuộc chiến tranh với chính phủ. Nhưng ngược lại, việc này đã làm cho TT Trí Quang nổi giận. TT Trí Quang công khai chỉ trích Viện Hóa Đạo và tuyên bố không chấp nhận kết quả do Viện Hoá Đạo công bố, đòi bộ ba Thiệu - Kỳ - Có phải ra đị

 

Ngày 8/4/66, TT Thích Thiện Minh tuyên bố lập “Ủy Ban Tranh Đấu Chống Chính Phủ” vì các tướng lãnh, nhất là Tướng Thiệu, đã không giữ lời cam kết. PG sẽ chống đến cùng, dù phải đổ máu. Khi TT Thiện Minh công khai tuyên chiến với chính quyền thì TT Trí Quang tuyên bố ngược lại. Ông kêu gọi Phật tử tạm ngưng các cuộc đấu tranh ở Huế và Đà Nẵng để đợi chính quyền giữ lời hứa. Lời kêu gọi này làm cho TT Thích Thiện Minh bực tức vô cùng.

 

Giữa 2 TT Trí Quang và Thiện Minh luôn có sự đối nghịch nhau, khi trống đánh xuôi thì kèn thổi ngược. TT Trí Quang lo sợ TT Thiện Minh cướp công đầu sau khi cuộc đấu tranh đem lại thắng lợi nên tìm cách gạt tất cả các tổ chức của TT Thiện Minh sang một bên. Mặc cho những chỉ thị ngược lại của TT Trí Quang, ngày 19-20/4/66, TT Thiện Minh mở các cuộc thuyết pháp liên lục tuyên bố PG đang bị khiêu khích, có thể có đảo chánh trong tuần tới, trừ khi chính phủ chấm dứt mọi hành động chống đối PG.

 

Ngày 9/4/66, Tướng Tôn Thất Đính được cử làm Tư lịnh vùng I thay thế Tướng Nguyễn văn Chuân. 2 tướng Thiệu và Kỳ đã nhờ Tướng Đính giải quyết vụ miền Trung vì tin rằng Tướng Đính là con gà của PG có thể làm công việc này được. Nhưng khi đến Huế, Tướng Đính lại theo phe TT Trí Quang và chửi 2 tướng Thiệu - Kỳ giữa ba quân.

 

Ngày 17/4/66, Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng bắt giữ ông Nguyễn Hữu Chi, Tỉnh trưởng Quảng Nam và ông Quận trưởng quận Hòa Vang vì những người này không theo TT Trí Quang. Tại Đà Lạt, Lực Lượng này lại bắt giữ Đại úy Quân vụ Thị trấn, đốt quân xa và đuổi đánh Quân cảnh. Quân đội phải nổ súng.

 

Khi thấy nhóm PG cực đoan quá lộng hành, Khối Công Dân Công Giáo và các tổ chức đảng phái không còn im lặng được nữa, họ đã lên tiếng phản đối một cách mạnh mẽ. TT Thích Liễu Minh thuyết pháp tại Viện Hóa Đạo, khen ngợi thiện chí của chính quyền và yêu cầu Phật tử ngưng bạo động, ngưng đòi hòa bình vì “chưa đúng lúc”. Khối Công Dân Công Giáo biểu tình ở Đà Nẵng, Thủ Đức và Saigon chống các cuộc bạo loạn ở miền Trung, tố cáo chính phủ nhu nhược và đả đảo Đại sứ Cabot Lodgẹ Tổng Hội Sinh Viên Saigon lập Ủy Ban Bảo Vệ Tổ Quốc và Dân Quyền, chống lại các vụ lộng hành ở miền Trung.

 

Ngày 21/5/66. Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng của TT Trí Quang cho tung ra tại Huế, Đà Nẵng và Saigon một loại truyền đơn thăm dò. Truyền đơn kêu gọi đưa TT Trí Quang ra làm Quốc Trưởng và Trần Quang Thuận làm Thủ Tướng. Truyền đơn này đã cho thấy rõ mục tiêu và tham vọng của nhóm bạo động. Các cuộc náo loạn tại Huế, Đà Nẵng và Đà Lạt lại tiếp tục.

 

Bỗng nhiên báo chí Mỹ mở chiến dịch ca tụng TT Trí Quang như là một lãnh tụ chính trị lỗi lạc của VN, có thể trở thành Quốc Trưởng.. Mục tiêu của chiến dịch này nhằm thúc đẩy các lực lượng đấu tranh võ trang tiến xa hơn một chút nữa, gây náo loạn và bất mãn trong quần chúng để Tướng Kỳ có lý do xử dụng quân đội đánh dẹp. TT Trí Quang và nhóm của ông không ý thức được chiến dịch thâm hiểm này nên thừa thắng xông lên. Đại tá Yên, Tư lịnh Biệt khu Quảng Đà, một đệ tử của TT Trí Quang, đã phối hợp các lực lượng Phật tử do ông huấn luyện và các binh sĩ bỏ ngũ thành những đơn vị chiến đấu, chiếm thành phố Đà Nẵng, biến 2 chùa Tỉnh Hội và Phổ Đà thành 2 căn cứ võ trang chống chính phủ.

 

Ở Huế, một lực lượng quân sự do Bửu Tôn thành lập đã thu nạp được một số binh sĩ và thanh niên Phật tử lên đến 2 tiểu đoàn. Bửu Tôn là Huynh Trưởng Gia Đình Phật Tử ở Huế, không biết gì về quân sự nhưng được TT Trí Quang và Võ Đình Cường tin cậy nên giao cho chỉ huy lực lượng võ trang. Lực lượng này làm chủ tình hình ở Huế, ban hành mọi mệnh lệnh và muốn bắt ai giam cũng được. Bửu Tôn đã nhiều lần đem quân tấn công các giáo xứ CG tại quận Phú Vang vì cho rằng các giáo xứ này thân chính quyền. Các giáo xứ trên phải tổ chức tự vệ để cứu lấy mình vì Chuẩn tướng Phan Xuân Nhuận, Sư đoàn trưởng Sư đoàn I và Trung tá Trần Văn Khoa, Tỉnh trưởng Thừa Thiên kiêm Thị trưởng Huế, không dám đá động đến lực lượng của Bửu Tôn. Tướng Nhuận chỉ cho một tiểu đoàn của Sư đoàn I vào Huế để bảo vệ các cơ sở của Hoa Kỳ.

 

Cũng như tại Huế, các giáo xứ CG tại Đà Nẵng phải tự động võ trang để tự vệ vì chính quyền đã nằm trong tay Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng. Lực lượng này đã nhiều lần tấn công giáo xứ Tam Tòa trong thành phố Đà Nẵng nhưng bị đẩy luị Thỉnh thoảng lại xảy ra các cuộc giao tranh trong thành phố Đà Nẵng giữa lực lượng của TT Trí Quang và toán tự vệ CG. Các toán tự vệ này đã mở rộng phòng tuyến ra các đường Thống Nhất, Quang Trung, Nguyễn Hoàng, Trần Cao Vân, Khải Định, Gia Long, Đống Đạ..để bảo vệ các giáo xứ Thạch Gián, Tam Tòa, Thanh Bình, Thanh Bồ và Đức Lợi. Đường dọc theo biển đều do các tự vệ CG tuần tra nên rất an toàn. Thỉnh thoảng nhóm tự vệ CG phải mở thế công để áp đảo tinh thần làm cho lực lượng của TT Trí Quang không dám bung ra xa, nhờ vậy giáo dân sống an toàn.

 

Ngày 30/4/66, Đại sứ Lodge tuyên bố trở về Mỹ để thảo luận về tình hình VN. Các giới quan sát cho rằng số phận của nhóm PG cực đoan miền Trung đã gần kề.

 

Ngày 15/5/66 trong khi Cảnh sát mở cuộc lục soát các trung tâm phát xuất những vụ náo loạn tại Saigon như trụ sở Thanh Niên Phật Tử, Tổng Liên Đoàn Lao Động... TT Thiệu thông báo các cuộc hành quân tái lập an ninh trật tự ở Đà Nẵng đang tiến hành. Thiếu tướng Huỳnh Văn Cao được cử thay thế Thiếu tướng Tôn Thất Đính làm Tư lịnh Quân đoàn Ị

 

Nghe Tướng Cao được cử làm Tư lịnh vùng I, phe PG cực đoan miền Trung phản ứng mạnh mẽ vì Tướng Cao vừa là CG vừa là vị tướng trung thành với TT Diệm. Đây là thành phần mà TT Trí Quang tìm diệt. Vì thế khi nhậm chức tại Đà Nẵng, người ta thấy không có chỗ nào an toàn cho Tướng Cao cư ngụ. Ngày 17/5/66, khi Tướng Cao lên máy bay Hoa Kỳ đi thị sát Quân đoàn I thì Thiếu úy Nguyễn Trọng Thức trong lực lượng đấu tranh của PG đã xã súng bắn nhưng không trúng. Xạ thủ trực thăng Hoa Kỳ đã dùng đại liên bắn lại khiến Thức chết tại chỗ và 6 binh sĩ khác bị thương.

 

Khi trở lại Saigon, Tướng Cao cho biết nếu không có các cố vấn Mỹ trong Quân đoàn đi sát hai bên thì có lẽ ông bị ám sát rồi. Trong những ngày ở lại Đà Nẵng, ông tá túc trong căn cứ Hoa Kỳ và đi quan sát chiến trường bằng trực thăng Hoa Kỳ. Đại tá Nguyễn Ngọc Loan, Tổng giám đốc Cảnh sát Quốc gia, sẽ chỉ huy các lực lượng Cảnh sát Dã chiến đánh chiếm các vị trí trong thành phố Đà Nẵng. Nhiệm vụ của Tướng Cao là để chống lại lực lượng PG, nhưng ông bất tuân thượng lịnh và quyết định thương lượng. Tướng Kỳ muốn chấm dứt vai trò của Tướng Cao để đưa một tướng khác đến.

 

Trong vụ này, Tướng Cao có 2 lầm lỗi lớn khi nhận đi làm Tư lịnh vùng Ị Thứ nhất là ông không nhận ra dụng ý của 2 Tướng Thiệu - Kỳ. Hoa Kỳ đang cố tình gài cho phong trào PG miền Trung đi quá trớn rồi diệt chứ không muốn thương lượng dây dưa. Thương lượng với nhóm này chỉ mang hậu họa, vì bất cứ lúc nào họ cũng đưa ra mục tiêu mới để nói ngược và làm ngược dễ dàng. Trong khi đó Tướng Cao chỉ muốn đàm không muốn đánh, tức là đi ngược lại chủ trương của Mỹ và 2 tướng Thiệu - Kỳ. Thứ hai là ông tin tưởng rằng mình có thể thương lượng với nhóm PG cực đoan miền Trung. Ông không ý thức được rằng TT Trí Quang và nhóm của TT Trí Quang là những thành phần cực đoan, không bao giờ chấp nhận nói chuyện với ông vì ông vừa là CG vừa là thân tín của TT Diệm. Ông thuộc vào loại “dư đảng Cần Lao” gộc đang bị TT Trí Quang tìm diệt thì làm sao có thể nói chuyện với nhau được. Nếu cần người thương lượng thì 2 tướng Thiệu - Kỳ đã tìm người khác rồi. Ông trở về Saigon an toàn là cả một sự may mắn.

 

Xác chết của Thiếu úy Nguyễn Trọng Thức được dưa về Huế và được rước đi trên đường phố để kích động Phật tử và binh sĩ nổi loạn.

 

5 tiểu đoàn Thủy quân Lục chiến được chở bằng phi cơ ra Đà Nẵng đã mở cuộc hành quân chớp nhoáng tái chiếm thành phố Đà Nẵng, đài phát thanh và làm chủ tình thế. Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng của TT Trí Quang rút về đóng trong 2 chùa Tỉnh Hội và Phổ Đà. Một đơn vị Thủy quân Lục chiến kéo tới vây chùa Phổ Đà đòi thả 17 binh sĩ bị bắt. 14 binh sĩ được trả về với đầy đủ võ khí.

 

Kêu cứu Hoa Kỳ:

 

Khi tình hình bắt đầu nguy ngập, ngày 15/5/66, từ Huế, TT Trí Quang đã gởi một điện văn nhờ TT Johnson can thiệp. Ông vẫn tin rằng Hoa Kỳ sẽ ủng hộ PG như thời kỳ chống chính phủ Diệm. Trong điện văn ông kêu gọi “Chính phủ Hoa Kỳ cần tìm cách ngăn chặn cuộc đàn áp Phật giáo”. Ngày 17/5/66, TT Johnson đã tuyên bố với báo chí là chính phủ Hoa Kỳ sẽ ủng hộ Quân đội VNCH để quân đội này có vai trò trọng yếu trong chính phủ tương laị Ông kêu gọi Quân lực VNCH chấm dứt nhanh chóng các vụ xâu xé nội bộ để lo CHỐNG CỘNG VÀ THỰC HIỆN DÂN CHỦ TỪNG BƯỚC. Sau đó Ngoại trưởng Rusk đã thông báo cho TT Trí Quang biết Hoa Kỳ không thể can dự vào các vấn đề thuộc chủ quyền của VN và cũng không nhúng tay vào các vụ đàn áp đối lập của Tướng Kỳ. Ông khuyên nên tập trung nổ lực vào việc chống Cộng.

 

Ngày 20/5/66, TT Trí Quang lại lên tiếng kêu gọi TT Johnson can thiệp gấp. Ông yêu cầu Thủy quân Lục chiến Mỹ có hành động, nếu không sẽ cho Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng phá phi trường Đà Nẵng. Không nghe Hoa Kỳ trả lời gì, ngày 22/5/66 ông ra lịnh cho Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng bắn phá phi trường Đà Nẵng. 1 phi cơ Hoa Kỳ bị hư hại và một số binh sĩ Mỹ bị thương. Nhiều phi cơ phải bay đến các căn cứ khác. Các căn cứ quân sự Mỹ được lịnh nổ súng nếu bị tấn công.

 

Dùng áp lực quân sự không kết quả, ngày 25/5/66, TT Trí Quang lại lên tiếng yêu cầu TT Johnson và Quốc hội Mỹ ngưng yểm trợ chính phủ Nguyễn Cao Kỳ.

 

Đà Nẵng được giải thoát:

 

Tướng Dư Quốc Đống được phái tới Đà Nẵng để chỉ huy chiếm lại thành phố. Ngày 18/5/6, Tướng Kỳ đã yêu cầu Viện Hóa Đạo kêu gọi các tăng sĩ ở Đà Nẵng đừng chứa chấp các lực lượng đấu tranh trong chùa hoặc rời khỏi 2 chùa Tỉnh Hội và Phổ Đà gấp.

 

Ngày 20/5/66, chính phủ Nguyễn Cao Kỳ ra lịnh cho các Tướng Thi và Đính phải ra trình diện đồng thời đòi hỏi Chuẩn tướng Phan Xuân Nhuận, Tư lịnh Sư đoàn I, phải dứt khoát tư tưởng, không thể đứng ở giữa được.

 

Ngày 22/5/66, cuộc tấn công vào 2 chùa Tỉnh Hội và Phổ Đà bắt đầu. Chỉ trong 1 thời gian ngắn, khoảng 600 binh sĩ và thanh niên Phật tử ở trong chùa Phổ Đà và các vùng lân cận đã ra đầu hàng; 30 nhà báo bị bắt giữ làm con tin đã được cứu thoát. Tại chùa Tỉnh Hội, các binh sĩ và thanh niên Phật tử cũng buông súng; 4 phóng viên của UPI và AP được giải thoát. Hơn 1,000 khẩu súng các loại được tìm thấy trong chùa Tỉnh Hội và 30 xác chết đã sình thối. BS Nguyễn Văn Mẫn bị bắt đưa vào Saigon. Báo cáo sơ khởi cho biết có 76 người chết. Thiếu tướng Đính theo một số tàn quân chạy ra Huế.

 

11. Huế kháng cự vô vọng:

 

Thanh toán xong Đà Nẵng,lực lượng Nhảy Dù và Thủy quân Lục chiến tiến ra Huế bằng đường bộ qua đdèo Hải Vân. Lực lượng của Bửu Tôn phục kích 2 bên quốc lộ 1. Bửu Tôn cho thành lập 1 “Tiểu đoàn Quyết tử” lấy tên là Tiểu đoàn Nguyễn Trọng Thức để cố thủ Huế. Trung tá Trần Văn Khoa đem chừng 1,000 quân trung thành chính phủ về đóng ở Quận Hương Thủy. Khi các đơn vị Nhảy Dù và Thủy quân Lục chiến tiến vào Huế thì Tiểu đoàn Quyết tử bỏ súng chạy. Quân đội chiếm thành phố dễ dàng.

 

Ngày 31/5/66, Tướng Hoàng Xuân Lãm được cử làm Tư lịnh vùng I thay thế Tướng Huỳnh Văn Cao. Trung tá Trần Văn Khoa đem quân trở lại Huế, công bố lịnh giới nghiêm và yêu cầu Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng của TT Trí Quang đem vũ khí tới nạp. Bửu Tôn đầu hàng và đem 520 võ khí các loại ra nạp. An ninh Huế được tái lập. Bộ Tư lịnh Sư đoàn I rút khỏi Huế.

 

12. Lá bài chót: Đem bàn thờ Phật xuống đường:

 

Khi mặt quân sự hoàn toàn thất bại, ngày 6/6/66 TT Trí Quang ra lịnh cho Phật tử đem bàn thờ Phật xuống đường và phát động chiến dịch tự thiêu:

 

§ Ni cô Thích Nữ Thanh Quang tự thiêu ở chùa Diệu Đế (Huế).

 

§ Cô Hồ Thị Châu tự thiêu ở Viện Hoá Đạo.

 

§ Nữ sinh Nguyễn Thị Vân tự thiêu ở chùa Thành Nội, Huế.

 

§ Ni cô Thích Nữ Bảo Luân tự thiêu ở Viện Hoá Đạo.

 

§ 1 em học sinh 15 tuổi tự thiêu ở Quảng Trị...

 

TT Trí Quang tin rằng Quân đội không dám đụng đến bàn thờ Phật và chiến dịch tự thiêu sẽ làm thế giới rúng động như năm 1963, nhưng ông đã lầm, thế giới vẫn ngậm câm. Còn về phần quân đội, Tướng Kỳ ra lịnh cho Cảnh sát Dã chiến và Thủy quân Lục chiến xúc tất cả các bàn thờ ở Huế cũng như ở Saigon. Ngày 3/6/66, phát ngôn viên của Tòa Đại sứ Hoa Kỳ tại Saigon lên tiếng xác định: Đang có chiến dịch bạo động và tự thiêu nhằm áp lực chính phủ Mỹ can thiệp vào nội bộ của VN, nhưng chính phủ Mỹ vẫn tiếp tục giữ thái độ bất can thiệp như cũ.

 

Xử dụng mọi phương thức không đem lại kết quả, TT Trí Quang đành ngồi tuyệt thực. Trong khi đó, TT Tâm Châu dẫn một Ủy ban Phật giáo mới thành lập gồm 6 người đến Dinh Gia Long gặp Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia để thương thuyết. Ông yêu cầu Phật tử ngưng các cuộc đấu tranh để cùng chính quyền tổ chức các cơ cấu dân chủ, nhưng ngược lại 2 TT Thiện Minh và Trí Quang đều phản đối. Ngày 17/6/66, An ninh Quân đội đã bắt vợ của GS Lê Tuyên cùng một số sinh viên tranh đấu ở Huế và đưa TT Trí Quang lên máy bay về Saigon cho ở Bịnh viện Duy Tân của BS Nguyễn Duy Tài để “chữa bịnh và bảo vệ”. Ngày 22/6/66, GS Lê Tuyên (hiện nay ở Mỹ) ra trình diện và bị bắt đưa vào Saigon.

 

Kết quả cuộc tái chiếm Huế: 7 binh sĩ bị thương, tạm giữ 190 quân nhân ly khai, 109 công chức và 35 cảnh sát tham gia Lực Lượng Tranh Thủ Cách Mạng.

 

Tướng Thi cho biết trong cuộc đánh chiếm Đà Nẵng và Huế nói trên có 242 người chết và bị thương.

 

Ngày 26/6/66, TT Trí Quang “tuân lịnh Đức Tăng Thống” đã ngưng tuyệt thực.

 

Ngày 27/6/66, Tướng Kỳ họp báo tại Huế nói: Công nhận “được làm vua , thua làm giặc”, nhưng không công nhận “được làm vua, thua thì hòa”.

 

GS Lê Tuyên bị bắt tại Huế ngày 21/6/66 đã tuyên bố trong cuộc họp báo rằng TT Trí Quang mới là người chủ động, ông chỉ là người thừa hành mà thôi.

 

13. Một vụ truy tố và xét xử kỳ lạ:

 

Mãi đến ngày 19/12/67, khi Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất bị bể ra làm hai, nội bộ tranh chấp nhau, không còn khả năng khuấy phá nữa, vụ nổi loạn tại miền Trung mới được đưa ra xét xử trước Tòa Án Mặt Trận Thủ Đô và vùng III Chiến Thuật. Có tất cả 26 bị cáo được đưa ra tòa, trong đó có Đại tá Đàm Quang Yêu, Đại tá Nguyễ Văn Mô, BS Nguyễn Văn Mẫn và GS Lê Tuyên. Các bị cáo bị truy tố về tội xâm phạm an ninh quốc gia và tội phản nghịch chiếu theo các điều luật sau đây:

 

§ Điều 4 đoạn Dụ số 47 ngày 21/8/56

 

§ Điều 1 đoạn 1 và điều 11 Luật số 10/59 ngày 6/5/59

 

§ Điều 59-60 Bộ Hình Luật Canh Cải.

 

Hồ sơ nội vụ và bản cáo trạng cho thấy tội phạm của các bị cáo quá hiển nhiên, không có gì phải tranh luận. Các luật sư chỉ cãi chày cãi cối giúp vui cho phiên tòa mà thôi.

 

Luật sư Võ Văn Quan kể lại chuyện ông biện hộ cho BS Nguyễn Văn Mẫn:

 

“Tôi vô khám Chí Hòa tiếp xúc với BS Mẫn sau khi đã xem hồ sơ tại Phòng Lục Sự của Tòa Án Quân Sự ở bến Bạch Đằng. Tôi không được quen với BS Mẫn và trong vụ này tôi liên lạc với TT Trí Quang nhiều hơn là với ông, nên tôi không còn nhớ hình dáng của BS Mẫn. Một chuyện đặc biệt này tôi còn nhớ rõ. Lần đó, BS Mẫn rất dè dặt trong khi bàn luận với tôi. Tôi nói với ông rằng phương pháp làm việc của tôi là nhờ thân chủ làm một tờ mémoire kể đầy đủ chi tiết về những sự kiện đã xảy ra và những lý lẽ mà thân chủ muốn tôi căn cứ vào để biện hộ. Như vậy tôi có tài liệu cần thiết để nghiên cứu và thảo luận với thân chủ về chiến thuật sẽ cùng nhau xử dụng trước Tòa. BS Mẫn dè dặt bảo tôi ông cần suy nghĩ có nên làm một tờ trình bày trường hợp của ông để giao cho tôi hay không. Tôi thông cảm rằng đối với ông dầu sao tôi cũng chỉ là một người lạ, một luật sư không phải do ông hay người nhà của ông chọn, tức nhiên ông ngần ngại không dám tiết lộ những bí mật của ông. Ông đồng ý để rồi bàn việc này lại với “Thầy”.

 

“Tôi điện thoại đến nhà Giao (tôi không biết số điện thoại của Thượng Tọa, dầu biết, tôi cũng không gọi tới vì chắc chắn điện thoại bị công an nghe lén). Tôi nhờ Giao thuật chuyện này lại với TT. Mấy hôm sau, Giao đem đưa cho tôi lá thơ gởi cho BS Mẫn, vắng tắt có mấy chữ:

 

“Anh Mẫn,

 

Làm Mémoire đi.

 

Ông già.”

 

“Nét chữ cũng rắn rỏi như cái mệnh lệnh. Chừng đó tôi mới biết rằng trong giới thuộc hạ của ông (TT Thích Trí Quang) tiếng lóng để ám chỉ ông là “Ông Già”.

 

“Tôi trở vô khám Chí Hòa đưa lá thư -- cái mệnh lệnh -- cho BS Mẫn. Ông liền hẹn tôi hôm sau sẽ có tờ mémoire ngaỵ “Ông Già” oai thật !

 

“Phiên Tòa xử các bị can trong vụ gọi là biến động miền Trung này cũng rất náo nhiệt, phóng viên quốc nội và quốc tế đều theo dõi khá đông. Một diễn tiến tôi còn nhớ là TT Trí Quang nhờ tôi đưa một văn thơ của ông cho ông Chánh Thẩm. Để chắc chắn rằng nội dung văn thơ ấy được phổ biến, TT tuyên bố sẵn sàng ra Tòa khai rõ về những việc đã xảy ra tại miền Trung và đảm nhận tất cả trách nhiệm vì chính ông lãnh đạo cuộc tranh đấu ấy.

 

“Dĩ nhiên Tòa không mời TT Trí Quang ra làm nhân chứng để ông không dùng phiên Tòa làm diễn đàn chánh trị. Còn truy tố ông, nếu “họ” dám thì đã lam` từ lâu.

 

“Dầu sao, tôi cũng xử dụng lời lẽ trong văn thư đó trong sự biện hộ của tôi.

 

“Được Tòa trao lời, tôi trình bày đại khái như saụ

 

“Điều hiển nhiên là các bị can tranh đấu đòi phải thành lập Quốc Hội Lập Hiến, Quốc Hội này thảo Hiến Pháp làm nền tảng pháp lý cho các cơ quan lãnh đạo quốc gia thành hình sau một cuộc bầu cử. Không ai có thể bảo đảm rằng đòi hỏi ấy là yêu sách không chánh đáng, bất hợp pháp. Chính những người tìm cách lẫn tránh, không chịu đáp ứng sự đòi hỏi ấy, mới là người hành động bất chánh...

 

“Nếu đó là một cái tội thì tại sao TT Trí Quang, người lãnh đạo sự tranh đấu ấy, người đã gởi văn thư xác nhận phân minh trước Quí Tòa rằng ông lãnh đạo sự tranh đấu, lại không bị truy tố?

 

“Người lãnh đạo, kẻ chủ mưu, không bị truy tố thì tại sao những người chỉ có đi theo sự lãnh đạo ấy lại bị truy tố?

 

“Tôi xin Quý Tòa tha bổng bị can” (“Nghề hay nghiệp”, LS Võ Văn Quan, Đặc san Luật khoa số 5/8/93, tr. 44/45).

 

Những điều LS Quan nêu ra để biện hộ như mục tiêu tranh đấu là chánh đáng, hay tại sao không truy tố người chủ mưu...đều không phải là những yếu tố luật định có thể gỡ tội hay giảm khinh cho các bị cáo. Tướng Lê Quang Vinh (Ba Cụt) đã bị truy tố và xét xử về các tội tương tự. Nhưng ai cũng biết rằng Tòa Án Quân Sự Mặt Trận là một tòa án chính trị, không xử theo luật mà xử theo lệnh nên LS Quan mới đưa chính trị vào pháp đình để giởn chơi với Tòa. Kết quả, ngày 22/12/67, sau khi nghị án, Tòa tuyên án phạt 2 Đại tá 10 năm khổ sai, 1 sĩ quan và BS Mẫn 10 năm tù ở. 21 bị cáo được tha bổng. Chỉ ít lâu sau, BS Mẫn và các sĩ quan nói trên được ân xá, nhưng không trở lại binh nghiệp nữa.

 

Sự kiểm điểm thành quả từ phía VC

 

Sau khi nêu lên những thắng lợi thu được của PG miền Trung do TT Trí Quang, và Võ Đình Cường trực tiếp lãnh đạo từ 1964-1966 đã bị thất bại, Khu ủy và Quân khu Trị - Thiên - Huế đã làm một bản kiểm điểm về những thành quả thu được và những khuyết điểm đưa đến thất bại. Tài liệu này được in trong cuốn “Chiến trường Trị - Thiên - Huế trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước toàn thắng” do ban Tổng Kết Chiến Tranh Chiến Trường Trị - Thiên - Huế biên soạn, nhà xuất bản Thuận Hóa ở Huế xuất bản năm 1985.

 

Những thắng lợi thu dược:

 

Bản kiểm điểm mở đầu bằng phần nhận định tổng quát như sau:

 

“Thắng lợi của cuộc đồng khởi cuối năm 1964 và đầu năm 1965 đã giáng một đòn nặng nề vào quốc sách “ấp chiến lược” của địch đánh dấu một sự thất bại trong “chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ ở Trị - Thiên - Huế”.

 

Về phần thắng lợi:

 

“Ở thành phố Huế,dấy lên một phong trào đấu tranh chống Mỹ của quần chúng khá sôi nổi và quyết liệt, cùng với phong trào ly khai của Sư đoàn 1 ngụy. Phong trào đã kéo dài trong 3 tháng 4,5,6/1966. Quân chúng xuống đường đòi hòa bình, chống chiến tranh với khẩu hiệu đòi lật đổ Thiệu-Kỳ. Cả Huế vùng lên, học sinh bãi khóa, tiểu thương bãi chợ, công chức bãi việc, quần chúng tổ chức tuần lễ tẩy chay quân Mỹ. Cuộc đấu tranh đã hình thành một mặt trận rộng rãi, thành phong trào liên minh hành động có tính cách bạo lực chống Mỹ và tay sai giữa nhân dân lao động và Sư đoàn 1 ngụy, đòi ly khai khỏi ngụy quyền Saigon. Sinh viên Huế lập đội sinh viên quyết tử, học sinh lập đội xung kích, giáo chức tổ chức lực lượng chống đàn áp. Hằng trăm sinh viên được điều động đi học quân sự, các chị tiểu thương chợ Đông Ba, nữ sinh Đồng Khánh đi làm cứu thương tiếp tế cho quyết tử quân, v.v...”

 

Nguyên nhân thất bại:

 

“Trong tháng 5/66 cả thành phố Huế hầu như hổn loạn, ngụy quân ngụy quyền bị tê liệt. Nhưng do tương quan lực lượng không cân xứng và sự lãnh đạo trực tiếp của ta chưa đủ mạnh, địch đưa quân đến đàn áp khốc liệt và dìm phong trào vào bể máu. Các đơn vị ly khai đầu hàng, lực lượng PG tan rã, cơ sở của ta trong phong trào một số bị bắt, một số rút vào bí mật. Phong trào kéo dài được 96 ngày.

