at Capitol. June 19.1996
with Sen. JohnMc Cain
with Congressman Bob Barr
with General John K Singlaub
CNBC .Fox .FoxAtl .. CFR. CBS .CNN .VTV.
.WhiteHouse .NationalArchives .FedReBank
.Fed Register .Congr Record .History .CBO
.US Gov .CongRecord .C-SPAN .CFR .RedState
.VideosLibrary .NationalPriProject .Verge .Fee
.JudicialWatch .FRUS .WorldTribune .Slate
.Conspiracy .GloPolicy .Energy .CDP .Archive
.AkdartvInvestors .DeepState .ScieceDirect
.NatReview .Hill .Dailly .StateNation .WND
-RealClearPolitics .Zegnet .LawNews .NYPost
.SourceIntel .Intelnews .QZ .NewAme
.GloSec .GloIntel .GloResearch .GloPolitics
.Infowar .TownHall .Commieblaster .EXAMINER
.MediaBFCheck .FactReport .PolitiFact .IDEAL
.MediaCheck .Fact .Snopes .MediaMatters
.Diplomat .NEWSLINK .Newsweek .Salon
.OpenSecret .Sunlight .Pol Critique .
.N.W.Order .Illuminatti News.GlobalElite
.NewMax .CNS .DailyStorm .F.Policy .Whale
.Observe .Ame Progress .Fai .City .BusInsider
.Guardian .Political Insider .Law .Media .Above
.SourWatch .Wikileaks .Federalist .Ramussen
.Online Books .BREIBART.INTERCEIPT.PRWatch
.AmFreePress .Politico .Atlantic .PBS .WSWS
.NPRadio .ForeignTrade .Brookings .WTimes
.FAS .Millenium .Investors .ZeroHedge .DailySign
.Propublica .Inter Investigate .Intelligent Media
.Russia News .Tass Defense .Russia Militaty
.Scien&Tech .ACLU .Veteran .Gateway. DeepState
.Open Culture .Syndicate .Capital .Commodity
.DeepStateJournal .Create .Research .XinHua
.Nghiên Cứu QT .NCBiển Đông .Triết Chính Trị
.TVQG1 .TVQG .TVPG .BKVN .TVHoa Sen
.Ca Dao .HVCông Dân .HVNG .DấuHiệuThờiĐại
.BảoTàngLS.NghiênCứuLS .Nhân Quyền.Sài Gòn Báo
.Thời Đại.Văn Hiến .Sách Hiếm.Hợp Lưu
.Sức Khỏe .Vatican .Catholic .TS KhoaHọc
.KH.TV .Đại Kỷ Nguyên .Tinh Hoa .Danh Ngôn
.Viễn Đông .Người Việt.Việt Báo.Quán Văn
.TCCS .Việt Thức .Việt List .Việt Mỹ .Xây Dựng
.Phi Dũng .Hoa Vô Ưu.ChúngTa .Eurasia.
CaliToday .NVR .Phê Bình . TriThucVN
.Việt Luận .Nam Úc .Người Dân .Buddhism
.Tiền Phong .Xã Luận .VTV .HTV .Trí Thức
.Dân Trí .Tuổi Trẻ .Express .Tấm Gương
.Lao Động .Thanh Niên .Tiền Phong .MTG
.Echo .Sài Gòn .Luật Khoa .Văn Nghệ .SOTT
.ĐCS .Bắc Bộ Phủ .Ng.TDũng .Ba Sàm .CafeVN
.Văn Học .Điện Ảnh .VTC .Cục Lưu Trữ .SoHa
.ST/HTV .Thống Kê .Điều Ngự .VNM .Bình Dân
.Đà Lạt * Vấn Đề * Kẻ Sĩ * Lịch Sử *.Trái Chiều
.Tác Phẩm * Khào Cứu * Dịch Thuật * Tự Điển *
KIM ÂU -CHÍNHNGHĨA -TINH HOA - STKIM ÂU
CHÍNHNGHĨA MEDIA-VIETNAMESE COMMANDOS
BIÊTKÍCH -STATENATION - LƯUTRỮ -VIDEO/TV
DICTIONAIRIES -TÁCGỈA-TÁCPHẨM - BÁOCHÍ . WORLD - KHẢOCỨU - DỊCHTHUẬT -TỰĐIỂN -THAM KHẢO - VĂNHỌC - MỤCLỤC-POPULATION - WBANK - BNG ARCHIVES - POPMEC- POPSCIENCE - CONSTITUTION
VẤN ĐỀ - LÀMSAO - USFACT- POP - FDA EXPRESS. LAWFARE .WATCHDOG- THỜI THẾ - EIR.
ĐẶC BIỆT
The Invisible Government Dan Moot
The Invisible Government David Wise
ADVERTISEMENT
Le Monde -France24. Liberation- Center for Strategic- Sputnik
https://www.intelligencesquaredus.org/
Space - NASA - Space News - Nasa Flight - Children Defense
Pokemon.Game Info. Bách Việt Lĩnh Nam.US Histor. Insider
World History - Global Times - Conspiracy - Banking - Sciences
World Timeline - EpochViet - Asian Report - State Government
https://lens.monash.edu/@politics-society/2022/08/19/1384992/much-azov-about-nothing-how-the-ukrainian-neo-nazis-canard-fooled-the-world
with General Micheal Ryan
US DEBT CLOCK . WORLDOMETERS . TRÍ TUỆ MỸ . SCHOLARSCIRCLE. CENSUS - SCIENTIFIC - COVERTACTION- EPOCH - ĐKN - REALVOICE -JUSTNEWS NEWSMAX - BREIBART - WARROOM - REDSTATE - PJMEDIA - EPV - REUTERS - AP - NTD - REPUBLIC - TTV - BBC - VOA - RFI - RFA - HOUSE - TỬ VI - VTV HTV - PLUS - TTRE - VTX - SONY - SOHA -TN CHINA - SINHUA - FOXNATION - FOXNEWS - NBC - ESPN - SPORT - ABC- LEARNING - IMEDIA -NEWSLINK WHITEHOUSE- CONGRESS -FED REGISTER -OAN - DIỄN ĐÀN - UPI - IRAN - DUTCH - FRANCE 24 - MOSCOW - INDIA - NEWSNOW- NEEDTOKNOW REDVOICE - NEWSPUNCH - CDC - WHO - BLOOMBERG - WORLDTRIBUNE - WND - MSNBC- REALCLEAR - POPULIST PRESS - PBS - SCIENCE - HUMAN EVENT - REPUBLIC BRIEF - AWAKENER - TABLET - AMAC - LAW - WSWS - PROPUBICA -INVESTOPI-CONVERSATION - BALANCE - QUORA - FIREPOWER GLOBAL- NDTV- ALJAZEER- TASS- DAWN - NATURAL- PEOPLE- BRIGHTEON - CITY JOURNAL- EUGENIC- 21CENTURY - PULLMAN- SPUTNIK- COMPACT DNYUZ- CNA- NIK- JAP-SCMP-CND-JAN-JTO-KYO-CHIA-VOE-ASIA-BRIEF-ECNS -TUFTS - JUSTSECU -
Những cuộc tàn phá và thảm sát của nhà Tây Sơn
Sự thất bại của quân Tây Sơn trước nhà Nguyễn thường được cho
là vì cái chết của vua Quang Trung. Tuy nhiên, nhìn lại lịch sử, tại
sao Nguyễn Phúc Ánh bao nhiêu lần tay trắng bại vong lại vẫn nhận
được sự ủng hộ của người dân? Nhà Tây Sơn đã làm những điều gì để
mất lòng dân đến như vậy?
Hội An: Thương cảng hàng đầu châu Á bị tàn phá
Cù lao Phố: Trung tâm thương mại sầm uất nhất Nam Bộ bị tàn
phá
Mỹ Tho: Vùng kinh tế hưng thịnh bị tàn phá
Thảm sát người Hoa ở Chợ Lớn
Hội An: Thương cảng hàng đầu châu Á bị tàn phá
Từ thời chúa Nguyễn Phúc Nguyên, Hội An được xây dựng và phát
triển trở thành thương cảng tiêu biểu của châu Á và nổi tiếng khắp
thế giới. Rất nhiều thương nhân từ Nhật Bản, Trung Quốc, châu Âu đến
đây giao thương, biến Hội An thành hải cảng quốc tế tiêu biểu ở châu
Á. Hội An là đô thị rất trù phú, được nhiều nơi trên thế giới biết
đến, có rất nhiều khu phố dành cho thương gia nước ngoài.
Một người Ý là Christoforo Borri cư trú ở Hội An vào năm 1618
đã mô tả rằng:
“Hải cảng đẹp nhất, nơi tất cả người ngoại quốc đều tới và
cũng là nơi có hội chợ danh tiếng chính là hải cảng thuộc tỉnh Quảng
Nam”.
“Người Hoa và Nhật Bản là những thương nhân chủ yếu của chợ
phiên, năm nào cũng mở và kéo dài trong bốn tháng. Người Nhật thường
đem lại 4, 5 vạn nén bạc, người Trung Hoa thì đi một thứ thuyền buồm
đem lại nhiều tơ lụa tốt và sản vật đặc biệt của họ”
“Do chợ này mà Quốc vương thu được số tiền thuế lớn, toàn quốc
nhờ vậy cũng được nhiều lợi ích”.
Thế nhưng quân chúa Trịnh và quân Tây Sơn sau khi chiếm Quảng
Nam đã tàn phá tất cả Hội An. Không chỉ sử liệu thời nhà Nguyễn mà
nhiều thương gia phương Tây cũng chứng kiến ghi nhận cảnh này.
Phố cổ Hội An xưa (Ảnh qua vi.wikipedia.org)
Phố cổ Hội An xưa (Ảnh qua vi.wikipedia.org)
Vào thời điểm 1774-1775 là giai đoạn mà quân Trịnh tiến đánh
Phú Xuân (Huế), chúa Nguyễn phải chạy về Quảng Nam, lại bị quân Tây
Sơn đánh ra uy hiếp. Một bức thư năm 1775 của Halbout đã ghi nhận:
“Quân nổi loạn đã cướp bóc, cướp phá chẳng nương tay, đến nổi
các tỉnh Cham cứ 20 người thì có 19 người chết vì bị đầy đọa khổ sở.
Các giáo khu ở Hàn và Cầu Né đều không còn… Năm ngoái, ở Bầu Nghé từ
tháng 4 đến tháng 9 âm lịch số giáo dân bị giết đến sáu trăm người…
Ở một nơi khác cũng thời gian ấy, ít nhất có đến 1500 giáo dân bị
giết. Suốt hai năm ròng gần như quanh tôi lúc nào cũng có người chết
và hấp hối…”
Thư của các giáo sĩ thừa sai, NXB Văn học Hà Nội.
Một người Anh Charles Chapman phải thốt lên rằng:
“Khi tới Hội An, thành phố lớn này chẳng còn lại là bao những
khu phố được quy hoạch quy củ với những ngôi nhà xây bằng gạch,
đường lát đá mà chỉ thấy một cảnh hoang tàn làm cho ta cảm thấy xót
xa. Trời ơi, những công trình ấy bây giờ chỉ còn đọng lại trong ký
ức mà thôi”
Kiến trúc phố cổ Hội An – Việt Nam, NXB Thế giới
Sau này thành phố Hội An đã được xây dựng lại nhưng không thể
được như trước nữa, những khu phố sầm uất đã không còn, nhiều thương
gia chứng kiến cảnh tàn phá cướp bóc cũng sợ hãi mà không dám quay
lại.
Nhà nghiên cứu Tạ chí Đại Trường dẫn lời Linh mục Labartette
miêu tả:
“Ở Cửa Hàn (Đà Nẵng) không còn một con heo, gà, vịt, đường cát
trước kia sản xuất rất nhiều nay biến mất, tiền mất giá một quan còn
giá trị độ một đồng, tình trạng đói khổ ăn xin xuất hiện phổ biến
trong xứ.”
Lê Quý Đôn cũng ghi nhận trong thảm cảnh ở Quảng Nam trong
“Phủ biên tạp lục” như sau:
“…quá đỗi đói khổ cùng khốn, họ chỉ ngóng trông quân nhà vua
đến giải cứu cho họ…”
Cù lao Phố: Trung tâm thương mại sầm uất nhất Nam Bộ bị tàn
phá
Trung tâm thương mại ở Nam Bộ là cù lao Phố nằm bên sông Đồng
Nai thuộc xã Hiệp Hòa, Biên Hòa ngày nay. Nguồn gốc của nó là do một
số tướng lĩnh nhà Minh do không quy phục nhà Thanh nên đến xin chúa
Nguyễn được làm con dân Đại Việt và được cho phép khai phá vùng đất
này.
Thời ấy thương nghiệp phát triển dẫn đến các nghề thủ công như
dệt chiếu, tơ lụa, gốm, đúc đồng, nấu đường, làm bột, đồ gỗ gia
dụng, chạm khắc gỗ, đóng thuyền, làm pháo v.v.. rất phát triển. Nơi
đây thuận tiện giao thông thủy bộ, buôn bán tấp nập, nên bắt đầu
phồn thịnh và nhanh chóng trở thành trung tâm thương mại và giao
dịch quốc tế của cả vùng Nam Bộ.
Điều gì khiến nhà Tây Sơn bại bởi nhà Nguyễn?
Cù lao Phố ngày nay.
Sách “Đại Nam nhất thống chí” mô tả rằng Nông Nại đại phố lúc
đầu do Trần Thượng Xuyên (tức Trần Thắng Tài – từng là tổng binh ba
châu Cao – Lôi – Liêm dưới triều Minh) khai phá, ông “chiêu nạp được
người buôn nước Tàu, xây dựng đường phố, lầu quá đôi từng rực rỡ
trên bờ sông, liền lạc năm dặm và phân hoạch ra ba nhai lộ: nhai lớn
giữa phố lót đá trắng, nhai ngang lót đá ong, nhai nhỏ lót đá xanh,
đường rộng bằng phẳng, người buôn tụ tập đông đúc, tàu biển, ghe
sông đến đậu chen lấn nhau, còn những nhà buôn to ở đây thì nhiều
hơn hết, lập thành một đại đô hội…”
Trịnh Hoài Đức mô tả trong “Gia Định thành thông chí” của mình
như sau:
“Các thuyền ngoại quốc tới nơi này (cù lao Phố) bỏ neo, mướn
nhà ở, rồi kê khai các số hàng trong chuyến ấy cho các hiệu buôn
trên đất liền biết. Các hiệu buôn này định giá hàng, tốt lẫn xấu,
rồi bao mua tất cả, không để một món hàng nào ứ động. Đến ngày trở
buồm về, gọi là ‘hồi đường’, chủ thuyền cần mua món hàng gì, cũng
phải làm sẵn hóa đơn đặt hàng trước nhờ mua dùm. Như thế, khách chủ
đều được tiện lợi và sổ sách phân minh. Khách chỉ việc đàn hát vui
chơi, đã có nước ngọt đầy đủ, lại khỏi lo ván thuyền bị hà ăn, khi
về lại chở đầy thứ hàng khác rất là thuận lợi…”.
Khi quân Tây Sơn đánh vào Nam bộ, lịch sử ghi nhận rằng cù lao
Phố bị tàn phá, người Hoa kiều bị tàn sát. Quân Tây Sơn cướp bóc của
cải chở về Quy Nhơn, những gì còn lại đều bị đốt sạch. Các cơ sở thủ
công bị phá, dân chúng bị tàn sát, nước đỏ ngầu vì máu. Những người
Hoa may mắn sống sót chạy về Bến Nghé, sau này thành lập lại trung
tâm thương mại ở vùng Chợ Lớn.
Trận Thị Nại
Những gì còn lại đều bị đốt sạch. (Ảnh minh họa từ imgur.com)
Trịnh Hoài Đức mô tả sự việc này trong “Gia Định thành thông
chí” rằng từ khi bị Tây Sơn tàn phá, “nơi đây biến thành gò hoang,
sau khi trung hưng người ta tuy có trở về nhưng dân số không được
một phần trăm lúc trước”.
Sau khi chợ búa cùng phố xá bị tàn phá nặng nề, các thương gia
người Hoa rủ nhau xuống vùng Chợ Lớn, sinh sống và lập những cơ sở
thương mãi khác cho đến nay. Kể từ đó, vùng cù lao Phố đánh mất vai
trò là trung tâm thương mại của Đàng Trong mà thay vào đó là Chợ Lớn
và Mỹ Tho.
Mỹ Tho: Vùng kinh tế hưng thịnh bị tàn phá
Vào năm 1679, một nhóm khoảng ba ngàn người Minh Hương được
Chúa Nguyễn cho định cư vùng đất mới này. Trong nhóm có Dương Ngạn
Địch đứng ra lập Mỹ Tho đại phố ở làng Mỹ Chánh, huyện Kiến Hòa. Khu
đại phố này kéo dài đến Cầu Vĩ, Gò Cát, tức khu vực xã Mỹ Phong hiện
nay. Rất nhiều làng xã mọc lên xung quanh khu vực Mỹ Tho: Thái Trấn
lập làng An Hoà (sau đổi là Thạnh Trị), Nguyễn Văn Trước lập làng
Điều Hòa (khu vực đường Nguyễn Hùynh Đức bây giờ ).
Vào thế kỷ 17, Mỹ Tho đã trở thành một trong hai trung tâm
thương mại lớn nhất Nam Bộ lúc bấy giờ (trung tâm còn lại là cù lao
Phố). Sự hưng thịnh của phố chợ Mỹ Tho cho thấy nền sản xuất nông –
ngư nghiệp và kinh tế hàng hóa địa phương ở thời điểm đó đã có những
bước phát triển đáng kể, đặc biệt là đối với ngành thương mại.
Nguyễn Phúc Ánh
Quân Tây Sơn. (Ảnh minh họa từ lyhocdongphuong.org.vn)
Tuy nhiên quân Tây Sơn đã tàn phá vùng kinh tế hưng thịnh này
một cách không thương tiếc. Nhà nghiên cứu Sơn Nam đã mô tả trong
“Lịch sử khẩn hoang miền Nam” rằng:
“Chợ phố lớn Mỹ Tho, nhà ngói cột chàm, đình cao chùa rộng,
ghe thuyền ở các ngả sông biển đến đậu đông đúc làm một đại đô hội
rất phồn hoa huyên náo. Từ khi Tây Sơn chiếm cứ, đổi làm chiến
trường, đốt phá gần hết, từ năm 1788 trở lại đây, người ta lần trở
về, tuy nói trù mật nhưng đối với lúc xưa chưa được phân nửa”.
Thậm chí người ta đã coi quân Tây Sơn như cường đạo. Tại Vĩnh
Thanh, trong lúc Tây Sơn vào chiếm cứ thì dân chúng “đều chôn cất
của cải không dám phơi bày ra, cho nên bọn cường đạo không cướp lấy
được vật gì”.
Thảm sát người Hoa ở Chợ Lớn
Từ khi cù lao Phố bị phá hủy thì các hoạt động thương mại phải
di dời tập trung về Chợ Lớn.
Năm 1782 Nguyễn Nhạc đến “18 thôn vườn trầu” thì bị phục kích
thua trận. Nhận ra quân phục kích là đạo binh Hòa Nghĩa gồm nhiều
người Hoa ủng hộ Nguyễn Phúc Ánh, Nguyễn Nhạc đã thực hiện một cuộc
thảm sát đối với người Hoa.
Nhà nghiên cứu Sơn Nam căn cứ theo “Gia Định thông chí” viết
trong cuốn “Lịch sử khẩn hoang miền Nam” như sau:
“Nhạc bèn giận lây, phàm người Tàu không kể mới cũ đều giết cả
hơn 10.000 người. Từ Bến Nghé đến sông Sài Gòn, tử thi quăng bỏ
xuống sông làm nước không chảy được nữa. Cách 2, 3 tháng người ta
không dám ăn cá tôm dưới sông. Còn như sô, lụa, chè, thuốc, hương,
giấy, nhất thiết các đồ Tàu mà nhà ai đã dùng cũng đều đem quăng
xuống sông, chẳng ai dám lấy. Qua năm sau, thứ trà xấu một cân giá
bán lên đến 8 quan, 1 cây kim bán 1 quan tiền, còn các loại vật khác
cũng đều cao giá, nhân dân cực kỳ khổ sở”.
Ngoài việc trả thù riêng người Tàu, Nguyễn Nhạc còn có dụng
tâm tiêu diệt đầu não kinh tế của miền Nam, nơi chúa Nguyễn nắm được
nhân tâm từ lâu.
Sự thật là quân Tây Sơn đã tàn sát bao nhiêu người? Linh mục
Andre Tôn trong bức thư viết ngày 1/7/1784 mô tả số người chết trong
cuộc thảm sát này là 10.000 đến 11.000 người, trong đó phần lớn là
người Hoa. Linh mục Castuera, người đã có mặt ở Chợ Quán ngày
7/7/1782, ghi nhận có 4000 người Hoa bị giết. Số nạn nhân thật sự
trong những cuộc thành trừng của Tây Sơn là không thể biết chính
xác, nhưng một bầu không khí khủng bố đối với người Hoa ở đây là có
thật.
Tổ tiên từ họ Hồ đổi sang họ Nguyễn
Tám đời chúa Nguyễn đã có công rất lớn đối với dân tộc và đất
nước khi kế tục nhau mở nước về phương Nam, đến tận Cà Mau, Châu
Đốc, cống hiến cho Đại Việt non một nửa nước, trải dài từ Phú Yên
trở vào Nam, với đất đai trù phú, nguồn lợi dồi dào, rộng hơn lãnh
thổ Nam tiến của các triều Lý, Trần, Hồ và Hậu Lê cộng lại. Cũng nhờ
có công lao của chúa Nguyễn mà tổ tiên nhà Tây Sơn có thể vào Nam an
cư lập nghiệp.
Theo Gia phả họ Hồ Quỳnh Đôi, thì tổ tiên nhà Tây Sơn vốn họ
Hồ ở làng Hương Cái, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Khi các chúa
Nguyễn mở mang bờ cõi về hướng Nam, cuộc sống sung túc, họ Hồ từ
Nghệ An vào Đàng Trong lập nghiệp. Ông cố của Nguyễn Huệ tên là Hồ
Phi Long vào giúp việc cho nhà họ Đinh ở thôn Bằng Chân, huyện Tuy
Viễn, tức An Nhơn. Sau đó ông cưới vợ họ Đinh và sinh được một trai
tên là Hồ Phi Tiễn. Hồ Phi Tiễn không theo việc nông mà bỏ đi buôn
trầu ở ấp Tây Sơn, cưới vợ và định cư tại đó.
Điều gì khiến nhà Tây Sơn bại bởi nhà Nguyễn? – P
hần 2: Bàn về chữ “Nghĩa”
Ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ. (Tranh qua
alchetron.com)
Vợ của Hồ Phi Tiễn là Nguyễn Thị Đồng, con gái duy nhất của
một phú thương đất Phú Lạc. Cả hai đổi họ của con cái mình từ họ Hồ
sang họ Nguyễn của mẹ. Người con là Nguyễn Phi Phúc cũng chuyên nghề
buôn trầu và làm ăn phát đạt. Cũng có tài liệu cho rằng họ Hồ đã đổi
theo họ chúa Nguyễn ngay từ khi mới vào Nam. Đến đời ba anh em
Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ thì gia đình giàu có, được học
văn võ rất chu đáo. (Nguyễn Huệ có tên tiếng Hán là:
阮惠;
Nguyễn Ánh có tên tiếng Hán là:
阮暎.
Như vậy họ Nguyễn được Hồ Phi Tiễn chuyển qua là họ Nguyễn của chúa
Nguyễn).
Về sự việc này cũng có nguồn gia phả cho rằng trước đây họ Hồ
ở làng Hương Cái vốn mang họ Nguyễn, do chạy nạn mà đổi sang họ Hồ.
Sau này qua mấy đời thì đổi lại thành họ Nguyễn.
Khẩu hiệu phò chúa Nguyễn nhưng lại giết hoàng tộc nhà Nguyễn
Dù có công mở mang lãnh thổ nhưng đến cuối đời, chúa Nguyễn
Phúc Khoát bị quyền thần Trương Phúc Loan thao túng, dẫn đến cảnh
giang sơn tan nát, người dân ca thán gọi Trương Phúc Loan là Trương
Tần Cối (Tần Cối là một gian thần bán nước thời Nam Tống).
Cuộc khởi nghĩa Tây Sơn ban đầu lấy khẩu hiệu là diệt Trương
Phúc Loan, phò hậu duệ chúa Nguyễn là Nguyễn Phúc Dương, nên dễ dàng
được sự hưởng ứng của người dân, vì lúc đó trăm họ đều oán thán
Trương Phúc Loan.
(Tranh qua kienthuc.net.vn)
Bên cạnh đó, tháng 10 năm 1774, chúa Trịnh Sâm, sau 100 năm
giữ hòa bình với chúa Nguyễn, sai Quận Việp Hoàng Ngũ Phúc, một viên
tướng lão luyện, mang 4 vạn quân vào Nam tấn công Phú Xuân (Huế),
cũng lấy danh nghĩa trừng phạt Trương Phúc Loan. Mặc dù chúa Nguyễn
Phúc Thuần buộc phải trói Loan nộp cho Hoàng Ngũ Phúc nhưng rồi quân
Trịnh vẫn tiến.
Quân Nguyễn không chống nổi, quân Trịnh chiếm thành Phú Xuân,
buộc họ Nguyễn phải bỏ chạy về Quảng Nam. Nhưng tại đây chúa Nguyễn
lại bị Tây Sơn đánh ra uy hiếp, bắt được hoàng tôn Dương. Chúa
Nguyễn cùng thế phải vượt biển trốn vào Gia Định (tức Sài Gòn).
Như vậy là quân Tây Sơn đã có được Nguyễn Phúc Dương, và cũng
biết rằng Trương Phúc Loan đã bị bắt. Tuy nhiên, họ không hề có ý
định ngừng lại. Tháng 4 năm 1777, dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ,
quân Tây Sơn lại đánh quân Nguyễn.
Năm 1777, quân Tây Sơn chiếm được Gia Định, nhưng Nguyễn Phúc
Dương (người được Tây Sơn dương khẩu hiệu phò tá), Nguyễn Phúc
Thuần, cùng hoàng tộc anh em của Nguyễn Phúc Ánh đều bị giết cả.
Riêng Nguyễn Phúc Ánh năm ấy mới 15 tuổi, may mắn có đứa trẻ nhà kép
hát che dấu nên mới thoát chết.
Sau đó Nguyễn Phúc Ánh chạy vào Hà Tiên, nhờ Giám mục Bá Đa
Lộc (Pigneau de Behaine) giúp đỡ ấn nấp trước sự truy tìm của quân
Tây Sơn. Quân Tây Sơn nhiều lần truy tìm, nhưng nhờ được sự giúp đỡ
của người dân Nam Bộ nên Nguyễn Phúc Ánh thoát được.
Mỗi năm cứ đến mùa gió thuận thì binh Tây Sơn trẩy thuyền vào
Nam ruồng kiếm, quyết tận diệt dòng chúa Nguyễn Phúc.
Phá lăng tẩm và đào mả nhà Nguyễn
Sách Đại Nam thực lục có ghi chép rằng:
“Trước kia giặc Tây Sơn Nguyễn Văn Huệ tham bạo vô lễ, nghe
nói chỗ đất phía sau lăng Kim Ngọc (tức lăng Trường Mậu) [lăng của
chúa Ninh Nguyễn Phúc Thái] rất tốt, định đem hài cốt vợ táng ở đó.
Hôm đào huyệt, bỗng có hai con cọp ở bụi rậm nhảy ra, gầm thét vồ
cắn, quân giặc sợ chạy. Huệ ghét, không muốn chôn nữa.
Sau Huệ đánh trận hay thua, người ta đều nói các lăng liệt
thánh [các chúa Nguyễn] khí tốt nghi ngút, nghiệp đế tất dấy. Huệ
bực tức, sai đồ đảng đào các lăng, mở lấy hài cốt quăng xuống vực.
Lăng Hoàng Khảo ở Cư Hóa [lăng Cơ Thánh của Nguyễn Phúc Côn, thân
sinh vua Gia Long] Huệ cũng sai Đô đốc Nguyễn Văn Ngũ đào vứt hài
cốt xuống vực ở trước lăng.
Nhà Ngũ ở xã Kim Long bỗng phát hỏa. Ngũ trông thấy ngọn lửa
chạy về. Người xã Cư Hóa là Nguyễn Ngọc Huyên cùng với con là Ngọc
Hồ, Ngọc Đoài ban đêm lặn xuống nước lấy vụng hài cốt ấy đem giấu
một nơi.”
Như vậy là vua Quang Trung đã làm hai việc: Phá lăng tẩm 8 đời
chúa Nguyễn và quật mộ của thân sinh vua Gia Long. Tám đời chúa
Nguyễn không hề có hận thù gì với anh em Tây Sơn, hơn nữa lại có
công rất lớn đối với dân tộc và đất nước. Vậy mà bị vua Quang Trung
đối xử tàn tệ. Không lạ gì khi vua Gia Long đối xử tàn tệ với hài
cốt của Nguyễn Huệ và Nguyễn Nhạc cùng con cháu và tướng tá thuộc hạ
của Nguyễn Huệ.
Cũng có nguồn cho rằng việc vua Quang Trung cho phá lăng tẩm
chúa Nguyễn và quật mộ thân sinh vua Gia Long là do sử gia thời
Nguyễn viết ra, thiếu bằng cứ xác đáng. Đây là một luận điểm khó có
thể phản bác do nguồn sử liệu hạn hẹp. Có thể trong lúc binh loạn,
lăng tẩm và mộ bị binh lính nhà Tây Sơn phá hoại do một phần không
nhỏ trong đội quân này là hải tặc. Và có thể đó không phải là lệnh
của vua Quang Trung. Dẫu vậy việc tính tội cho người đứng đầu binh
lính Tây Sơn trong hoàn cảnh thời xưa cũng được coi là bổn phận của
kẻ làm con, làm cháu.
Lăng Gia Long. (Ảnh qua khamphahue.com.vn)
Nhà viết sử Trần Gia Phụng có bình trong “Việt Sử Đại Cương”
về hành động trả thù của vua Gia Long sau này rằng:
“Không kể cá nhân ông bị quân đội Tây Sơn truy đuổi nhiều lần
suýt chết, vua Gia Long thâm thù nhà Tây Sơn vì ba việc chính: thứ
nhất, năm 1777 Định Vương Nguyễn Phúc Thuần [chú ruột vua Gia Long],
Tân Chính Vương Nguyễn Phúc Dương [em chú bác ruột] và Nguyễn Phúc
Đồng [anh ruột] bị quân Tây Sơn bắt giết ở Gia Định. Thứ nhì, hai
người em [ruột] của Gia Long là Nguyễn Phúc Mân và Nguyễn Phúc Thiển
bị chết về tay quân Tây Sơn năm 1783. Thứ ba, vua Quang Trung cho
quật mộ của Nguyễn Phúc Côn (phụ thân của Gia Long), đem hài cốt đổ
xuống sông năm 1790.”
*******
Bản thân tổ tiên lựa chọn đổi từ họ Hồ sang họ Nguyễn, hưởng
phúc nhờ công mở mang bờ cõi của 8 đời chúa Nguyễn, vậy mà quân Tây
Sơn không có thâm thù đại hận lại quật lăng quật mả nhà Nguyễn, vứt
hài cốt xuống sông. Khẩu hiệu phò chúa Nguyễn, nhưng khi tới Gia
Định nhà Tây Sơn lại muốn tận diệt hoàng tộc nhà Nguyễn. Đi kèm với
đó là những cuộc tàn phá và thảm sát của quân Tây Sơn đối với người
dân Đàng Trong. Tất cả đã cho thấy lý do tại sao nhà Tây Sơn thảm
bại.
Trần Hưng
https://now.tufts.edu/2023/12/05/saurabh-pals-tufts-solar-vehicle-project
https://kinhtedothi.vn/hai-phong-du-kien-se-xay-moi-8-tuyen-duong-sat.html
Hành lang_kinh tế Nam Ninh-Lạng Sơn - Hà Nội- Hải Phòng-Quảng Ninh
https://vov.vn/the-gioi/lao-va-trung-quoc-ket-noi-duong-sat-giua-hai-thu-do-post1059461.vov
https://newrepublic.com/article/163088/forever-wars-arent-ending-theyre-just-rebranded
https://now.tufts.edu/2023/10/16/us-foreign-policy-increasingly-relies-military-interventions
https://now.tufts.edu/2019/11/21/why-united-states-only-superpower
https://www.justsecurity.org/88131/finally-ending-americas-forever-war-part-i-diagnosis/
https://now.tufts.edu/2022/08/09/why-government-boosting-computer-chip-efforts-us
https://now.tufts.edu/2023/06/15/how-read-sun-tzus-art-war-way-its-author-intended-it-be-read
https://now.tufts.edu/2023/12/18/what-are-frozen-wars-and-forever-wars
https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2021/09/america-afghanistan-terrorism-forever-war/619999/
https://www.justsecurity.org/82513/just-securitys-russia-ukraine-war-archive/
https://www.justsecurity.org/82513/just-securitys-russia-ukraine-war-archive/
https://theconversation.com/these-three-firms-own-corporate-america-77072
https://www.standardspeaker.com/3-companies-control-a-piece-of-nearly-everything/article_
https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/paracel-islands/map/
http://www.chinhnghia.com/su-that-hai-chien-hoang-sa-le-van-thu.asp
https://ongvove.wordpress.com/2018/01/18/bao-trung-quoc-mo-ta-tran-hai-chien-hoang-sa-nam-1974/
https://vntaiwan.catholic.org.tw/vnbible2/mattheu/mattheu.htm
https://www.unodc.org/e4j/en/integrity-ethics/module-10/key-issues.html#:~:text
https://en.wikipedia.org/wiki/Journalism_ethics_and_standards
https://www.archives.gov/milestone-documents/14th-amendment#:~:tex
https://foundationforfreedomonline.com/elon-musks-top-ten-moments-for-free-speech-in-2023/
https://www.dbh.de/en/know/free-trade-agreements/evfta-eu-vietnam-free-trade-agreement-2/
https://www.sourceofasia.com/evfta-what-are-the-advantages-for-european-and-vietnamese-investors/
https://www.sourceofasia.com/evfta-what-are-the-advantages-for-european-and-vietnamese-investors/
https://www.newsweek.com/vietnam-government-human-rights-reform-2099-1856960
https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1993/mullis/facts/
https://www.cbc.ca/news/health/who-pandemic-not-emergency-1.6833321
https://www.pfizer.com/news/announcements/global-and-us-agencies-declare-end-covid-19-emergency
https://eightify.app/summary/conspiracy-theories/unveiling-the-big-pharma-conspiracy-theory
https://jamanetwork.com/journals/jama-health-forum/fullarticle/2809985
https://sciencetalks.org/covid-was-created-by-big-pharma-and-other-fun-conspiracy-theories/
https://www.chathamhouse.org/topics/chinas-belt-and-road-initiative-bri?gclid
https://nextcity.org/features/a-most-internationally-modernized-city?gclid
https://www.boschrexroth.com/en/us/factory-automation/semiconductor-manufacturing/?
https://www.zeiss.com/semiconductor-manufacturing-technology/smt-magazine.html
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/18335300.2007.9686895
https://www.proquest.com/openview/9b0b02705d0d7a572d9c41c36acb3726/1?pq-origsite=gscholar&cbl=30990
https://www.digitalhistory.uh.edu/disp_textbook.cfm?smtID=2&psid=2986
https://teachingamericanhistory.org/document/the-embargo-act/
https://www.americanprogress.org/article/why-the-united-states-must-stay-the-course-on-ukraine/
https://www.wilsoncenter.org/blog-post/four-reasons-why-supporting-ukraine-good-investment
https://www.usip.org/publications/2015/04/why-ukraine-matters-and-why-us-should-help
https://www.cfr.org/article/how-much-aid-has-us-sent-ukraine-here-are-six-charts
https://www.brookings.edu/articles/why-should-the-united-states-be-interested-in-ukraine/
TTXVN giới thiệu toàn văn Tuyên bố Chung Việt Nam-Trung Quốc
Lịch Sử Việt Nam
Chip Worker Shortage in Vietnam Looms Threatens to stifle new progress
Texas Attorney General Sues Pfizer Misrepresenting Covid-19 Vaccine Efficacy And Conspiring
https://www.reuters.com/legal/pfizer-is-sued-by-texas-over-covid-19-vaccine-claims-2023-11-30/
https://www.newsweek.com/surge-vaccine-lawsuits-forces-biden-admin-hire-more-attorneys-1843385
https://law.georgia.gov/resources/vaccine-mandate-litigation
The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc tình.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lý trình.
Thảo Đường Cư Sĩ.
MINH THỊ
LỊCH SỬ ĐÃ CHỨNG MINH, KHÔNG MỘT ĐÁM NGOẠI NHÂN NÀO YÊU THƯƠNG ĐẤT NƯỚC, DÂN TỘC CỦA CHÚNG TA NẾU CHÍNH CHÚNG TA KHÔNG BIẾT YÊU THƯƠNG LẤY ĐẤT NƯỚC VÀ DÂN TỘC CỦA MÌNH.
DÂN TỘC VIỆT NAM PHẢI TỰ QUYẾT ĐỊNH LẤY VẬN MỆNH CỦA MÌNH CHỨ KHÔNG THỂ VAN NÀI, CẦU XIN ĐƯỢC TRỞ THÀNH QUÂN CỜ PHỤC VỤ CHO LỢI ÍCH CỦA NGOẠI BANG VÀ NHỮNG THẾ LỰC QUỐC TẾ.
Email: kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu