Trang ChủKim ÂuBáo ChíDịch ThuậtTự ĐiểnThư QuánLưu TrữESPN3Sport TVMusicLotteryDanceSRSB RadioVideos/TVLearningLịch SửTác PhẩmChính NghĩaVấn ĐềĐà LạtDiễn ĐànChân LưBBCVOARFARFISBSTác GỉaVideoForum

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Không ǵ nguy hiểm hơn bạn bè ngu dốt; tôi thà có kẻ thù khôn.

Nothing is as dangerous as an ignorant friend; a wise enemy is to be preferred.

La Fontaine

 

 

 

CÁ LIA THIA  

 

PHẠM Đ̀NH LÂN, F.A.B.I.

 

 

Việc chuẩn bị cho đại biểu Cá Lia Thia lên thuyết tŕnh rất tốn kém và mất nhiều th́ giờ. Đội khuân vác Ngưu tộc phải khiêng lên bục thuyết tŕnh đại diện Cá Lia Thia, một lăo Cá Xiêm mặc quần áo xanh đỏ sặc sỡ, nằm trong một bồn nước. Đội âm thanh Hoàng Yến và Bạch Yến làm việc căng thẳng v́ lăo Cá Xiêm nói từ dưới nước vọng lên rất khó nghe. Chị Vẹt huy động một đoàn nữ thông dịch viên quốc tế thuộc gia đ́nh Két, Nhồng, Cưỡng, Sáo để thông dịch nội dung bài thuyết tŕnh của lăo Cá Xiêm ra Thử ngữ, Trư ngữ, Hầu ngữ, Hổ ngữ, Báo ngữ, Sư Tử ngữ, Tê Giác ngữ, Hà Mă ngữ, Tượng ngữ, Mă ngữ, Ngạc ngữ, Xà ngữ v. v.

Dưới hội trường một đại diện Điểu tộc có vẻ bực dọc. Ông ta lầm bầm trong miệng: "Thằng này nhỏ mà lớn lối đáng ghét."

 

Đại biểu Cá Lia Thia yêu cầu giàn nhạc Ve và Dế tạm ngừng hoạt động để ban nhạc Betta hoà tấu bản Sông Nước Mekong và Ḍng Menam Mến Yêu.

 

Giàn nhạc Betta vừa chấm dứt bản Ḍng Menam Mến Yêu th́ lăo Cá Xiêm từ dưới đáy hồ cất tiếng đọc bài tham luận về tộc Betta của ông ta.

 

****

 

Người Việt Nam gọi chúng tôi là Cá Lia Thia. Cũng có người gọi là Cá Thia Thia. Chúng tôi là Ngư Vơ Sĩ mặc vơ y xanh, đỏ, vàng sặc sỡ. Chúng tôi sống khắp các vùng sông nước có khí hậu nhiệt đới, bán nhiệt đới hay khí hậu đại dương. Chúng tôi sống dưới các ruộng lúa, ở những vùng nước chảy chậm hay những ao hồ không thông thương với sông hay suối. Cá Lia Thia được xem là Cá hiếu chiến được nuôi dưỡng để đá độ. Theo cách gọi tên của Việt Nam ta có ba loại Cá mang tên Cá Lia Thia:

 

1. Cá Lia Thia Ta tức Cá Lia Thia bắt trong nước. " Ta" ở đây là " nước ta" tức nước Việt Nam. Thường thường Cá sống dưới ruộng hay ở những vùng nước phèn. Cá Lia Thia ta nhỏ con; mặc áo quần màu vàng; hai vi màu đỏ thắm; kỳ và đuôi màu xanh và đỏ. V́ Cá màu vàng nên người ta c̣n gọi là Cá da Ḅ. Kinh nghiệm của người đá Cá cho thấy Cá da Ḅ không phải là những Ngư Vơ Sĩ danh tiếng. Điều kiện sống của các anh ấy nghèo nàn. Môi trường sống không đ̣i hỏi sự phấn đấu tích cực.

 

2. Cá Lia Thia Tàu thực tế không đúng nghĩa là Cá Lia Thia. Đó là các anh chị Cá mặt to, bụng bự, đuôi dài và rộng. Các anh chị này chậm chạp và hiền hoà không thích gây sự với ai cả. Các anh chị Lia Thia Tàu này được xem như gốc ở bên Tàu. Anh chị ăn mạnh lắm. Thân h́nh nặng nề và di chuyển chậm chạp. Quần áo của anh chị mặc rất đẹp. Khi th́ quần áo vàng. Khi thi đỏ- trắng. Lúc th́ đen- trắng. Quần áo màu nào trông cũng đẹp mắt. Nhiều người không chịu gọi các anh chị ấy là Cá Lia Thia Tàu v́ họ không thuộc giai cấp Ngư Vơ Sĩ. Có người chỉ gọi các anh chị ấy là Cá Tàu không biết có phải quê quán bên Tàu hay không, chỉ biết rằng các anh chị ấy nằm trong chai lọ trong các tiệm bán hồ cá, rong biển và Cá cảnh của người Tàu. Các anh chị ấy thường sống chung hồ với các anh chị Cá màu khác như thường thấy trong các hồ Cá cảnh ở Hong Kong. Người Anh gọi các anh chị mắt lồi, bụng bự và áo quần luộm thuộm này là Goldfish (Carassius auratus; g. d: Cyprinidae). Người Việt Nam thường chế nhạo những người lười không ra lười, hăng say không ra hăng say; nhút nhát không ra nhút nhát; can đảm không ra can đảm; dấn thân không ra dấn thân mà tháo chạy không ra tháo chạy là những người lơ lửng con Cá vàng.

 

3. Cá Phượng là Cá Lia Thia ăn mặc rất đẹp. Áo quần sặc sỡ và rộng thùng th́nh. Kỳ, vi, đuôi dài màu đỏ rực. Cá Phượng thuộc giai cấp Ngư Vơ Sĩ nhưng không được loài người dùng trong các cuộc đấu v́ cách ăn mặc rườm rà và luộm thuộm của các anh ấy.

 

4. Cá Xiêm là loài Cá đá to lớn gốc ở Xiêm. Người Việt Nam gọi là Cá Xiêm v́ nguồn gốc Xiêm La của nó. Người Anh cũng gọi tương tự Siamese fighting fish ( Cá đá Xiêm La hay Cá Lia Thia Xiêm). Cá Xiêm được t́m thấy nhiều từ tỉnh cực bắc Thái Lan như Chiang Rai xuống tỉnh Phang Nga ở phía Tây Nam hướng về Mă Lai. Các nhà động vật học Tây Phương ban cho ḍng họ Cá Xiêm tên khoa học Betta splendens (tên cũ Micracanthus marchei) thuộc gia đ́nh Osphronemidae.

 

Tên gọi thông thường là:

 

Anh   Thái Lan     Việt Nam

Siamese fighting fish      Ikan beta     Cá Xiêm

Betta fish    Pla-kad      

 

Loài người cho rằng ḍng Betta chúng tôi rất hung dữ. Họ liệt chúng tôi vào động vật ăn thịt sống và đẻ trứng. Thức ăn được ưa thích của chúng tôi phải có chất thịt và tṛng đỏ hột gà. Chúng tôi ăn trùn huyết, lăn quăn, rong, rễ lục b́nh, rễ bèo. Loài người chê chúng tôi v́ ăn thịt cả con cái ḿnh! Họ cũng chê chúng tôi v́ cảnh:

 

Cá lớn nuốt cá bé.

 

Trong trạng thái hoang dă chúng tôi bị các Cá lớn khủng bố. Chim muông, Chồn Cáo, Mèo không ngừng đe doạ. Khi bị loài người bắt đem về nhà họ nhốt chúng tôi trong một cái chai cắt ở cổ chai hay trong một cái khạp, cái lu nhỏ đầy thức ăn như rong, bèo và lục b́nh. Mỗi khi thay nước người ta dùng một cây vợt làm bằng vải hay vải mùng vớt chúng tôi ra một cái chậu đầy nước nơi chúng tôi tạm nghỉ vài tiếng đồng hồ trước khi trở về nơi cư trú cũ.

 

Tuổi thọ trung b́nh của Cá Lia Thia chúng tôi xê dịch từ 02 đến 03 tuổi. Tuổi thọ tối đa là 05 tuổi. Trong trường hợp phải ra đấu trường tuổi thọ không thể đoán trước được. Cá Lia Thia chúng tôi là động vật đẻ trứng. Cá được 03, 04 tháng tuổi th́ bắt đầu có người yêu. Người ta lựa một Cá Lia Thia nam khoẻ mạnh để giao t́nh với một Cá Lia Thia nữ cũng được tuyển giống kỹ lưỡng. Cá Lia Thia nam và nữ phân biệt qua:

 

- chiều dài: nam thường dài từ 05 - 07 cm (tuỳ theo giống Cá) và nữ dài lối 04 - 05 cm

 

- màu quần áo Cá Lia Thia nam sặc sỡ và đậm hơn quần áo của các chị. Quần áo Cá ta màu vàng da Ḅ. Quần áo Cá Phượng rộng và dài, màu đỏ- tím. Quần áo Cá Xiêm màu xanh lá cây hay xanh dương sẫm. Vi màu đỏ; kỳ màu xanh- đỏ.

 

- kỳ, vi và đuôi của Cá Lia Thia nam dài và màu sắc đậm hơn kỳ, vi và đuôi của Cá Lia Thia nữ.

 

- Cá Lia Thia nữ không đấu đá. Nhận xét này có thể sai đối với Cá Xiêm nữ.

 

 

 

 

 

 

 

Cá Xiêm nam vừa hiếu chiến vừa hung bạo trong ngày hợp hôn. Chính các anh phải làm ổ trên mặt nước bằng bọt nước nhỏ trắng tinh (bubble nest). Các chị Cá có vẻ thẹn thùng và lo sợ trong cuộc gặp gỡ với kẻ khác phái xa lạ này. Các chị bỏ chạy quanh ổ. Các anh Cá Xiêm đuổi theo và có khi hành hung các chị đến nỗi sau cuộc ái ân vi, vảy của các chị bị trầy trụa. Khi các chị ngừng chạy và đầu chúc xuống đáy hồ, một dấu hiệu chấp nhận t́nh yêu, cuộc ái ân bắt đầu. Trong lúc giao t́nh trứng rụng. Các anh phải dùng miệng đớp trứng không cho trứng ch́m xuống đáy lu hay hũ. Xong trứng được lên ổ. Cuộc ái ân có thể kéo dài hàng giờ. Sau đó các anh Cá Lia Thia cha đuổi các Cá mẹ tránh xa ổ. Nếu không Cá mẹ sẽ ăn hết trứng! T́nh mẫu tử của Ngư tộc kém lắm thưa quí vị. Từ giờ phút này Cá cha săn sóc trứng trong ổ. Khoảng 36 - 48 tiếng đồng hồ sau trứng nở ra những ấu nhi nhỏ như cọng chân nhang và không có màu sắc rơ rệt. Suốt thời gian chăm sóc trứng, Cá cha nhịn đói. Sau khi trứng nở người ta vớt Cá cha ra. Nếu không lại xảy ra t́nh trạng Cá cha ăn Cá con. Mỗi chị Cá Lia Thia sinh lối 100 - 150 trứng. Khoảng 100 ngày sau khi nở, Cá con trưởng thành và có h́nh hài và màu sắc như cha mẹ của họ. Cá Lia Thia nam bắt đầu đấu đá nhau trong lu.

 

Cá đá được chăm sóc sức khoẻ và được bảo vệ an ninh chặt chẽ v́ bọn Bích Hổ hay dùng đuôi để câu Cá để ăn. Cá đá hiếu chiến cắn đuôi và bị giựt lên khỏi mặt nước trong chai để làm mồi cho Bích Hổ tức bọn Thằn Lằn trong nhà của loài người. Loài người nuôi Cá đá trong một cái chai rộng răi đặt ở nơi không chói ánh sáng mặt trời. Họ dùng một tấm giấy cứng không cho các Cá đá gặp mặt nhau để đá bóng vào chai làm tà mỏ. Họ cho Cá đá ăn thức ăn bổ dưỡng để Cá khoẻ mạnh nhưng không cho béo ph́ để trở nên chậm chạp khi đấu đá. Thức ăn bổ dưỡng gồm tṛng đỏ hột Gà, trùn huyết, lăn quăn, ấu trùng của gia đ́nh nhà Muỗi. Trong nước mưa có trứng Muỗi nở ra lăn quăn làm thức ăn cho Cá Lia Thia. Người ta cũng dùng xác mía cho vào lu nước để Muỗi sinh trứng hầu có lăn quăn. Cá Xiêm là vơ sĩ nhà nghề nặng cân. Để bảo tồn sức khoẻ, loài người cô lập các anh Cá Xiêm không cho thấy mặt người đẹp Betta.

 

Đá cá là một thú giải trí và cờ bạc được t́m thấy ở các quốc gia Á-Phi và Châu Mỹ La Tinh. Nó cũng được t́m thấy ở các thành phố lớn ở Hoa Kỳ như Atlanta, Los Angeles, New York nơi có cộng đồng người Á Châu hay Hispanic. Ở Hoa Kỳ, Chile, đá Cá được xem là bất hợp pháp. Nơi đá Cá rất ồn ào. Đá Cá trở thành môn cờ bạc v́ người ta cá độ Cá thắng và Cá bại. Dù luật pháp ngăn cấm, trên thực tế đá Cá vẫn thịnh hành ở vài quốc gia Á Châu và Châu Mỹ La T́nh.

 

Cá Xiêm rất gan dạ. Một trận đá Cá Xiêm có thể kéo dài vài tiếng đồng hồ. Cá ăn vi, vảy của nhau trong lúc đấu đá. Có khi cả hai đối thủ đều mù loà, tà mỏ nhưng hai đối thủ vẫn đâu mỏ vào nhau cố buộc đối phương phải đầu hàng bằng cách bỏ chạy.

 

Đá Cá Xiêm có vài bất tiện đối với người nuôi và đá cá. V́:

 

a. mất nhiều th́ giờ

 

b. sau trận đấu Cá thắng và Cá bại đều tàn tật

 

V́ những bất tiện này người ta thích đá Cá ta hơn là đá Cá Xiêm. Để có Cá ta mạnh khoẻ và to lớn người ta t́m cách lai giống Cá ta với Cá Xiêm.

 

Đá Cá, đá Gà, đá Dế là thú vui của các dân tộc Á Châu và Châu Mỹ La Tinh. Cá Xiêm, Gà Ṇi, Gà Tre, Gà Cồ, Dế Than, Dế Lửa, Dế Út Tiêu đều là những động vật bé nhỏ nhưng hiếu chiến và hiếu thắng. Cá, Gà, Dế thắng trận nào cũng ăn thịt hay uống máu đồng loại của ḿnh. Đôi khi đồng loại ấy cùng chung huyết thống với họ nghĩa là cùng cha, cùng mẹ và cùng ổ, cùng bầy, cùng đàn.

 

Thưa quí vị, loài người thâm hiểm lắm. Họ cho Cá Xiêm vài con lăn quăn hay trùn huyết để bắt các anh ấy đấm đá đến trầy vi, tróc vảy, mù mắt, tà mỏ. Kẻ thắng, kẻ thua đều không c̣n giá trị lợi dụng. Thế là họ liệng ḍng họ Betta ra ngoài để nuôi gà. Cho Gà ăn xong họ gây ra cảnh:

 

Gà nhà bôi mặt đá nhau

 

trong cộng đồng Kê tộc.

 

Loài người bắt Điểu tộc nhốt trong lồng, bỏ Ngư tộc trong chậu. Cái lồng là ngục thất của Chim và cái chậu là khám đường của Cá. Họ thừa biết như vậy. Họ vẫn hô hào Tự Do khi nói:

 

Cá chậu, chim lồng.

 

Nhưng họ vẫn muốn có nhiều ngục thất để giam cầm muôn loài động vật chúng ta. Đó là sự ích kỷ và mâu thuẫn của loài người. Họ muốn được TỰ DO nhưng họ lại thích giam cầm người khác.

 

(Dưới hội trường có tiếng vỗ tay vang dội. Sư Tử, Cọp Rằn, Beo, Gấu và Măng Xà lạnh lùng nh́n lăo Cá Xiêm. Lăo Cá Xiêm sửa lại cặp cà vạt đỏ và cặp kiếng đặc biệt dành cho Ngư tộc rồi tiếp tục đọc tham luận).

 

Thưa quí vị, chúng tôi quá nhỏ bé để đại diện cho Ngư tộc trên diễn đàn này. Chúng tôi xin mạn phép nói sơ qua tội ác và sự kiêu ngạo của loài người trong việc tàn sát Ngư tộc. Các anh Cá lớn ngoài biển khơi bị loài người bắn giết máu nhuộm đỏ cả đại dương. Thịt các anh ấy được bán để nhà hàng làm món steak. Các loại Cá nhỏ th́ làm mắm nêm, mắm bù- hóc hay làm nước mắm. Họ dăy dụa và chết ră rục dưới ánh nắng thiêu đốt của mặt trời miền nhiệt đới và dưới độ mặn kinh hoàng của những lớp muối dày đặc. Ngư tộc nuôi loài người nhưng loài người không ngừng chê bai, khinh miệt đại gia đ́nh Ngư tộc với những câu chua chát như:

 

Cá lớn nuốt cá bé

Cá không ăn muối cá ươn.

Cá luỵ v́ mồi.

Cá mè một lứa

Cá nằm trên thớt

Cả sảy là cá lớn

Cá mè đè cá chép.

Cá đối bằng đầu.

Cá thối rắn xương.

 

Quí vị đừng vội phản ứng trước những lời lẽ khinh miệt của loài người đối với cộng đồng động vật chúng ta. Thực sự những lời nói ấy phản ánh trọn vẹn những ǵ mà loài người đă làm trong cộng đồng của họ. Họ há không gọi những người đại tham nhũng của họ là Cá Mập? Xă hội loài người là xă hội có tổ chức nhưng có phải đó là xă hội hoàn bích không? Chuyện ấy họ rơ hơn chúng ta.

 

Dù sao loài người cũng có trí khôn khi họ dùng h́nh ảnh của Ngư tộc để tạo sức mạnh, sự khôn ngoan và hạnh phúc cho ḿnh với những câu:

 

Cá mạnh v́ nước.

Cá cả ở vực sâu.

Cá nước sum vầy.

Cá nước duyên ưa.

 

Riêng về tộc Betta chúng tôi ca dao Việt Nam có câu:

 

Chim quyên ăn trái nhăn lồng,

Lia thia quen chậu, vợ chồng quen hơi.

 

Tuổi thọ trung b́nh của Cá Lia Thia chúng tôi xê dịch từ 02 đến 03 tuổi. Ngay khi được 04 tháng tuổi chúng tôi đă được huấn luyện Ngư vơ thuật. Không biết tiền căn nghiệp chướng của ḍng tộc Betta như thế nào mà phải đấm đá nhau vô tận. Tuổi già không yên thân. Áo quần rách nát, ḿnh đầy vết thẹo, vi vảy trầy trụa, thân h́nh đầy ghẻ lở. Mỏ bị tà đau nhức đến nỗi gặp lăn quăn cũng không c̣n muốn ăn. Ở tuổi yêu nữ phái Betta th́ bị cô lập để lo luyện tập cách cắn xé độc hiểm. Miệng không phải để ăn mà để cắn xé những vơ sĩ ḍng Betta. Bây giờ miệng dùng để ăn th́ lại ăn không được. Lửa t́nh nguội lạnh th́ bị loài người cưỡng bách chung sống với nhiều goá phụ ḍng Betta để truyền tử lưu tôn tông tộc Betta. Đời là thế! thưa quí vị.

 

Trưởng lăo Cá Xiêm Chiang Rai, Tiêm La Hộc.

 

 

PHẠM Đ̀NH LÂN, F.A.B.I.

 

 

 


 

 

Những người lính một thời bị lăng quên: Viết Lại Lịch Sử

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

Tặng Kim Âu



Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.


Thảo Đường Cư Sĩ.

 

 

 

 

Your name:


Your email:


Your comments:


 

 

 

 

  Trang ChủKim ÂuBáo ChíDịch ThuậtTự ĐiểnThư QuánLưu TrữESPN3Sport TVMusicLotteryDanceSRSB RadioVideos/TVLearningLịch SửTác PhẩmChính NghĩaVấn ĐềĐà LạtDiễn ĐànChân LưBBCVOARFARFISBSTác GỉaVideoForum

US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn

NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn

 

 

 

 

 

 

NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Ross Perot  Cố Vấn An Ninh Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám

 


Thư Viện Hoa Sen

Sai Gon Echo

Viễn Đông Daily

Người Việt

Việt Báo

Việt List

Xây Dựng

Phi Dũng

Việt Thức

Hoa Vô Ưu

Đại Kỷ Nguyên

Việt Tribune

Bia Miệng

Saigon Times USA

Người Việt Seatle

Cali Today

Dân Việt

Việt Luận

Nam ÚcTuần Báo

Tin Mới

Tiền Phong

Xă Luận

Dân Trí

Tuổi Trẻ

Express

Lao Động

Thanh Niên

Tiền Phong

Tấm Gương

Sài G̣n

Sách Hiếm

ThếGiới

Đỉnh Sóng

Eurasia

Bắc Bộ Phủ

Nguyễn Tấn Dũng