 

“Trong cán bộ lãnh đạo, một thời gian dài có tư tưởng hữu khuynh rất nặng. Do tư tưởng hữu khuynh nên trong lãnh dạo thiếu tinh thần tấn công mạnh mẽ và liên tục, chưa mạnh dạn phát động chiến tranh nhân dân, giành thắng lợi từng bước, và tiếp tục tiến công địch, đập tan mọi phương sách đối phó của chúng, kiên quyết đưa phong trào tiến lên”.

 

Xét về nguyên nhân thất bại, phần thứ nhất bản kiểm điểm nói đúng, nhưng phần thứ hai có tính cách cường điệu. Với lực lượng Quân dội VNCH thời đó, không một tổ chức chiến tranh nhân dân nào do các Khu ủy phát động có thể tồn tại được, nhất là khi cuộc chiến tranh (nhân dân) đó bị đa số lên án (vì đem nhân dân làm bia đỡ đạn). Lúc đầu TT Trí Quang lấy “dư đảng Cần Lao TCG” làm chiêu bài kích động Phật tử, nhưng chiêu bài đó về sau trở thành một đối lực không vượt qua nổi. Chiến tranh nhân dân bao giờ cũng chỉ là phương tiện phá rối hay tạo điều kiện cho một biến cố xảy rạ Coi chiến tranh đó như là một yếu tố quyết định thắng lợi là sai lầm.

 

Sự tương quan giữa các tôn giáo khác và CSVN

 

Sự tàn sát và tiêu diệt các đảng phái quốc gia và tôn giáo đối kháng để giữ địa vị độc tôn truyền bá chủ nghĩa CS là mục đích chính của CS qua các cuộc chiến tại Việt Nam. Do đó, bắt đầu từ năm 1946, nhất là năm 1949 khi HCM bắt liên lạc được với quân của Mao Trạch Đông, nhiều người yêu nước đã bỏ hàng ngũ Việt Minh. Để mở rộng tầm ảnh hưởng qua mỗi thời kỳ đó, CSVN đã nương theo các chiêu bài như chống Pháp cứu nước, rồi kế đó chống Mỹ cứu nước nhằm gôm tất cả dưới một mái nhà CS. Do biết mưu đồ này, các tôn giáo và đảng phái dần dần đã quy tụ về phương Nam và vào năm 1954 họ đã thành lập một quốc gia VN mới không CS tức là VNCH, dưới sự trợ giúp của Mỹ .

 

Lịch sử đã cho thấy có nhiều tôn giáo chống CS rất mạnh mẽ. Khi Việt Minh cướp chính quyền vào năm 1945, có một số chức sắc và tín đồ của Phật Giáo Hòa Hảo (PGHH), Cao Đài và Công giáo đã tham gia Mặt Trận Việt Minh (VM) với tư cách cá nhân hơn là tập thể vì lầm tưởng đó là một lực lượng chống ngoại xâm thực sự theo đúng ý nghĩa vì một quốc gia VN tự do và hạnh phúc. Nhưng khi họ nhận ra được bộ mặt thật của Đảng Cộng sản Đông Dương thì đa số đã từ bỏ ngay VM.

 

Tại sao các tôn giáo Cao Đài, PGHH và Công giáo không tham gia Việt Minh?

 

Trước hết VM chỉ là mặt nổi của Đảng CS Đông Dương. Các nhà lãnh đạo của các tôn giáo đều nhận thức rằng chủ nghĩa CS là một chủ nghĩa vô thần, không dung hợp với các tôn giáo. Nếu cần phải có sự liên kết với các tôn giáo chống xâm lăng, CS chỉ liên kết trong giai đoạn mà thôi. Chính Mác đã từng nhận định:

 

“Tôn giáo là hơi thở của tạo vật quằn quại, là trái tim của thế giới không trái tim, là tinh thần của thời đại không tinh thần. Nó là thuốc phiện của dân chúng”.

 

Mác còn tuyên bố:

 

“Xóa bỏ tôn giáo, một thứ hạnh phúc ảo tưởng của nhân dân, là đòi hỏi hạnh phúc thật sự của nhân dân”.

 

Nghĩa là Mác cho rằng tôn giáo chỉ là một hạnh phúc ảo tưởng của nhân dân. Vậy phải hủy bỏ tôn giáo đi, nhân dân mới có hạnh phúc thực sự.

 

Ngoài chủ trương đó, với sự tráo trở khôn lường và phản trắc, Đảng CS Đông Dương đã làm cho các tôn giáo trên dứt khoát với VC.

 

Sau khi HCM cướp chính quyền vào tháng 8/1945, tình hình trong nước rối loạn, bên trong các đảng phái quốc gia chống đối mạnh mẽ vì cho rằng CS đã cướp công của họ, bên ngoài Pháp đang mở cuộc tấn công để chiếm lại Đông Dương. Trong tình thế này, HCM đã giả vờ thỏa hiệp với các đảng phái quốc gia và các tôn giáo để rảnh tay thương lượng với Pháp. Ngày 1/1/1946, HCM thành lập Chính Phủ Liên Hiệp Quốc Dân lâm thời với HCM làm chủ tịch, Nguyễn Hải Thần làm phó và một số bộ đã được dành cho các đảng phái quốc gia, nhưng CS vẫn kiểm soát được chính phủ mà không nhượng bộ bao nhiêu cho họ.

 

Ngày 6/3/1946, HCM ký Thỏa ước Sơ bộ với Pháp để làm kế hoãn binh. Thỏa hiệp xong với Pháp, HCM quay lại thanh toán các đảng phái quốc gia và các tôn giáo với sự trợ giúp của Pháp. Có 2 vụ tàn sát quy mô nhất:

 

- Đó là vào đêm 27/6/1946. HCM ra lịnh cho bộ đội và công an tấn công các cơ sở tôn giáo và đảng phái được xếp vào loại phản động trên toàn quốc, giết hoặc thủ tiêu các lãnh tụ cán bộ của các tổ chức này. Con số bị giết tại chỗ hoặc thủ tiêu lên khoảng hàng ngàn người. Vũ Hồng Khanh chạy trốn qua Trung Hoạ

 

- Vụ tàn sát đêm 19/12/1946 còn khốc liệt hơn. Ngày 18/12/1946, Bộ Tư lịnh Pháp thấy có nhiều chuyện bất thường trong việc điều quân của VM tại Hà Nội. Nhiều chướng ngại vật được dựng lên trong thành phố, các đơn vị Tự Vệ được tập trung và bố trí nhiều nơi, tình hình trở nên nghiêm trọng. Bộ tư lịnh Pháp liền ra mật lịnh cho các kiều dân Pháp tập trung vào các khu vực gần trại lính Pháp để dễ bảo vệ, đồng thời gởi thư cho Hoàng Hữu Nam phản đối thái độ khiêu khích của các toán Tự vệ. Vào khoảng 20 giờ ngày 19/12/1946, HCM ra lịnh nổ súng trên toàn thành phố Hà Nội, vừa tấn công đồn Pháp vừa lùng bắt các lãnh tụ và cán bộ các đảng phái và tôn giáo. Số người bị giết kỳ này còn cao hơn lần trước.

 

Sau vụ này, đa số các sĩ phu và các tín đồ tôn giáo đã rời bỏ hàng ngũ VM và Mặt Trận Liên Hiệp Quốc Dân Việt Nam, nhưng các tăng sĩ PG vẫn còn tiếp tục ở lại trong tổ chức Hội PG Cứu Quốc.

 

Diệt xong hầu hết các thành phần được coi là phản động trong các tôn giáo và đảng phái, HCM quay lại ve vãn tín đồ các tôn giáo để thu hút họ tham gia Mặt Trận Việt Minh. Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Mở Rộng của Đảng CSĐD họp từ 15-17/1/1948 có ghi rõ về chính sách tôn giáo vận của Đảng như sau:

 

“Phải đi sâu vào các tầng lớp quần chúng Công giáo, Cao Đài, Hòa Hảo, gây cơ sở tổ chức, đặt những hình thức tổ chức thấp như “hội cầu nguyện cho các chiến sĩ”, “hội cầu nguyện cho nước độc lập”, v.v... Cải thiện đời sống cho đồng bào có đạo, kéo họ khỏi ảnh hưởng chính trị của bọn đội lốt tôn giáo làm bậy.

 

“Về tuyên truyền nên dựa vào những điều dạy trong thánh kinh mà cổ động nhiệm vụ cứu nước, phải phát hành một cuốn sách gồm những tài liệu, tranh ảnh, nêu sự tàn phá của giặc Pháp đối với đồng bào có đạo. Vạch cho giáo dân thấy rõ kháng chiến thì sống, khuất phục thì chết, tham gia tổ chức là có quyền lợi thực tế. Đặc biệt chú ý không đụng chạm đến tôn giáo, tín ngưỡng của giáo dân.

 

“Trong số cha cố, tu sĩ cũng có nhiều tầng lớp, nhiều xu hướng khác nhaụ Chú ý lớp tông đồ hay kẻ giảng (cathéchiste) đời sống thường khổ sở, có thể gần gũi và đào tạo thành cán bộ tốt. Đối với những cha cố có tinh thần yêu nước hay trung lập, nên đưa vào Ban Chấp Hành Liên Việt, “Hội ủng hộ kháng chiến”. Đối với những phần tử phản động, chính sách đoàn kết một chiều là sai, phải thẳng tay trừng trị những hành động khuấy rối và chia rẽ giáo dân, chia rẽ dân tộc”. (“Lịch sử Đảng CSVN”, nxb Sách Giáo Khoa Mác-Lênin, 1978, tr. 206-207).

 

Nhưng rồi sau khi giành lại được chính quyền, Đảng CSVN lại trở mặt ngay, quay lại đàn áp thẳng tay các tôn giáo. Hà Nội có lần gởi khoảng 200 công an qua Tiệp Khắc học về cách thức khống chế các tôn giáo và cho ấn hành cuốn “Chũ Nghĩa Vô Thần Khoa Học” do một số giáo sư biên soạn để làm kim chỉ nam cho các cán bộ và công an cách thức khống chế các tôn giáo. Do các thủ đoạn tráo trở này mà các đảng phái quốc gia và tôn giáo kể trên đã không đứng chung hàng ngũ với CS.

 

Tương quan giữa Phật Giáo Hòa Hảo và Cộng sản Việt Nam:

 

Phật giáo Hòa Hảo (PGHH) là đạo Phật được Đức Thầy Huỳnh Phú Sổ cải biến cho phù hợp với tín đồ và môi trường của miền Nam VN. Vì đạo được khai sáng tại xã Hòa Hảo, quận Tân Châu, tỉnh Châu Đốc, nên ông gọi là PGHH. Về giáo lý, PGHH lấy pháp môn Tịnh Độ làm căn bản. Đây là 1 trong 84,000 pháp môn của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni thuyết giảng để cho các tín đồ tu tại gia biết con đường giải thoát.

 

Khi tình hình thế giới biến động, ngày 10/3/1945, ông Hồ Văn Ngà thành lập Đảng Việt Nam Quốc Gia, quy làm một 2 đảng Nhân Dân Cách Mạng và Việt Nam Quốc Gia lại. Ngày 14/8/1945, theo lời kêu gọi của ông Ngà, Đức Huỳnh Phú Sổ đã cùng các ông Nguyễn Văn Sâm, Trần Văn Ân, Trần Văn Thạch, v.v...đứng ra thành lập Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhất. Ngày 22/8/1945, lực lượng Việt Minh (VM) cướp chính quyền ở Hà Nội thì tại miền Nam, lực lượng của VM chưa có tên gì nên Nhật đã giao chính quyền Nam Kỳ lại cho ông Trần Văn Ân, Chủ tịch Hội Đồng Nam Kỳ.

 

Ngày 24/8/1945, Tổng Bộ VM cử Cao Hồng Lĩnh và Hoàng Quốc Việt từ Hà Nội vào Nam tăng cường cho Mặt Trận VM tại Nam Bộ và lập Lâm Ủy Hành Chánh Nam Bộ do Trần Văn Giàu làm Chủ tịch. Ngày 7/9/1945, nhóm Đệ Tứ (Trostkyite; nhóm này chủ trương chống Pháp và nhóm CS Đệ Tam của HCM) và các đảng phái Quốc gia đứng lên chống lại Lâm Ủy Hành Chánh, Trần Văn Giàu phải mở rộng cơ quan này, cho Phạm Văn Bạch làm Chủ tịch. Một cuộc biểu tình của PGHH được tổ chức tại Cần Thơ đả đảo Lâm Ủy Hành Chánh của VM và ủng hộ Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhất. Cuộc đối kháng giữa các đảng phái quốc gia và CS bắt đầu.

 

Ngày 13/9/1945, công an của VM do Lý Huệ Vinh cầm đầu đi lục soát xóm Thơm lùng bắt các ông Vũ Tam Anh, Hồ Văn Ngà, Trần Quang Vinh, Lương Trọng Tường và Bùi Quang Chiêu. Trước đó, vào ngày 9/9/1945, Trần Văn Giàu đã cho công an VM vây trụ sở của Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội để bắt chủ tịch của hội này là Đức Huỳnh Phú Sổ, nhưng không bắt được ông.

 

Ngày 16/9/1945, quân Pháp trở lại chiếm Saigon, tuyên bố không chấp nhận Lâm Ủy Hành Chánh của Trần Văn Giàu, đuổi Lâm Ủy Hành Chánh ra khỏi Dinh Gia Long. Trần Văn Giàu phải nhờ các ông Trần Văn Thạch, Huỳnh Văn Phương và bà Hồ Vĩnh Ký (tức Nguyễn Thị Sương) đứng ra lập Ủy Ban Ngoại Giao để thương lượng với quân dội Đồng Minh, nhưng không kết quả. Ngày 24/9/1945, các đảng phái quốc gia, trong đó có giáo phái PGHH, đứng lên sát cánh với VM hô hào chống Pháp. Trong khi Lâm Ủy Hành Chánh rút về chợ Đệm thì các đảng phái quốc gia lập Ủy Ban Phong Tỏa Saigon gồm có Nguyễn Văn Sâm, Trần Văn Ân, Hồ Văn Ngà và Kha Vạn Cân. Ngày 27/9/1945, Dương Văn Giáo thành lập Chính Phủ Lâm Thời Việt Nam Dân Quốc để tổ chức kháng chiến. Chính phủ này lại bị VM chống đối mạnh mẽ.

 

Trước sự chống cự của các đảng phái quốc gia và VM, Pháp đã thương lượng với các đảng phái quốc gia và đề nghị hưu chiến để tìm một giải pháp tốt đẹp. Cuộc hưu chiến bắt đầu từ 1/10/1945. Lợi dụng tình trạng đang hưu chiến để thương lượng với Pháp, Trần Văn Giàu cho công an và bộ đội VM bao vây trụ sở và tư gia của các lãnh tụ đảng phái quốc gia, bắt các ông Hồ Văn Ngà, Dương Văn Giáo, Huỳnh Văn Phương, Trần Quang Vinh, Bùi Quang Chiêu. Một số bị hạ sát ngaỵ Các đảng viên của Đệ Tứ như Phan Văn Hùm, Trần Văn Thạch, Phạm Văn Chánh, Nguyễn Văn Sổ, Phạm Văn Hóa, Trần Văn Sĩ, Nguyễn Văn Soái, v.v... đều bị VM bắt và đem ra chôn sống ở Lòng Song thuộc tỉnh Bình Thuận. Cuộc chiến giữa các đảng phái quốc gia và VM đã thực sự bắt đầu. Riêng PGHH đã lập các khu kháng chiến tại miền Tây để chống cả Pháp lẫn VM.

 

VM lợi dụng lòng yêu nước của Đức Huỳnh Phú Sổ và của đồng bào, kêu gọi liên minh để kháng chiến. VM chiêu dụ một số người có uy tín của PGHH tham gia VM như Sư thúc Mười Trí (tức Huỳnh Văn Trí), anh em kết nghĩa với Đức Huỳnh Phú Sổ. Ngày 16/4/1947, VM giả vờ mở đại hội cao cấp của Ủy Ban Hành Kháng Nam Bộ tại Đốc Vàng, mời Đức Huỳnh Phú Sổ tới phó hội. Đức Huỳnh Phú Sổ đã cùng với 4 cận vệ đi thuyền tới điểm hẹn, thì đột nhiên nghe súng nổ hàng loạt. Ông bị ám hại; 3 cận vệ của ông bị đâm chết; chỉ người lái thuyền nhảy được xuống nước bơi qua bên kia sông nên thoát chết.

 

Sau khi Đức Huỳnh Phú Sổ bị ám sát thì Mười Trí xuất hiện tại Thánh Địa như muốn thay thế Đức Huỳnh Phú Sổ làm Giáo chủ. Người ta loan tin “Đức Thầy vân du một thời gian, sẽ trở lại”, trong thời gian chờ đợi, có vẻ Mười Trí sẽ là “Quyền Giáo chủ lãnh đạo PGHH”. Nhưng âm mưu này của VM không thành vì trong Giáo hội này còn có nhiều người như Lê Quang Vinh, tức Ba Cụt. Mười Trí lại bị mọi người nhìn bằng con mắt xoi mói nên không dám ở lại, phải đi vào mật khu của VM. Sau hiệp định Geneva năm 1954, Mười Trí đã tập kết ra Bắc, trở lại miền Nam sau 30/4/75 và đã qua đời tại Saigon vào năm 1989.

 

Ám hại xong Đức Huỳnh Phú Sổ, VM cho bộ đội và công an đi lùng bắt giết các lãnh tụ và cán bộ trung kiên của PGHH. Có khoảng 12,000 tín đồ PGHH đã bị thanh toán trong giai đoạn này. Riêng tại thôn Phú Thuận, quận Tân Châu, tỉnh Châu Đốc, người ta đã khám phá thấy 3 hầm chôn tập thể trên 300 người. Nhưng lực lượng PGHH đã được tổ chức lại để chống CS.

 

Sau ngày 30/4/75, CS triệt hạ toàn bộ cơ sở của PGHH, từ trung ương đến địa phương. Tất cả tài liệu kinh giảng của Giáo hội bị tịch thu, bắt dẹp bỏ hình Đức Huỳnh Phú Sổ tại nơi công cộng và tư giạ Một số lớn chức sắc và tín đồ của PGHH đã bị giết, bị tuyên án tử hình, án tù hay quản thúc tại giạ Vài vụ thanh toán điển hình:

 

- Những chức sắc và tín đồ bị án tử hình: Nguyễn Văn Phụng, Nguyễn Đê, Huỳnh Văn Lầu (cựu Dân biểu Quốc hội), Nguyễn Văn Bảo, Nguyễn Văn Khiết, Nguyễn Văn Oanh, Lê Chơn Tình, Nguyễn Văn Coi, Nguyễn Văn Bá, Nguyễn Văn Út, Tô Bá Hộ (có thể bị tử hình hay tù chung thân). Riêng Nguyễn Thành Long, Hội trưởng Hội PGHH quận Cái Răng, Cần Thơ đã bị bẻ cổ chết.

 

- Tù chung thân: Nguyễn Văn Đấu, Nguyễn Văn Hùng, Nguyễn Văn Trên, Trần Văn Dũng.

 

- Bị đưa đi cải tạo và chết trong tù: Phan Bá Cầm (Tổng bí thư Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng), Thiếu tướng Lâm Thành Nguyên (tự Hai Ngoán), Trịnh Quốc Khánh (tự Chín Lễ), v.v... Riêng cụ Trần Hữu Duyên, sau một thời gian cải tạo đã được tha về, năm 1992 bị bắt lại và bị phạt 10 năm khổ sai khi ông vừa được 70 tuổi.

 

Tương quan giữa Đạo Cao Đài và Cộng sản Việt Nam:

 

Đạo Cao Đài được chính thức thành lập vào năm 1926. Người sáng lập là ông Phủ Ngô Văn Chiêu, tòng sự tại Phú Quốc. Ông là người rất tin giáng khẩu của các thần linh và thường dùng bàn xoay để tiếp xúc với thế giới vô hình. Một hôm, ông tiếp xúc được với một vị tự xưng là Cao Đài và vị này cho ông được tôn thờ dưới hình một con mắt. Được thuyên chuyển về Saigon, ông cùng với một số bạn bè thường cầu cơ và được Đức Cao Đài giáng đồng dạy cho biết những triết lý tu và sống đạo.

 

Ngày 7/10/1926, ông Ngô Văn Chiêu đã cùng 28 người ra tuyên ngôn chính thức lập đạo Cao Đài và xin Thống đốc Nam Kỳ cho phép hoạt dộng chính thức. Đơn được chấp nhận. Ông Lê Văn Trung được bầu làm giáo chủ đầu tiên của đạo này.

 

Sau khi được thành lập, đạo Cao Đài đã bị Đảng CSĐD lên án nặng nề và chụp mũ tôn giáo này là công cụ của thực dân Pháp.

 

Trong Nghị quyết của Đại biểu Đại hội lần thứ 1 của Đảng CSĐD họp từ 27-31/3/1935, CS nhận định như sau:

 

“Cuộc vận động phổ biến và mở rộng tôn giáo như: Đại biểu Hội nghị Chấn hưng Phật giáo ở Bắc Kỳ, lập trường dạy Phật học ở Cao Miên, cải lương đạo Phật, khuếch trương đạo Cao Đài ở Nam Kỳ, cuộc tuyên truyền của một bộ phận bọn lãnh tụ Cao Đài giả bộ cổ động phản đế và cho rằng đạo Cao Đài là Cộng sản chủ nghĩa hòa bình (?), là những mưu mô của đế quốc lấy mê tín che lấp tư tưởng đấu tranh giai cấp để kéo quần chúng ra khỏi cách mạng tranh đấu “ (“Lịch sử Đảng CSVN”, nxb Sách Giáo khoa Mác-Lênin, 1978, tr. 124).

 

Một Nghị quyết của Ban Trung ương đảng khác lại viết về đạo Cao Đài như sau:

 

“Quần chúng có ít nhiều tinh thần phản đế (quốc) theo đạo Cao Đài và Phật giáo khá cao, nhất là sau những năm khủng bố 1930-1931, đạo Cao Đài ở Nam Kỳ kéo được một số đông tín đồ, nhưng nhờ thực tế thức tỉnh và nhờ phong trào dội lướt lên của một số quần chúng theo các đạo ấy đã dần dần nhận rõ con đường đoàn kết tranh đấu để đòi quyền lợi, đã có một số ra khỏi đạo Cao Đài. Đế quốc chủ nghĩa Pháp rất xảo quyệt, đã tìm cách lợi dụng những trào lưu tôn giáo để mê hoặc quần chúng. Những Hội Chấn hưng PG ở Nam-Bắc-Trung do bọn hưu quan và địa chủ cầm đầu có kế hoạch của cơ quan mật thám chính trị bày vẽ. Còn bọn lãnh tụ Cao Đài lúc trước phần nhiều bị bọn tay sai Nhật mua chuộc và lừa gạt quần chúng tín đồ theo ảnh hưởng thân Nhật. Từ khi đế quốc Pháp dự vào chiến tranh, vì tình hình căng thẳng và vì đế quốc Pháp tìm cách mua chuộc, phần nhiều lãnh tụ Cao Đài lúc này đã trở nên tay sai đế quốc Pháp, hô hào tín đồ ra đầu quân giúp “mẫu quốc”, che đậy sự tráo trở đầu hàng đế quốc Pháp của chúng bằng câu:”Đi lính để quay mũi súng đánh Tây”. Tóm lại, bọn lãnh tụ Cao Đài là bọn có bản tính phản động, đòn xóc hai đầu, tùy theo cơ hội hoặc làm tay sai cho đế quốc này, hoặc bán mình cho đế quốc khác, còn quần chúng tín đồ Cao Đài thì có ít nhiều tinh thần phản đế, nhưng còn nhiều mê tín thần bí nên bị bọn lãnh tụ xỏ lá lừa gạt” (“Lịch sử Đảng CSVN”, nxb Sách Giáo Khoa Mác-Lênin, 1978, tr. 124).

 

Mặc dù Đảng CSĐD nhận định như trên nhưng thực tế không phải thế. Đạo Cao Đài về sau trở thành một tổ chức chống Pháp và chống CS mạnh mẽ nhất của miền Nam VN. Họ có cả một tổ chức quân đội rất vững mạnh. Trong một đại hội Cựu Chiến sĩ Cao Đài được tổ chức tại Anaheim, Caifornia từ 1-3/1/1993, cụ Đặng Quang Dương đã trình bày về Quân đội Cao Đài như sau:

 

“Tại sao Cao Đài là một tôn giáo mà lại có quân đội? Nhìn vào lịch sử đen tối của đất nước thời bấy giờ, Nam Kỳ là thuộc địa Pháp, con ngươi mất hết quyền công dân, ngay cả bản thân cũng phải đóng thuế, thì làm sao tín đồ Cao Đài ngồi yên được, cho nên có sinh hoạt chính trị và tổ chức quân sự. Để bảo vệ tính mạn tín đồ Cao Đài và để bảo vệ quốc gia dân tộc, quân đội Cao Đài tổ chức các Trung đội lưu động hành quân gom dân về các châu vi đạo, các Trung đội lưu thủ bảo vệ các châu vi đạo để đồng đạo được tự do tín ngưỡng. Đồng thời quân đội Cao Đài cũng lập chiến khu Núi Bà Đen, chiến khu Bù Lu để chống lại bọn thực dân.

 

“Năm 1954, chiến tranh Đông Dương kết thúc, một đại hội Cán Bộ Việt Nam Phục Quốc Hội, một đoàn thể chính trị của người Cao Đài, được triệu tập tại Trường Thiếu Sinh Quân Cao Đài, sau 3 ngày hội thảo, đại hội khẳng định:”Bắc chống Nga Hoa, Tây hòa Âu Mỹ, Nam liên kết bằng hữu Á Châu”, một lập trường rất đứng đắn của tín đồ Cao Đài thời bấy giờ” (Phi Loan, “Phóng sự Đại hội cựu Chiến sĩ Cao Đài, Tập san Đại Đạo Phổ Thông, số 1, 4/1993).

 

Đảng CSĐD đã không thuyết phục được các lãnh tụ Cao Đài gia nhập VM vì giữa Cao Đài và chủ nghĩa CS có một sự khác biệt không dung hợp được: một đàng vô thần và một đàng hữu thần. Bộ mặt tráo trở của các lãnh tụ Đảng CSĐD đã bị các lãnh tụ và tín đồ đạo Cao Đài nhận diện nên không những không tham gia vào các hội cứu quốc của VM mà còn cương quyết chống lại. Vì vậy, CS đã tìm mọi cách tiêu diệt Cao Đài. Nói một cách khác, đối với CS, thuận là sống, nghịch là chết.

 

Trong 2 năm 1945 và 1946, có trên 10,000 chức sắc và tín đồ đạo Cao Đài bị tiêu diệt, điển hình nhất là các mồ chôn tập thể 4,000 giáo hữu của đạo này tại Quảng Ngãi và mồ chôn tập thể tại Trà Cao, Tây Ninh.

 

Sau khi chiếm được miền Nam VN, CS cho ngay một Trung đoàn chiếm đóng Tòa Thánh Tây Ninh và phong tỏa các vùng phụ cận, lục soát toàn bộ khu vực này. Sau đó, CS đã bắt đi các chức sắc quan trọng của đạo Cao Đài như Phối Sư Trần Quang Vinh, Chánh Phối Sư Thượng Nhã Thanh, cựu Thiếu tướng Trần Tấn Mạnh và 25 vị chức sắc khác đưa đi cải tạo. Phối Sư Trần Quang Vinh đã chết trong tù. CS đã giấu xác của ông không cho thân nhân và tín đồ nhận về.

 

Tiếp đó, CS cho bỏ vũ khí vào đằng sau Điện Giáo Tông rồi mở cuộc lục xét bắt Bảo Đạo Hồ Tấn Khoa và những người cư ngụ trong nội thành Tòa Thánh Tây Ninh, truy tố họ về tội tàng trữ vũ khí bất hợp pháp và tổ chức chống chính quyền, rồi đưa ra xét xử trước Tòa Án Nhân Dân được thiết lập tại sân vận động Long Hoạ Hàng ngàn tín đồ đã vây sân vận động và khóc, CS không thể xét xử được vì thanh thế của ông đối với dân chúng quá caọ Cuối cùng, CS đã đưa ông về quản thúc tại gia nhưng buộc Hội Đồng Chưởng Quản phải giáng xuống hàng Đạo hữu. Hiền Tài Hồ Thái Bạch, con của Bảo Đạo Hồ Tấn Khoa, bị bắt trong vụ Mặt Trận Phục Quốc tại Saigon năm 1984 và đã bị xử bắn với Trần Văn Bá và Lê Văn Quân vào ngày 8/1/1985.

 

Mặt Trận Tổ Quốc của CS huyện Hòa Thành đã đưa Trương Ngọc Anh về tuyên bố giải tán Giáo hội Cao Đài và thành lập một Hội Đồng Chưởng Quản mới đặt trực thuộc quyền chỉ đạo của Mặt Trận Tổ Quốc Huyện với dụng ý giáng xuống cấp huyện. Tất cả các cơ sở của Giáo hội này được đặt dưới quyền quản trị của Ban Quản Lý Nội Ô Tòa Thánh.

 

Các chức sắc và giáo hữu của đạo Cao Đài chống lại việc giải tán đã bị bắt giam và truy tố về tội chống đối. Sau đây là các vụ điển hình:

 

- Tại Đà Nẵng và Quảng Nam: Năm 1975: phạt Nguyễn Hoàng Diệu 10 năm tù. Tháng 11/1976: kết án tử hình Phạm Ngọc Trảng, Nguyễn Thành Điểm và Đặng Ngọc Liêm; phạt từ khổ sai chung thân đến 7 năm tù: Nguyễn Minh Quan, Cao Tường Xuân, Lý Thành Trọng, Châu Thị Mỹ Kim, Trần Văn Bảo, Lê Ngọc Minh, Phạm Thàn Phước, Nguyễn Văn Đông, Nguyễn Văn Đời, Nguyễn Thành Minh, Đỗ Trung Trực, Trần Văn Phi, Nguyễn Tấn Phụng, Phương Văn Được, Ngô Văn Trạng và Tạ Tài Khoán. Năm 1978: Nguyễn Phú và Mai Văn Căn bị 3 năm tù. Năm 1979: Trần Ngọc Thành và Nguyễn Văn Bảy bị hành quyết.

 

- Tại Saigon: Trong phiên xử ngày 7-8/12/1979 của Tòa án Nhân dân Saigon, những nhân sĩ và đạo hữu Cao Đài sau đây bị tuyên án về tội tham gia mặt Trận Giải Phóng Việt Nam: Tử hình: Ngyễn Văn Mạnh và Lê văn Nho; chung thân khổ sai: Trần Minh Quang, Đinh Tiến Mậu, Nguyễn Thái Dùng, Đoàn Văn Bạch. Một số bị án từ 10-20 năm.

 

- Tại Tây Ninh: Trong phiên xử ngày 10-11/12/1979 các đạo hữu sau đây bị tuyên án vì tham gia Mặt Trận Nhân Dân Phục Hưng Quốc Gia Việt Nam: tử hình: Nguyễn Thanh Liêm, Huỳnh Thanh Khiết, Hồ Hữu Hìa và Lê Tài Thượng; chung thân khổ sai: Nguyễn Anh Dũng (tức Phan Đăng Chức), Trương Phước Đức, Nguyễn Ngọc Đệ, Võ Văn Thắng. Một số đạo hữu khác bị án từ 3-20 năm tù.

 

Trên 35 cơ sở tôn giáo của đạo Cao Đài tại miền Nam đã bị tịch thụ Năm 1989, CS tuyên bố tịch thu luôn Thánh Thất Cao Đài Hà Nội ở số 29 Lý Thường Kiệt, Hà Nội.

 

Như vậy, với chỉ một vài hàng tường thuật như đã trình bày, chúng ta đã thấy rất rõ CS, người từng xưng hô với thế giới và những người trẻ tuổi tại VN rằng họ là những người chống Pháp, chống đế quốc, đã từng hy sinh ra tù vào khám vì giấc mộng “giải phóng dân tộc”, nhưng khi “giải phóng dân tộc” rồi thì CS còn tàn ác gắp trăm ngàn lần thực dân Pháp, vì chính họ đã uống máu, sát phạt, thủ tiêu, đày ải, cấm cố người dân Việt của họ chỉ vì tin vào “đấu tranh giai cấp” hão huyền.

 

Tương quan giữa Công giáo và CSVN:

 

a.   Khởi đầu bằng ve vãn, mua chuộc:

 

Khi tình hình CG miền Bắc đang gặp khó khăn thì vào ngày 1/10/1945, linh mục Lê Hữu Từ được Vatican cử đến nhận chức Giám mục giáo phận Phát Diệm. Nhân ngày tấn phong 29/10/1945 của ông, HCM đã gởi một phái đoàn chính phủ đến tham dự kèm theo một thư chúc mừng như sau:

 

“Thưa Ngài,

 

“Mừng Ngài vì cuộc tấn phong này đã chứng tỏ một cách vẻ vang đạo đức của Ngài.

 

“Mừng đồng bào CG, vì từ nay các bạn đã được một vị lãnh đạo rất xứng đáng.

 

“Đồng thời mừng cho nước ta vì tôi chắc rằng Ngài sẽ lãnh đạo đồng bào CG noi gương hy sinh của Đức Chúa mà hy sinh phấn đấu để giữ gìn quyền Tự do và Độc lập của nước nhà.

 

“Kính chúc Ngài được luôn an mạnh “ (“Giám mục Lê Hữu Từ và Phát Diệm, 1973, tr. 44).

 

Mặc dầu có những lời ve vãn và chúc tụng trên, Giám mục Lê Hữu Từ hiểu rằng cần phải chuẩn bị để ứng phó với tình hình mới. Ông cho lập Ủy Ban Quân Chính, Liên Đoàn Công Giáo VN và VN Công giáo Cứu quốc. Phạm Văn Đồng hay tin liền về Phát Diệm một tuần lễ để nghiên cứu, theo dõi và xoa dịu tình hình. Ông Huỳnh Thúc Kháng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ký nghị định số 52/BNV ngày 6/4/1946 cho phép thành lập Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam. Tổ chức này lan rộng mau lẹ trên toàn quốc.

 

Ngày 25/1/1946, nhân lễ bế mạc tuần tĩnh tâm của giáo phận Phát Diệm, HCM xuất hiện đứng trước đồng bào CG và hô to:”Đức Chúa muôn năm !”. Sau đó HCM tuyên bố mời Giám mục Lê Hữu Từ làm cố vấn cho chính phủ.

 

Ngày 24/12/1946, HCM gởi một thông điệp tới đồng bào nhân ngày lễ Giáng sinh bày tỏ sự mong ước nước nhà được tự do và độc lập như sau:

 

“Gần 20 thế kỷ trước, một vị thánh nhân đã ra đời. Cả đời người chỉ lo cứu độ dân, hy sinh cho tự do, bình đẳng.

 

“Trong lúc này, thực dân Pháp gây cuộc chiến tranh, chúng mong cướp nước ta lần nữa. Chúng làm trái với lòng bác ái của Đức Giêsu...” (“Những lời kêu gọi của Hồ Chủ Tịch, nxb Sự Thật, 1956, tập I, t. 111).

 

HCM còn đi xa hơn nữa trong trò ảo thuật ve vãn này. Cuối năm 1947, HCM ra lịnh tiêu thổ kháng chiến, nhưng đồng bào CG Phát Diệm và Bùi Chu không tuân hành. Ngày 20/12/1947, HCM về huyện Nho Quang, tỉnh Ninh Bình và mời Giám mục Lê Hữu Từ đến dùng cơm trưa với ông ta và các Bộ trưởng trong chính phủ. Trong dịp này, HCM đã xin chịu phép rửa tội. Giám mục Lê Hữu Từ kể lại:

 

“Cơm xong, họ mời tôi lại cái ghế phản (đi-văng) có đặt sẳn 2 cái gối để tôi cùng ông Hồ nói chuyện nằm nghỉ trưa. Nằm sát bên ông, ông Hồ nói chuyện rỉ rón thân mật hết sức. Bỗng nhiên ông nắm chặt tay tôi và bằng một giọng run run ông nói: “Xin cụ làm Béptêm (rửa tội) cho tôi để tôi cùng làm con Đức Chúa”. Nghe thế tôi phải hết sức cầm mình ở bình tĩnh cho khỏi phát cười và nói:”Thật là vô cùng quý giá và bất ngờ cho tôi, tôi rất lấy làm sung sướng, nhưng vì là việc rất can hệ, cần phải biết đủ các lẽ đạo và nhiều điều kiện phải dự trước, nên để sau sẽ tính” (“Giám mục Lê Hữu Từ và Phát Diệm, 1973, tr. 160-161).

 

b.   Thanh toán (1946-1954):

 

Bên ngoài ve vãn như thế, nhưng bên trong HCM đang chuẩn bị để thanh toán, vì HCM biết rằng CG và CS không bao giờ dung hợp được. Sau biến cố đêm 27/6/1946 đã nói ở trên, VM bắt đầu cho công an bắt giữ hoặc bắt cóc những thành phần CG hoạt động tích cực cho các tổ chức CG tại mỗi địa phương.

 

Trên toàn quốc, có 3 vùng đông giáo dân tập trung được VM chú ý là Nghệ An (137 giáo xứ), Nam Định (117 giáo xứ) và Ninh Bình (32 giáo xứ). Nghệ An thuộc giáo phận Vinh, nằm trong vùng kiểm soát của VM nên không thể võ trang tự vệ được. Các giáo xứ đó chỉ có thể đối kháng thụ động, không cho VM chi phối vào các hoạt động của giáo phận và giáo xứ. Giáo phận Bùi Chu ở Nam Định và giáo phận Phát Diệm ở Ninh Bình nằm trong vùng tranh chấp giữa 2 bên nên HCM tìm cách lôi kéo 2 giáo phận này theo VM. Cả 2 giáo phận này đã phải đối phó một cách khôn khéo để sống còn. Khi không thuyết phục được, HCM ra lịnh tấn công.

 

Từ tháng 10-12/1946, VM cho mở cuộc hành quân vào một số giáo xứ thuộc giáo phận Phát Diệm gọi là cuộc hành quân “vây bắt côn đồ”. Cuộc hành quân này đã bắt đi khoảng 5,000 người cả giáo sĩ lẫn giáo dân. Những người bị bắt bị đưa về giam ở huyện Nho Quan, đồn điền Ria và sau đó chuyển về trại giam Đầm Đùng ở Thanh Hoá. HCM đã cho phục kích mưu sát “Đức cha cố vấn” (GM Lê Hữu Từ) 3 lần, nhưng ông đã thoát nạn.

 

Trước tình trạng này, 2 giáo xứ trên không còn cách gì khác hơn là lập các tổ chức tự vệ được đặt dưới quyền điều khiển của một Tổng bộ chỉ huy tự vệ Bùi Chu - Phát Diệm.

 

Phát Diệm thành lập một khu an toàn để bảo vệ giáo dân và các cơ sở của giáo phận. Đa số dân tập trung ở huyện Kim Sơn đều phải trông nhờ vào sự bảo vệ và giúp đở của các tổ chức tự vệ Phát Diệm. Huyện này có 40 xã, 32 giáo xứ, gồm các tổng Hồi Thuần, Quy hậu, Hướng Đạo, Như Tân và Phát Diệm với dân số khoảng 150,000 người. Khu An Toàn Phát Diệm được thành lập nằm trong một vị thế địa dư rất thuận lợi cho việc phòng thủ: 3 mặt được bọc bởi 3 con rạch ngăn cách các giáo xứ Phát Ngoại, Phú Vinh Trung và Lưu Phương. Toà Giám mục và Nhà Chung nằm ở giữa. Tính đến tháng 2/1947 đã có khoảng 60,000 người tản cư về vùng Phát Diệm. Riêng thị xã Phát Diệm đã phải chứa khoảng 30,000 người. Tại nơi đây các giáo dân đã đùm bọc lấy nhaụ

 

Tổ chức Công Giáo Cứu Quốc trở thành một lực lượng chống cả VM lẫn thực dân Pháp. Họ đã cho người vượt biên để tìm mua vũ khí. 2 giáo phận Phát Diệm và Bùi Chu cũng đã liên lạc được với Hoà Thượng Thích Tuệ Chiếu ở Thanh Hóa và Thượng Tọa Thích Tâm Châu ở Ninh Bình để thành lập Mặt Trận Liên Tôn chống Cộng.

 

Pháp đã thuyết phục Giám mục Lê Hữu Từ để cho Pháp đem quân đến bảo vệ khu Phát Diệm, nhưng ông từ chối. Ngày 22/11/1947, Pháp cho máy bay đến bắn phá khu Phát Diệm, bắn đạn vào Nhà Chung để uy hiếp tinh thần đồng bào CG. Cùng một lúc, VM cho bộ đội vây các xã Văn hải, Phúc Nhạc và Mưỡu Giáp, bắt di 695 người, trong đó có 13 người bị hành quyết ở núi Cánh Diều. Bị tấn công từ 2 phía, khu tự vệ Phát Diệm vẫn đứng vững.

 

Ngày 29/2/1948, Chủ tịch Mặt Trận Việt Minh Tỉnh Bộ Ninh Bình cho triệu tập buổi họp liên tôn để trấn an dư luận về các vụ bắt bớ vừa quạ Ôg nói rằng VM không chủ trương diệt tôn giáo và “có một vài hiểu lầm tại nơi nọ nơi kia là do hạ cấp làm”.

 

Tình trạng căng thẳng kéo dài đến ngày 16/10/1949 thì Pháp bất thần đem quân chiếm Phát Diệm.

 

Sau này Linh mục Hoàng Quỳnh có viết trên tạp chí Đời Sống ngày 22/12/1953 cho biết rằng trong thời gian chiến đấu chống CS có khoảng 5,000 thanh niên CG bị VM bắt giam ở các trại Đầm Đùng, Yên Lai và Kim Tân.

 

Bị Pháp phỏng tay trên ở Phát Diệm, VM gặp khó khăn khi mở các cuộc tấn công vào các giáo xứ. VM quay qua tấn công các vùng khác, đặc biệt là trận Phú Ninh ở Bùi Chu vào tháng 11/1949. Bộ đội và công an VM đã bắt hết các thanh niên trong giáo xứ, chiếm nhà thờ và nhà cha xứ. Ngày 19/11/1949, Pháp mở cuộc hành quân đi ngang qua vùng này, dân làng Phú Ninh mới được giải thoát. Từ việc đó ta thấy ngay là chính VM, với bản chất là CS tàn bạo, đội lốt “cách mạng”, chứ không phải là “yêu dân tộc, đồng bào ruột thịt” đúng nghĩa đã làm cho dân chúng cảm thấy là họ sống an toàn hơn dưới “bàn tay của thực dân”. Trong thời gian chống cả VM và Pháp, khu Phát Diệm cũng đã che chở nhiều nhân vật quan trọng giúp họ thoát khỏi sự sát hại của VM như Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Nhu và Trần Văn Chương.

 

c.   Ngăn cản và đàn áp cuộc di cư:

 

Theo điều 14, đoạn b của Hiệp định Geneva ngày 20/7/1954 thì:

 

“Trong thời gian kể từ khi hiệp định này bắt đầu có hiệu lực đến ngày hoàn thành việc chuyển quân, nếu có những thường dân ở một khu thuộc quyền kiểm soát của bên này mà muốn sang ở vùng giao cho bên kia, thì nhà chức trách của khu trên phải cho phép và giúp đỡ sự di chuyển ấy”.

 

Trong Lời Tuyên Bố Cuối Cùng ngày 21/7/1954, ở đoạn 8 có nói:

 

“Phải triệt để thi hành những điều khoản trong hiệp định đình chỉ chiến sự nhằm mục đích bảo vệ tính mạng và tài sản của mọi người và nhất là phải để cho tất cả mọi người ở VN tự do lựa chọn vùng mình muốn sống”.

 

Lúc đầu thì CS cho di cư khá dễ dàng. Sự ra đi của người CG Bắc Việt phát xuất từ nguyên nhân sâu xa là họ ý thức rằng không có tự do tôn giáo dưới chế độ CS, do đó họ quyết tâm ra đị Về sau, số người bỏ làng vào Nam ngày càng đông, CS thấy rằng nếu việc này tiếp tục diễn ra có thể làm suy yếu tiềm năng và kinh tế của miền Bắc nên đã dùng nhiều biện pháp dã man để ngăn chặn. Nạn nhân chính dĩ nhiên là đa số người CG Bắc Việt. Sau đây là vài trường hợp điển hình:

 

- Vụ Ba Làng: khoảng 8,000 giáo dân biểu tình truớc nhà thờ Ba Làng đòi được quyền di cư, đã bị bộ đội và công an CS xả súng bắn thẳng vào làm vô số người chết.

 

- Vụ Trà Lý: Khoảng 2,000 giáo dân ra một cồn cát ở bờ biển Trà Lý đợi tàu đén đón đị Khi nước thủy triều dâng lên, mọi người bắt đầu xôn xao thì bộ đội ở trong bờ xả súng bắn ra khiến nhiều người bị chết, xác trôi dạt trên sóng. Tiếng kêu cứu vang một vùng. Tàu Le Capricieux và một vài tàu khác trông thấy đã đến cứu dược 1,445 người. Khoảng 600 người bị chìm dưới bể.

 

- Vụ Cửa Lò: Cửa Lò là vùng duyên hải nằm cách Hải Phòng khoảng 300 km, nhưng giáo dân không đi được vì bộ đội và công an canh gác rất kỹ. Nhiều đám cháy được dựng nhiều nơi để đánh lừa bộ đội lo chữa cháy, nhơ đó 1,156 đã đi thoát.

 

-Những vụ đàn áp từng toán, từng gia đình hay từng cá nhân, có khi nghiêm trọng nhưng không thể kể hết. Sau 30/4/1975, người ta được biết có nhiều nguời Bắc di cư năm 54 đứng ra tổ chức việc ra đi năm đó đã bị công an xử phạt từ 12-20 năm khổ saị

 

Kết quả là đã có khoảng 860,206 người di cư vào Nam và được chia ra như sau: Công giáo với 677,389 người, trong đó có 1,041 người theo đạo Tin Lành. Phật giáo với 182,817 người.

 

Cùng với việc ngăn chặn sự ra đi này Phạm Văn Đồng tới gặp Giám mục Trịnh Như Khuê yêu cầu ông viết một bức thơ kêu gọi giáo dân ngưng việc vào Nam, nhưng ông đã từ chối.

 

 

Giáo hội Công giáo miền Bắc từ 1954-1975

 

Sau chuyến di cư 1954, số giáo dân còn lại sau “bức màn tre” chỉ còn khoảng 750,000 người với 254 Linh mục và 7 Giám mục, chia làm 10 giáo phận. Ngoài ra Đức Khâm sứ Tòa Thánh Jean Dooley đã quyết định ở lại với Giáo hội CG miền Bắc.

 

CS đã ban hành nhiều biện pháp rất tinh vi để khống chế giáo hội này. Trước tiên họ cho ban hành một quy chế tôn giáo để giới hạn hoạt động của giáo hội. Để chuẩn bị dư luận cho việc công bố quy chế này, CS triệu Nguyễn Mạnh Hà, cựu Bộ trưởng trong chính phủ VM, một tín đồ CG, từ Pháp về, đồng thời mời 2 linh mục và 1 giáo hữu Ba-Lan qua Hà Nội để “giải độc” trong giới CG. Phái đoàn Ba-Lan này tuyên bố:”Bên Ba-Lan chúng tôi có 26 triệu dân thì những 26 triệu dân là CG, chúng tôi đến giúp anh chị em VN để theo gương chúng tôi là ký kết một cái gì đó với chính phủ cho dễ thở, không thì sẽ như Giáo hội Trung hoa”.

 

Sắc lệnh về tôn giáo:

 

Ngày 14/6/1955, HCM ban hành Sắc lệnh số 234/SL về “Tự do tôn giáo” . Tuy đã chuẩn bị dư luận trước, nhưng khi sắc lệnh này vừa được công bố trên nhật báo Nhân Dân ngày 15/8/55 thì gặp ngay phản ứng mạnh mẽ của giáo hội CG miền Bắc vì các quyền tự do sống đạo và truyền đạo trong khoảng 100 năm nay không còn nữa. Chỉ Linh mục Vũ Xuân Kỹ và một nhóm linh mục ly khai với giáo quyền mới ủng hộ sắc lệnh trên. Sắc lệnh quy định:

 

§ Không được giảng đạo ngoài phạm vi nhà thờ. Cấm nói về tôn giáo trong các hội quán.

 

§ Khi thuyết giảng trong các nhà thờ, giáo sĩ phải giảng về lòng yêu nước, nghĩa vụ công dân, sự phục tùng chính phủ và các đạo luật ban hành, ngay cả các đạo luật bài tôn giáo.

 

§ Cho phép tôn giáo mở trường tư thục, nhưng phải dạy theo chương trình của chính phủ. Chỉ có thể dạy thêm giáo lý cho các học sinh muốn học.

 

§ Các linh mục không được vào bịnh viện, trừ khi chính bịnh nhân xin đích danh.

 

§ Tài sản của GH do nhà nước quản lý. Các giáo sĩ chỉ được cấp một ít đất đai để sinh sống.

 

Chương trình giáo dục mà chính phủ bắt phải theo bao gồm cả môn học về chủ nghĩa Mác-Lênin và các bài cổ võ chủ nghĩa vô thần và bài xích tôn giáo.

 

Cũng trong khoản đầu năm 1955, CS cho tổ chức đại hội các người CG “yêu tổ quốc và hòa bình” tại Hà Nội và ép buộc 16 linh mục từ các địa phận về tham dự. Đại hội còn gởi thư cho Đức Giáo hoàng xin thẳng tay trừng trị “bọn lợi dụng tôn giáo để phục vụ đế quốc”. Các hội nghị tương tợ cũng đã được tổ chức tại Hà Đông, Sơn Tây và Nam Định.

 

Riêng tại Hà Nội, CS mời hàng giáo phẩm tới thảo luận về sắc lệnh tôn giáo. Trong hội nghị này cùng có sự tham dự của ông Ngô Từ Hạ và một số giáo dân “cấp tiến” khác. Tuy nhiên hàng giáo phẩm tới tham dự đã không lên tiếng ủng hộ sắc lệnh, cũng không chịu đi biểu tình và kéo chuông như CS dự trù.

 

Nhóm CG “cấp tiến” trên do CS thành lập dưới danh hiệu “CG yêu tổ quốc, yêu hòa bình” với thâm ý dùng phong trào này để thôn tính CG; nhóm này do Ngô Từ Hạ và Linh mục Vũ Xuân Kỹ cầm đầu. Chính nhóm này đã tổ chức những cuộc tiếp đón phái đoàn CG quốc doanh Tiệp Khắc qua thăm GH miền Bắc do ông Rostielo Petra cầm đầu. Petra nói rằng khi người CG thực hiện các kế hoạch của nhà nước và Mặt Trận Tổ Quốc, chính là thực hiện “lý tưởng Công giáo”. GM Trịnh Như Khuê không cho phép các linh mục trong phái đoàn này làm lễ cho giáo dân mà chỉ cho phép làm lễ riêng ở nhà thờ Cửa Bắc. Thái độ này làm CS tức giận. Vào dịp lễ Giáng sinh kế đó, CS bắt các nhà thờ đọc thông điệp của HCM nguyền rủa đế quốc.

 

Thành lập tổ chức CG quốc doanh:

 

Giáo sĩ đầu tiên của CG đã tham chính trong chính quyền CS là Linh mục Nguyễn Bá Trực. Ông thuộc giáo phận Hà Nội và là một trong 3 linh mục VN đầu tiên được đưa qua La Mã và Pháp học lấy bằng Tiến sĩ.

 

Linh mục Trực tham gia kháng chiến từ 1945, được chọn làm đại biểu Quốc hội. Khi Pháp chiếm Bắc Việt, ông theo VM vào chiến khu và được cử làm Quốc vụ khanh của chính phủ HCM, có nhiệm vụ liên lạc giữa chính phủ và CG. Ông đã nhiều lần được HCM giao cho nhiệm vụ tiếp xúc với GM Lê Hữu Từ ở Phát Diệm để giải quyết những vấn đề liên hệ đến khu tự trị này. Nhưng ông không đủ uy thế để thương lượng nên nhiều lần HCM phải đích thân dến. Sau linh mục Trực còn có 2 linh mục nổi tiếng khác đã cộng tác với CS, đó là linh mục Vũ Xuân Kỹ và Nguyễn Thế Vịnh. LM Vịnh sinh năm 1909 ở xứ Văn Hải, Phát Diệm, chịu chức LM năm 1936. Đầu tiên ông được bổ nhiệm coi sóc giáo xứ Hướng Đạo, rồi đến Phương Thượng và Quảng Phúc thuộc giáo phận Phát Diệm. Năm 1947, khi VM rút vào chiến khu, ông đã đi theo tham gia kháng chiến chống Pháp. Ông được HCM giao cho việc phụ trách công tác Công giáo vận ở trong cũng như ngoài nước.

 

Sau khi chiếm được miền Bắc, HCM cũng muốn biến GHCG miền Bắc thành một GHCG Tự Trị như ở Trung Cộng, nhưng sau nhiêu lần thăm dò, HCM thấy rằng miền Bắc vẫn còn có Khâm sứ Tòa thánh, 7 Giám mục, 254 linh mục và 750,000 giáo dân. Đa số giáo dân ở vào những khu tập trung, được tổ chức rất chặt chẽ, có tinh thần chống Cộng mạnh nên việc đối phó không dễ dàng như Phật giáo. Kinh nghiệm của khu tự trị Phát Diệm trong thời kỳ kháng chiến bắt buộc HCM quyết định chỉ lập một tổ chức song hành để quấy phá GHCG tại đây.

 

Vào đầu năm 1955, Mặt Trận Tổ Quốc, hậu thân của Mặt Trận Liên Việt, đã quyết định cho triệu tập một Đại hội Đại biểu Công giáo vào ngày 11/3/1955 tại Hà Nội để thành lập môt tổ chức liên kết người CG iền Bắc. Các đại biểu tham dự đại hội do Mặt Trận Tổ Quốc quyết định. Các LM Nguyễn bá Trực, Nguyễn thế Vịnh, Vũ Xuân Kỹ, Hồ Thành Biên (miền Nam tập kết) và ông Ngô Tử Hạ đã vận động tích cực cho việc tổ chức Đại hội. Sau 2 ngày thảo luận, Đại hội đã quyết định thành lập “Ủy ban liên lạc Công giáo yêu tổ quốc và hòa bình” và bầu LM quốc doanh Vũ Xuân Kỹ làm Chủ tịch, LM Hồ Thành Biên làm Phó chủ tịch. 3 LM quốc doanh khác làm Ủy viên trung ương của Ủy ban. Nhiệm vu chính của Ủy ban là hô hào giáo dân tham gia tích cực vào việc thực hiện các kế hoạch của chính phủ. Tuy được nhà nước yểm trợ nhưng ủy ban này không làm được trò trống gì cả vì bị giáo dân tẩy chaỵ

 

Sau khi lập xong tổ chức CG quốc doanh nói trên, CS coi các GM miền Bắc như không có nữa, họ tiếp xúc thẳng với từng LM và kết hợp hoạt động qua Ủy ban Liên lạc CG. Năm 1960, LM Phạm Hân Quynh đã lên tiếng chỉ trích các hành động chia rẽ này của CS và ông đã bị công an cho đi cải tạo và quản thúc suốt 30 năm.

 

Xiết chặt vòng kiểm soát:

 

Cũng trong năm 1955, CS cho triệu tập một Hội nghị CG Toàn quốc thứ hai tại Hà Nội, trong đó có 16 LM bị chỉ định phải đến tham dự. Trong hội nghị này, Mặt Trân Tổ Quốc đã đưa thỉnh nguyện thư gởi Đức Giáo Hoàng yêu cầu “trừng trị bọn lợi dụng tôn giáo để phục vụ đế quốc”. Thỉnh nguyện thư này mở màng cho việc đàn áp các giáo sĩ và giáo dân có tư tưởng đối kháng với chính sách tôn giáo của CS và bị họ lên án là “tay sai đế quốc”.

 

Trước tiên, CS hạn chế sự di chuyển của LM nên những giáo xứ không có LM thường không có nghi lễ tôn giáo cho giáo dân. Giáo dân nào muốn dự thánh lễ phải đi rất xa, có khi phải nghĩ lại dêm. Các giáo xứ ở Quảng Yên, Hòn Gay và Cẩm Phả có khoảng 40,000 giáo dân nhưng không có LM nào. Suốt năm này qua năm khác, giáo dân không được dự thánh lễ, kể cả các ngày lễ lớn như lễ Giáng sinh hay Phục sinh.

 

Tại những nơi có LM, CS cố tình sắp xếp các giờ lao động hay hội họp trùng với các giờ kinh hay giờ lễ để giáo dân không tham dự được.

 

Năm 1956, CS bắt đầu trục xuất dần các LM thừa sai ngoại quốc. Sau 1954, có khoảng 20 LM thừa sai đã tình nguyện ở lại với giáo dân miền Bắc. Số LM này lần lược bị gọi đến và ra lệnh phải rời VN. Đầu năm 1959, Đức Khâm sứ Jean Dooley đang đau nặng, cũng đã bị trục xuất qua ngã Nam Vang. Đến năm 1960, việc trục xuất các linh mục thừa sai coi như hoàn tất. Sự thiếu thốn LM trở nên trầm trọng.

 

Đến giai đoạn hai, CS bắt đầu thanh toán các trường tư CG. Bỗng dưng các học sinh không CG từ các vùng kế cận đến ghi tên học trường CG rất đông. Nhiều trường rất mừng khi thấy hiện tượng này, không ngờ đó là âm mưu của CS. Sau khi dồn được một số đông học sinh không CG vào các trường này, công an hướng dẫn cho những học sinh này đứng ra tố cáo LM hiệu trưởng và gây hỗn loạn. CS lấy lý do ổn định học đường, đã đứng ra quản lý trường CG. Vụ gay cấn nhất là vụ trường Dũng Lạc ở Hà Nội do LM Nguyễ Văn Vinh làm hiệu trưởng. Khi CS tuyên bố quản lý trường này, ông đã gởi một văn thư phản đối đi khắp nơi. Sau vụ này, LM Vinh bị đưa di học tập cải tạo ở trại Quyết Tiến (còn gọi là trại Cổng Trời) thuộc Hoàng Liên Sơn, sát biên giới Trung Quốc và ông đã chết tại đây.

 

Xong vụ trường tư CG, CS từ từ chiếm đoạt các tài sản của giáo hội CG, kể cả nhà thờ. Một giáo dân già đã kể lại rằng khi muốn lấy nhà thờ của giáo xứ ông, CS đã cho làm cạnh nhà thờ một kho lúa lợp sơ sài. Một hôm trời mưa to gió lớn, mái kho lúa bị trốc, CS xin cha xứ cho họ tạm gởi lúa vàp phần nữa dưới nhà thờ trong khi chờ đợi sửa kho luá lại. LM chánh xứ đã đánh chuông kêu giáo dân tới giúp đưa lúa vào nhà thờ. Nhưng khi đưa lúa vào nhà thờ xong, bọn cán bộ đã cho chận phân nữa nhà thờ làm luôn kho lúa và dẹp kho lúa của họ. Bằng những thủ đoạn tinh vi tương tự, CS miền Bắc cướp dần các tài sản còn lại của giáo hội này.

 

Sau khi tước đoạt tài sản xong, CS tiến tới việc phân tán các giáo xứ dông đảo, bằng cách buộc họ di xây dựng các nông trường tập thể. Thời gian ở nông trường kéo dài năm này qua năm khác khiến giáo dân phải xin làm nhà tại nông trường và đưa gia đình tới ở luôn. Đặc biệt, CS chú ý tới thành phần ưu tú trong giáo xứ, họ tìm mọi cách để đưa các thành phần này ra khỏi giáo xứ, kể cả cho những “công ăn việc làm tốt” để gài bẫy và làm áp lực để nạn nhân phải di chuyển nơi khác.

 

Quỳnh Lưu (Nghệ An) nổi dậy:

 

Trong thời gian Pháp chiếm đóng VN, các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh nằm trong vùng VM kiểm soát nên các giáo xứ thuộc các tỉnh này bị kềm kẹp gắt gaọ Sau hiệp định Geneva, giáo dân các giáo xứ trong vùng CS kiểm soát không thể di cư được. Bị xiết chặt quá lâu, lợi dụng CS tung ra “nghị quyết sửa sai” trong đợt “Cải cách ruộng đất”, vào đầu năm 1956, giáo dân thuộc các xã Vạn Kim, Quang Trung, Minh Châu, Tân Nho, Diễn Tân, Diễn Đức, Diện Đông, Diện Nguyên, Yên Trung, Đức Vinh, Hồng Thăng và Đại Gia ở Nghệ An đã mở hội nghị tỏ bày bao nỗi uât ức và phẫn nộ của họ ròng rã trong 10 năm trường. Đại hội đã đưa ra 4 yêu sách sau đây:

 

§ Trả lại tất cả các linh mục đang bị bắt bớ giam cầm.

 

§ Trả lại xác các linh mục đã bị hành quyết hoặc thủ tiêu.

 

§ Trả lại các tài sản của giáo phận, giáo xứ bị xung công hay tịch thụ

 

§ Đền bù xứng đáng danh dự của các giáo sĩ đã bị nhục mạ hay bị vu khống.

 

Kiến nghị này được thành lập 5 bản gởi cho Vatican, HCM, Ủy hội Kiểm soát Đình Chiến và Chính quyền miền Nam.

 

Đến ngày 9/11/1956, khi hay tin Ủy hội Kiểm soát Đình chiến sắp đi qua Cầu Giát, hàng ngàn giáo dân kéo ra nằm ở trên quốc lộ 1, đưa hàng bao bố đơn thỉnh nguyện xin được di cự Sau đó, họ tập trung tại làng Cẩm Trường mở hội nghị. Bộ đội và công an kéo đến giải tán, 2 bên xô xát nhau, chết khá nhiều.

 

Sáng ngày 13/11/1956, giáo dân thành lập những toán nghĩa quân võ trang tập họp tại Quỳnh Lưu, kéo đi biểu tình biểu dương lực lượng. Khoảng 3,000 thanh niên ở Ba Làng, Do Xuyên và Nông Cống ở Thanh Hóa bí mật kéo vào yểm trợ. Thanh niên các vùng khác cũng kéo tới cứu viện. Trước tình thế này, HCM ra lịnh cho Văn Tiến Dũng huy động các lực lượng quân sự ở Thanh Hoá, Phủ Quỳ và Đồng Hới vây đánh, và Quỳnh Lưu ngập chìm trong máu lửa. Nghĩa quân không kháng cự nổi phải chạy vào rừng. Bộ đội tiến vào làng bắt cả đàn bà và trẻ con dẫn đi để tra khảo từng người xem ai chủ xướng vụ nổi loạn này. Các linh mục Hậu và Đôn thuộc xứ Cẩm Trường và Song Ngọc bị đưa về giam tại Hà Nội.

 

Tính đến năm 1960, ở Bắc Việt chỉ có 300 linh mục, nhưng họ phải chăm sóc cho khoảng 750,000 giáo dân. Tính trung bình, mỗi linh mục phải trông coi 1200 giáo dân tại địa phận Vinh, 7000 tại địa phận Hải Phòng, 6000 tại Bùi Chu và 10000 tại Thanh Hoá.

 

Giáo hội “thầm lặng”:

 

Tuy CS đã áp dụng nhiều biện pháp tinh vi để vô hiệu hóa các sinh hoạt của GHCG và làm tiêu hao dần giới tu sĩ và hàng giáo phẩm, nhưng không thể xóa bỏ các tổ chức của giáo hội này dược, CS chỉ lập được “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước” cho hoạt động song song mà thôi.

 

Tuy nhiên do chính sách làm tiêu hao GHCG, trong vòng 20 năm, CS đã làm sụt giảm số tu sĩ và giáo sĩ xuống thấp tới mức độ báo dộng: tổng số linh mục ở miền Bắc là 277 vị, gồm cả 30 LM được phong “chui”, không bằng số LM của giáo phận Saigon gồm trên 300 vị. Thídu.: Tổng giáo phận Hà Nội có 300,000 giáo dân nhưng chỉ có 25 LM, Hải Phòng có 150,000 giáo dân chỉ có 16 LM trong đó có 7 vị trên 60 tuổi, Bắc Ninh có 100,000 giáo dân với 46 giáo xứ chỉ có 5 linh mục và 12 nữ tụ, Phát Diệm có 112,000 giáo dân chỉ có 22 LM, Bùi Chu có 300,000 giáo dân chỉ có 27 LM và 21 LM “chui” chưa được CS công nhận.

 

Nhà cầm quyền CS hy vọng rằng trong vòng 15 hay 20 năm nữa khi số giáo sĩ già nua đã qua đời, giáo dân lúc đó như rắn mất đầu, giáo hội này đương nhiên sẽ tan rã.

 

Thời kỳ căn thẳng nhất của GHCG miền Bắc là giai đoạn từ 1970-1975. Năm 1970, khi Quân đội VNCH mở cuộc hành quân qua Cambodia, nhà cầm quyên CS miền Bắc sợ Quân đội VNCH có thể bất thần tấn công miền Bắc nên đã một mặt ra lịnh cho công an đưa đi cải tạo gần hết các giáo sĩ và giáo dân có khả năng lãnh dạo, mặt khác họ đột nhiên khuyến khích và lại còn cung cấp phương tiện cho các giáo xứ tổ chức các nghi lễ tôn giáo linh đình.

 

Tóm lại, thái độ của GHCG miền Bắc cũng như giáo dân trong giai đoạn này, ngoài cuộc tranh đấu mãnh liệt của đồng bào Quỳnh Lưu, là âm thầm chống đối bằng cách không hợp tác và âm thầm chịu đựng.

 

Giáo hội Công giáo: Thời kỳ CS chiếm được miền Nam

 

Sau khi chiếm được miền Nam vào ngày 30/4/1975, CS Hà Nội đem ngay chính sách tôn giáo đã từng thi hành tại miền Bắc từ 1954-1975 vào áp dụng cho miền Nam. Có thể chia thời kỳ này làm 2 giai doạn: 1975-1989 và 1989 cho tới naỵ

 

Giai đoạn 1975-1989:

 

10 năm đầu (1975-1985) được CS gọi là giai đoạn “chuẩn bị tiến lên XHCN” và 4 năm sau (1985-1989), CS gọi là giai đoạn “tiến lên XHCN” hay giai đoạn “cải tạo”.

 

Giai đoạn “chuẩn bị tiến lên XHCN”.

 

Trong giai đoạn này, CS chủ trương thanh toán ngay 3 thành phần sau đây: các phần tử đại điền chủ, tư sản mại bản và các tôn giáo; tịch thu tất cả tài sản của 3 thành phần này và trao cho “nhân dân làm chủ”, “nhà nước quản lý” thực tế là biến thành cơ sở quốc doanh.

 

Đại cương kế hoạch đánh phá các tôn giáo được tóm lược như sau:

 

§ Bắt bớ hoặc cô lập hóa các lãnh tụ tôn giáo và các tu sĩ có uy tín, khả năng, có ảnh hưởng lớn với tín đồ.

 

§ Đóng cửa hoặc tịch thu các trụ sở, các cơ sở văn hóa, xã hội, y tế, tài sản của các giáo hội.

 

§ Lập các giáo hội quốc doanh hoặc các Ủy ban Yêu nước bên cạnh các tôn giáo và dành cho những giáo hội hay Ủy ban này nhiều đặc ân, đặc quyền, với mục đích kiểm soát, lũng đoạn các tôn giáo.

 

§ Lập các mạng lưới công an chuyên theo dõi các hoạt động tôn giáo, gài người vào các tôn giáo để báo cáo các hoạt động của các giáo hội hoặc rỉ tai, gây phân hóa, nghi kỵ trong nội bộ.

 

Đối với CG, CS tìm cách cô lập giáo hội này với bên ngoài và làm khó dễ những vị lãnh đạo cao cấp và có uy tín.

 

Trước hết, CS ra lịnh cho “Ủy ban Đoàn kết CG Yêu nước” mới được thành lập dứng ra tổ chức “Phong trào quần chúng” biểu tình đòi trục xuất Đức Khâm Mạng Tòa Thánh Henri Lemaitre và Đức ông Trân Ngọc Thụ (hiện là bí thư riêng của Đức Giáo Hoàng John Paul II), bí thư của ngài. Để làm việc này, CS đã giao quyền cho 2 linh mục Huỳnh Công Minh và Trương Bá Cần, mà họ đã móc nối được trong thời gian 2 ông này được Giáo hội CGVN cho đi du học ở Pháp, tổ chức và dùng “Phong trào quần chúng” trên để yêu cầu trục xuất 2 vị trên. “Phong trào quần chúng” gồm 7 tổ chức sau đây: Thanh niên Công giáo Đại học, Công giáo Xây dựng Hòa bình, Thanh lao công, Liên đoàn Sinh viên Công giáo, Công giáo và Dân tộc, Nhóm Liên tu trẻ và Đoàn Sinh viên Dự tập Dòng Chúa Cứu Thế. Đa số các tổ chức này mới được thành lập, mỗi tổ chức chỉ có vài người.

 

Trước hết, họ cho phổ biến một bức tâm thư tố cáo Đức TGM Henri Lemaitre trước đây đã yểm trợ cho chính sách “thực dân mới” của Hoa Kỳ và cho chính quyền tay sai Nguyễn Văn Thiệu, tố cáo các Khâm sứ Tòa thánh đã can thiệp quá nhiều vào vấn đề nội bộ củ VN và tuyên bố “Giải thoát các GM miền Nam VN khỏi áp lực xâm lấn của Khâm sứ Tòa thánh là giúp giáo hội VN được trưởng thành”. Ngày 2/5/75 họ biểu tình đòi Đức Khâm sứ phải ra đị Ngày 14/5/75, một đoàn biểu tình do Đoàn Phú Khánh đứng đầu, đã xâm nhập Tòa Khâm sứ đường Hai Bà Trưng trèo lên nóc nhà hạ cờ Tòa thánh xuống và căng biểu ngữ đòi Khâm sứ phải cút đị Họ đẩy Đức Khâm sứ, một linh mục phụ tá người Ba-lan và linh mục bí thư Trần Ngọc Thụ ra khỏi Tòa Khâm sứ. Linh mục Huỳnh Công Minh chụp hình còn linh mục Thanh Lãng (lúc này chưa thức tĩnh) phát bản cáo trạng tố cáo 5 đời Khâm sứ Tòa thánh can dự vào vấn đề nội bộ của VN.

 

Trong thời gian từ 5/5/75 - 4/6/75, các nhóm trên đã tiếp xúc với Đức Khâm sứ để đe dọa và nói nếu không rời VN, họ sẽ có những “biện pháp đáng tiếc”.

 

Ngày 3/6/75, các nhóm này đến khuấy phá Tòa Khâm sứ một lần nữa, họ khuấy phá cả vào lúc ban đêm. Nghe tin này, các thanh niên giáo xứ Bùi Phát kéo tơi định can thiệp, nhưng khi mới kéo tới cầu Trương Minh Giảng thì bị bộ đội xả súgn bắn thẳng vào, một người chết và nhiều ngươi bị thương. Linh mục Vũ Bình Định, phó xứ Bùi Phát, bị bắt sau đó.

 

Ngày 4/6/75, Bộ Ngoại giao Chính Phủ Lâm Thời Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam đã mời Đức Khâm sứ Henri Lemaitre tới yêu cầu ngài phải lánh khỏi VN trong một thời gian càng sớm càng tốt. Ngày hôm sau, Đức Khâm sứ đã phải rời VN.

 

Trục xuất Đức TGM Nguyễn Văn Thuận:

 

Trước 30/4/75, theo đề nghị của Đức Khâm sứ Henri Lemaitre, ngày 25/4/75, Vatican đã bổ nhiệm GM Nguyễn Văn Thuận, đang là GM Nha Trang, làm Tổng GM hiệu tòa Vadesitana, Phụ tá Tổng GM Saigon với năng quyền kế vị Tổng GM Saigon. Ngày 12/5/75, TGM Nguyễn Văn Bình cho phổ biến thông báo sự bổ nhiệm nói trên. Được tin này, một số LM thân Cộng đã đến bao vây TGM Nguyễn Văn Bình và Phó TGM Nguyễn Văn Thuận đang có mặt tại Chủng viện Thánh Giuse ở đường Cường Để để chất vấn và yêu cầu Phó TGM Thuận từ chức. Nhóm linh mục này gồm có Trương Bá Cần, Trần Viết Thọ, Vương Đình Bích, Phan Khắc Từ, Thanh Lãng, Nguyễn Quang Lãm và Hoàng Kim.

 

Trước đó, ngày 8/5/75, nhóm linh mục nói trên đã gởi TMG Bình một văn thư yêu cầu hoãn công bố việc bổ nhiệm TGM Thuận. Ký tên trong văn thư này có các linh mục Huỳnh Công Minh, Chân Tín, Nguyễn Ngọc Lan, Nguyễn Thiện Toàn, Nguyễn Văn Hòa, Nguyễn Văn Huệ và Nguyễn Nghị.

 

Ngày 13/5/75, một toán “sinh viên CG” nằm trong tổ chức đòi trục xuất Đức Khâm sứ Henri Lemaitre đã xâm nhập Tòa TGM Saigon, căng lên 3 biểu ngữ như sau:

 

“Nguyễn Văn Thuận, GM của ai?”

 

“Vì quyền lợi của GHVN, yêu cầu Nguyễn Văn Thuận từ chức”

 

“Không có hòa giải, Nguyễn Văn Thuận phải rút lui”

 

Ngoài ra, nhóm này cũng gởi lên Đức Khâm sai, người mà họ đang yêu cầu “cút đi”, một thỉnh nguyện thư tố cáo GM Thuận là một GM chống Cộng, thuộc dòng dõi chống Cộng cực đoan, đã tổ chức Phong trào Công lý và Hòa Bình để huấn luyện cán bộ chống Cộng và góp phần thành lập đảng Nhân xã, hậu thân của đảng Cần Laọ Họ lên án GM Thuận là thành phần chống Cộng thâm tín nhất, quy mô nhất và hữu hiệu nhất... Theo họ, trong tinh thần hòa hợp hiện nay, khi “Mỹ-Thiệu và tay sai đã dẫm lên nhau chạy trốn, sự bổ nhiệm một GM chống Cộng tại Saigon là một điều nguy hiểm không những cho GH mà còn cho cả dân tộc VN”. Họ đòi TGM Thuận phải từ chức để “tránh cho GH và dân tộc VN những phiêu lưu vô vọng và nguy hiểm”.

 

Sau khi hội kiến với nhóm chống đối để thông cảm không thành công, ngày 7/6/75, TGM Bình đã gởi thông cáo cho các linh mục, tu sĩ và giáo dân cho biết:”Tôi đã hết sức ôn hòa và thông cảm đồng thời giải thích trực tiếp hoặc gián tiếp cho những ai muốn đối thoại với tôi về những sự việc trên. Nhưng tình trạng ấy chưa khả quan hơn”. Sau đó ông kêu gọi:”Tôi kêu gọi tất cả quý cha, các tu sĩ nam nữ và toàn thể giáo dân sẵn sàng tuân phục hoàn toàn quyết định của Tòa thánh La Mã”.

 

Ngày 8/6/75, TGM Bình cũng gởi cho Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTGPMN yêu cầu 3 điểm sau:

 

§ Triệt để thi hành Sắc lịnh Tự do Tín ngưỡng và chính sách 10 điểm của chính phủ để gây tin tưởng và phấn khởi của toàn dân đối với chính phủ.

 

§ Chấm dứt chiến dịch tuyên tryền bôi nhọ, vu cáo các chức sắc của GHCG VN.

 

§ Chận đứng ngay chiến dịch vận động phi pháp trục xuất TGM Nguyễn Văn Thuận, vì việc trục xuất phi pháp này vi phạm trầm trọng Sắc lịnh Tự do Tín ngưỡng và chính sách 10 điểm của chính phủ, sẽ gây nguy hại cực kỳ lớn lao không lường đưo.c, về đối nội cũng như đối ngoại, cho quốc gia dân tộc.

 

Nhưng câu chuyện cãi qua cãi lại này rồi cũng phải kết thúc. Chiều ngày 15/8/75, tại Nhà Hát Thành Phố (trụ sở Hạ Nghị Viện cũ), Ủy ban MTGPMN TPHCM tổ chức cuộc họp gồm 350 đại diện các dòng tu nam nữ và giáo xứ để nghe họ trình bày về trường hợp TGM Thuận. Ông Mai Chí Thọ tuyên bố chính quyền Cách mạng quyết định đưa TGM Thuận về lại Nha Trang, nơi đương sự cư trú trước 30/4/75 với lý do sự hiện diện của đương sự gây trở ngại cho sự đoàn kết dân tộc.

 

Ngày 15/8/75, CS bắt TGM Thuận nhưng không đưa về Nha Trang mà đưa ông ra Vĩnh Phú. Sau một thời gian bị giam giữ, nhờ sự can thiệp của các tổ chức quốc tế và Vatican, ông được đưa đi quản thúc tại giáo xứ Giang Xá cách Hà Nội khoảng 20 km cho đến ngày 21/11/1988 thì được phóng thích, nhưng đặt trong tình trạng quản chế. Năm 1991, ông bị cưỡng bức xuất ngoại và hiện nay ở La Mã. CS cương quyết không cho ông về kế vị TGM Bình hay làm TGM bất cứ nơi nào ở VN.

 

Thanh toán những tu sĩ có uy tính hay có “nợ máu với nhân dân”:

 

Song song với việc trục xuất Đức Khâm sứ Tòa thánh Henri Lemaitre và TGM Nguyễn Văn Thuận, CS thanh toán các linh mục có khả năng chống đối chính phủ.

 

Linh mục Hoàng Quỳnh:

 

Khi còn ở Phát Diệm, ông đã từng giữ chức Tổng tuyên úy Thanh niên, Cố vấn chỉ đạo Chiến khu Công giáo Phát Diệm, Phó chủ tịch Ban chấp hành Mặt trận Công giáo Cứu quốc và Tổng chỉ huy Tự vệ, nên thường được gọi là cha Tổng. Vaò Nam, ông coi giáo xứ Bình An ở Chợ Lớn. Năm 1964, khi có các rối loạn do Hội đồng Nhân dân Cứu quốc miên Trung gây ra, ông được bầu làm Chủ tịch Khối Công dân Công giáo để đối phó với tình hình. Tính tình hòa nhã, không bao giờ khích bác ai, nhưng rất cương quyết. Ông đã giúp khối Công giáo đương đầu với nhiều hoàn cảnh khó khăn. Với một người có thành tích như vậy, CS không bao giờ để cho tự do khi họ chiếm được miền Nam. Năm 1976, sau vụ Vinh Sơn, công an đã bắt linh mục Hoàng Quỳnh giam vào khám Chí Hòa với tội danh là thành phần phản động và có nợ máu với nhân dân. Ông bị bọn cán bộ quản lý trại giam đánh chết năm 1979 tại khám Chí Hòa rồi đem xác di chôn lén.

 

Linh mục Trần Hữu Thanh:

 

Ông và Nguyễn Trân cùng nhau sáng lập Phong trào Chống tham nhũng dưới thời TT Nguyễn Văn Thiệu và phát động phong trào này khắp miền Nam. Ông là linh mục Dòng Chúa Cứu Thế và là nhà hùng biện của GHCGVN. Ông có tài diễn thuyết rất hấp dẫn và sâu sắc. Chính ông là người đã viết bộ “Cẩm nang của người CG d+ới chế đô CS”, đem huấn luyện cho các cán bộ CG 2 năm trước ngày CS chiếm miền Nam. Rút kinh nghiệm về các biện pháp mà CS áp dụng tại miền Bắc, ông hướng dẫn giáo dân phương cách để có thể tồn tại khi phải sống dưới chế độ CS. Công an bắt ông giam vào khám Chí Hòa sau khi chiếm được miền Nam; sau đó đưa ông ra quản chế tại miền Bắc.

 

Linh mục Đinh Bìn Định:

 

Ông là một linh mục trẻ, có kiến thức rộng, trông coi giáo xứ Tân Sa Châu ở Q3, Saigon. Ông có tài tổ chức quần chúng thành hàng ngũ để đối phó với mọi biến cố. Ông cũng là Phó Chủ tịch Phong trào Chống tham nhũng của linh mục Trần Hữu Thanh. Mặc dầu ông có ký tên vào thỉnh nguyện thư yêu cầu TGM Thuận từ chức, nhưng sau đó ông vẫn bị công an bắt đi cải tạo 10 năm. Ông nói rằng ông chỉ chống tham nhũng chứ chưa có hàng động gì chống Cách mạng và không hiểu tại sao CS đã giam giữ ông lâu như thế. Thực ra CS giam ông chỉ vì họ biết ông là người có tài tổ chức và có uy tín với giáo dân. CS đề phòng khi có những sự bất mãn vì các chính sách mới của họ và ông có thể sẽ đứng lên tổ chức giáo dân chống chế độ; do đó họ bắt ông trước để trừ hậu họa. Sau khi tình hình đã ổn định, họ đã thả ông rạ

 

Gần như giáo phận nào cũng có các giáo sĩ bị giam giữ trong tình trạng tương tợ như trên. Tính chung, đã có hơn 200 linh mục bị đưa đi học tập cải tạo, trong đó có 139 linh mục tuyên úy. Khoảng 15 linh mục đã chết trong các trại tù. Riêng linh mục Trần Học Hiệu bị xử tử tại Biên Hòa.

 

Năm tháng thăng trầm:

 

Như đã biết, ngay sau ngày 30/4/75, các linh mục tuyên úy bị ảnh hưởng đầu tiên trong chiến dịch tiêu diệt tôn giáo qua các trại tù mệnh danh là “học tập cải tạo”. Vì thế, dù quản giáo cấm nghiêm nhặt các vụ đọc kinh, làm lễ, vẫn có những buổi lễ cầu nguyện âm thầm trong giờ ngủ, lúc lao động và ngay cả trong các nhà cầu. Vẫn có những buổi làm lễ giữa linh mục tuyên úy và người tù “con chiên” trong những khoảnh khắc của bóng tối.

 

Những kẻ hả hê về một cuộc chiến thắng bất ngờ càng nghênh ngang hơn nữa. Sau khi CS trục xuất Đức Khâm sứ Lemaitre vào 5/6/75, Giám mục Seitz và các linh mục, tu sĩ ngoại quốc đều bị mời khéo “về thăm gia đình” kể từ ngày 12/8/75. Trước tình thế này, giáo hội âm thầm chuẩn bị nhân sự cho tương lai với các cuộc phong chức gấp rút 6 giám mục trong số này có Giám mục Nguyễn Văn Thuận như đã kể trên.

 

Từ 15-20/12/75, 21 Giám mục miền Nam hội họp có sự tham dự của cán bộ CS và đưa ra bản thông cáo chung, có đoạn: “Đồng bào sẽ thấy ta sát cánh với họ trên đường xây dựng quê hương... Người tín hữu phải coi như có bổn phận và vinh dự được đem niềm tin của mình vào việc làm chứng cho nước giàu, dân mạnh”. Bản thông cáo này cho thấy rõ CS muốn chứng minh sự hậu thuẫn của CGVN. Nhưng chẳng bao lâu, ngày 13/2/76 vụ nhà thờ Vinh Sơn nổ ra làm chấn động giáo dân Saigon.

 

Vụ Mặt Trận Phục Quốc: vụ này thường được gọi là vụ Vinh Sơn vì xảy ra tại khu nhà thờ Vinh Sơn ở Q3, Saigon. Một nhóm giáo sĩ và giáo dân đã thành lập một tổ chức chống Cộng có tên là Mặt Trận Phục Quốc, đặt trụ sở phía sau nhà thờ Vinh Sơn. Liên hệ đến vụ này có các linh mục Đỗ Văn Nghị, Nguyễn Quang Minh, Nguyễn Văn Chức và ông Nguyễn Việt Hưng. 2 linh mục Nguyễn Quang Minh và Nguyễn Văn Chức bị án khổ sai chung thân, còn linh mục Đỗ Quang Nghị bị án tử hình; ông bị bắn tại Thủ Đức ngày 15/3/78. Khoảng 200 linh mục bị bắt sau đó. Nỗi lo sợ bao trùm khắp nơi, nhiều linh mục đã chuẩn bị sách nguyện và quần áo để ra đi bất cứ lúc nào bị “gõ cửa”.

 

CS tiếp tục khủng bố tinh thần giáo dân bằng những buổi học tập chính trị dành cho các linh mục, tu sĩ ở tất cả các địa phận, đặc biệt là ở miền Nam. Các vị thừa sai và tu sĩ ngoại quốc còn lại đều bị trục xuất vào tháng 6/76. Nhằm mục đích vừa tạo “tình thân” vừa răn đe sự “lệch lạc chính sách”, trong 2 tháng 8-9/76, Phạm Văn Đồng gặp Đức Hồng Y Trịnh Như Khuê, Đức cha Trịnh Văn Căn, Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền và Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình.

 

Vụ Việt Tiến: Vụ này xảy ra ở khu nhà thờ Fatima, Bình Triệu vào năm 1977 nên thường được gọi là vụ Fatimạ Một số giáo sĩ và giáo dân tổ chức chống lại các sự vi phạm quyền tự do tôn giáo của CS. Linh mục nhạc sĩ Huyền Linh bị phạt chung thân khổ sai, còn linh mục Võ Văn Bộ bị phạt 15 năm tù và được trả tự do vào năm 1992.

 

Ngày 20/9/77, VNCS được chấp nhận gia nhập LHQ. Gần 2 tháng sau, CS liền thách thức bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền bằng Nghị quyết 297/CP, ngày 11/11/77, công khai chỉ định những giới hạn tự do tín ngưỡng, mở đầu cho những vụ đàn áp tôn giáo. Đây là một nghị quyết ấn định những biện pháp gắt gao nhằm kiềm chế và vô hiệu hóa các tôn giáo. Nghị quyết này chỉ cho phép sinh hoạt tôn giáo tại các nơi thờ tự chính thức, hoạt động ngoài các cơ sở này bị coi là truyền giáo bất hợp pháp, những người hoạt động sẽ bị đưa đi cải tạo dài hạn. Các hội đoàn tôn giáo như Đạo binh Đức Mẹ, Thiếu nhi Thánh thể,...đều bị cấm hoạt động. Các tu viện không được nhận tuyển sinh mới vì không cho vào “hộ khẩu” của tu viện. Mọi việc phong chức, thuyên chuyển các giáo sĩ đều đặt dưới quyền kiểm soát chặt chẽ của CS.

 

Trong tháng 4/77, qua 2 bài phát biểu, Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền của địa phận Huế đã thẳng thắn tố cáo “Sau 2 năm, ngươi CG thấy tự do tôn giáo chỉ có trên văn bản (qua 5 sắc lệnh và thông tư về tôn giáo), còn các hoạt động bị hạn chế, các khẩu lệnh đi ngược lại. Người CG làm gì cũng bị nghi ngờ, chèn ép”. Ông còn dùng ngay cả câu nói mị dân của HCM để lật mặt CS:”...Không diệt được thì chỉ có cách là tôn trọng tự do tín ngưỡng để đồng bào cùng nhau xây dựng đất nước về mặt vật chất. Còn tín ngưỡng thì ai chọn tôn giáo nào tùy sở thích, đừng đụng tới. Như vậy mới thoải mái và đoàn kết được... Có người nói Hồ chủ tịch thường căn dặn cán bộ trí thức rằng “lao động trí óc mà không lao động chân tay, hoặc lao động chân tay mà không bồi dưỡng trí óc thì là một con người bán thân bất toại”. Câu nói đó rất chí lý sáng suốt. Thì cũng vậy, con người chỉ thoải mái về vật chất mà không thoải mái về tín ngưỡng thì cũng là con người bán thân bất toại. Nhưng không phải tự do họ muốn, mà là bị ép buộc bán thân bất toại. Như thế ích lợi gì cho tổ quốc”.

 

Cho đến ngày 5/11/77, nhân dịp qua Vatican họp Thượng hội đồng, Tổng Giám mục Nguyễn văn Bình mới có thể nói lên ưu tư của GHCGVN về tương lai mà con người phải sống với chủ thuyết CS. Ông có nói đến một số cơ sở của giáo hội bị trưng dụng, nhất là các trường đạo, như các viện đại học Đà Lạt và Minh Đức, Giáo hoàng chủng viện, Dòng Chúa Cứu Thế ở Đà Lạt, Nha Trang; hệ thống các trường mẫu giáo, tiểu học và trung học trên toàn quốc; các bịnh viện, cơ quan từ thiện... Một số cơ sở tịch thu được giao cho Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước sử dụng để hoạt động song song với tổ chức của giáo hội trong khắp nước. Ủy ban này được đặt dưới quyền điều khiển của Mặt Trận Tổ Quốc, một cơ quan dân vận của Đảng CSVN. Trong tình trạng đen tối đó, Đức Hồng Y Trịnh Như Khuê qua đời ngày 7/11/78; gần một năm sau Đức Hồng Y Trịnh Văn Căn được tấn phong chức vụ này.

 

Vụ Mặt Trận Liên Tôn: Vụ này do linh mục Dòng Chúa Cứu thế Nguyễn Văn Vàng chủ động. Ông là một nhà hùng biện nổi danh của GHCGVN. Ông đã lập chiến khu Phụng Thiên ở vùng Phương Lâm và Gia Kiệm vào năm 1979. Nhờ tài thuyết phục của ông, rất nhiều người theọ Nhưng do phản gián của CS len lỏi vào, chiến khu của ông bị phá vỡ, ông bị kết án khổ sai chung thân và chết tại Hàm Tân, Bình Tuy, năm 1989.

 

Tháng 9/79, Ban Tôn giáo của CSVN phổ biến một tài liệu mật cho các cán bộ đảng cao cấp ở địa phương có tiêu đề “Trách vụ của chúng ta đối với GHCG” dài 19 trang đánh máy và chia ra làm 8 mục. 2 mục đầu tiên xác định “bạn - thù”:

 

Bản tính và tình trạng CG tại VN bị coi là “bộ phận của Giáo Hội hoàn vũ, có đầu não ở Vatican, gồm một nhóm bóc lột có tầm hoạt động lớn, luôn luôn gắn liền với đế quốc phản động”.

 

Trách vụ của đảng CS đối với GH ở VN nhằm “cải cách và biến đổi GH dần dần trở thành một tổ chức tôn giáo trọng chính sách và luật pháp, được thúc đẩy bởi lòng ái quốc, gần gũi nhà nước và XHCN. Sách lược là phân loại 4 nhóm để đối xử khác nhau: nhóm tiến bộ, nhóm chủ trương thích ứng, nhóm chưa dứt khoát lập trường và nhóm phản động”.

 

5 mục còn lại là chính sách đối với từng bộ phận sinh hoạt của giáo hội.

 

Từ ngày 24/4 - 1/5/80, 33 Giám mục toàn quốc họp lần đầu tiên và chính thức thành lập Hội đồng Giám mục VN (HDGiám mụcVN), đưa ra một bức thư chung khá dài nói về đường hướng mục vụ “đi trong lòng dân tộc”. Thư nhắn nhủ với từng trách nhiệm của giáo dân, tu sĩ, linh mục... Từng câu từng chữ đều được viết rất thận trọng, nhưng ý nhấn mạnh đến việc đoàn kết người trong đạo, kêu gọi giáo dân dạy giáo lý ngay trong gia đình “nếu bên ngoài có thay đổi”... Từ tháng 5/80, CS cho phép nhiều Giám mục sang Vatican để chứng tỏ “sự ưu đãi CG”, nhưng chỉ 2 tháng sau, CS đem cha Nguyễn Văn Vàng và một số cha Dòng Tên bị bắt đem ra tòa về tội thành lập Mặt Trận Liên Tôn.

 

Vụ Đắc Lộ: Trung Tâm Đắc Lộ thuộc Dòng Tên tọa lạc ở 161 đường Yên Đỗ (nay là Lý Chính Thắng), Q3, Saigon. Đây là một trung tâm khá lớn mà CS muốn chiếm từ lâu, nhưng chưa có cơ hội. Trung tâm này có phát hành một tờ báo nhỏ in Ronéo, có tên là Đạo Nhập Thế, do linh mục Lê Thanh Quế chủ biên. Tờ báo hướng dẫn cách sống đạo của người CG trong giai đoạn mới chớ không trực tiếp chống chính quyền. Những người đi phổ biến tờ bà'o có ông Nguyễn Văn Hiển và nhiều sinh viên. Công an biết ông Nguyễn Văn Hiển là một thành phần có tinh thần chống Cộng nên cho 2 mật báo viên vốn là người quen biết của ông Hiển từ trước, trong đó có một người tên Mai, đến xin tham gia phổ biến tờ báo để theo dõi. Vì 2 người này đều là CG, một người xuất thân từ trường Taberd, nên được ông Hiển tin cậy. Một thời gian sau, 2 người này xúi ông Hiển nên lợi dụng việc phổ biến tờ báo, thuyết phục các giáo sĩ và giáo dân tổ chức võ trang chống Cộng, dùng cơ sở Đắc Lộ làm bản doanh hoạt động, họ sẽ tìm mua võ khí và cung cấp chọ Có lần họ đem võ khí đến giao cho ông Hiển, nhưng ông không nhận. Trước mặt 2 tên này, ông Hiển chưa làm gì khác hơn là phê bình chế độ CS. Những lời phê bình này đều được 2 mật báo viên cung cấp đầy đủ cho công an. Sau khi dụ dỗ ông Hiển và những người liên hệ võ trang chống đối không xong, 2 tên nội tuyến này đã đem một số tài liệu hô hào chống Cộng để nhờ ông Hiển phân phối cùng một lúc với tờ báo Đạo Nhập Thế.

 

Khi hay tin rằng các tài liệu chống Cộng đã được đem vào Trung Tâm Đắc Lộ để phát một lần với tờ báo, ngày 12/12/80, công an tràn vào lục soát khắp nơi, nhưng không bắt được tài liệu phản động nào. Tuy vậy, công an vẫn bắt linh mục Nguyễn Công Đoan, Giám Tỉnh Dòng Tên tại đây, LM lê Thanh Quế, chủ biên tờ báo, và các LM trong Trung Tâm như Khuất Duy Nguyên, Đỗ Quang Chính và Hoàng Sĩ Quý. Ông Hiển và những người liên hệ đều bị bắt.

 

Khi đối chất với 2 tên mật báo tại công an, ông Hiển đã bác bỏ tất cả những lời tố cáo của 2 tên này và công an cũng không đưa dược bằng chứng cụ thể nào để buộc tội. Các LM bị bắt đã khai rằng họ không biết gì đến hành động của ông Hiển và 2 tên mật báo viên kiạ Nhưng cuối cùng tất cả đều bị truy tố ra tòa về 2 tội chính: âm mưu lật đổ chính quyền và tuyên truyền đầu độc dư luận chống phá chế độ. Trong phiên tòa ngày 29/6/82, các cuộc đối đáp qua lại khá gây cấn: ông Hiển yêu cầu Viện Kiểm Sát Nhân Dân xuất trình bằng chứng ông đã âm mưu lật đổ chế độ, nhưng Viện Kiểm Sát đã trả lời:”Bằng chứng không quan trọng bằng cái đầu óc của anh”. LM Lê Thanh Quế nói ông không biết gì về các việc ông Hiển và 2 nhân chứng đã làm và nếu bảo có âm mưu lật đổ chính quyền thì xin tòa đưa ra bằng chứng và hậu quả. Tòa trả lời rằng, “Tội của bị cáo không phải là tội hình mà là tội chính trị nên không cần bằng chứng và hậu quả. Nếu phải chờ bằng chứng và hậu quả thì chế độ đã bị lật đổ mất rồi”.

 

LM Nguyễn Công Đoan đã bị truy tố về tội hỗ trợ cho LM Lê Thanh Quế phát hành báo chí bất hợp pháp. Ông trình bày rằng tờ Đạo Nhập Thế đã có trước 30/4/75, chỉ hướng dẫn về giáo lý, không đề cập đến chính trị. Nếu bảo rằng chống đối chế độ, xin hãy cho bằng chứng.

 

Kết quả tòa của CS vẫn tuyên án ông Hiển khổ sai chung thân. LM Lê Thanh Quế 15 năm tù giam, LM Nguyễn Công Đoan 12 năm tù giam, LM Đỗ Quang Chính 5 năm tù giam và LM Khuất Duy Linh 4 năm tù treo và 5 năm thử thách. Toàn bộ cơ sở Đắc Lộ bị tịch thu và hiện nay được dùng làm cơ sở của tòa soạn báo Tuổi Trẻ.

 

Ông Nguyễn Văn Hiển bị đưa ra giam ở trại trừng giới Xuân Phước ở Phú Yên. Đây là một trại khổ sai được dối xử tàn tệ nhất tại miền Nam VN. Đến năm 1991 vì quá già yếu, ông được chuyển về trại Z30A ở Xuân Lộc và đã chết tại đây vào ngày 22/11/1992. Ông Hiển xuất thân từ Đại chủng viện Huế, đã dành cả cuộc đời tham gia tích cực vào các hoạt động tôn giáo, xã hội và chính trị, nhưng cuối cùng ông đã bị CS lừa và chết trong tù. Lúc còn bị giam ở Saigon, ông bị tra tấn dã man và bị biệt giam liên tục cho đến ngày xét xử.

 

Sau khi thanh toán tờ Đạo Nhập Thế, công an bắt luôn ông Vũ Huy Bá, hiệu là Xuân Huy, vào ngày 8/9/81 về tội xuất bản bất hợp pháp tờ Sống Đức Tin và kết án ông tập trung cải tạo 5 năm. Ông Xuân Huy đã dùng tờ Sống Đức Tin để phê bình sự hướng dẫn lệch lạc về giáo lý của tờ báo CG quốc doanh là tờ “Công giáo và Dân tộc” của Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước. Nhóm này đã yêu cầu công an bắt ông. Sau khi ra tù, ông cùng gia đình được đi định cư tại Mỹ năm 1993 và ông đã viết cuốn “Đức tin đại thắng” nói về các vụ đàn áp CG tại VN.

 

*

 

Tới đây, ta tạm dừng lại việc theo dõi những diễn tiến theo năm tháng để tìm hiểu về ý nghĩa của những “quy chế tôn giáo” và việc “đoàn ngũ hoá giáo sĩ cũng như thiết lập giáo dân quốc doanh” để biết mưu độc của CS ra saọ

 

Sửa đổi và xiết chặt quy chế tôn giáo

 

Như đã được trình bày ở trên, sau khi chiếm được miền Bắc, ngày 14/6/55, HCM đã cho ban hành Sắc lệnh số 234/SL về Tôn giáo. Tuy gọi là Sắc lệnh về Tôn giáo nhưng nội dung Sắc lệnh nhắm vào CG, vì lúc đó Phật giáo chưa tổ chức thành giáo hội. Các tăng sĩ PG đều bị tập trung vào Hội Phật giáo VN Thống nhất do Hòa Thượng Thích Trí Độ làm Hội trưởng và đặt dưới quyền chỉ đạo của Mặt Trận Tổ Quốc, nên không cần quy chế nào khác. GHCGVN không nằm trong hệ thống chỉ đạo của Mặt Trận Tổ Quốc nên bị chi phối bởi Sắc lệnh về Tôn giáo. Khi chưa quen với chế độ CS, các linh mục nhận thấy rằng Sắc lệnh này tước đoạt mất quyền tự do hành đạo và truyền đạo nên đã công khai chống đối.

 

Điều 3 của Sắc lệnh dự liệu:

 

“Các nhà truyền giáo ngoại quốc dưới sự chấp thuận của chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa có thể dạy tôn giáo mình như những người truyền giáo VN và phải tôn trọng luật pháp nước VNDCCH như những người ngoại quốc khác”.

 

Điều 6 cho phép các tôn giáo mở các trường huấn luyện để đào tạo những người đảm nhiệm các giáo vụ. Điều 9 cho phép tôn giáo mở các trường tư thục và việc giảng huấn nhưng phải theo chương trình nhà nước đưa rạ Các trường tư CG có thể dạy thêm giáo lý cho học sinh nào muốn. Điều 13 quy định rất hấp dẫn:

 

“Chính quyền dân sự không can tiệp vào nội bộ tôn giáo. Những liên hệ giữa GHCGVN với Tòa Thánh La Mã là vấn đề nội bộ”.

 

Đây chỉ là bánh vẽ đưa ra để lừa dối tín đồ của các tôn giáo. Mặc dù quy luật đuy định như vậy, trong thực tế CS đã dần dần khống chế GHCG miền Bắc về mọi phương diện. Đến năm 1957, HCM ban hành Sắc lệnh số 102/SL ngày 20/5/57 về việc lập hội và bắt các đoàn thể tôn giáo muốn hoạt động phải theo quy chế lập hội này.

 

Năm 1975, khi mới chiếm được miền Nam thì CS cũng đã đưa Sắc lệnh ngày 14/6/55 vào rêu rao ở miền Nam để chứng minh cho các tín đồ các tôn giáo thấy rằng dưới chế độ CS cũng có tự do tôn giáo. Nhưng sự rêu rao này đã gây những hậu quả tai hại. Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình đã viện dẫn Sắc lệnh nói trên để chống lại việc CS phát động chiến dịch yêu cầu hủy bỏ quyết định bổ nhiệm Giám mục Nguyễn Văn Thuận làm Phó Tổng Giám mục Saigon. Vì thế, chỉ một thời gian ngắn sau, CS đã xiết chặt các sinh hoạt tôn giáo lại bằng Nghị quyết 297 ngày 11/11/1977. Bằng một quyết định hành chánh đơn giản, CS đã thay đổi cả một văn kiện pháp quy của chính họ là Sắc lệnh ngày 14/6/1955. Nội dung Nghị quyết 297 gồm những điểm sau đây:

 

§ Những hoạt động tôn giáo ngoài các cuộc hành lễ thông thường đều phải xin phép. Muốn tổ chức các lớp giáo lý, các cuộc hành lễ đông người từ nhiều nơi đến tham dự, các cuộc hội họp về tôn giáo chung cho nhiều nơi...phải có giấy phép của chính quyền.

 

§ Chỉ được giảng đạo trong phạm vi cơ quan của tôn giáo và khi giảng đạo phải động viên tín đồ làm nhiệm vụ công dân, chấp hành chính sách và luật pháp của nhà nước. Không được tuyên truyền chống chế độ XHCN, gây chia rẽ và tuyên truyền mê tín dị đoan.

 

§ Việc phong chức, bổ nhiệm, thuyên chuyển những người chuyên hoạt động tôn giáo phải có sự đồng ý của chính quyền.

 

§ Giáo hội TCG được phép quan hệ với Vatican về mặt tôn giáo, nhưng phải tôn trọng chủ quyền và luật pháp quốc giạ

 

§ Ruộng đất của các tôn giáo được để lại sau khi cải tạo có thể giao cho hợp tác xã quản lý và hưởng mức lời từ 25-30% tổng số thu hoạch.

 

Đến năm 1991, CS lại ban hành Nghị định số 69-HDBT ngày 21/3/1991 điều chỉnh lại quy chế tôn giáo. Nội dung của Nghị định này không khác Nghị quyết 297 bao nhiêu, nhưng quy định tổng quát hơn nên phạm vi áp dụng rộng rãi hơn, nhiều chi tiết áp dụng được quy định tỉ mỉ hơn. Đại lược nội dung Nghị định gồm các điểm chính sau đây:

 

§ Chỉ dược phép sinh hoạt tôn giáo tại các nơi thờ tự được công nhận và chương trình sinh hoạt phải đăng ký trước hàng năm.

 

§ Việc đào tạo các nhà tu hành phải được nhà nước cho phép, xem xét về nhân sự, kiểm tra việc dạy và việc học.

 

§ Việc phong chức cho các giáo sĩ phải được sự chấp thuận của Hội Đồng Bộ Trưởng.

 

§ Việc bổ nhiệm và thuyên chuyển các nhà tu hành phải được sự chấp thuận của cấp chính quyền liên hệ.

 

§ Các dòng tu hay các hình thức tu tập thể chỉ có thể hoạt động sau khi có giấy phép của Hội Đồng Bộ Trưởng.

 

§ Các cá nhân hoặc các tổ chức tôn giáo muốn nhận viên trợ thuần túy tôn giáo phải xin phép Hội Đồng Bộ Trưởng.

 

Nhà cầm quyền CS đã hành động bất chấp hệ cấp pháp lý: Dùng Nghị quyết là một quyết định hành chánh để sửa đổi một văn kiện pháp quy là một Sắc lệnh, rồi sau đó dùng một văn kiện lập quy ở cấp thấp là một Nghị định để thay thế một văn kiện cấp cao là một Sắc lệnh. Điều nay cho thấy khả năng về pháp lý của CS rất thấp và CS nghĩ rằng họ có thể làm bất cứ cái gì mà họ thấy cần, nên bất chấp cả yếu tố pháp lý do chính họ đặt rạ.

 

Sau khi Nghị định nói trên được ban hành, các tôn giáo bị khống chế hoàn toàn.

 

Thành lập cơ cấu CG quốc doanh để lũng đoạn GHCGVN

 

Lập đội ngũ giáo sĩ và giáo dân quốc doanh:

 

Nhận thấy tổ chức “Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu Tổ quốc và Hoà bình” không gây được ảnh hưởng gì đối với GHCG miền Bắc trong suốt 20 năm, CS Hà Nội muốn có một cơ cấu mạnh mẽ hơn.

 

Công việc đầu tiên của CS Hà Nội là củng cố một đội ngũ giáo sĩ và giáo dân quốc doanh mạnh. Nhận thấy một số đông LM và giáo dân “cấp tiến” đứng ra đòi trục xuất Đức Khâm sứ Lemaitre, CS rất phấn khởi. Tại mỗi tỉnh, CS kêu gọi thành lập một Ban Liên Lạc Công Giáo để giải quyết những vấn đề giữa CG và chính quyền và đưa một số giáo sĩ có uy tín vào, với mục đích về sau biến các tổ chức này thành một giáo hội tự trị (tách rời Vatican). Nhà cầm quyền CS không cần biết đến Hội Đồng Giám Mục và các Giám mục giáo phận. Một số giáo sĩ được mời lầm tưởng họ chỉ đóng vai trò liên lạc giữa chính quyền và CG. Về sau, đa số các giao sĩ này đã nhận ra âm mưu thành lập GH tự trị. và họ đã rút luị Một số khác, sau một thời gian hợp tác, đã nhận ra bộ mặt thực của CS nên quay lại chống đối chế độ.

 

Tại miền Bắc, các LM sau đây đã tham gia “Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu Tổ quốc và Hoà bình”: Vũ Xuân Kỷ (đã qua đời), Nguyễn Thế Vịnh (đã qua đời), Hồ Thành Biên, Phạm Quang Phước và Võ Thành Trinh. Tại miền Nam, số LM tham gia “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước” lúc đầu khá đông như Huỳnh Công Minh, Trương Bá Cần, Phan Khắc Từ, Trần Thiện Cẩm, Vương Đình Bích, Nguyễn Văn Châu, Nguyễn Văn Bá, Nguyễn Bảo Tụng, Nguyễn Thiện Ý, Nguyễn Văn Chính, Nguyễn Viết Nam và Mai Hùng. Trong thời gian tranh đấu đòi trục xuất Đức Khâm sứ Lemaitre và bãi chức Giám mục Thuận, các LM sau đây cũng tham gia: Chân Tín, Nguyễn Ngọc Lan, Thanh Lãng, Nguyễn Viết Thọ, Nguyễn Văn Trinh, Hoàng Kim, Đinh Bình Định, Nguyễ Quang Lãm, Nguyễn Nghị và Nguyễn Thiện Toàn. Các LM này về sau không tham gia nhóm LM quốc doanh. 2 LM Chân Tín và Nguyễn Ngọc Lan còn quay lại chống CS nên bị quản chế một thời gian khá dài. LM Đinh Bình Định thì bị đi cải tạo 10 năm, còn LM Nguyễn Quang Lãm bị công an bám sát cho đến khi qua đời năm 1993. 2 LM Nguyễn Viết Thọ và Nguyễn Ngọc Lan đã xin từ bỏ chức LM và trở về lập gia dình

 

Về phía giáo dân, những thành phần sau đây đã tham gia tích cực vào các tổ chức Công giáo quốc doanh cả ngoài Bắc và trong Nam: Nguyễn Khắc Viện, Nguyễn Dông Ngân, Đỗ Văn (tức Đỗ Hữu Nghiêm), Nguyễn Đình Đầu, Vũ Duy Giang, Phạm Ngọc, Trần Huỳnh, Nguyễn Thành Cung và Lý Chánh Trung. Trong số này có 2 thành phần hoạt dộng tích cực hơn cả là Nguyễn Đình Đầu và Lý Chánh Trung.

 

a.   Nguyễn Đình Đầu:

 

Sinh năm 1920 tại Hà Nội, con của một nhân viên lao công quét trường. NĐD có 2 người em là Nguyễn Đình Rễ và Nguyễn Thị Hồng. Lúc còn nhỏ, NĐD được học Tiểu chủng viện Hoàng Nguyên, Kẻ Sơ, Hà Nam, thuộc giáo phận Hà Nội. NĐD mới học tới Đệ Lục (sixième) thì xuất, rồi sau đó vào học trường Bách Nghệ Hà Nội, chưa có Tú tài. Thời đó, Phong trào Thanh niên Lao Động CG (JOC) đang phát triển mạnh ở VN, Nguyễn Mạnh Hà làm Hội trưởng Phong trào toàn quốc, còn NĐD làm Hội trưởng Phong trào ở Hà Nội.

 

Ngày 19/8/45, VM cướp chính quyền. Ngày 23/8/45, HCM công bố ngay thành phần chính phủ lâm thời tại Hà Nội. Trong chính phủ này, người ta thấy Nguyễn Mạnh Hà giữ chức Bộ trưởng Kinh tế. NĐD được Nguyễn Mạnh Hà giới thiệu làm Tổng Giám đốc Nha Lao động toàn quốc, dưới quyền của Bộ trưởng Lao động Lê Văn Hiếu.

 

Ngày 2/3/46, HCM lập chính phủ liên hiệp với các đảng phái quôc gia, Nguyễn Mạnh Hà không có tên trong thành phần chính phủ nữa. Lê Văn Hiến qua làm Bộ trưởng Tài chánh, Nguyên Văn Tạo, 1 đảng viên cao cấp khác, giữ chức Bộ trưởng Lao động. NĐD tiếp tục làm Tổng Giám đốc Tổng nha Lao động. Bị loại ra khỏi thành phần chính phủ, Nguyễn Mạnh Hà bỏ qua Pháp. Khi Pháp chiếm lại Bắc Việt, VM rút vào chiến khu, NĐD ở lại Hà Nội. Năm 1951, nhân một chuyến đi tham quan ở Pháp, NĐD được Nguyễn Mạnh Hà bảo lãnh cho ở lại Pháp học xã hội học ở một trường tư, không cần bằng Tú tài. NĐD không đậu bằng cấp gì.

 

Lúc ở Pháp, NĐD ở một căn phòng trên lầu 5 của một ngôi nhà ở số 32 rue de Richelieu, Paris 1er. Nơi đây là chỗ hội họp của những người lưu vong muốn dành độc lập cho quê hương. Những thành phần đến họp gồm cả những ng+ời theo CS hay không theo CS như Hoàng Xuân Hãn, Nguyễn Quốc Định, Trương Công Cừu, Nguyễn Mạnh Hà, Nguyễn Ngọc Bích, Nguyễn Đắc Khê, Nguyễn Thoại, Trần Hữu Phương, Trần Thông, Bửu Lộc, v.v... Nhóm học Đại học Louvain ở Bỉ như LM Nguyễn Quang Lãm, Lý Chánh Trung, Nguyễn Văn Trung...cũng đến họp nơi đây. Các nhóm trên hoạt động riêng rẻ nhưng có cho xuất bản tờ tạp chí Thống Nhất để nói lên quan điểm chính trị của nhóm, nên được gọi là Nhóm Thống Nhất. Riêng nhóm của Đảng CSĐD có kết nạp đảng viên, tổ chức chặt chẽ và sinh hoạt thường xuyên.

 

Ngày 25/6/54, do sự vận động của ông Ngô Dình Luyện và nhóm Nguyễn Mạnh Hà, giáo sư Hoàng Xuân Hãn đã thuyết phục được Quốc trưởng Bảo Đại ký sắc lệnh số 38/QT ngày 25/6/54 ủy quyền cho ông Ngô Đình Diệm lập chính phủ với toàn quyền về dân sự và quân sự. Nhóm Nguyễn Mạnh Hà, Nguyễn Đình Đầu, Lý Chánh Trung, Nguyễn Văn Trung (đã được con bảo lãnh sang Canada năm 1995), LM Nguyễn Quang Lãm...định về tham gia chính phủ nhưng bị Ngô Đình Nhu gạt ra vì nghi nhóm này thân Pháp. Nguyễn Mạnh Hà quay trở lại Pháp, nhưng NĐD, vốn không lấy được bằng cấp gì, đã thúc giục Lý Chánh Trung, Nguyễn Văn Trung và LM Nguyễn Quang Lãm phải trở về và chờ cơ hội. Những người này đã trở về VN năm 1956, cho xuất bản tờ tuần báo Sống Đạo nên thường được gọi là “nhóm Sống Đạo” hay “nhóm Cấp Tiến”. Tờ “Sống Đạo” có khuynh hướng chống chính phủ và thiên về đường lối XHCN. 2 LM Nguyễn Ngọc Lan và Trương Bá Cần từ Pháp về cũng gia nhập nhóm Sống Đạo. Lý Chánh Trung phụ trách biên tập, nhưng NĐD vẫn nắm hầu bao và quyết định đường lối của tờ báo.

 

NĐD về nước được một thời gian thì ông Đào Văn Tập qua đời. NĐD cặp bồ với bà Đào Văn Tập. để chiếm dụng nhà in của bà này và sống bằng nghề ấn loát và xuất bản. Về sau NĐD cưới em của cựu Thủ tướng Bửu Lộc, một người giàu có, và về ở nhà vợ, góc đường Nguyễn Du và Nguyễn Trung Trực.

 

NĐD vẫn thường xuyên liên lạc với nhóm cán bộ trí vận của CS đang hoạt động ở Pháp hay đã về nằm vùng tại miền Nam và nấp sau tờ tuần báo Sống Đạo để hoạt động. Tờ Sống Đạo cũng như tờ “Công giáo và Dân tộc” sau này, đã cố gắng dùng Thánh Kinh để bênh vựa cho Chủ nghĩa Cộng sản.

 

Nguyễn Đình Đầu là một tên chuyên đâm bị thóc thọc bị gạo để gây mâu thuẫn trong hàng ngũ CG và tuyên truyền ngụy hòa. Khi CG biểu tình lên án những vụ bạo loạn tại miền Trung do CS giựt dây, NĐD soạn sẳn một văn thư chống lại Khối Công Giáo và chạy đi thuyết phục một số LM và giáo dân ký vào. Trong cuốn sách “30 tháng 4” do nxb TPHCM ấn hành năm 1985, ký giả Võ Trần Nhã của VC cho biết NĐD là người yểm trợ đắc lực cho việc đưa miền Nam vào tay CS. NĐD có chân trong “nhóm Trí Việt”, gồm một số đặc công CS nằm vùng, hoạt động dưới danh nghĩa “đòi thi hành hiệp dịnh Paris”. Ngày 29/4/75, NĐD đi với Nguyễn Văn Diệp (cựu Bộ trưởng Kinh tế) và và Đinh Bá Thi vào trại David ở trong phi trường Tân Sơn Nhất gặp phái đoàn VC cư ngụ ở đó để báo cáo tình hình và nhận chỉ thị về việc vận động Dương Văn Minh đầu hàng. Đinh Bá Thi dùng mật hiệu để được phái đoàn VC trong Ủy ban Liên hợp Quân sự 4 bên mở cửa cho vào. Sau này Đinh Bá Thi được cử làm Đại sứ VC tại LHQ đầu tiên, nhưng một thời gian sau đã bị thanh toán bằng một tai nạn xe cộ trong một chuyến về VN.

 

Sau khi VC chiếm được miền Nam, bên ngoài NĐD không giữ chức vụ gì quan trọng, nhưng bên trong NĐD đã đứng ra tổ chức và giựt dây các chiến dịch chống phá GHCG. Từ vụ hô hào trục xuất Đức Khâm sứ Henri Lemaitre, đòi bãi chức Tổng Giám mục Thuận, đến việc lên án các vụ Vinh Sơn, Đắc Lộ, Dòng Đồng Công...đều có bàn tay của NĐD thúc đẩy phía saụ Với âm mưu thâm độc, chính NĐD đã soạn thông cáo của Tòa Tổng Giám mục Saigon lên án vụ Dòng Đồng Công rồi cầm lên yêu cầu Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình ký tên vào, nhưng Tổng Giám mục Bình không chịu ký thì NĐD đã lấy con dấu của Tòa Tổng Giám mục đóng vào rồi gởi cho các báo VC yêu cầu công bố.

 

b.   Lý Chánh Trung:

 

LCT sinh năm 1929 ở Trà Vinh, theo đạo CG vào khoảng 1949 và năm 1950 được cho qua Bỉ học Đại học Louvain, một đại học CG, ở cách xa thủ đô Bruxelles khoảng 30km. LCT học rất giỏi, nhưng khi mới lấy xong Cử nhân Tâm lý học và Cử nhân Chính trị học, đã vội theo Nguyễn Đình Đầu về nước năm 1956 với ý định tham chánh, nhưng không được Ngô Đình Nhu dùng nên rất bất mãn với chế độ Ngô Đình Diệm và quay lại tán dương đường lối của CS. Khi ở Bỉ và Pháp, LCT cũng nằm trong Nhóm Thống Nhất của Nguyễn Mạnh Hà và bị chi phối bởi Nguyễn Đình Đầu.

 

Tuy chưa có bằng Tiến sĩ nhưng rất thông minh, vượt hẳn Nguyễn Văn Trung và các bạn đồng khóa thời đó, nên được coi là lý thuyết gia của nhóm và là linh hồn của tờ tuần báo Sống Đạo. LCT có tài viết lách rất điêu luyện, có thể bẻ ngòi bút đi theo hướng nào cũng được. Đọc những bài của LCT ca tụng HCM sau ngày 30/4/75, nhiều người phải sửng sốt về tài phất cờ theo chiều gió của người viết. Khó tìm được tại miền Nam một người viết “bài ca con cá” điêu luyện như thế.

 

LCT có người em là Lý Chánh Đức, làm Giám đốc Nha học liệu tại Bộ Quốc gia Giáo dục VNCH, đã xin cho LCT làm Công cán Ủy viên của Bộ này. Về sau, LCT được bổ làm Giám đốc Nha Trung học Công lập. LCT cũng được mời dạy triết học tại Viện Đại học Huế và Đà Lạt.

 

Tuy có trình độ kiến thức cao và vững vàng, tính tình hòa nhã, nhưng bước đường sự nghiệp của LCT rất lận đận, có khi không lo nổi miếng ăn. Nhiều người cho rằng nếu LCT đừng nghe Nguyễn Đình Đầu, lấy xong bằng Tiến sĩ rồi trở về, có lẽ sẽ gặp được nhiều thuận lợi hơn. LM Cao Văn Luận là người đã nâng đỡ LCT rất nhiều, nhưng dưới 2 chế độ Cộng hòa Miền Nam, LCT chưa tìm được chỗ đứng thoải mái, luôn bận tâm về sinh kế nên thường tỏ ra hận đời. Sự bất mãn của LCT xuất hiện rất rõ trong cái lối viết lúc nào cũng có tính châm chọc và chua cay của ông. Vốn là 1 giáo sư Triết, tôn thờ Mounier và Karl Jasper, LCT đã nhìn vấn đề chính trị VN dưới lăng kính của một triết giạ Trong bài “Trên đường cùng đi” trên báo Đại Dân Tộc số 17 ngày 4/6/72, ông viết:

 

“Đối với tôi, vấn đề rất giản dị: dầu cho cuộc chiến hôm nay được giải thích cách nào, thực tế vẫn là có 2 phe cùng là người Việt đang chém giết nhau, mỗi phe được một hoặc hai siêu cường yểm trợ tận tình về mọi mặt.

 

“Tôi là người đứng “bên này” và từ lâu tôi đã nghĩ rằng lối thoát duy nhất cho cuộc chiến hiện nay là phải tạo dựng cho “bên này” một chính quyền tốt, độc lập với ngoại bang, có đủ nội lực và tự tín để gặp gỡ và làm hòa thật sự với “bên kia”.”

 

Nghĩ sao làm vậy, khi CS chiếm được Saigon là ông đi theo CS, viết bài tán dương HCM và đảng CSVN. Ông được chọn làm Đại biểu Quốc hội khóa VI năm 1976 và các khóa tiếp theọ Khi vụ Vinh Sơn xảy ra, ông có viết một bài phê bình đăng trên báo “Công giáo và Dân tộc” số 55 ngày 18/7/76, lên án những người tham gia như sau:

 

“Hạng người như thế xin đừng gọi là người mà tội cho con người, xin đừng gọi là người VN mà tội cho dân tộc VN. Cũng xin đừng gọi là CG mà tội cho GHCG”.

 

Gặp lại LCT vào thập niên 1980, người ta có thể thấy nơi ông hình ảnh của một người đã thấm đòn và chán nản. 2 vợ chồng ông làm lụng vất vã vẫn không đủ ăn, mặc dù trên ngực có gắn cái nhãn hiệu “đại biểu Quốc hội”. Có lẽ trong hoàn cảnh đó ông mới nhận ra rằng “những người không đáng là người, không đáng là người VN” chính là những người CS chứ không phải là những người tham dự vào vụ Vinh Sơn. Những người mà ông mơ ước “làm hòa” đã cùng ông biến VN thành một quốc gia g nhèo, không dân chủ, không tự do, không nhân quyền, và đã vùi lấp cuộc đời còn lại của một triết gia như ông.

 

Về phía giáo sĩ có 2 linh mục miền Nam được CS tín nhiệm, đó là LM Huỳnh Công Minh và LM Trương Bá Cần. 2 LM này đã được LM Nguyễn Đình Thi, một cán bộ VC nằm vùng ở Pháp, móc nối khi còn du học ở Pháp.

 

LM Huỳnh Công Minh:

 

Huỳnh Công Minh là một đảng viên nồng cốt của Đảng CSVN trong công tác Công giáo vận. Trong kỳ bầu cử Quốc hội khóa VI năm 1976, ông được chọn làm đại biểu. Trong phiên họp ngày 7/7/77, sau khi Lê Duẩn đọc Báo Cáo Chính Trị, ông đã lên đọc một bài tham luận đúng sách vở của đảng:

 

“Báo cáo chính trị làm hho tôi thêm xác tín rằng mẫu con người mới, mẫu xã hội mới mà Quốc hội sẽ đề ra để toàn dân ra sức thực hiện trong giai đoạn lịch sử này chẳng những không có gì mâu thuẫn với tôn giáo, với tín ngưỡng chân chính, trái lại còn rất phù hợp với Tin Mừng của Chúa Kitô Giêsu.

 

“Báo cáo chính trị làm cho tôi càng xác tín thêm nữa rằng con người mới, xã hội mới mà mọi người đều mơ ước, mà mọi người tin vào Chú Kitô Giêsu mãi mơ ước, con người mới đó, xã hội mới đó không thể có được, không bao giờ có được nếu không có Đảng Lao Động VN, đội tiên phong của giai cấp công nhân lãnh đạo và tổ chức.

 

“Phần tôi, tôi nguyện suốt đời phục vụ cho sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc trên cơ sở yêu nước, yêu CNXH, suốt đời làm nhịp cầu nối kết quần chúng CG mà đại bộ phận là nhân dân lao động, với đại gia đình VN, kiên quyết đập tan mọi âm mưu chia rẽ, đội lốt tôn giáo, lợi dụng tín ngưỡng của đế quốc và tay saị” (Thông tấn xã VN, 7/7/77)

 

Cũng giống như TT Thích Minh Châu, LM Huỳnh Công Minh là một người được huấn luyện về nghiệp vụ đàng hoàng, lúc nào ông cũng tỏ ra hoà nhã và khiêm tốn, không bao giờ bênh vực công khai chế độ CS khi thuyết giảng hay khi nói chuyện với các giáo sĩ và giáo dân. Ông chỉ kêu gọi phải hợp tác với phường khóm. Ông không giữ chức vụ gì quan trọng trong tổ chức CG quốc doanh, nhưng trong thực tế ông nắm hết mọi quyền hành trong tổ chức này. Mọi việc phong chức, bổ nhiệm, thuyên chuyển các giáo sĩ và các hoạt động của GHCGVN đều được chuyển cho ông cứu xét và đề nghị nhà cầm quyền CS thì mới chấp nhận. Ông luôn thi hành đúng mọi chỉ thị của đảng.

 

LM Trương Bá Cần:

 

Là Tiến sĩ Sử học ở Pháp. Ông điều hành tờ tuần báo Công giáo và Dân tộc, dùng tờ báo này để bênh vực XHCN và vận động người CG thi hành chính sách của Đảng và Nhà nước. Trên báo Công giáo và Dân tộc Xuân 1982, ông viết:

 

“Từ lâu, trước ngày giải phóng, tôi xác tín không có con đường thứ ba giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩ xã hội. Do đó, chấp nhận CNXH, đương nhiên tôi chấp nhận sự hợp tác với những người CS.

 

“Ngoài ra, kinh nghiệm trong 5 năm qua ngày càng thuyết phục tôi rằng sự lựa chọn CNXH là tốt nhất. Riêng tôi, hằng ngày tôi sống trong sự hợp tác giữa người CS và người CG. Tôi xác tín rằng chúng tôi có thể cùng nhau làm việc. Nhưng hợp tác có nghĩa gì? Đối với tôi, điều kiện tuyệt đối là có sự kính trọng nhaụ Không chỉ là sự dung thứ cho người khác tồn tại. Nhưng tôi lập lại sự kính trọng, mà người ta chỉ kính trọng cái mà người ta thừa nhận là có giá trị. Tôi thấy rằng những người CS kính trọng chúng tôi. Về phía chúng tôi, chúng tôi đã học được rất nhiều. Chúng tôi đã học biết những giá trị thật của CNXH. Đó là một lý tưởng cụ thể, phục vụ người khác”.

 

Vào khoảng 1989, suy nghĩ của ông hơi thay đổi nhưng chưa ai chắc điều đó có phải thật hay giả. CS đã nhờ ông viết lại lịch sử GHCGVN để biện minh cho chế dộ. Có lần CS nhờ LM Phan Phát Huồn viết lại bộ Việt Nam Giáo Sử, nhưng khi LM Huồn hỏi tại sao không nhờ LM Trương Bá Cần thì CS trả lời, “Linh mục viết người ta mới tin. Trương Bá Cần viết người ta không tin !”.

 

Nhìn chung, ngoài 2 LM Minh và Cần ra, các LM quốc doanh khác không đóng vai trò gì quan trọng. Các LM Phan Khắc Từ, Trần Thiện Cẩm, Vương Đình Bích,...chỉ là loại chạy cờ, có việc gì CS say thì làm.

 

Đa số các linh mục và trí thức CG thiên tả như Chân Tín, Nguyễn Ngọc Lan, Lý Chánh Trung, Nguyễn Văn Trung, Thanh Lãng...đều là những người tốt nghiệp về thần học và triết học ở Pháp hay Bỉ, nên thường nhìn các vấn đề chính trị và xã hội của đất nước dưới lăng kính của triết học. Họ dùng Tâm và Lý để phân tích và xác định con đường mà đất nước phải chọn. Họ không có thói quen quan sát các sự kiện đang diễn ra rồi dùng Trí để phán đoán và chọn con đường thich hợp nhất. Mỗi khi thấy con đường họ tưởng là đúng, đã có nhiều nguy hại trong thực tế, họ quay ngược trở lại và tấn công thẳng vào con đường mà họ từng cổ võ. Bằng bài báo “Dấm chua mật đắng” trong cuốn “3 năm xáo trộn”, nhóm Sống Đạo đã khuyến cáo các tổ chức của người CG đứng lên chống lại sự lộng hành của Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc miền Trung do CS giựt dây. Nhưng khi nhận ra được những tệ hại của chế độ CSVN, họ không hề đưa thêm má bên kia cho CS đánh mà trái lại đã mạt sát chế độ CS bằng những lời lẽ chua cay hơn những người thường. Sau đây là một mẫu chuyện ngắn giữa công an và Nguyễn Ngọc Lan, được NGL ghi lại trong cuốn “Nhật Ký 1990-1991”:

 

“Ông có di thăm linh mục Chân Tín không?

 

- Làm sao tôi đi được?

 

- Như ông viết qua báo chí đó: Duyên Hải bây giờ đang bị sốt rét như dịch. Người ta đang bảo là Nhà nước khéo chọn chỗ để đày linh mục Chân Tín đó.

 

- Linh mục Chân Tín năm nay bao nhiêu tuổi?

 

- 71.

 

- Thôi, tôi gặp ông Lan chỉ có vậy.”

 

Trước đây, 2 linh mục Chân Tín và Nguyễn Ngọc Lan đã có lập trường khuynh tả hoàn toàn, nhưng sau khi sống với chế độ CS một thời gian, họ nhận ra CNXH không tốt đẹp như họ tưởng, họ đã quay lại chống chế độ một cách mạnh mẽ. Với những thành phần này, không thể coi họ là thành phần quốc doanh, nhưng những nhận định sai lệch của họ về chính trị, xã hội và tôn giáo một đôi khi rất tai hại. Đi vào chính trị, triết gia luôn bị đánh bại một cách thê thảm. Thân phận của họ cũng giống như thân phận của một triết gia đi qua sông mà người Tây phương thường đem ra chế giễu:

 

Triết gia hỏi ông lái đò:

 

- Ông có biết làm toán hông?

 

- Tôi không biết.

 

- Thế là ông đã mất một phần tư cuộc đời rồi !

 

Một lúc sau, triết gia lại hỏi câu thứ hai:

 

- Ông có biết viết không?

 

- Tôi không biết.

 

- Thế là ông mất nửa cuộc dời rồi !

 

Thuyền đến giữa sông, triết gia hỏi câu thứ ba:

 

- Ông có biết đọc không?

 

- Tôi không biết.

 

- Thế là ông mất ba phần tư cuộc đời rồi !

 

Khi triết gia vừa dứt lời thì sóng gió lớn nổi lên; ông lái đò liền quay lại hỏi triết gia:

 

- Ông có biết bơi không?

 

- Tôi không biết.

 

Ông lái đò lắc đầu:

 

- Thế thì ông mất cả cuộc đời rồi !

 

Trong buổi nói chuyện trên đài phát thanh vào ngày 26/10/1939, Tổng Thống Franklin D. Roosevelt đã nói:”Người cấp tiến là người hai chân đã được trồng chặt vào khoảng không”.

 

Khi các triết gia nói trên nhận được sự thật thì đã quá muộn, phương cách để cứu vãn không tìm thấy dễ dàng ở trước mắt. Nhưng dù sao họ cũng còn có thể quyết định quay trở lại. Những thành phần gia nhập Đảng CS như các linh mục Nguyễn Đình Thi, Trương Bá Cần, Huỳnh Công Minh thì không còn đường trở lại nữa: hoặc tiếp tục đi trong sai lầm hoặc chết. Kỷ luật Đảng không bao giờ dung tha thành phần phản Đảng.

 

Mặt Trận Tổ Quốc luôn tìm cách đề cao vai trò của các linh mục quốc doanh, nhất là vai trò của linh mục Huỳnh Công Minh. Mọi việc phong chức, bổ nhiệm và thuyên chuyển giáo sĩ cũng như các hình thức sinh hoạt tôn giáo đặc biệt đều phải có đề nghị của linh mục này mới được nhà cầm quyền chấp thuận. Hôm 10/7/89, Hồng Y R. Etchegaray ghé thăm Saigon, báo Saigon Giải Phóng loan tin ông Nguyễn Vĩnh Nghiệp, Chủ tịch UBNDTP đã tiếp Đức Hồng Ỵ Cùng tham dự cuộc tiếp tân này có “Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình và Giám mục giáo phận Saigon Huỳnh Công Minh”. Bản tin trên đã làm mọi giới CG bất bình. Nhiều người đã gọi điện thoại phản đối báo SGGP và yêu cầu Tổng Giám mục Bình đính chính. Báo SGGP ngày 13/7/89 đăng một cột nhỏ cải chính nói “Linh mục Huỳnh Công Minh là linh mục chánh sở nhà thờ chánh tòa Saigon chứ không phải Giám mục giáo phận Saigon như đã loan tin”. Qua bản tin cố ý đăng sai đó, mọi người đều thấy rõ ý định của CS muốn đưa linh mục Huỳnh Công Minh làm Giám mục giáo phận Saigon.

 

Tuy được sự hỗ trợ của Mặt Trận Tổ Quốc, các linh mục quốc doanh viết hay nói gì cũng không ai nghẹ Đi đâu họ cũng bị giáo dân xa lánh. Linh mục quốc doanh còn lo sợ các biện pháp kỷ luật của Tòa Thánh Vatican. Năm 1992, trong văn thư số N4708/92/RS ngày 20/5/92 gởi cho Giám mục Nguyễn Minh Nhật, Chủ tịch Hội đồng Giám mục VN, Đức Hồng Y Quốc vụ khanh Angelo Sodano đã yêu cầu Hội Đồng Giám mụcVN lưu ý các giáo sĩ về “Tuyên ngôn của Bộ Giáo Sĩ về những hiệp hội và những phong trào mà các giáo sĩ không được tham gia” công bố ngày 8/3/82 với mục đích nhắc nhở các linh mục không được tham gia vào các tổ chức CG quốc doanh. Tuyên ngôn này nói rõ:”Ai hành động trái với lịnh cấm hợp pháp của thẩm quyền GH có thể bị phạt một cách chính đáng, kể cả phạt vạ, chiếu theo các điều phải tuân giữ theo luật”.

 

c.   Thành lập Giáo hội Công giáo Việt Nam Tự trị không được, quay lại thành lập “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước”:

 

Năm 1980, Hà Nội quyết định bước qua giai đoạn mới gọi là “giai đoạn cách mạng dân chủ nhân dân”. Trong giai đoạn này, CS cho áp dụng các biện pháp để quốc hữu hóa tất cả tài sản của các nhà tư bản lớn và địa chủ để đưa vào quốc doanh, ép buộc các nhà tư bản hạng trung hợp tác kinh doanh với chính phủ CS. Đây là một hình thức mượn vốn và tay nghề của tư nhân để xây dựng các cơ sở kinh doanh và sản xuất, rồi đưa vào hợp tác xã hay biến thành công ty quốc doanh trong giai đoạn kế tiếp. Song song với các biện pháp kinh tế, CS cũng tiến thêm một bước thứ hai trong việc đưa tôn giáo vào quốc doanh. Chữ “quốc doanh” được Hà Nội dịch ra tiếng Anh là “state-run”, tức do nhà nước điều hành. Dân chúng đã dùng chữ này để chỉ các tổ chức do chính phủ điều khiển.

 

CS muốn tiến tới “quốc daonh hóa” CG trước cả PG. Đầu năm 1980, Ban Tôn giáo chính phủ và Mặt Trận Tổ Quốc đã đưa linh mục Nguyễn Thế Vịnh, Chủ tịch “Ủy ban Liên lạc Công giáo Yêu Tổ quốc và Hòa bình”, từ Hà Nội vào Saigon tổ chức một hội nghị CG mở rộng vào ngày 5/1/80. Hội nghị này dã đi đến quyết định thành lập “Ủy ban Vận động Công giáo” nhằm tiến tới việc thành lập một Giáo hội Công giáo VN tự trị tách rời khỏi Vatican. Xong CG rồi, ngày 12/2/80, CS mới cho lập “Ủy ban Vận động Thống nhất Phật giáo”. Nhưng về phía CG, CS đã gặp rất nhièu khó khăn vì không kêu gọi được một Giám mục nào tham gia vào Ủy ban, còn hầu hết giáo sĩ và giáo dân thì tỏ ra e dè.

 

Tháng 11/81, CS đã hình thành được một Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, nhờ sự hợp tác chặt chẽ của các Hòa Thượng Thích Minh Châu, Thích Quảng Liên và nhất là có sự đồng thuận của Hòa Thượng Thích Đôn Hậu, Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống và HT Thích Trí Thủ, Viện trưởng Viện Hoá đạo GHPGVNTN hệ phái Ấn Quang. Nhưng về phiá CG, CS đã hoàn toàn thất bại.

 

Trong một bản phân tích tình hình các tôn giáo tại miền Nam năm 1981, Tổng cục An ninh của CS đã nhận định rằng 2 tôn giáo Cao Đài và Hòa Hảo chỉ là 2 giáo phái chính trị nên phải giải tán. Về phía PG, bản nhận định nói rằng việc kiểm soát không có gì khó khăn, vì PG không có tổ chức chặt chẽ và trong những năm “kháng chiến” Đảng đã gài được nhiều cán bộ nồng cốt vào bên trong để hoạt dộng. Những thành phần chống đối đã bị loại bỏ hoặc cô lâp. Vậy có thể tiến tới thống nhât ngay mà không gặp trở ngại nào. Riêng về phía CG, bản nhận định cho biết GHCG là một GH được tổ chức rất chặt chẽ, gồm những người lãnh đạo và cán bộ có kiến thức, giáo dân đều đã được huấn luyện thuần thành. Bản phân tích cho biết riêng giáo phận Saigon có khoảng 40 linh mục có bằng tiến sĩ hoặc tương đương và phân rõ lập trường, thái độ của từng nhóm cũng như cách đối phó. CG có Hội đồng Giám mục là một cơ quan lãnh đạo tập thể, rất khó dùng ảnh hưởng của một vài cá nhân để chi phối. CG lại có hậu thuẫn của Vatican và các nước CG Tây phương nên nếu hành động không khôn khéo thì có thể gây hậu quả bất lợi. Bản phân tích đề nghị dùng nhiều biện pháp để khống chế và làm tiêu hao dần giáo hội này như đã áp dụng tại miền Bắc từ 1954-1975: Tìm cách cô lập các giáo sĩ và giáo dân có khả năng lãnh đạo, lưu lại một thời gian lâu dài khoảng 200 giáo sĩ đang bị giam giữ trong các trại cải tạo cho đến khi tình hình ổn định, hạn chế chặt chẽ việc phong chức, bổ nhiệm các chức sắc mới thay thế những chức sắc đã qua đời, cô lập và phân tán các dòng tu, v.v...

 

Mặt Trận Tổ Quốc đã nhiều lần mở cuộc thăm dò để thành lập một Giáo Hội Công Giáo VN tự trị, nhưng đã bị cự tuyệt. Các giáo sĩ và giáo dân được mời họp để hỏi ý kiến đều trả lời rằng chỉ có Hội đồng Giám mục mới có quyền quyết định được điều đó. Ngay các linh mục quốc doanh cũng không ai dám công khai ủng hộ đề nghị của CS. Cuối cùng, CS đã quyết định tạm thời tiến tới việc thống nhất các tổ chức CG quốc doanh trong khi nghiên cứu lại làm sao để đ^'i phó với CG để thành lập một GHCGVN tự trị, tức là nằm dưới sự điều khiển của CS.

 

Ban Tôn giáo Chính phủ đã giao cho linh mục Nguyễn Thế Vịnh của miền bắc đứng ra thành lập một tổ chức CG quốc doanh thống nhất. và một dại hội đã được triệu tập tại Hà Nội từ 7-10/11/83. Biết linh mục Vịnh không đủ thẩm quyền và uy tín để triệu tạp một hội nghị như vậy nên Mặt Trận Tổ Quốc đã đứng ra hành động. Mặt Trận tại mỗi địa phương đã chỉ định các thành phần tham dự đại hội. Trong dại hội người ta thấy có 299 “đại biểu” thuộc 32 tỉnh trong nước, trong đó có 142 linh mục, 11 tu sĩ và 146 giáo dân. Để làm cho Đại hội đi đến thành công, Hà Nội phải đưa Huỳnh tấn Phát, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt Trận Tổ Quốc, đứng ra lãnh đạo đại hội. Đặng Thành Chơn, chuyên viên về khống chế tôn giáo của Ban Tôn giáo CS cũng có mặt để theo dõi từng diễn biến của đại hội. Trong đại hội, đại diện chính quyền CS cũng như một số đại biểu cò mồi đã nhấn mạnh khá nhiều về “vấn đề CGVN” với gợi ý nên tiến tới việc tuyên bố tách rời GHCGVN ra khỏi Vatican vì GHVN đã trưởng thành. Chuyện này đợc bàn tán nhiều sau Đại hội nên tờ Công giáo và Dân tộc phải lên tiếng xác nhận “không có vấn đề tự trị”.

 

Đại Hội đã quyết định thành lập “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước” và đề cử linh mục Nguyễn Thế Vịnh làm Chủ tịch. Đại hội cũng chấp thuận một bản Điều lệ và một bản Nghị quyết do Ban Tôn Giáo CS soạn sẵn. Điều 2 của bản Điều lệ ghi rõ:

 

“Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước VN là một tổ chức thành viên của Mặt Trận Tổ Quốc VN, hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật của nước CHXHCNVN và Cương lĩnh của Mặt Trận Tổ Quốc VN”.

 

Điều 3 của bản Nghị quyết đã nói về vai trò của phong trào CG Yêu nước như sau:

 

“Đại hội cũng nhận định: vượt qua những gian lao thử thách, dưới sự lãnh đạo của Đảng CSVN và Chủ tịch HCM vĩ đại, với sự quan tâm giúp đỡ của Mặt Trận Tổ Quốc VN, phong trào CG Yêu nước đang lớn mạnh. Yêu nước là truyền thống vẻ vang của dân tộc VN, là đòi hỏi thiêng liêng của tình thương Kitô giáo, là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi người dân VN. Trong thời đại ngày nay, nội dung yêu nước phải gắn liền với Chủ nghĩa Xã hội và phải gắn liền nghĩa vụ yêu nước với nghĩa vụ đấu tranh cho hòa bình và công lý trên thế giới”.

 

Linh mục Nguyễn Thế Vịnh làm Chủ tịch được 6 tháng thì mất. Giám mục Bùi Chu Tạo cho biết những tháng cuối cùng của cuộc đời, linh mục Vịnh thường tỏ ra hối hận về sự lầm lẫn của ông trong việc tham gia Đảng CSVN, và rồi việc tới phải tới, những ngày trước khi qua đời linh mục Vịnh đã xin chịu các phép bí tích. Một nhân vật khác là linh mục Hồ Thành Biên đã thay thế linh mục Vịnh.

 

Tại Saigon, “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước Việt Nam” đã được cấp một biệt thự ở số 15 đường Tú Xương, Q3, để làm văn phòng thường trực và sinh hoạt. Cũng giống như nhóm người đào tạo ra nó, Ủy ban chiếm phòng hội của Trung tâm CGVN ở đường Trần Quốc Toản làm nơi hội họp. Ủy ban cũng định chiếm dụng nhà sinh hoạt của giáo xứ Tân Định để làm cơ sở ấn loát và phát hành báo chí, nhưng bị kháng cự lại nên không chiếm được. Ủy ban có một tờ tuần báo là tờ “Công giáo và Dân tộc” do linh mục Trương Bá Cần làm chủ nhiệm. Ủy ban dùng tờ báo này để kêu gọi giáo dân hợp tác với chính quyền. Trong 1 bài phhỏng vấn dành cho báo Eglises d'Asie, Giám mục Nguyễn Minh Nhật, Chủ tịch Hội đồng Giám mục VN, đã trả lời bằng tiếng Pháp về trường hợp của “Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước” và tờ “Công giáo và Dân tộc” như sau:

 

“Ủy ban thủ một tờ báo CG duy nhất tại miền Nam VN. Tuy nhiên tờ này hay tờ kia (ở Bắc) đều đã được coi như là những cơ quan của chính phủ. Những bài viết trong tờ báo luôn bênh vực chính sách của chính quyền và thường công kích GH. Họ không có ý kiến đứng đắn về GHVN...

 

“2 trong những người đại diện (của Ủy ban) đã gởi cho tôi một lá thư trong đó họ than phiền họ đã bị cả chính quyền lẫn hệ cấp thẩm quyền CG coi như một công cụ kiểm soát của chính quyền. Tôi đã trả lời họ rằng những sự nghi ngờ đó có căn cứ. Họ đã mất sự tin tưởng của người CG”. (Nguyễn Ngọc Lan, “Nhật ký 1990-1991, Tin, Paris, 1993, tr. 236-237).

 

Tuy được sự trợ giúp của Mặt Trận Tổ Quốc, Ủy ban trên không hoạt động gì được, vì giáo dân cũng như giáo sĩ chỉ biết Hội đồng Giám mục VN chớ không cần biết Ủy ban này.

 

Với chỉ thị của Tòa Thánh Vatican cấm các giáo sĩ không được tham gia vào các tổ chức tôn giáo quốc doanh, vai trò của Ủy ban cũng sắp cáo chung, vì các giáo dân tham gia ủy ban không có ai có uy tín hay khả năng điều hành nó.

 

Tiếp tục đánh phá Công giáo:

 

Năm 1985, khi quyết định tiến tới giai đoạn mà CS gọi là “Tiến lên Xã hội chủ nghĩa”, CS quyết định đưa các ngành tư doanh còn lại vào hợp tác xã hay biến thành công ty quốc doanh. Tại Saigon, Q3, nơi còn nhiều cơ sở tư doanh nhỏ, đã được chọn làm thí diểm. Song song với biện pháp kinh tế, CS cũng quyết định đi thêm một bước nữa trong việc khống chế CG.

 

Khoảng 200 công an đã được huấn luyện tại Tiệp Khắc về tôn giáo vụ được đưa vào miền Nam, phân phối cho các thành phố Đà Nẵng, Biên Hòa, Đồng Nai và Saigon là những nơi có nhiều giáo dân tập trung. Tại Saigon, huyện Thủ Đức đã được chọn làm thí điểm vì nơi đây còn một số đông các cơ sở dòng tu và các giáo xứ miền Bắc di cự Trong năm 1986, một số dòng tu ở Thủ Đức như Đức Bà Truyền Giáo, Đồng Công...đã được lệnh phân chia ra nhiều “hộ” nhỏ, mỗi hộ không quá 10 người. CS sẽ cấp những căn nhà riêng biệt cho các “hộ” này tiếp tục đời sống tu trì. Các cơ sở của các dòng còn lại sẽ được đặt dươi quyền quản lý của nhà nước. Vụ đánh phá Dòng Đồng Công năm 1987 cũng nằm trong chiến dịch xé lẻ các dòng tu để diệt dần.

 

Năm 1986, CS lại triệu tập một Đại hội Toàn quốc “Những người Công giáo Việt Nam Xây dựng và Bảo vệ Hòa bình” lần thứ 2 tại Hà Nội để hình thàn một GH Thiên Chúa Giáo VN tự trị, tách rời khỏi Tòa thánh Vatican như năm 1983, nhưng vẫn thất bại, vì các giáo sĩ và giáo dân tham dự đại hội vẫn trả lời như trước: Vấn đề tự trị hay không tùy thuộc vào quyết định của Hội đồng Giám mục, họ không có thẩm quyền.

 

Sự phản ứng của CS Hà Nội về việc Tòa Thánh Vatican quyết định phong thánh cho 117 vị chân phước tử đạo tại VN ngày 19/6/1988 cũng rất quyết liệt. Linh mục Trương Bá Cần đã viết nhiều bài phân tích cho rằng việc phong thánh là sai lầm. Nguyễn Đình Đầu hô hào tẩy chay phong thánh. Hội đồng Giám mục VN bị đả kích nặng nề vì đã ký đơn xin phong thánh. Nhiều cuộc họp hay hội thảo để phản đối quyết định phong thánh đã được triệu tập, nhưng đa số giáo dân và giáo sĩ đều cho rằng việc phong thánh là chính đáng. Cuối cùng Hà Nội đành bó taỵ

 

Nhưng không may cho Đảng CSVN là cuộc đổi tiền vào tháng 9/1985 đã đem lại những hậu quả ngày càng nghiêm trọng, kinh tế suy sụp hoàn toàn, bắt buộc Đảng CS phải đổi mới để sống còn. Sự khống chế CG cũng được nới rộng ra để khỏi bị lên án khi kêu gọi đầu tư và vay mượn tín dụng ngoại quốc. Nhà cầm quyền Hà Nội vẫn tin rằng CG là nguồn ngoại tệ đáng kể vì có sự giúp đỡ của Vatican và các tổ chức CG quốc tế. Tuy nhiên sự nới rộng này chỉ có ảnh hưởng đến một số sinh hoạt giới hạn như cho phong thêm một số linh mục, đồng ý cho bổ nhiệm một số giáo phẩm vào các chức vụ đã bị khiếm khuyết từ lâu, cho in một số sách Thánh Kinh... Đặc biệt, người CG không còn bị xếp vào công dân hạng 6 như trước nữa. Một vài lãnh vực đại học và cơ quan công quyền đã thu nhận giáo dân. Tuy nhiên, nhà cầm quyền CS vẫn tiếp tục gây nhiều khó khăn cho việc bổ sung từ hàng Giám mục trở lên. Ngày 25/8/1993, nhà cầm quyền CS đã bác bỏ quyết định của Vatican cử Giám mục Huỳnh Văn Nghi làm Giám Quản Giáo Phận (Diocesan Administrator) Tòa Giám mục Saigon và cũng không cho Tổng Giám mục Nguyễn Văn Thuận trở về nhận chức Tổng Giám mục Saigon khi Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình từ nhiệm vì lý do già yếu. Trước đây, khi Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền, Tổng Giám mục Giáo phận Huế qua đời ngày 8/6/88, Hà Nội cũng không cho Vatican cử người thay thế. Đó là những âm mưu của CS làm tê liệt guồng máy lãnh đạo của GHCGVN. Nhưng GH này vẫn tiếp tục hoạt động bình thường là nhờ có Hội đồng Giám mục, do đó âm mưu của CS không ảnh hưởng nhiều. Ngày 15/4/1991, Hội đồng Giám mụcVN đã gởi đến Tổng Bí Thư Đảng CSVN một Bản Góp Ý đề cập đến 2 vấn đề quan trọng sau:

 

- Vấn đề xây dựng đất nước:

 

Phải lấy phương châm “phục vụ con người toàn diện” làm mục tiêu hàng đầu, phải có dân chủ thật sự và đặt tổ quốc lên trên hết. Tránh đồng hóa tổ quốc với Xã hội Chủ nghĩa, vì XHCN cũng chỉ vì tổ quốc và nhân dân.

 

- Vấn đề tôn giáo:

 

Hiến pháp có công nhận quyền tự do tín ngưỡng, nhưng việc thi hành quyết định này gặp nhiều khó khăn phiền hà. Phải coi quyền tự do tôn giáo là một thứ quyền lợi chứ không phải là một đặc ân. Các quy chế về tôn giáo, trước khi ban hành phải đem lấy ý kiến của toàn dân, nhất là tín đồ các tôn giáo chứ không nên áp đặt. Tạo điều kiện cho tôn giáo thực hành lý tưởng nhân ái, chia xẻ hoàn cảnh của những người gnhèo túng, nhất là ở những nơi xa xôi hẻo lánh, đừng lo sợ tôn giáo đề cao cá nhân hay tập thể.

 

Bản góp ý này đã được các giới trong và ngoaì nước đánh giá như là một tiếng nói thẳng thắn và xây dựng thiết thực, và đã làm cho CS lúng túng.

 

CGVN và CSVN từ 1981

 

Dù đang ve vãn Vatican để mở rộng bang giao và vay mượn tín dụng của Tây phương, nhưng sở dĩ CS không bao giờ từ bỏ chính sách khống chế GHCGVN là vì họ tin rằng đây là một tổ chức có thể gây nguy hiểm cho chế độ của họ.

 

Nhắc lại sau khi thanh toán tờ Đạo Nhập Thế, công an bắt luôn ông Vũ Huy Bá, hiệu là Xuân Huy, vào ngày 8/9/81 về tội xuất bản bất hợp pháp tờ Sống Đức Tin và kết án ông tập trung cải tạo 5 năm. Ông Xuân Huy đã dùng tờ Sống Đức Tin để phê bình sự hướng dẫn lệch lạc về giáo lý của tờ báo CG quốc doanh là tờ “Công giáo và Dân tộc” của Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước. Nhóm này đã yêu cầu công an bắt ông. Sau khi ra tù, ông cùng gia đình được đi định cư tại Mỹ năm 1993 và ông đã viết cuốn “Đức tin đại thắng” nói về các vụ đàn áp CG tại VN.

 

Cũng vào năm 1981, CS bắt đầu cho in nhiều sách, truyện bôi nhọ, chống báng CG, như cuốn “Tây dương Gia Tô bí lục”, hoặc các cuốn tiểu thuyết như “Ruồi trâu”, “Đất mặn”, “Cánh cửa bên ngoài”,... Hà Nội ra lịnh đóng cửa Trung tâm Đắc Lộ của các cha Dòng Tên (Jésuits); ngược lại, họ cho mở cửa Đại chủng viện Saigon ngày 15/3/81, để giữ “mặt nổi” tự do tín ngưỡng. Nhưng Đại hội La Vang này 15/8/81, do Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền và Giám mục Thể chủ tọa với 40 linh mục và 10,000 giáo dân tham dự đã là sự thách thức chế độ. Sau đó, Tổng Giám mục Điền bị kêu đi “làm việc” 4 ngày và gặp nhiều rắc rối khác. Ông bị cấm không được sang Vatican tham dự cuộc họp của Bộ Truyền giáo.

 

Phản ứng lại hành động ngăn trở mục vụ, hội nghị của Hội đồng Giám mục VN ngày 7/8/82 đã bàn về vấn đề mở cửa các chủng viện. Nhưng sau khi gặp Hoàng Quốc Việt và ban lãnh đạo Mặt Trận Tổ Quốc VN (MTTQVN) họ mới biết là CS chỉ cho phép mở các đại chủng viện ở các thành phố lớn như Hà Nội, Vinh, Huế, Quy Nhơn, Saigon và Cần Thơ mà thôi.

 

Năm 1983, nhằm mục đích xóa dần vai trò của GH chính thống, CS cho thành lập “Ủy ban Đoàn kết CG Yêu nước” (UBCGDKYN) gồm có một số tu sĩ quốc doanh như Huỳnh Công Minh, Trương Bá Cần, Vương Đình Bích, Phan Khắc Từ...dưới sự chỉ đạo chặc chẽ của Ban Tôn Giáo nhà nước và MTTQVN. Nhưng Ủy ban này gặp sự chống đối mạnh mẽ của đa số Giám mục, linh mục, giáo dân cả nước. CS muốn đưa linh mục Huỳnh Công Minh lên chức đại diện giáo phận Saigon để thao túng, mua chuộc các tu sĩ vào trong Ủy ban, rồi sẽ giải tán cái bình phong này, biến những người của Ủy ban trở thành cấp lãnh dạo của GHCG và sẽ tìm cách tách rời sự lãnh đạo của Vatican trong vị thế “tự trị”. Nhiều Giám mục công khai phản đối vài trò của Ủy ban này liền bị CS kêu đi “làm việc” và Tòa Giám mục bị công an canh chừng cẩn mật.

 

Dù vẫn cho một số Giám mục có chức quyền xuất ngoại sinh hoạt mục vụ, hoặc chấp thuận Tòa thánh cho phong chức Giám mục một vài người, nhưng CS vẫn tiếp tục chiến dịch khủng bố tinh thần. Ngày 9/8/83, toà án CS tại Saigon đã đem ra xử vụ án Dòng Tên và kết án 12 linh mục và tu sĩ về tội “âm mưu lật đổ chính phủ” vì đã phổ biến tờ báo “chui” Nhập Thế.

 

UBDKCGYN mở đại hội tại Hà Nội, từ 8-11/11/83, gồm có 142 linh mục và 11 tu sĩ tham dự, nhưng bị Tổng Giám mục Huế Nguyễn Kim Điền và một số Giám mục phản đối. Các vị này sau đó lại phải đi “làm việc”. Giám mục Nguyễn Như Thể từ chức Tổng Giám mục phó giáo phận Huế để phản đối. Tổng Giám mục Điền đã vạch rõ bản chất của Ủy ban này qua những thư gởi cho các linh mục Vịnh và Trinh của nhóm quốc doanh, nêu ra 3 điểm chính:

 

- Chính sách Mác-Lê dùng Ủy ban để phá hoại GHCG với sự xác minh rằng “Nhà nước XHCN đoàn kết các tôn giáo trên cơ sở ích lợi chung, trong một mặt trận thống nhất cùng toàn dân đấu tranh cho độc lập dân tộc dân chủ và chủ nghĩa xã hội; đồng thời xây dựng GH độc lập, thoát ra khỏi sự lệ thuộc GH nước ngoài” (“Chủ nghĩa khoa học xã hội”, 1978, tr. 188).

 

- Trên thực tế Ủy ban đã có ý định tách rời khỏi GH toàn cầu, trực tiếp viết thư mời các linh mục mà không qua Giám mục; nhà nước CS làm áp lực trên các Giám mục...

 

- Trên thực tế, nhà nước CSVN xem Ủy ban này là GH chính thức.

 

Để ngăn chặn làn sóng chống đối của GHCG, ngày 23/2/84, CS ra lịnh bắt giam 27 nữ tu dòng Chúa Quan Phòng, cùng với linh mục Mao và Cổ Tấn Hưng. Ngay sau đó, Tổng Giám mục Điền và Giám mục Phạm Ngọc Chi đã bị kêu lên “làm việc” suốt 2 tháng 3 và 4/1984. HDGiám mụcVN đã triệu tập phiên họp từ 16-23/5/84 bàn về 2 vấn đề sôi nổi nhất là vụ Tổng Giám mục Điền và UBDKCGYN. Hội đồng không có quyền nên không thể can thiệp mạnh mẽ cho Tổng Giám mục Điền, nhưng cho biết sẽ có phản ứng mạnh với UBDKCGYN nếu Ủy ban này can thiêp vào nội bộ của GHCGVN. Không được đi tham dự phiên họp này gồm có các vị Nguyễn Kim Điền, Lê Hữu Cung, Phạm Văn Dụ, Phạm Ngọc Chi và Nguyễn Như Thể.

 

Với chiến thuật “vừa xoa vừa đánh”, CS lại cho phép GH in sách nguyện cho linh mục và sách lễ giáo dân và đồng ý dể mỗi miền chỉ được mở 2 chủng viện.

 

* Giai đoạn “Tiến lên XHCN”:

 

Như ta đã biết, năm 1985, Hà Nội tuyên bố giai đoạn thực hiện chế độ “Dân chủ nhân dân” tại miền Nam VN coi như đã hoàn tất và bắt đầu đi tới giai đoạn “Tiến lên XHCN”. Muốn vậy, phải thực hiện một chương trình được gọi là “Cải tạo XHCN”. Trong chương trình này, tôn giáo cũng được coi là đối tượng hàng đầu phải được “cải tạo”. Tháng 9/85, Hà Nội ra lịnh kiểm kê tất cả các cơ sở sản xuất và kinh doanh của tư nhân còn lại để đưa vào hợp tác xã, đồng thời ra lịnh đổi tiền để vô hiệu hóa các nguồn vốn của tư nhân còn lại. Về phương diện kinh tế, UBNDTP Saigon đã quyết định chọn Q3 làm thí điểm, vì nơi đây có nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh và dịch vụ loại nhỏ của tư nhân.

 

Về phương diện tôn giáo, thì CS đã đem 200 công an học về công tác “tôn giáo vụ” ở Tiệp Khắc ra phân phối khắp nơi để phụ trách công tác xóa bỏ và vô hiệu hóa dần các cơ sở tôn giáo. Các chùa chiền, dòng tu và cơ sở tôn giáo bị kiểm tra thường xuyên. Nhiều tu viện và cơ sở tôn giáo đã được lịnh chuẩn bị để được phân tán mỏng ra từng hộ 5-10 người, không cho tập trung nữa. Nhiều tu sĩ đã được Mặt Trận Tổ Quốc khuyến cáo trở về với gia đình hay lập gia đình.

 

Cũng vào năm 1985 nhằm vào dịp kỷ niệm 25 năm thành lập Hàng Giáo Phẩm VN, ngày 14/1/85, Đức Giáo Hoàng đã gởi chúc thư chúc Tết các Giám mụcVN và nhắc nhở qua Roma để tham dự lễ “viếng mộ Thánh Phêrô”, nhưng thư bị CS tịch thụ Ngày 6/3/85, lá thư này được công bố trên đài phát thanh Vatican. HDGiám mụcVN dự định họp từ ngày 4/5/85, nhưng CS bắt dời lại ngày 20/5/85. Sau đó nhiều Giám mục không được đi sang Roma, chỉ có Hồng Y Trịnh Văn Căn, Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình và Giám mục Huỳnh Đông Các được phép đi từ ngày 7-24/11/85.

 

CS tìm cách cô lập và làm khó dễ Giám mục Phạm Ngọc Chi, Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền, nhất là sau vụ CS gọi là “vụ gián diệp” Trương Thị Lý, Bề trên Tu hội Dòng Mến Thánh Giá Huế, bị bắt vào tháng 7/85 chỉ vì mang văn thư của Tổng Giám mục Điền vào Saigon (cái chết đột ngột vào 8/6/88 của Tổng Giám mục Điền, một người mạnh mẽ lên tiếng chống đối chính sách đàn áp tôn giáo của CS hiện vẫn còn là một nghi vấn). CS cô lập Tổng Giám mục Điền lấy cớ là để tránh bị “mạo danh” nói những điều bất lợi. Ông liền viết thư mục vụ ngày 19/10/85 nhắn nhủ mọi người trong tương lai “đừng tin” những gì cho rằng ông có nói. Để làm giảm bớt không khí căng thẳng này, UBNDTPHCM chính thức cấp giấy phép cho mở Đại chủng viện Saigon. Trước đó họ cho mở Đại chủng viện tại Hà Nội. Ngày 24/11/85, Đức Giáo Hoàng gởi một sứ điệp đến hàng giáo phẩm VN khen ngợi đức tính cần cù và lòng can đảm, và nhắn nhủ “những đau khổ giống như hạt lúa mì rơi xuống đất chết đi sẽ sinh nhiều bông hạt khác”. Trong dịp dâng thánh lễ cho VN ngày 13/12/85, DGH gởi một thư chung cho các Giám mụcVN, kể tên từng vị và nhắn nhủ tận tâm loan truyền sứ điệp tin cậy mến, trong đó có đoạn ông viết:”Tôi khuyến khích các linh mục, cho dù có gặp trở ngại, hãy tiếp tục con đường dẫn đến một xã hội được tình thương biến cải. Vì sức mạnh của việc rao giảng tin mừng sẽ trở nên yếu ớt nếu những người rao giảng tin mừng chia rẽ nhau”.

 

Sứ điệp này càng làm cho sinh hoạt CG căng thẳng hơn. Suốt năm 1986, Tổng Giám mục Điền bị cán bộ Đảng kêu đi “làm việc” nhiều lần và ông phải vào nhà thương điều trị. Ông tuyên bố đang “ở trong tình trạng bách hại” và cương quyết giữ “5 không”: không nói, không viết, không ký; và nếu CS bắt giam thì sẽ “không ăn, không uống”.

 

Năm 1987 có 2 biến cố quan trọng: vụ án dòng Đồng Công và việc phong 117 Thánh tử đạo Việt Nam.

 

Sáng ngày 15/5/87, có khoảng 40 công an huyện Thủ Đức bất ngờ đột nhập vào khu vực dòng Đồng Công tọa lạc trên ngon đồi Thủ Đức với lý do cần kiểm tra hộ khẩu; đúng vào lúc dòng này đang tổ chức một khóa học “Gia đình Đồng Công” quy tụ 62 giáo dân nam nư từ khắp nơi đến tham dự. Khóa học này vẫn được phép tổ chức hàng năm, nhưng công an lập biên bản tại chỗ, bắt từng người làm bản tự khai rồi yêu cầu họ giải tán. Nhưng đây chỉ là màn đầu đến dọ thám địa hình của công an để chuẩn bị đàn áp. Sáng hôm sau, 16/5/87, linh mục Trần Đình Thủ, cha Bề Trên Cả, cũng là người sáng lập dòng Đồng Công, và thầy Trần Trung Thần, đã bị gọi lên công an huyện Thủ Đức để “làm việc”, bắt viết những bản tự khai về tất cả sinh hoạt của Dòng. Đến trưa, hơn 40 công an võ trang đầy đủ đã đưa linh mục Thủ trở về và vây kín khu nhà Dòng. Công an CS đọc lệnh kiểm tra toàn bộ tu viện, đặc biệt là khám xét rất kỹ căn phòng làm việc của linh mục Thủ, trước sự soi mói của 2 cán bộ Phòng An ninh Nội tuyến (P16) là Trần Thanh Tá và Nguyễn Văn Đảng.

 

3 giờ chiều cùng ngày, công an đòi khám xét khu Kitô Vương, cũng thuộc nhà dòng nhưng cách 400m, nơi dùng để canh tác hoa màu. Công an ngang nhiên bắt giữ 5 thầy và tịch thu hết đồ đạc. Phi lý hơn, công an dùng xe vận tải chở hết gạo và một số đồ đạc của nhà dòng mà không hề lập biên bản tịch thụ Đến 6 giờ chiều, hàng ngàn giáo dân nghe tin này đã kéo đến dòng Đồng Công bao quanh khu vực, với gậy gộc, dao búa, xăng, gạch đá..., ngay vào lúc chuyến xe vận tải thứ tư của công an đến thu cướp gạo, giáo dân đã bao vây chiếc xe này, đập bể kính, đánh nhau với công an tài xế, và chận một chiếc xe khác. Một số công an bị đánh đến ngất xỉu, nhiều tên khác bỏ chạy. Giáo dân đã canh thức khu nhà dòng suốt đêm, cận chiến với công an. Thừa dịp này, công an đốt cháy khu nhà Kitô Vương, đập phá nhiều căn nhà khác, làm cho không khí phẫn nộ càng dữ dội hơn. Sáng hôm sau, 17/5/87, giáo dân kéo dến ngày một đông; có cả sự tham gia của nhiều giáo dân đến từ Saigon, Hố Nai Biên Hòa... Biển người tràn vào bên trong tu viện làm cho công an phải chạy ra ngoài. Đến đêm, tiếng kinh cầu nguyện vang vọng với những bài thánh cạ

 

Báo Saigon Giải Phóng ở Saigon nhanh chóng chụp mũ dòng Đồng Công “hoạt động chống phá cách mạng”, với nhiều tang chứng như Giáo Cương Gia Đình Đồng Công bị xem là truyền đơn; các dụng cụ văn phòng, máy in ronéo cũ kỹ, chiếc bàn cắt giấy nhỏ, ít giấy vụn, vài bình mực in kinh sách...được xem là những tang vật “chống nhà nước”.

 

Sáng 18/5/87, một số tu sĩ khuyên giáo dân giải tán nhưng không được. Công an thành phố Saigon và huyện Thủ Đức phải nhờ các linh mục chánh, phó xứ đạo đến họp “giúp giải quyết”. Công an còn đọc thư của Giám mục phụ tá Saigon Nguyễn Văn Nẫm (vì Tổng Giám mục Bìng đi Âu châu) kêu gọi giáo dân đừng tụ tập “để nhà nước dễ làm việc”. Nhưng giáo dân vẫn tiếp tục thức đêm tại nhà dòng và xảy ra bạo động đẫm máu khi phát hiện ra một số công an chìm xâm nhập vào hàng ngũ. Một công an bị đâm chết, 2 tên khác bị trọng thương. Đến ngày 19/5/87, bộ đội Quân đội Nhân dân hỗ trợ công an CS vây chặt đường phố và hôm sau mọi người trên đường phố đều bị khám xét. Tối hôm đó, công an, bộ đội xông vào tu viện bắt giữ 40 tu sĩ, kể cả các vị già yếu, bệnh tật đang ở Giáo sĩ Dưỡng đường của dòng Đồng Công. Chiều ngày 21/5/87, toàn bộ dòng Đồng Công bị CS chiếm giữ. Linh mục Trần Đình Thủ bị bắt giam sau đó và bị xử tù chung thân ngày 18/10/87.

 

CS còn bày tỏ sự khó chịu khi Bộ Truyền giáo Tòa thánh Vatican thiết lập Văn phòng Phối kết Tông đồ Mục vụ Hải ngoại và chỉ định Đức ông Trần Văn Hoài làm giám đốc tiên khởi.

 

Ngày 4/1/1988, phái đoàn Giám mục Hoa Kỳ do Đức cha Mahoney dẫn đầu đến thăm VN tìm hiểu sinh hoạt CG. Đức cha Mahoney chủ trương kêu gọi chính phủ Mỹ hủy bỏ cấm vận và bang giao với CSVN. Để “đáp lễ” việc này, CSVN ra lịnh thả 35 linh mục tuyên úy quân đội.

 

Trong không khí đau buồn sau vụ CS tiêu diệt dòng Đồng Công, GHCGVN lại thêm đau buồn trước cái tang của Đức cha Phạm Ngọc Chi, Đức cha Lễ và nhất là Tổng Giám mục Nguyễn Kim Điền bị CS ám hại ngày 8/6/88 vì tinh thần đấu tranh can đảm cho tự do tín ngưỡng của ông.

 

Một biến cố vui mừng đối với GHCG nhưng trở thành sự phẫn nộ đối với chế độ. Tòa thánh long trọng cử hành đại lễ Phong thánh 117 Vị Tử đạo VN vào ngày 19/6/88 (trùng ngày kỷ niệm Quân lực VNCH). CS đã ra lịnh các cơ quan truyền thông liên tiếp bôi nhọ quyết định phong thánh của Vatican. Hàng ngàn giáo dân VN ở hải ngoại đã đến Roma tham dự, với cờ quốc gia nền vàng 3 sọc đỏ được thực hiện với nhiều hình thức, vì ban tổ chức không chấp thuận khách tham dự mang cờ VN.

 

Trước tình hình bất ổn trong nước qua những vụ đấu tranh của bà con nông dân, các tu sĩ Phật giáo, của văn nghệ sĩ ngày 24/11/88, CS phải giảm bớt sức căng với CS và ra lịnh phóng thích Tổng Giám mục Nguyễn Văn Thuận sau khi bắt giam ông 13 năm không xét xử. Đến 27/3/89, tương kế tựu kế, CS cho Tổng Giám mục Thuận xuất ngoại thăm cha mẹ và Đức Giáo Hoàng, rồi không cho ông về nữa.

 

Đầu tháng 1/89, đặc sứ của Đức Giáo Hoàng là Đức Hồng Y Etchegaray đã cùng với Đức ông Phương sang VN thăm một số địa phận. Bất chấp sự rỉ tai đe dọa của công an địa phương, 20000 giáo dân tại Hà Nội, 120000 tại Phát Diệm, 250000 tại Bùi Chu, tương tự ở Hải Phòng, Saigon, Long Xuyên...đã vui mừng tiếp đón phái đoàn.

 

Ngày 6/12/89, Hội đồng Giám mục họp và bầu ban thường vụ mới: Đức cha Nguyễn Minh Nhật giữ chức vụ chủ tịch, Đức cha Lê Phong Thuận làm tổng thư ký.

 

Ngày 1/2/90, Đức Hồng Y Trịnh Văn Căn qua đời tại Hà Nội. Đức Giáo Hoàng cử Đức Cha Etchegaray, Đức ông Celli và Đức ông Nguyễn Văn Phương sang dự lễ an táng và thương thảo với CS về việc bổ nhiệm Giám mục cho 5 giáo phận trống khuyết, truyền chức linh mục, tự do làm việc mục vụ... Kết quả không như ý muốn của phái đoàn.

 

Một sự kiện khác là CS ra lịnh bắt giữ linh mục Chân Tín và giáo sư Nguyễn Ngọc Lan (cựu linh mục) ngày 16/5/90. Linh mục Chân Tín bị bắt và bị lưu đày ở Minh Hải vì tập hồ sơ có tên “Nói cho con người” gồm một số bài tham luận, văn kiện gởi cho các cơ quan CSVN, cũng như các vị bề trên của Tòa thánh; đặc biệt là 4 bài giảng vào mùa chay năm 1990, trong đó ông kêu gọi lãnh đạo CSVN nên “sám hối” tội lỗi của họ. Giáo sư Lan bị quản thúc ở Saigon vì tập nhật ký 1989-1990 tố cáo chính sách vi phạm nhân quyền của chế độ. Trước năm 1975, 2 vị này từng có những hoạt động thân Cộng ở miền Nam.

 

“Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu nước” họp đại hội lần II ngày 16/10/90 để củng cố tình “đoàn kết” với không khí tẻ nhạt, chỉ có 300 người tham dự; trong số này chỉ có 13 linh mục (so với đại hội năm 1983 là 142 linh mục) và linh mục Võ Thành Trinh được bầu làm chủ tịch.

 

Trong tháng 12/91, tập thể giáo dân An Thượng, tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng đã viết liên tiếp nhiều dơn khiếu nại gởi các cấp nhà nước CS ở tỉnh để phản đối hành động cướp đất nhà thờ thuộc giáo xứ An Thượng. UBND phường đã ngang nhiên bán khu đất này cho Ngân hàng Công thương để lấy tiền mặt. Bất chấp lời khẩn cầu của giáo dân, Ngân hàng Công thương đã đem vật liệu đến tiến hành xây dựng.

 

Đến tháng 1/92, Đức Ông Celli và Đức Ông Thượng lại sang VN thương thảo lần thứ hai, về các vấn đề bổ nhiệm Giám Mục, chủng viện, phong chức, giáo sư ở miền Nam và từ nước ngoài về bổ sung cho các chủng viện, nhìn nhận những linh mục được chịu chức “chui”, trợ giúp nhân đạo,... Vấn đề giải quyết cũng còn nhiều trắc trở. Lần này, CS từ chối không cho Đức Ông Trần Ngọc Thụ (Bí thư của DGH) đi trong phái đoàn và chỉ cho phái đoàn lưu lại VN có 5 ngày.

 

Nhằm ngăn chặn các linh mục quốc doanh đang tìm cách phá đạo, ngày 20/5/92, Bộ Ngoại Giao Tòa Thánh gởi thơ nhắc nhở các linh mục, tu sĩ về thông tư năm 1982 là không được gia nhập các tổ chức chính trị. Ban Tôn Giáo CS phản đối rằng, “quyết định như vậy là trái với Hiến pháp VN và quyền công dân về nhân quyền, và cũng trái với thỏa thuận chung là những vấn đề Vatican định thực hiện ở VN cần trao đổi thống nhất với chính phủ VN trước”.

 

Tháng 12/92, dù đang bị giam giữ ở Minh Hải, linh mục Chân Tín phổ biến 2 lá thư ủng hộ cuộc đấu tranh của Phật giáo và khi phân tích nội dung lá thư trên của Bộ Ngoại Giao Tòa Thánh, ông tố cáo bản chất công cụ của Ủy ban Đoàn kết Công giáo Yêu n+ớc (UBDKCGYN). Ông đã dùng những từ ngữ rất rõ nghĩa để chỉ “chế độ độc tài đảng trị chống con người và tôn giáo”, “đảng phái vô nhân đạo”, “một chế độ vô nhân đạo”...

 

Đầu tháng 2/93, Đức Ông Celli và Đức Ông Phương đến VN lần thứ ba (lẽ ra là vào tháng 11/92, nhưng CS hoãn lại chỉ vì muốn đào xong một cái hồ nước làm tăng “vẻ đẹp” trong khu vực Tòa Khâm Sứ cũ). Lần này phái đoàn thảo luận về sự trở về VN của Đức Cha Nguyễn Văn Thuận, bổ nhiệm Giám mục cho 4 địa phận Saigon, vấn đề tự do hội họp và hoạt động của Hội đồng Giám mụcVN, mở thêm Đại chủng viện, cho các linh mục đi tù “cải tạo” về được làm mục vụ, các dòng tu được thu nhận ơn kêu gọi của giáo dân (đã được HDGiám mụcVN nêu lên trong bản kiến nghị ngày 18/10/92), vấn đề thiết lập quan hệ giữa VN và Vatican, vấn đề linh mục không được gia nhập UBDKCGYN. Cũng trong thời gian này, theo tờ Eglise d'Asie xuất bản tại Pháp số ra ngày 16/5/93, thì công an đã mở thêm chiến dịch lùng soát 4 giáo phận, phân tán một cuộc họp bình thường của 27 giáo dân, bắt mỗi người phải nộp phạt 10,000 đồng nhưng không ghi số tiền này vào biên bản.

 

Với kết quả vẫn ở trong tình trạng cầm chừng, trong phiên họp của HDGiám mụcVN từ ngày 12-19/10/92 để bầu ban thường vụ, các Giám mục đã gởi kiến nghị cho ông Võ Văn Kiệt và Ban Tôn Giáo CS, yêu cầu tôn trọng tự do sinh hoạt của HDGiám mụcVN, được quyền đào tạo thêm chủng sinh, quyền điều động nhân sự và yêu cầu trả lại những tài sản của giáo hội đang bị cưỡng đoạt.

 

Trước sự im lặng của CS, Ban Thường vụ HDGiám mụcVN sau 3 ngày họp đã gởi kiến nghị lên Ban Tôn Giáo CS ngày 19/3/93 yêu cầu: Tăng số người đi du học, chiêu sinh và giáo sư Đại chủng viện. Xin mở các tu sở chuẩn bị ứng sinh, mở lại Đại chủng viện Huế, các chủng sinh mãn khóa đương nhiên được chịu chức. Tổ chức hàng năm các khoá bồi dưỡng cho các tu sĩ nam nữ.

 

Trước tình hình sôi động dữ dội với cuộc đấu tranh cho tự do tín ngưỡng của đồng bào Phật giáo, nhất là biến cố hơn 40,000 Phật tử biểu tình ở Huế, CS vừa tiếp tục gia tăng việc đàn áp Phật giáo, vừa mưu kế gây mâu thuẫn giữa các tôn giáo bằng một hành động tạo vẻ hòa hoãn với CG. Ngày 12/5/93, linh mục Chân Tín được tự dọ Ngày 18/5/93, linh mục Trần Đình Thủ trong vụ án dòng Đồng Công được cho về nhà nhưng bị quản thúc. Ngày 19/11/93, 4 tu sĩ dòng Dồng Công được phóng thích. Tuy nhiên, với sự ám ảnh thường xuyên về “diễn tiến hòa bình”, theo tờ Eglise d'Asie, Bộ Nội Vụ CS đã hủy bỏ vào phút chót một buổi hội thảo của đại diện các nhà báo Thiên Chúa Giáo dự định tổ chức vào đầu tháng 6/93 tại Saigon, với lý do “thời điểm không thuận tiện”. Buổi hội thảo có chủ đề “Sự đóng góp của các tôn giáo vào sự phát triển VN”, theo lời mời của tạp chí Công giáo và Dân tộc (cơ quan ngôn luận của UBDKCGYN) và đã được ông Võ Văn Kiệt chấp thuận.

 

Ngày 23/7/93, TT Võ Văn Kiệt ra chỉ thị “nhà nước cho phép hành đạo, phù hợp với pháp luật của nhà nước, song nghiêm cấm các hoạt dộng lợi dụng tôn giáo để hoạt động chống chính quyền, gây chia rẽ khối đoàn kết dân tộc”. Song song, CS công khai chứng tỏ việc tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho GHCGVN như sửa chữa nhà thờ, in ấn sách đạo, cho đào tạo giáo sĩ nhưng bên trong, CS yêu cầu GHCGVN phải báo cáo trước chương trình hoạt động tôn giáo và nắm vững quy định về hoạt động đối ngoại của tôn giáo. Thêm vào đó, CS kiện toàn các Ban tôn giáo của họ ở địa phương, tăng cường tuyên truyền chính sách tôn giáo qua các phương tiện truyền thông ở trong và ngoài nước.

 

Những bước “trá hòa” của CS chỉ làm cho sinh hoạt đòi hỏi tự do tín ngưỡng của giáo dân càng mạnh mẽ hơn. Ngày 12/8/93, trong khi 40,000 tín hữu hành hương tại nhà thờ La Vang (tỉnh Quảng Trị) thì hàng ngàn truyền đơn của Phong Trào Đòi Tự Do Cho Công Giáo đã phổ biến trong dịp này. Nội dung bản truyền đơn hoàn toàn ủng hộ các đòi hỏi chính đáng được ghi trong bản kiến nghị của Hội đồng Giám mục Việt Nam (HDGiám mụcVN) gởi cho nhà nước CS ngày 19/3/93.

 

Để gia tăng áp suất các đòi hỏi tự do tín ngưỡng, ngày 20/10/93, Hội đồng Giám mục VN lại gởi kiến nghị cho ông Võ Văn Kiệt, yêu cầu:

 

- Về mục vụ: không phải xin phép đi làm mục vụ trong địa hạt của mình, tự do phân bổ linh mục, có nhà in riêng, xuất bản một tập san, được mở trường để giáo dục thanh thiếu niên.

 

- Về nhân sự: các dòng tu được nhận ứng sinh và Giám mục được nhận dòng tu đến làm việc, linh mục “cải tạo” sớm được thi hành chức vụ, không làm khó dễ những người xin học đạo, tự do lựa chọn ứng sinh, sớm giải quyết trường hợp Đức Cha Nguyễn Văn Thuận.

 

- Về cơ sở: sớm mở Đại chủng viện Huế, mở thêm Đại chủng viện Xuân Lộc (gồm 3 địa phận Đà Lạt, Xuân Lộc, Phan Thiết), Đại chủng viện Thái Bình (gồm Bùi Chu, Thái Bình, Hải Phòng), trả lại Hoc. viện Đà Lạt để mở phân khoa Thần Học, tu sở chuẩn bị ứng sinh 3 năm cho mỗi địa phận, trả lại các cơ sở của GHCGVN, dễ dàng xây nhà thờ nhà nguyện ở vùng kinh tế mới.

 

Vấn đề trở về VN của Đức Cha Nguyễn Văn Thuận, Tổng Giám mục phó địa phận Saigon, đã dược ngã ngũ. CS lập lại nội dung bản thông cáo của UBNDTPHCM (ngày 15/9/93), vu cáo Đức Cha Thuận là “từng tham gia vào việc chia rẽ, đàn áp tôn giáo, có nợ máu với nhân dân” để dứt khoát với Vatican về việc đưa Đức Cha cai quản địa phận Saigon, thay thế Đức Cha Bình đang bịnh nặng, vì lo sợ Đức Cha Thuận có thể lôi kéo giáo dân Saigon nổi dậy chống chế độ

 

CS đã từng đồng ý với Vatican về việc bổ nhiệm Giám mục Huỳnh Văn Nghi (địa phận Phan Thiết) kế vị Đức Cha Bình, nhưng lại cho rằng Vatican đã “đơn phương bổ nhiệm Giám mục Huỳnh Văn Nghi là Giám quản Tông tòa Giáo phận HCM”, nên không đồng ý. Lý do rất giản dị vì CS thấy sức khoẻ của Đức Cha Bình đã hồi phục phần nào nên muốn duy trì chức vụ lãnh đạo giáo phận Saigon của ông để dễ bề thao túng. Tuy nhiên, Đức Cha Nghi vẫn thực hiện chức vụ mà Tòa Thánh bổ nhiệm.

 

Ngày 23/10/93, Đức Cha Nguyễn Minh Nhật, Chủ tịch Hội đồng Giám Mục Việt Nam, đã hủy bỏ buổi lễ phong chức cho 11 vị linh mục để phản đối hành động của CS không chấp nhận chức vụ mới của Đức Cha Nghi và không để ngài làm chủ tế ngày phong chức kể trên, dự trù vào ngày 24/10/93.

 

Đầu tháng 11/93, một Ủy ban Hợp tác Các Tôn giáo tại VN đã triệu tập một buổi họp bí mật, dưa ra một bản tuyên cáo như hình thức truyền đơn truyền đi rộng rãi khắp nơi trong nước, nội dung ủng hộ các đề nghị của HDGiám mụcVN và yêu cầu phóng thích Hòa Thượng Thích Huyền Quang và các vị cao tăng khác.

 

Phái đoàn Tòa Thánh do Đức Ông Celli và Đức Ông Phương lại đến VN lần thứ tư, từ 3-13/3/1994. Kết quả lần thảo luận này đã được Đức Ông Celli cho biết trong cuộc phỏng vấn trên đài Vatican. Ông nói:”...Tôi thấy rằng con đường phải đi vẫn còn dài trước khi có thể nói là tôn giáo VN được hưởng tự do hoàn toàn về tôn giáo. Về vấn đề này, tôi cũng muốn minh định rằng tự do tôn giáo không phải chỉ là tự do làm việc thờ phượng. GHCGVN không bị chối bỏ quyền này. Tự do tôn giáo bao gồm một thực tế rộng lớn hơn, ví dụ như tự do thành lập các hội đoàn công giáo, tự do các cơ sở giáo dục, từ thiện...”. Ông còn cho biết vì không còn cách nào khác hơn nên phải đồng ý việc “Vatican sẽ thương thảo với nhà nước CS trước khi có quyết định bổ nhiệm các Giám mục tại VN”.

 

Chỉ một tuần sau, ngày 20/3/94, Ban Tư tưởng Văn hóa của Đảng CSVN đã phổ biến “tài liệu lưu hành nội bộ” có nhan đề “Hoạt động của một số thế lực thù địch và chống đối”. Sau khi liệt kê những hoạt động “cực kỳ phản động” của tổ chức Việt Nam Canh Tân Cách Mạng Đảng, tài liệu này tố giác Ủy ban Công giáo Chống đói, Vì Phát triển (CCFD), có trụ sở tại Pháp, là đã “gởi tài liệu về dân chủ, nhân quyền Tây phương vào VN, đào tạo một số hạt nhân tổ chức nhân quyền quốc tế tại VN. CCFD chú ý tác động vào một số trí thức trẻ, nhất là những người được đào tạo ở nước ngoài...”, và ngấm ngầm vận động giáo dân xóa bỏ Ủy ban Đoàn kết Công giáo nhà nước. Được biết, tổ chức công giáo CCFD tài trợ rất nhiều sinh hoạt tại VN từ nhiều năm quạ

 

Trong Đại hội Mặt Trận Tổ Quốc vào tháng 8/94, Đỗ Mười lớn tiếng cảnh giác “những lạm dụng tôn giáo phá hoại tình đoàn kết dân tộc” sẽ bị trừng trị thích đáng. Một tháng sau, Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ, ngày 15/9/94, kêu gọi CS phải gia tăng tự do tôn giáo tại VN.

 

Ngày 24/11/94, Đức Giáo Hoàng quyết định bổ nhiệm Đức Cha Thuận là Phó Chủ tịch Hội đồng Tòa thánh Công lý và Hòa bình. Kế đó, ngày 26/11/94, Đức Cha Phạm Đình Tụng được phong Hồng Y, sau khi ông được bổ nhiệm chức Tổng Giám mục Hà Nội từ ngày 23/4/94.

 

Ngày 26/3/95, phái đoàn Tòa Thánh do Đức Ông Celli và Đức Ông Phương đến VN lần thứ 5, tiếp tục bàn thảo với Ban Tôn Giáo CS về: việc bô nhiệm các Giám mục cho các giáo phận còn bị bỏ trống, hoặc có Giám mục cao tuổi; đặc biệt là ở Hưng Hóa, Saigon, Phú Cường, Bùi Chu, Quy Nhơn và Long Xuyên; vấn đề yêu cầu CS trả lại các tài sản của GHCG và các vấn đề tự do tôn giáo. Tuy nhiên, Ban Tôn Giáo của CS đã né tránh không muốn đề cập đến việc để Đức Cha Huỳnh Văn Nghi về Saigon giữ chức vụ Chánh Quản Tông Tòa như Tòa Thánh đã bổ nhiệm. Hơn thế, Ban Tôn Giáo còn đơn phương hủy bỏ việc phái đoàn Tòa Thánh đi Saigon để gặp gỡ các Giám mụcVN, với lý do là Saigon đang quá bận bịu chuẩn bị kỷ niệm 20 năm cưỡng chiếm miền Nam. Vì thế phái đoàn đã từ Đà Nẵng trở lại Hà Nội. Các Giám mụcVN dã gởi thư cho ông VVK yêu cầu để Đức Cha Huỳnh Văn Nghi về làm việc tại Saigon.

 

Ngày 6/5/95, CS tuyên bố bác bỏ sự bổ nhiệm 4 Giám mụcVN của Tòa Thánh, vì cho rằng đây là việc của HDGiám mụcVN, Tòa Thánh không cần can thiệp vào. Ngoài ra, CS còn ngang nhiên đòi Vatican phải giải tán Văn phòng Phối kết Tông đồ Mục vụ, trụ sở ở Roma, do Đức Ông Hoài điều hành, và phải thay đổi đường lối của 2 chương trình Việt ngữ của đài Vatican và đài Veritas (phát từ Phi Luật Tân) phát sóng về VN.

 

4 tháng sau, ngày 1/7/95, Đức Cha Nguyễn Văn Bình từ trần, hưởng thọ 85 tuôi. CS cố tình thổi phồng đám tang ông, khi cho phép mỗi quận ở Saigon cử 700 giáo dân đến tham dự (khoảng 12,000 tín đồ) đám tang ngày 5/7/95.

 

Cố gắng sinh tồn

 

GHCGVN hiện nay (1996) chia làm 3 Giáo tỉnh: Giáo tỉnh Hà Nội (có 10 giáo phận), Giáo tỉnh Huế (có 6 giáo phận) và Giáo tỉnh Saigon (có 9 giáo phận).

 

Tình trạng sinh hoạt CG trên cả nước rất bi đát, đặc biệt là ở miền Bắc. Như ở địa phận tỉnh Thái Bình chẳng hạn. DGiám mục Nguyễn Văn Sang, Phó chủ tịch HDGiám mụcVN, trong cuộc phỏng vấn với Tiến sĩ Trần An Bài nhân dịp ông sang Roma ngày 5/10/92, cho biết giáo dân ở đây có khoảng 120,000 người.

 

Trước khi Đức Cha Sang về Thái Bình 2 năm thì giáo phận này không có Giám mục, sau khi Giám mục Đinh Đức Trụ và Đinh Văn Bình qua đời. Hiện nay có 20 linh mục còn trẻ, 2 linh mục già 95 tuổi và 65 tuổi là các linh mục chính trong địa phận. Trong số các linh mục có 8 linh mục được truyền chức nhưng CS không chấp thuận. Về số nữ tu rất khiêm tốn, có khoảng 20 nữ tu già tuổi từ 65-90, trình độ rất thấp và đời sống cực kỳ khổ sở. Nhiều người không biết chữ. Đức Cha Sang muốn gầy dựng một cộng đồng khoảng 100 nữ tu và cho các em vào học nhưng CS không đồng ý. Còn dòng tu chỉ có một số thầy đã có chức Sáu, chức Bốn và khoảng 100 chủng sinh đang sống trong các xứ làm mục vụ mà Đức Cha Sang vẫn phải lo lắng từ tinh thần đến vật chất. Thái Bình nằm sát biển nên bị ảnh hưởng bởi bão táp nhiều. Hơn 1000 nhà thờ lớn nhỏ (hầu hết đã được xây trên 200 năm) nhưng trên 800 cái cần phải được sửa chữa. Theo Đức Cha Sang “tình hình giữa nhà nước với tôn giáo rất căng thẳng”, nên ông phải tìm cách truyền giáo qua những việc làm bác ái. Phần lớn nguồn viện trợ đến từ các tổ chức từ thiện ở ngoại quốc.

 

2 địa phận Bắc Ninh và Lạng Sơn cũng thê thảm không kém. Địa phận Lạng Sơn chỉ có một linh mục và một Giám mục với số giáo dân là 4000 (năm 1990). Đức Cha Dụ ở Lạng Sơn bị quản thúc từ 30 năm quạ Còn địa phận Bắc Ninh với 10,000 giáo dân, 46 xứ đạo chính, 360 họ đạo mà chỉ có 1 Giám mục và 1 linh mục “rưỡi” (vì chỉ có một linh mục được quyền làm mục vụ, còn linh mục kia bị quản chế). Có xứ đạo ở tỉnh Vĩnh Phú hơn 40 năm mà chưa có một thánh lễ nào. Việc thiếu linh mục có nhiều nguyên nhân, có cả nguyên nhân mà linh mục Nguyễn Trọng Tước kể lại vào tháng 11/94: tại Tòa Giám Mục ở Vĩnh Phú, một bà trọng tuổi vừa đi xe đò từ xa đến, còn dính bụi bậm trên người, đã vội chạy đến thưa với Giám mục: “Bẩm Đức Cha, ông Trùm họ chúng con mới bị bắt”. Nhưng khuôn mặt Đức Cha bình thường, như thể ông đã quen lắm rồi những báo cáo, chịu đựng như thế.

 

Các giáo phận Huế, Qui Nhơn và Đà Nẵng chịu ảnh hưởng nặng nề về kinh tế sau 1975 nên số giáo dân giảm sút trầm trọng. Năm 1973, giáo phận Huế có 92,000 giáo dân thì đến năm 1990 chi còn 43,642.

 

Không thiếu những bằng chứng về sự tiêu diệt đạo giáo. Ngày 24/11/94, linh mục Nguyễn Văn Lý tại Huế đã gởi Ban Tôn giáo Tuyên ngôn 10 điểm, tố giác hành vi chà đạp tự do tín ngưỡng của chế độ. Ông cho biết Tiểu chủng viện Hoàn Thiện đã bị CS dùng bạo lực cưỡng chiếm từ tháng 12/75 để làm trường trung học, khiến cho gần 300 chủng sinh phải lang thang tu học tại giạ Hơn 100 chủng sinh bị đuổi khỏi Tiểu chủng viện này và Đại chủng viện Huế từ năm 1979. Hiện chỉ còn 15 chủng sinh sống lang tang ở Huế chờ ngày được vào Đại chủng viên khi được mở cửa lại.

 

Linh mục Lý còn tố cáo chế độ đã trắng trợn xen vào nội bộ của GHCGVN về các qyền tấn phong, bổ nhiệm, cũng như bức bách trách nhiệm Giám quản Huế của Đức Cha Lê Văn Nẫm. Ngay cả Dòng Đức Mẹ Vô Nhiễm ở Phú Xuân, Kim Long, bị CS “thuê” nhưng không không trả 1 xu nào từ 18 năm qua và cũng không trả tu viện này lại. Linh mục Lý từng bị CS bắt giam 15 năm tại Nam Hà, từ năm 1980, vì hành động đấu tranh đòi tự do tín ngưỡng của ông.

 

Tính đến 1995, số giáo dân ở VN có khoảng từ 6-7 triệu trên dân số khoảng 74 triệu, chiếm tỷ lệ từ 8.1-9.46%. Điều quan ngại nhất là số linh mục đến năm 1993 chỉ có khoảng 1900 người mà phần đông là già yếu. Tính đổ đồng thì một linh mục chăm sóc cho 1570 giáo dân trong Nam và 6565 dân tại miền Bắc. Cuối năm 1994 chỉ còn 1800 linh mục.

 

Đạo Tin Lành trước cơn bão

 

Đạo Tin Lành cũng không thoát khỏi tình trạng bị bức tử. Sau năm 1975, tất cả giảng đường ở miền Nam đều “được” xung công thành những cơ quan của nhà nước. Các Mục sư chân chính đều lần lượt bị trù dập vì luôn luôn bị nghi ngờ là “nhân viên CIA của đế quốc Mỹ”.

 

Ngay tháng 5/75, công an CSVN đã bắt giam Mục sư Đào Quang Long vì bài giảng đầu tiên tại Hội Thánh Phúc Âm II, với một câu trong kinh thánh:”Khi người ta nói hòa bình và yên ổn thì thình lình tai họa sẽ xảy đến”. Công an phiên dịch rằng câu này muốn “tàn quân Mỹ-Ngụy” đánh .lại CS. Ông bị xử tù 8 năm trong trại giam Phú Yên. Tháng 12/1977, Mục sư Bùi Văn Nhàn thuộc Hội Thánh Phú Long bị bắt giữ về tội “dụ dỗ người vô đạo”, vì ông đã treo biểu ngữ trước hội thánh ngày Giáng Sinh, có nội dung trích từ thánh kinh:”Sáng danh Chúa trên các từng trời cao, bình an dưới đất, ân trạch cho loài người”. Mục sư Nhàn bị tù 7 năm. Vẫn tìm lý do để diệt trừ đức tin tôn giáo, cũng năm 1977, công an bắt giam Mục sư Trần Tuôn, Chủ nhiệm Hội thánh Phúc âm I, vì tội tụ tập giáo dân tại nhà thờ để cầu nguyện xin Chúa chữa bịnh cho một cụ già trong xã. Mục sư Tuôn bị giam 8 năm ở trại tù Đức Linh, tỉnh Thuận Hải. Xóm đạo Tin Lành Phúc Âm ở Thuận Hải thường xuyên bị công an hạch hỏi từng nhà về số tiền đóng góp của người đồng hương sống ở hải ngoại. CS vu cáo là “tiền dùng nuôi tàn quân ngụy nên không khai báo với nhà nước”. Có người vì quá sợ hãi đã quyên sinh.

 

Các mục sư bị bắt đều không được đem ra xử, và sau đó toàn bộ tài sản của hội thánh đều bị chiếm đoạt. Từ năm 89-91, số Mục sư bị bắt gia tăng. Ngày 4/12/89, Mục sư Võ Xuân bị bắt giam ở tỉnh Thuận Hải vì tội gặp gỡ các tín đồ tại nhà của họ ở tỉnh Bình Tuy, nơi mà cả 3 nhà thờ Tin Lành bị đóng cửa từ lâu. Ông là Tuyên úy Tin Lành từng bị bắt đi “cải tạo” từ tháng 6/75 đến tháng 4/87. Mục sư Trần Xuân Tú bị bắt năm 1985, giam ở Thuận Hải, vì đã tổ chức các buổi học hỏi, bắt triệt hạ thánh giá trong nhà thờ, rồi chiếm luôn gian nhà nguyện này. Tháng 12/89, Mục sư Võ Minh Hùng bị bắt giam tại tỉnh Pleiku vì tội đã tổ chức các buổi học hỏi kinh thánh tại nhà; sau đó ông bị giam tại trại A-20, tỉnh Phú Yên. Đây là lần thứ ba ông bị giam; lần đầu 1 tuần, lần thứ hai 3 tháng. Tháng 11/89, Mục sư Trần Thể Thiên Phước bị bắt giam lần thứ ba lúc trên đường đi thăm các tín đồ và bị kết tội “gây rối loạn”. Ông bị đày ải ở trại Tống Lê Chân, tỉnh Sông Bé.

 

Ngày 22/2/91, Mục sư Đinh Tiện Từ bị bắt khi vừa ra khỏi nhà mộ tín đồ. Công an đã đến nhà ông lục soát kỹ lưỡng với lý do có một lá thơ “tố giác gây rối loạn”. Ông bị giam ở T-20 Phan Đăng Lưu Saigon, rồi chuyển sang Chí Hòa. Trường hợp Mục sư Từ khá đặc biệt. Ông là người đứng đầu phong trào đọc kinh tại gia mạnh nhất tại VN và từng ở trong Giáo hội Tin Lành đến năm 1988 được nhà nước công nhận. Sau đó, các mục sư quốc doanh có chức sắc đã trục xuất ông vì cho rằng ông truyền “sai lạc giáo lý”. Rồi ông trở lại Giáo hội Tin Lành làm việc lại và được cử giữ chức vụ quan trọng. Ông bị bắt lại vì bị vu cáo là “lợi dụng việc xã hội cho mục tiêu chính trị”. Trước áp lực về nhân quyền, CS đã phóng thích ông vào ngày 6/4/93.

 

Mục sư Trần Đình Ái bị bắt ngày 27/2/91 và bị giam ở Chí Hòa Saigon vì tội hoạt động tôn giáo trái phép và chống lại chế độ. Ông đứng đầu một phong trào học hỏi kinh thánh khác, giữ trách nhiệm nhiều giáo phận Tin Lành ở miền Nam, và có những liên lạc mật thiết với Giáo hội Pentacostal ở ngoại quốc. Đến ngày 6/4/93, ông được phóng thích. Ngày 31/10/91, Mục sư Trần Mai bị bắt vì tội “hoạt động tôn giáo bất hợp pháp” và bị giam tại Phan Đăng Lưu. Ông được phóng thích cùng ngày với Mục sư Ái. Trước ngày được thả, Mục sư Mai bị biệt giam vì đã nghiên cứu giáo lý.

 

Tháng 8/89, Mục sư R'Mah Boi, người gốc thiểu số Jarai, huyện Gia Rai, tỉnh Kontum, đã bị bắt vì tội đã vận động 200 đồng bào thiểu số giúp thu hoạch 2 ruộng lúa để giúp 2 tín đồ già yếu, đã bị công an bắt phạt vì tổ chức học hỏi thánh kinh tại nhà. Mục sư Boi bị giam chung với 2 tín đồ này ở trại A-20, tỉnh Phú Yên. Tháng 6/90, Mục sư Ya Tiêm, thuộc sắc tộ Koho, bị bắt giam ở Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Ông là mục sư của 14 cộng đồng thiểu số trên miền Cao nguyên.

 

Chính vì chứng “dị ứng CIA” nên nhà cầm quyền CS nhìn người truyền giáo đạo Tin Lành nào cũng là gián điệp. Ngày 14/4/93, Mục sư Nguyễn Xuân Bảo, là Mục sư chính của thánh đường Saigon tại Wesminster, tiểu bang California, thuộc Giáo hội Cơ Đốc Cải Cách Mỹ Châu, đã bị trục xuất ngay khi ông và phái đoàn đến phi trường Nội Bài ở Hà Nội, nhưng không được biết lý do cho đến cả hôm naỵ Mục sư Bảo cho biết công tác đến VN của ông hoàn toàn vì lý do nhân đạo, từng ra vào VN 13 lần với nhiều dụng cụ y khoa, thuốc men dể giúp cho các bịnh viện như Chợ Rẫy Saigon, ở tỉnh Đồng Tháp, ở Quảng Nam Đà Nẵng. Ông còn cho biết chỉ một mình ông bị trục xuất, còn những người khác trong phái đoàn thì không, và có thể ông còn có cơ hội đến VN nữa.

 

Tương tự, Mục sư Nguyễn Quang Minh ở miền Nam california, thuộc Giáo hội Tin Lành Phúc Âm Liên Phái, đã đến VN ngày 19/5/95 và bị bắt giữ ngay khi xuống phi trường Tân Sơn Nhất. Công an Cục Bảo Vệ Chính Trị 3 của Bộ Nội Vụ CS đã áp giải ông về số 235 đường Nguyễn Văn Cừ để chất vấn chuyến đi của ông. Hành lý của ông bị khám xét kỹ lưỡng và bị tịch thu 18 tài liệu, trong đó có 2 bài do ông viết: “Hướng đạo và Cộng sản” và “Thử bàn một chiến lược chống Cộng cho người Việt hải ngoại”. Công an có hỏi lý do và ông trả lời rằng ở Mỹ có tự do ngôn luận và mọi người đều được quyền viết những gì mình nghĩ. Sau đó, công an không cho ông đi Hà Nội như dự định, không trả lời vụ mở phòng tuyên úy như ông đã xin 2 năm trước đó.

 

Tuy nhiên CS vẫn cho phép một số giáo phái Tin Lành hoạt động ở VN, với sự kiểm soát thường xuyên của Công an Bảo vệ Chính trị, như các tổ chức “The World Church”, Giáo hội Quaker...tức là những tổ chức tôn giáo đến VN để làm công tác nhân đạo thuần túy và mang thật nhiều viện trợ vào ! Hiện nay, số tín đồ Tin Lành có khảng 500,000 người, với số Mục sư còn khoảng 200, so với 500 Mục sư trước năm 1975.

 

Kết luận

 

Ánh sáng đức tin không vì những chính sách vừa kể trên mà lịm tắt. Trên báo Paris Match, số tháng 5/91, ký giả Pháp Michel Taurac đi thăm VN về đã viết rằng ông đã gặp một linh mục ở Saigon, bị tước đoạt mọi quyền công dân, không nơi cư trú, không việc làm. Ông đã ngủ ngoài đường, che bằng miếng nhựa và đi ăn xin. Ông nói:”Tôi vẫn rao giảng Tin Mừng. Nhờ Chúa giúp tôi, tin chắc rằng chúng tôi sẽ xây dựng lại Giáo hội và thu phục lại con chiên. Mỗi ngày tôi đều cầu nguyện, tôi quỳ gối hướng về Vương Cung Thánh Đường và tượng Đức Mẹ..”. Với nụ cười khiêm tốn, vị linh mục này luôn dấu tung tích của người tù với 14 năm trong trại giam, ban đêm bị cùm một chân, chân trái bị cưa cụt.

 

Còn tại Hà Nội, ký giả Taurac cho biết đã gặp một vị Thầy chức Bốn đang hành nghề xích lô đã nói:”Những người cầm quyền đều muốn các linh muc. già đị Càng già lụ khụ càng tốt và họ muốn các linh mục chết dần đi, người nọ tiếp nối người kiạ Nhưng ai cũng kính phục sức sông kiên cường và mãnh liệt của Giáo hội này cho dù là trên vỉa hè đường hố và trong các trại tù.

 

Các tôn giáo ngày nay nói chung đều bị khống chế, phân năm xẻ bảy để rồi ép nhập vào “quốc giáo” Cộng sản. Đó mới gọi là “yêu nước” và “độc lập”.

 

Tài liệu:

 

1) Phạm Văn Phổ, “Cuộc tranh đấu âm thầm và liên tục của Giáo hội VN để đòi quyền tự do tôn giáo”, Khai Thác Thị Trường, số tháng 7/8/9/1994.

 

2) Hoàng Diệu Tâm, “Tôn giáo dưới chế độ Việt Cộng: 1975-1995”, Kháng Chiến, số 152, tháng 12/1995.

 

3) Lữ Giang, “Những bí ẩn đằng sau các cuộc thánh chiến tại VN”, 1994.

 

4) Nguyễn Thị Sông Hương, “Phê bình mùa biển động”, nxb Đại Nam, 1992.

 

5) Chính Đạo, “Tôn giáo và chính trị: Phật giáo 1963-1967”, nxb Văn Hoá, 1994.

 

---

 

SERVED IN A NOBLE CAUSE

 

 

 

Vietnamese commandos : hearing before the Select Committee on Intelligence of the United States Senate, One Hundred Fourth Congress, second session ...

Wednesday, June 19, 1996

 

CLIP RELEASED JULY 21/2015

https://www.youtube.com/watch?list=PLEr4wlBhmZ8qYiZf7TfA6sNE8qjhOHDR6&v=6il0C0UU8Qg

  

 

US SENATE APPROVED VIETNAMESE COMMANDOS COMPENSATION BILL

http://www.c-span.org/video/?73094-1/senate-session&start=15807

BẮT ĐẦU TỪ PHÚT 4:22:12 - 4:52:10  (13.20 - 13.50)

 

---

Liên lạc trang chủ

E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com

Cell: 404-593-4036

 

Những người lính một thời bị lãng quên: Viết Lại Lịch Sử

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• Một Trang Lịch Sử

• Vietnamese Commandos' History

• Bill of Compensation

• Never forget

• Viết Lại Lịch Sử  Video

• Secret Army Secret War Video

• Đứng Đầu Ngọn Gió Video

• Con Người Bất Khuất Video

• Dấu Chân Biệt Kích Video

• Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video

• The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.

• Gulf of Tonkin Incident

• The heart of a boy

• Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn

• U.S Debt Clock

• Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton

• Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton

• None Dare Call It Conspiracy Gary Allen

• Chiến Tranh Tiền Tệ (Currency War)

• Confessions of an Economic Hit Man John Perkins

• The World Order Eustace Mullin

• Trăm Việt trên vùng định mệnh

• Chính Đề Việt Nam Tùng Phong (dịch)

• OSS vào Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis

• Lyndon Baines Johnson Library Musuem

• Vietnamese Commandos vs US Government

• Chủ Nghĩa Dân Tộc Sinh Tồn

• Nguồn Gốc Dân Tộc Việt Nam Bình Nguyên Lộc

• Lễ Nghi Quân Cách

• Sắc lệnh Cờ Vàng

• Quốc Tế Cộng Sản

• How Does a Bill Become Law?

• New World Order

• Lost Army Commandos

• Phương Pháp Biện Luận

• The World Order Eustace Mullin

• Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti

• Vietnam War Document

• American Policy in Vietnam

• Foreign Relations Vietnam Volum-1

• The Pentagon Papers

• Pentagon Papers Archives

• Vietnam and Southeast Asia Doc

• Vietnam War Bibliogaphy

• Công Ước LHQ về Luật Biển

• CIA and NGOs

• CIA And The Generals

• CIA And The House Of Ngo

• Global Slavery

• Dấu Binh Lửa

• Đại Hội Toàn Quân? Phùng Ngọc Sa

• Bách Việt

• Chủ thuyết Dân Tộc Sinh Tồn

• Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales

• Society of Professional Journalists: Code of Ethics

• The Vietnamese Population in USA

• Douglas Mac Arthur 1962

• Douglas Mac Arthur 1951

• John Hanson, President of the Continental Congress

• An Sinh Xã Hội - Cách Tìm IP Email

• Public Holiday

• Build your knowledge

• To be good writer

• Ca Dao -Tục Ngữ

• Chùa Bái Đính

• Hán Việt

• Top 10 Crime Rates

• Lever Act

• Espionage Act 1917

• Indochina War

• Postdam

• Selective Service Act

• War Labor Board

• War of Industries

• War Production Board

• WWII Weapon

• Supply Enemy

• Wold War II

• OSS

• Truman Committee

• World Population

• World Debt

• US Debt Clock

• Oil Clock

• GlobalResearch

• Realworldorder

• Thirdworldtraveler

• Thrivemovement

• Prisonplanet.com

• Infowars

• Rally protest

• VietUni 

 

---

 

• Kim Âu Youtube . AKAI

• Phi Long Youtube .Khiêu Vũ Sài Gòn . Videos Khiêu Vũ

• Khiêu Vũ Căn Bản .Hoàng Thông1 . Hoàng Thông02

• Passodoble. Passodoble . Passodoble

• Rhumba . Rumba .  Rumba PL

• Cha Cha Cha . Cha Cha cha. Cha Cha ChaPL

• TangoSG . TangoPL . TangoTH . Tango.

• Boston . Boston . Boston PL

• Valse. Valse. Valse PL

• BebopTH . Bebop. Bebop PL

• Samba. SambaPL . Samba

• Dance. Slow Tango

• Jive . Bachata . Salsa

• Valse Andy Wong . Viennese Valse . DrDance . Danptner . Dispatch

• Valse Routine . Tango Routine . Tango Student

• Minh Hà . Thái Nguyên

• Sports

• The Beatles. French Music . Nhạc Pháp . Dalida . Jaune. Ngọc Lan. Thanh Lan. Elvis Phương. Best English1

• Bee Gees . Rolling Stones . Animals . Shadow . Ventures. Dancing Music. 2015

• Uyên Hà - Uyên Hà 1

• http://www.chinhnghia.com/

• http://www.kimau.com

• http://www.tinhhoa.org

• http://www.sos.state.tx.us/corp/forms_boc.shtml

• http://chinhnghiaviet.informe.com/forum/

• http://nguoidalat.informe.com/forum/

• http://chinhnghiamedia.informe.com/forum/

• http://huongduongtxd.com/internet_links.html

• Antiwar. Spartacus Education. Politic of heroin

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

Tặng Kim Âu

Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc tình.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lý trình.

Thảo Đường Cư Sĩ.

 

 

 

 

Your name:


Your email:


Your comments: