NGƯỜI QUỐC GIA ĐẶT QUYỀN LỢI CỦA TỔ QUỐC VÀ DÂN TỘC LÊN BẢN
VỊ TỐI THƯỢNG CHỨ KHÔNG TRANH QUYỀN ĐOẠT LỢI CHO CÁ NHÂN, PHE NHÓM, ĐẢNG
PHÁI HAY BẦY ĐÀN TÔN GIÁO CỦA M̀NH.
NGƯỜI QUỐC GIA BẢO VỆ
LĂNH THỔ CỦA TIỀN NHẦN, GIỮ G̀N DI SẢN VĂN HÓA DÂN TỘC, ĐĂI LỌC VÀ KẾT HỢP
HÀI H̉A VỚI VĂN MINH VĂN HÓA TOÀN CẦU ĐỂ XÂY DỰNG XĂ HỘI VÀ CON NGƯỜI VIỆT
NAM PHÙ HỢP VỚI XU THẾ TIẾN BỘ CỦA NHÂN LOẠI.
Email:
kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu
Theo truyền thuyết, đỉnh núi Lam Thành – nơi chôn “đồng trụ” của Mă Viện ở Hưng
Nguyên
Trong sáchViệt
Nam sử lược,
khi nói vềcột
đồng Mă Viện,
tác gỉa Trần Trọng Kim chép:
“Mă
Viện đánh được Trưng Vương đem đất Giao Chỉ về thuộc nhà Hán như cũ, rồi chỉnh
đốn binh lương, đem quân đi đánh dẹp các nơi, đi đến đâu xây thành lũy đến đấy
và biến cải mọi cách chính trị trong các châu quận. Đem phủ trị về đóng ở Mê
Linh và dựng cây đồng trụ ở chỗ phân địa giới, khắc sáu chữ: “Đồng trụ chiết,
Giao Chỉ diệt”. Nghĩa là cây đồng trụ mà đổ th́ người Giao Chỉ mất ṇi.
Sử chép rằng người Giao Chỉ đia qua lại chỗ ấy, ai cũng bỏ vào chân cột
đồng trụ một ḥn đá, cho nên về sau chỗ ấy thành ra núi, phủ mất cả, đến bây giờ
không biết cột ấy ở vào chỗ nào”.
( VNSL T1, sđd,tr.41)
Thật ra, trong các sách sử cổ của Trung Quốc, không có sách nào chép là trên
cột đồng mà Mă Viện dựng nên để làm mốc biên giớicó
ghisáu
chữnói
trên.
Sách Hậu Hán thư (quyển 54) của Trung Quốc chỉ chép một câu rằng:
“Viện
đáo Giao Chỉ, lập đồng trụ vi Hán chi cực gián dă”, nghĩa là : “Mă Viện đến Giao
Chỉ, dựng cột đồng làm bờ cơi cùng cực của nhà Hán”.
Về địa điểm dựng cột đồng, sáchThủy
Kinh(không
rơ tác giả) soạn dưới thời Tam Quốc (khoảng năm 220-265) chép:
“ Sông
Uất Thủy lại chảy về phía nam, từ huyện Thọ Linh chảy vào biển. Ngày xưa Mă Văn
Uyên (tức Mă Viện) chất đá làm bờ đê đến sông ngách Tượng Phố, dựng cột kim tiêu
làm biên giới của vùng cực nam…
“Tiên” của Du Ích Kỳ nói: “Mă Văn Uyên dựng hai cột đồng ở bờ bắc Lâm Ấp,
có 10 gia đ́nh binh lính sót lại không trở về, ở bờ nam Thọ Linh, đối mặt với
cột đồng. Tất cả đều lấy họ là Mă, tự kết hôn với nhau, nay có 200 hộ. Người
Giao Châu cho họ là người lưu ngụ, nên gọi là Mă lưu. Ngôn ngữ ăn uống c̣n giống
với người Hoa. Núi sông dời đổi,cột
đồng nay lại ở trong biển,
chính nhờ vào những người dân này mà biết được chỗ xưa của cột đồng”.
(Thủy kinh chú sớ,…sđd, tr. 395).
Về nội dung ghi trên cột đồng, Lịch Đạo Nguyên (466 hoặc 472-527) khi
biên soạnThủy
Kinh chú sớđă
chú thêm:
“Theo Cựu Đường chí, Mă Viện đi đánh
dân Man Lâm Ấp, đến quận Nhật Nam, lại đi về phía Nam hơn 400 dặm là đến nước
Lâm Ấp, lại đi về phía nam hơn 2000 dặm, có nước di Tây Đồ. Viện trồng hai cột
đồng ở biên giới phía nam quận Tượng Lâm, phân ranh giới với nước di Tây đồ đểghi
lại đức tốt của nhà Hán”.
( Thủy Kinh chú sớ, sđd, tr 395).
Ở nước ta, các sử thần ở các triều đại đă chép về chuyện cột đồng đó
như sau:
– Trong Khâm
Định Việt Sử thông giám cương mục(Cương
mục) :
“Năm
Quư Măo (43 SCN). Tháng Giêng, mùa Xuân. Trưng Trắc cùng em gái là Nh́ cự chiến
với quân Hán. Hai bà bị thua và mất- Trưng Vương cùng em gái là Trưng Nhị cự
chiến với quân Hán, quân vỡ, thế cô, đều bị thất trận chết. Mă Viện đuổi đánh
tàn quân của hai bà là bọn Đô Dương, đến huyện Cư Phong th́ hàng phục được họ.
Mă Việnlập
cột đồng để ghi địa giớitận
cùng của nhà Hán. Khi Mă Viện về rồi, người trong nước thương nhớ Trưng Vương,
lập đền thờ bà.”
( Cương mục…, sđd, tr 109).
– SáchĐại
Việt sử kư tiền biên(in
1800) chép:
“Mă
Viện dựng cột đồng ở Kiều Nam biên giới cuối cùng của nhà Hán,nêu
rơ pháp chế cũ để cai quản,
từ đấy về sau xứ Lạc Việt phải làm theo công việc của Mă tướng quân. Nước Việt
ta lại phụ thuộc nhà Hán”.
( ĐVSKTB, sđd, tr. 91) .
“Khâm Châu ở phía tây châu hải Đông
nước ta 300 dặm, có núi Phân Mao, ở giữa núi có cột đồng lớn độ 2 thước. Khoảng
năm Nguyên Ḥa (806 – 820) nhà Đường, đô hộ là Mă Tổng dựng cột đồng ở chỗ cũ
của nhà Hán” (ĐVSKTT, sđd, tr. 92).
Qua những nội dung trên, ta thấy việc Mă Viện cho dựng cột đồng chỉ để
phân ranh biên giới là có thật, nhưng địa điểm của nó rất khó xác định, v́ Lâm
Ấp về sau đă trở thành một nước riêng biệt, tên địa danh thường thay đổi, và nhưThủy
Kinh chúđă
chép là chỉ biết rằng do “núi
sông dời đổi, cột đồng nay lại ở trong biển”.
Điều cần lưu ư ở đây là trong các tài liệu nói trên, không thấy đề cập
ǵ đến sáu chữ “Đồng
trụ chiết Giao Chỉ diệt” như đă được lưu truyền.Vậy từ đâu mà có cósáu
chữđó
như trongViệt
Nam sử lượcvà
các sách sử biên soạn về sau đă ghi ?
Khi soạnCương
mục,
các sử gia của Quốc Sử Quán nhà Nguyễn cho biết:
“SáchNhất
Thống chínhà
Đại Thanh có chép:Tương
truyền,
cột đồng ở về đông Cổ Sâm châu Khâm, Mă Viện có thề rằng “Đồng trụ chiết, Giao
Chỉ diệt”, nghĩa là “cột
đồng ấy găy th́ Giao Chỉ bị diệt”
nên người Việt đi qua dưới chân cột đồng ấy cứ lấy đá bồi đắp lên măi thành g̣
đống cao. Đó là v́ sợ cột đồng ấy bị găy đổ.”
(Cương mục…, sđd, tr 110)
Như thế, nguồn gốc của 6 chữ này về sau được các sử thần nhà Thanh khi
soạnNhất
Thống chíviết
ra, nhưng nhấn mạnh rằng, đó chỉ là tương
truyền!
(Tổng chí đời Thanh có ba bộ, soạn lần đầu với tên “Đại
Thanh nhất thống chí” (342 quyển, làm xong năm 1743), lần hai với
tên “Khâm
định Đại Thanh nhất thống chí” do Ḥa Thân nhuận sắc soạn thêm (gồm
424 quyển, làm xong năm 1784), lần ba với tên “Gia
Khánh trùng tu Đại Thanh nhất thống chí” do Hàn lâm viện biên tu Lư
Tá Hiền soạn thêm theo sắc chỉ của vua Gia Khánh (650 quyển, làm xong năm 1842)
.
Theo chúng tôi, có lẽ nội dung này không phải do sử gia triều Thanh
viết nên, lư do là trước đó, Lê Tắc khi soạnAn
Nam chí lược(khoảng
đầu thế kỷ XIV) đă có ghi với nội dung tương tự:
“Xưa
có truyền lại rằng: Ở nơi động Cổ Sum, tại Khâm Châu có cái cột đồng của Mă
Viện và lời thề rằng: “Hễ cái trụ đồng này găy, th́ nước Giao Chỉ tiêu diệt”, v́
thế, người Giao Chỉ mỗi khi đi ngang qua đều lấy đá, ngói, ném vào dưới chân cột
đồng, nên chẳng bao lâu, nơi ấy hóa thành g̣…”( An Nam chí lược,
sđd, tr. 63).
Cần nói thêm về nhân vật Lê Tắc : đây một nhân vật mà khi quân Nguyên
sang xâm chiếm nước ta dưới triều Trần, y đă cùng với Trần Ích Tắc theo đầu hàng
Thoát Hoan và chạy trốn sang Trung Quốc. Trần Ích Tắc được phong An Nam Quốc
vương, c̣n Lê Tắc được phong Thị Lang. Năm 1961, khi Viện Đại Học Huế xuẩt bản
tác phẩm này, LM Cao Văn Luận đă có nhận định về Lê Tắc như sau:
“Lê
Tắc quên ḿnh là người Việt, dựa vào lập trường và quan điểm của người Nguyên để
soạn tập. Chẳng hạn như những lời nịnh nọt a dua của soạn giả, những đoạn văn
kiêu ngạo, tự tôn tự đại tŕnh bày trong các chiếu chỉ của nhà Nguyên và trong
các bài tựa các danh nhân hồi ấy, đều khiến chúng ta vô cùng uất ức và đau đớn”.
( An Nam chí lược …sđd, tr. 8).
Về
cuốn sử này, nhà văn Trần Thanh Mại đă có nhận định rất nghiêm khắc và gay gắt
trên tạp chíTao
Đànsố
3 ngày 1-4-1939 với bài viết tựa đề “Một
nhà viết sử bán nước, một quyển sử nhục nhă”. Cụ Huỳnh Thúc Kháng
cũng tán thành cách đánh giá của Trần Thanh Mại.
Qua đó ta thấy, có thể dựa vào những điều mà Lê Tắc đă viết , khi soạnNhất
thống chí,các
sử thần nhà Thanh, cũng như các tác giảĐại
Việt sử kư toàn thư(cuối
thế kỷ XV) ở nước ta đă căn cứ vào đó để ghi lại, từ đó được lưu truyền về sau.
SáchĐại
Việt sử kư toàn thưghi
“Viện
mới dựng cột đồng làm giới hạn cuối cùng của nhà Hán, Cột đồng tương truyền là ở
trên động Cổ Lâu thuộc Khâm Châu. Viện có đề câu thề rằng “Cột đồng găy th́ Giao
Châu diệt”. Người Việt ta đi qua dưới cột ấy, thường lấy đá chất vào, thành như
g̣ đống, v́ sợ cột ấy găy”. (ĐVSKTT, sđd,tr.113).
Dưới
thời vua Trần Thánh Tông (1258-1278), triều đ́nh nhà Nguyên bên Trung Quốc có
sai sứ sang nước ta đề nghị xác định và làm rơ địa điểm cột đồng này. SáchCương
mụcchép:
“Nhâm
Thân, năm thứ 15 (1272)…Tháng 4, mùa hạ : Nhà Nguyên sai Ngột Lương sang hổi mốc
đồng trụ ngày trước, nhà vua phái Lê Kính Phu đi hội đồng khám xét. Kính Phu nói
với người nhà Nguyên rằng: “Chỗ cột đồng do Mă Viện dựng nên lâu ngày bị ch́m
lấp, nay không thể biết ở chỗ nào được”. Việc đó sau cũng thôi”.
(Khâm Định…, sđd, tr. 481).
Đến năm Ất Dậu 1345, dưới thời vua Trần Dụ Tông (1341-1369), nhà
Nguyên lại sang Vương Sĩ Hạnh sang hỏi lại chuyện đó. SáchCương
mụcchép:
“Ất
Dậu, năm thứ 5 (1345) Tháng 8, mùa thu – Nhà Nguyên sai Vương Sĩ Hành sang hỏi
địa giới cột đồng ngày trước. Nhà vua sai Phạm Sư Mạnh sang Nguyên biện bạch
việc này”. (Cương mục…, sđd, tr 597).
Từ đó trở đi, không thấy nhắc đến chuyện này nữa, Sau đời Trần, nhà
Minh sang đô hộ Đại Việt suốt 14 năm, cũng không t́m thấy dấu tích ǵ về cột
đồng trụ này .
***
Tóm lại, theoHậu
Hán thư,Thủy
KinhvàThủy
Kinh chúlà
những cổ sử do các tác giả Trung Quốc ghi chép th́ địa điểm cột đồng do Mă Viện
cho dựng nên rất lờ mờ; hơn nữa, qua thời gian dài nhiều biến động nên rất khó
xác định địa điểm. Căn cứ vàoThủy
Kinh chú sớta
chỉ biết rằng : cột đồng này đă bị vùi lấp xuống biển.Về nội dung được khắc trên
đó, các sách đă chép là ghinhững
đức tốt của nhà Hánhoặcnêu
rơ pháp chế để cai quảnchứ
không hề nói đến sáu chữ “Đồng
trụ chiết Giao Chỉ diệt” như đă được chép trongAn
Nam chí lượcvàĐại
Việt sử kư toàn thưmà
sau này Trần Trọng Kim dùng làm căn cứ để ghi lại.V́
thế có thể nói rằng sáu chữ nói trên được cho là ghi trêncột
đồng Mă Việnchỉ
là mộtgiai
thoạikhông
có căn cứ trong lịch sử.
—————————————————————————————————
Tài liệu
tham khảo:
– Thủy kinh chú sớ, Lịch Đạo Nguyên chú, Nxb Thuận Hóa & TTVHNNĐT xuất bản,
2005.
– Khâm Định Việt sử thông giám cương mục T1, QSQTN, Nxb Giáo Dục, 2007.
– Việt Nam sử lược T1, Trần Trọng Kim, TTHL Bộ GD SG, 1971.
– An Nam chí lược, Lê Tắc, Nxb Lao Đông, TTVHNNĐT, 2009.
