KIM ÂU -CHÍNHNGHĨA -TINH HOA - STKIM ÂU
CHÍNHNGHĨA MEDIA-VIETNAMESE COMMANDOS
BIÊTKÍCH -STATENATION -LƯUTRỮ -VIDEO/TV
DICTIONAIRIES -TÁCGỈA-TÁCPHẨM - BÁOCHÍ . WORLD - KHẢOCỨU - DỊCHTHUẬT -TỰĐIỂN -THAM KHẢO -THỜI THẾ - VĂNHỌC - MỤCLỤC POPULATION - WBANK - BNG - ARCHIVES - ĐKN. POPMEC- POPSCIENCE - CONSTITUTION -
VẤN ĐỀ - LÀMSAO -T̀M IP - COMPUTER - USFACT
POP EIR FDA EXPRESS. LAWFARE .WATCHDOG
ĐẶC BIỆT
The Invisible Government Dan Moot
The Invisible Government David Wise
ADVERTISEMENT
Le Monde -France24. Liberation- Center for Strategic
https://www.intelligencesquaredus.org/
Space - NASA - Space News - Nasa Flight
Pokemon.Game Info. Bách Việt Lĩnh Nam
EPOCH - ĐKN - REALVOICE - JUSTNEWS - NEWSMAX - BREIBART - WARROOM - REDSTATE - PJMEDIA - EPV - REUTERS - AP - NTD - REPUBLIC - VIỆT NAM - BBC - VOA - RFI - RFA - HOUSE - TỬ VI - VTV - HTV - PLUTO - BLAZE - INTERNET - SONY - CHINA - SINHUA - FOXNATION - FOXNEWS - NBC - ESPN - SPORT - ABC- LEARNING - IMEDIA - NEWSLINK - WHITEHOUSE- CONGRESS - FED REGISTER - OAN - DIỄN ĐÀN - UPI - IRAN - DUTCH - FRANCE 24 - MOSCOW - INDIA - NEWSNOW NEEDTOKNOW - REDVOICE - NEWSPUNCH - CDC - WHO - BLOOMBERG - WORLDTRIBUNE - WND - MSNBC - REALCLEAR POPULIST PRESS
MÔNG CỔ NGÀY NAY
30 năm nữa VN mới đuổi kịp Mông Cổ
1. Tôi hỏi 100
người, th́ đến 97 người bảo: Mông Cổ ấy à? nghèo lắm hả?
Sai. Khái niệm
về một nước Mông Cổ nghèo khó ngự trị trong đầu óc dân Việt Nam từ
xa thời cùng phe XHCN. Nhà văn Tô Đức Chiêu bảo tôi: "Tao đă đi Mỹ,
Ai Cập, Ả rập xê út, Nga và Đông Âu, không kể châu Á như Tàu,
Thái... Tức là gần hết thế giới, nhưng khi đi Mông Cổ, mới thấy ḿnh
khám phá ra một thế giới mới, nếu có dịp, tao đi 2 -3 lần nữa".
Tôi thấy thế nên
cũng đú theo, đi Mông Cổ một chuyến.
Mở ngoặc ngay
là, khi anh (du lịch) đến đâu, anh phải tự vấn ta đến đấy để làm ǵ,
muốn biết ǵ. Nói chung là nên đi phượt. Tôi có bài học kinh nghiệm
về việc này, có 1 cậu trẻ đi cùng đến thảo nguyên Mông Cổ, cậu thốt
lên chán nản: Ơ, đâu cũng như đâu, mênh mông cả, chả thấy cái ǵ.
Vấn đề là cái ǵ?
Sau chuyến đi
Mông Cổ, tôi rút ra kết luận, 30 năm nữa (hoặc hơn) không biết Việt
Nam ḿnh có đuổi kịp Mông Cổ hay không?
Mông Cổ diện
tích gấp hơn 6 lần nước Việt Nam, dân số hơn 3 triệu người (bằng 1/2
Hà Nội). Mà 1/2 dân số ở thủ đô Ulan Bato. Hăy tưởng tượng hơn 1
triệu người ở rải rác trên lănh thổ gấp 6 lần Việt Nam.
Mông Cổ có đặc
biệt là có biên giới với Nga và Trung Quốc. Họ bị kẹp giữa 2 nước
lớn, nên phải chọn 1, lịch sử đă chứng tỏ họ chọn đúng, chọn nước
Nga để tránh nước Tàu kẻ thù. Chính chính phủ Quốc dân đảng của
Tưởng Giới Thạch khuất phục trước chính phủ Stalin, mà công nhận
Mông Cổ độc lập. Chuyện này chính phủ Mao cay cú ra mặt, công khai
gọi Mông Cổ là Ngoại Mông, c̣n phần lănh thổ Mông Cổ bị mất từ thời
Nguyên triều, th́ TQ gọi là Nội Mông (họ vẫn nhận đó là nước họ).
Cấp độ cay cú ăn thua và nḥm ngó c̣n hơn một bậc so với Việt. Người
TQ chưa gọi Quảng Đông là Nội Việt, mặc dù vẫn dùng từ Việt gọi
Quảng, Việt ngữ là tiếng Quảng, họ chưa gọi Việt Nam là Ngoại Việt.
Nói thế để biết mức độ nguy hiểm chênh vênh của con ngựa Mông Cổ
trước con sói Trung Quốc.
Ở Mông Cổ, tôi
được nghe câu chuyện tiếu lâm. Một người Mông Cổ gặp một người Nhật.
Người Nhật cám ơn người Mông, v́ bài học của Nguyên triều, nên nước
Nhật quyết định không chiếm Trung Quốc nữa. Nếu chiếm nó, có lẽ nước
Nhật đă thành Trung Quốc rồi. Đó là một câu chuyện tiếu lâm cay đắng
mà không thể cười.
Ân oán giang hồ
với người Tàu th́ rất nhiều. Chỉ kể 1 chuyện. Các công ty xây dựng ở
Ulan Bato, và nói chung các công ty khác cần nhân công, th́ đều thuê
nhân công TQ, v́ người TQ sinh sôi như cỏ dại, ở đâu họ cũng ṃ đến.
Nên các công ty có quy định, chỉ được thuê dưới 6 tháng, mà trong 1
năm không được thuê quá 1 lần. Nên người làm thuê phải đi về TQ
ngay. Cảnh sát Ulan Bato rất dễ dăi với người Việt sinh sống ở thủ
đô của họ, h́nh như có 7000 người, c̣n riêng người TQ th́ phải thống
kê rất cụ thể. Người bạn Mông Cổ nói với tôi: Việc lớn nhất của cảnh
sát là đuổi người Trung Quốc hết hạn cư trú. Đúng vậy, họ không có
t́nh trạng kẹt xe, không có tệ nạn nhiều, việc chính là không để lọt
một cái trứng tu hú. Chuyện này 30 hay 50 năm nữa, Việt Nam cóc làm
được, mà cũng chả làm.
2.
Nh́n trên phim
ảnh, thấy thảo nguyên là những dải đất trùng điệp, cây cỏ lưa thưa,
nếu chỉ có thế, chưa biết ǵ về thảo nguyên Mông Cổ cả. Hồi tôi đi
tầm tháng 7 dương lịch, là tháng đă hết cỏ rậm. Cỏ rậm th́ đến ống
chân, đến đầu gối, c̣n khi chuẩn bị vào đông, cỏ bị đám gia súc gặm
gần hết. Chỉ c̣n cỏ thấp và cỏ tái sinh.
Nói từ "cỏ" với
người Việt, cũng không ổn. Cỏ của Việt Nam là thứ chả để làm ǵ.
Điều này lỗi ở các nhà làm ngôn ngữ khoa học, địa lư. Đáng lư nên
dùng từ "thảo mộc thân mềm" hay cái ǵ đó khác với "cỏ". Cúi nh́n
xuống, hàng trăm hàng ngh́n loài cây gọi là cỏ rất khác nhau, riêng
h́nh lá cũng thiên h́nh vạn trạng. Nếu ṿ vài cái lá rồi đưa lên
mũi, sẽ thấy nhiều mùi vị rất khác. Mùi thơm thoang thoảng, mùi hắc,
mùi nồng... Thực sự đó là một thế giới cây thuốc và loại cây như rau
thơm ở VN, chứ không phải cây cỏ thông thường. Gia súc Mông Cổ từ
hàng ngh́n năm nay ăn thứ cỏ đó. Sau khi đi thảo nguyên, tôi mới lư
giải được việc ở Mông Cổ, người ta ăn rất ít rau, ăn rất nhiều thịt,
ngay cả người Việt ở xứ ăn rau, đến Mông Cổ ăn toàn thịt, mà tiêu
hóa b́nh thường, không bị táo bón. Bởi v́ lũ gia súc ăn thứ cỏ thiên
nhiên hoang dă bổ béo thơm lừng như hàng ngh́n năm nay nó vẫn ăn.
Không như gia súc ở nơi nuôi công nghiệp.
Mông Cổ ngày nay
vẫn du mục và người ta tự hào v́ nếp sống du mục này. Ông Chủ tịch
Hội Hữu nghị Mông -Việt nói tiếng Việt sơi như người Việt, bảo tôi,
rất may là thảm họa tập thể hóa, định canh định cư xảy ra rất nhanh,
rồi thảo nguyên lại có sức sống quay lại nếp xưa.
Nếu ai đă đọc
Tô-tem sói, của một nhà văn Trung Quốc (quyển này vang dội một thời
trên văn đàn TQ) th́ biết thảo nguyên Nội Mông đă bị tàn phá kinh
khủng như thế nào. Họ dồn nén dân du mục vào hợp tác, triệt phá cách
sinh hoạt truyền thống, mang hàng sư đoàn quân đội bắn sói. Sói là
vật thờ của người Nội Mông, khi người chết, người ta kéo xác cha mẹ
để ra một chỗ cho sói ăn. Người TQ Mao-ít bắn sói, thế là thỏ làm
giặc, lại giết thỏ, lạc vào cái ṿng quẩn, rồi đưa người Hán đến
sinh sống, khiến thảo nguyên Nội Mông bị tiêu diệt. Trong quyển sách
ấy, tác giả cũng nói, nh́n sang Ngoại Mông xanh tươi mà tiếc...
Nh́n thảo nguyên
th́ mênh mông, nhưng hoang dă hàng trăm thứ thú hoang vẫn ngày đêm
sinh sống, tuân thủ cân bằng sinh thái của nó. Người Mông Cổ ngày
nay có xe ô tô tải, có điện thoại di động, kéo theo cái nhà, và đàn
gia súc, đi lang bạt trên thảo nguyên theo nhu cầu của gia súc. Thảo
nguyên mênh mông, ḿnh nh́n đâu cũng như đâu, nhưng chúng tôi đă
được một chú bé 12 tuổi đưa từ thị trấn, đi xuyên 25 km đến đúng chỗ
lều của bố mẹ chú bé. Hôm đi thảo nguyên, chúng tôi được đón tiếp
Chủ tịch huyện đến chơi, cũng v́ biết có khách Việt. Ông nói huyện
ông có gần 80 hộ, diện tích huyện, khi đó làm phép so sánh, gần bằng
tỉnh Hưng Yên cộng với Thái B́nh. Chủ tịch huyện biết cả 80 hộ luôn.
Quy định của họ chăn thả không giới hạn, nên có lúc có hộ gia đ́nh
chăn thả ở huyện khác (miễn là đăng kư vẫn ở huyện này). Chủ tịch
người Đảng Dân chủ, alo gọi đồng chí Bí thư huyện ủy Đảng Nhân dân
(đảng cộng sản cũ) th́ đồng chí đang chăn ngựa, bèn cưỡi ngựa về. Bí
thư huyện ủy đảng nào cũng làm nông dân cả và chả chức vụ ǵ, cười
hề hề đúng là ông chăn ngựa. Riêng chuyện này, 50 năm nữa Việt Nam
có theo kịp không?
3.
Người Mông Cổ có
một niềm hănh diện đă mất, đó là đă từng bá chủ thế giới, và c̣n một
niềm kiêu hănh vẫn c̣n, đó là sữa ngựa.
Thế giới văn
minh và ở các nước phát triển có chỉ tiêu bao nhiêu lít sữa ḅ cho
đầu người, thứ sữa đó người Mông Cổ chỉ làm lương khô, làm nguyên
liệu chế biến, v́ họ uống sữa ngựa. H́nh như chỉ Mông Cổ dùng sữa
ngựa làm thực phẩm chính yếu. Nó là nguồn gốc sức mạnh của các chiến
binh từ xưa, và khiến người MC cao lớn.
Ngựa là gia súc
chủ yếu ở thảo nguyên. Một hộ thường có vài trăm đến vài ngàn ngựa,
thêm cừu và dê. Bao giờ cừu cũng đi kèm dê. Mùa đông cừu nằm trên
giữ ấm cho dê moi cỏ chia nhau. Không có cừu dê chết rét, không có
dê cừu chết đói. Kiểu chăn thả thiên nhiên ấy khác xa nông trại hiện
đại. Kiểu vắt sữa ngựa cũng khác vắt sữa ḅ. V́ khi vắt sữa, luôn
luôn có con ngựa con đứng cạnh. Người MC tôn thờ ngựa v́ cả đức tính
này, không buông tuồng vô cảm như ḅ, cứ vắt là ra sữa bất kể thế
nào. Sữa ngựa làm bia, làm thức uống, nên con ngựa là đầu cơ nghiệp.
Ḅ chỉ là loại thêm. Ḅ MC (Mông Cổ) lông dài như voi mamut. Bây giờ
cũng thoái giống, người MC buồn v́ ḅ lông ngắn, c̣n ǵ là ḅ nữa.
Gia súc nuôi,
thịt là thứ phẩm. Chính phẩm là lấy lông và da. Len MC đắt kinh
khủng. H́nh như hàng lông da là chủ lực xuất khẩu.
Cái lều Mông Cổ
thật sự là một thứ thú vị. Cứ nói "lều" th́ khó h́nh dung, đến mới
thấy đó là cái biệt thự giữa thảo nguyên. Bây giờ lều có nhiều loại,
từ 300 đến 30.000 đô Mỹ. Người TQ quá khôn, họ làm lều bán cho người
Mông Cổ.
Trong cái lều
Mông, tài nhất là cái bếp ở chính tâm nhà, tâm ṿng tṛn. Chất đốt
bằng phân gia súc, thông hơi làm nhiệm vụ trụ chống giữa. Vào lều
không nhận ra có bếp.
Người nông dân
du mục cũng có vấn đề nan giải, đó là sinh ra và nuôi dạy trẻ. Du
mục xa trung tâm thị trấn, nên nếu đẻ bất thường th́ cấp cứu rất
khó. Khi con 6 tuổi, phải cho nó đi học, th́ nhà mất 1 người thường
là mẹ hay chị lớn phải đưa lên thị trấn làm 1 cái lều ở nuôi con 1-2
năm mới yên tâm gửi con học nội trú. Ở các thị trấn thị tứ cứ thấy
các cụm lều, đó là những người đi nuôi con học. V́ vậy, mà nhà nghèo
hoặc quan điểm cũ chỉ cần đọc chữ, trẻ thất học.
H́nh như chính
việc hiếm người mà du mục có truyền thống quư người. Phụ nữ đẻ con
là quư, con ai không quan trọng. Mấy ông Mông Cổ bảo, cộng đồng du
mục có lệ, khách quư cao tuổi th́ chủ nhà mời đầu dê. Thịt con dê,
cái đầu là quư nhất. C̣n khách trẻ và trung niên th́ chủ nhà bảo con
gái sưởi ấm cả đêm. Tôi không ở qua đêm ở thảo nguyên, nhưng nghe kể
lại, các nhà văn Trần Nhương, Tô Đức Chiêu, Thúy Toàn có ngủ đêm
thảo nguyên và được coi là khách quư trung niên. Vấn đề là các bác
ấy có chịu đựng được mùi mồ hôi người ăn thịt cừu, uống sữa ngựa và
3 tuần mới tắm không thôi.
Người MC rất có
ư thức giữ ǵn môi trường thảo nguyên. Tôi khá ngạc nhiên. Mọi người
picnic thu dọn rác tống lên xe về băi rác ngoại ô vứt. Họ nói tivi
có nhiệm vụ quan trọng nhất là tuyên truyền giữ sạch thảo nguyên. Và
việc này chỉ có từ khi cách mạng dân chủ đa đảng. Người lái xe dẫn
chúng tôi mặc dù xe chật, kiên quyết mang bao tải rác trên xe để về
đến băi rác ngoại ô.
Ở Ulan Bator,
anh là công chức, lập tức được cấp 0,99 ha ở ngoại ô làm nhà nghỉ.
Cuối tuần, chiều thứ 6, lũ lượt xe rời thủ đô ra ngoại ô. Thứ 7, Chủ
nhật thủ đô vắng thênh thang. Tối CN, lại rồng rắn về thành phố. Nếu
không phát động giữ thảo nguyên th́ chả mấy chốc thảo nguyên ngh́n
đời thành băi rác. Và họ đă làm được rất tốt. Tương tự thảo nguyên
của họ là rừng là biển của người Việt, than ôi, chúng ta đă cư xử
như là tự phá hủy cơ thể! Đuổi kịp Mông Cổ ư? Không bao giờ!
4.
Định nói nhiều
chuyện khác, nhưng nhiều bạn hỏi đi du lịch Mông Cổ, nên tôi nói chủ
đề này trước.
Các công ty du
lịch VN cũng có tua MC, nhưng ít. Mùa đi là mùa xuân và hè, tốt nhất
tháng 5-6 nhiều lễ hội, có nhiều cái để xem. Tháng 8 bắt đầu rét
không đi thảo nguyên được. Đêm xuống 0 độ. Chênh lệch ngày đêm 10-20
độ. Tôi đi tháng 7, ban ngày 25-30 độ, đêm 5 độ. 8 giờ mới bắt đầu
tối.
Tôi chọn cách tự
đi. Mua vé khoảng 800 đô. Chú ư là không bao giờ nên chọn tuyến bay
quá cảnh qua Bắc Kinh. Sự ty tiện nhỏ nhen của người TQ thể hiện ở
cấp độ thể diện quốc gia, họ hành người đi Mông Cổ chết thôi. Nhiều
người bị hành truyền kinh nghiệm rồi. Điều này tôi chưa bị nhưng
tin. Ai đi từ Quảng Châu về HN sẽ thấy, khu đợi tàu ra máy bay đi HN
bị nhét xuống dưới khoang ra cùng với bay nội địa của họ, cửa HN lẫn
với Bắc Kinh, Thượng Hải, Thành Đô, Trùng Khánh...
Đi Mông Cổ từ VN
th́ nên bay quá cảnh qua Hàn Quốc. Khách sạn Ulan Bator cũng có
nhiều loại như Hà Nội, có điều ít lựa chọn, giá đại khái như phố cổ.
Ulan Bator nhiều
ô tô phân khúc rẻ. Đại khái như Lào, Cam. Ô tô cũ mới phong phú. Ô
tô cũ của Nga, mới của Nhật, Hàn là chính. Người Việt ở Ulan Bator
hầu như làm một nghề sửa chữa ô tô. Tôi có sơ bộ t́m hiểu, các hiệu
sửa chữa ô tô đều đứng tên người MC. Họ không mặn mà mở rộng đầu tư
nước ngoài, trái ngược với VN. V́ tôi đoán họ khôn ngoan, điều kiện
người ít, không vội vàng tiến lên theo kiểu VN, TQ. Nhiều người
Nhật, Hàn đến đầu tư chủ yếu làm công nghiệp thuộc da và lông thú,
sản xuất len.
Hồi tôi đi MC
cách đây 3 năm, cũng thấy có khách tua được công ty du lịch dẫn đi
xem thảo nguyên, xem sinh hoạt du mục, ở nhà lều... Dĩ nhiên không
thể bằng ḿnh lọ mọ tự đi, cũng là may mắn có nhiều người giúp, gơ
cửa ông nhà văn Dastseven, Chủ tịch Hội Hữu nghị Mông-Việt, ông ấy
chỉ dẫn cho đi...
Ẩm thực Mông Cổ
đơn giản kinh khủng. Thịt con ǵ cũng chặt to cỡ cái mũ, cho vào nồi
đại tướng, thêm qua quưt củ quả ǵ đó. Rồi được phát một con dao.
Xin mời. Nước th́ húp soàn soạt. Đại khái truyền thống như vậy. Món
này rẻ như rau muống VN. Ngày nay th́ siêu thị cũng đầy thực phẩm,
hàng hóa. Khách sạn nhà hàng ǵ cũng có. Mức chi tiêu ở Mông cổ dĩ
nhiên đắt đỏ hơn Hà Nội.
Mông Cổ không
vội và không hào hứng hội nhập với các nước mà chỉ chọn lọc mấy nước
truyền thống. Hàng tiêu dùng chủ yếu là Nhật, Hàn. Hàng TQ từ phía
bắc TQ th́ là hàng cao cấp. Nên ví dụ quần áo túi ví trang sức...
Thanh niên mặc b́nh thường, cũng thấy toàn hàng hiệu, loại mà ở VN
phải người rất giàu mới dùng.
Trung tâm thủ đô
Ulan Bator nay là quảng trường Sukhe Bator, ngày xưa có mộ ông này,
lănh tụ cách mạng khai sinh nước CHDCND Mông Cổ từ thập niên 20, đại
khái ông ấy như Hồ Chí Minh VN. Sau cuộc cách mạng dân chủ 199x, th́
người ta mang mộ ông ấy về quê chôn, không để ở giữa thủ đô nữa, c̣n
lại bức tượng oai hùng mà thôi. Vẫn kính trọng như cũ, chỉ không để
mộ to tướng ở giữa thủ đô.
Khi tôi đến, c̣n
tàn tích vài bệ tượng Lê Nin. Nói chung tượng lănh tụ vô sản bỏ hết.
Nhưng họ vẫn để bức tượng bán thân Hồ Chí Minh ở khuôn viên trường
phổ thông liên cấp mang tên HCM. Đây là một loại trường chuyên hàng
đỉnh của thủ đô như Am, Chu của HN. Buồn cười là các lănh tụ lật đổ
chế độ cộng sản MC phần lớn xuất thân từ đây. Tổng thống đầu tiên
của chế độ đa đảng là học sinh xuất sắc trường HCM, 2 thủ tướng sau
cũng là học sinh trường này.
Hồi Liên Xô sắp
sụp, th́ người Mông Cổ đă tự giải quyết. Đảng nhân dân cách mạng
phải lên truyền h́nh tự nhận lỗi về những sai lầm rập khuôn mô h́nh
Liên Xô. Nói chung cuộc chuyển chế độ của họ êm không gay cấn...
Ở Mông Cổ, tôn
giáo chính là Thiền phái Mật tông Tây Tạng. Phật giáo bắt rễ vào
cùng thời vào VN, nhưng là nhánh Tiểu thừa Ấn, sau chuyển Mật tông
Tây Tạng. Chùa ở Ulan Bator thờ giáo chủ Đạt lai Lạt ma thứ 14,
trưng ảnh vị ấy rất to và trang trọng. Đó là vị Lạt ma đang lưu vong
mà Bắc Kinh coi là kẻ tử thù. Nếu chỉ du lịch đi qua ngắm cảnh mà
không để ư th́ không thấy sự khác biệt sâu sắc này, dẫn đến xă hội
và nền chính trị Mông Cổ khác Việt Nam và khác các nước Phật giáo
khác (Lào, Cam...) gần ta, khác một trời một vực.
Riêng vấn đề
này, VN không c̣n đặt vấn đề đuổi kịp nữa, v́ hai nước đang ở hai hệ
quy chiếu khác...
5.
(Tôi định kết
thúc câu chuyện Mông Cổ ở kỳ 4, nhưng rất bất ngờ là thông tin về
Mông Cổ lại ít như vậy, chắc là bài tôi viết cũng có chút bổ ích,
nên kể thêm 2-3 kỳ nữa).
Mông Cổ nổi
tiếng về ngựa, nhưng ít ai biết về con chó Mông Cổ và số phận bi
phẫn của chó Mông Cổ.
Hiện nay, người
du mục nào cũng nuôi chó, và giống chó đúng Mông Cổ. (Dĩ nhiên nó
không phải chó gốc, phần sau sẽ nói). Loại này với chủ rất hiền từ,
với khách không mời th́ vô cùng dữ. Chúng tôi đi thảo nguyên bằng ô
tô, nhưng đi qua đất của chủ chó, lập tức bị con chó xông ra nhe
nanh xù lông sủa dữ dội. Đuổi theo cắn ô tô, cứ như cái ô tô có thể
ngoạm được. Nhà trên thảo nguyên chỉ phân cách sở hữu (tạm) đất bằng
một vết lơm dùng cuốc thành rănh rất nông, mắt thường c̣n khó biết,
nhưng nếu ô tô đi qua vạch phân giới ấy là con chó dừng lại.
Người đi thảo
nguyên với tôi là thành viên Viện Hàn lâm Khoa học xă hội Mông Cổ,
kể rằng: Ngày xưa, ngay cả thời Thành Cát Tư Hăn xâm lược châu Âu,
có quy định mang chó Mông Cổ đi theo, và kiểm kê từng con một. Để
đảm bảo không sổng con nào ở ngoài Mông Cổ. Tuy nhiên, lịch sử trớ
trêu, người Mông Cổ đă chiếm và làm vua Trung Quốc, nên mất giống
chó gốc vào tay Trung Quốc. Con chó bây giờ gọi là "Ngao Tây Tạng",
chính là con chó gốc Mông Cổ.
Mông Cổ làm chủ
Trung Nguyên, lập ra nhà Nguyên, vẫn có truyền thống bảo vệ con chó
Mông Cổ. Nhưng cũng đến ngày nhà Nguyên cáo chung. Chúng ta đọc lịch
sử, chỉ biết nhà Nguyên thất bại, nhưng không biết rằng, triều đ́nh
Nguyên với người gốc Mông Cổ không hề ở lại Trung Quốc, mà rút toàn
bộ về Mông Cổ. Giới tinh hoa quư tộc Nguyên gốc Mông có ư thức không
ở lại Trung Quốc. Họ về Mông Cổ. Và một số ít lên Tây Tạng. V́ sao
lại lên Tây Tạng? V́ khi đó Tây Tạng không/chưa bị Hán hóa, là một
quốc gia độc lập. Tây Tạng là quê hương Phật giáo truyền sang Mông
Cổ. Thành Cát Tư Hăn đă có lời thề, sẽ chiếm toàn thế giới, trừ (Ấn
độ, Tây Tạng) quê hương Phật Giáo. Như vậy một bộ phận quư tộc Mông
Cổ lên Tây Tạng, mang theo con chó Mông Cổ.
Theo ông Hàn lâm
KHXH Mông Cổ, cho đến trước năm 1970, con chó Mông Cổ (Ngao Tây
Tạng) c̣n vài trăm con trên lănh thổ Mông Cổ. Chủ yếu ở vùng thảo
nguyên xa. Người TQ có chiêu bài thu mua chó, bao nhiêu cũng mua,
giá cao ngất ngưởng. Nhà nước dùng mọi cách cũng không giữ lại được.
Khoa học kỹ thuật Mông Cổ khi đó lại lạc hậu. Nên cho đến năm 199x,
chó Mông Cổ (Ngao Tây Tạng) chính gốc bị mất hết. Ngày nay, các con
chó thảo nguyên trông dáng như Ngao Tây Tạng, không to bằng, là loại
đă bị lai tạp cả.
Số phận con chó
Mông Cổ cũng bi hùng ch́m nổi như chính người Mông Cổ vậy.
6.
Các vua Hùng đă
có công dựng nước... Mông Cổ.
Điều này tưởng
như nói đùa chơi, mà là sự thật.
Khi tôi nói về
lịch sử vua Hùng, ông Dashtseven, Chủ tịch Hội Hữu nghị Mông Cổ-
Việt Nam, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học xă hội Mông Cổ, chăm chú một
cách khác thường. Ông hỏi: Sao lại có tên "Hùng"? Tôi thuật lại các
giả thiết khác nhau về tên gọi vua Hùng, trong đó có giả thuyết của
ông Trần Quốc Vượng, nhà sử học số 1 của Việt Nam. Ông Vượng cho
rằng, cộng đồng dân cư Việt đă gọi người đứng đầu là Khun hay Hun ǵ
đó, khi có chữ Hán, người ta dùng chữ Hùng để ghi lại mà thôi. (Có
giả thuyết họ Hùng và các giả thuyết khác). Ông Dashtsevan nói ngay:
Tôi ủng hộ cách lư giải của ông Trần Quốc Vượng. (V́ các lư giải
trong lịch sử Mông Cổ)
Người Mông Cổ cổ
đại gọi người đứng đầu bộ tộc là Hung (hay Hun). Hung là vua, không
cần gọi "vua Hung". Khoảng tương tự trước thời Tần ở TQ, có một Hung
đă thống nhất các bộ lạc trên lănh thổ mà trung tâm là Mông Cổ bây
giờ, tạo thành một nước rộng lớn, phía bắc ôm trọn hồ Bai Can, phía
nam giáp với Bắc Kinh. Nước Mông Cổ cổ đại ấy rất hùng mạnh, nhiều
lần đánh bại các nhà nước thuộc Chu (TQ) và đánh Tần, khiến nhà Tần
phải xây Vạn lư trường thành để ngăn cản. Cho đến giữa thời Hán,
khoảng 100-150 trước Công nguyên, nhà Hán đă có lần đánh bại được
nước Mông Cổ đó, từ đó dẫn đến thời kỳ suy yếu của nhà nước Mông Cổ
hùng mạnh. Trong sử sách của người Trung Quốc, vương quốc đó được
gọi là "Hung Nô". Hung Nô là tên gọi miệt thị trong sử TQ sau nhà
Hán để gọi quân đội và các bộ tộc mà Hung đứng đầu. Sau này, sách TQ
gọi các vua của Hung Nô là các Thiền Vu, cũng là một cách phiên âm
mà sau này người Mông Cổ phải chấp nhận, miễn cưỡng và không thích,
cũng như rất ghét tên gọi Hung Nô, ư của nhà Hán là "Hung nô lệ",
cái nước mà họ đă bắt làm nô dịch.
Nh́n lại Việt
Nam ta, cái tên An Nam do triều đại TQ và Pháp dùng để chỉ một
phương Nam an bài, bị nô dịch, th́ người Việt Nam nào thích không?
Tuy nhiên, lịch sử có giai đoạn An Nam, kể từ thời An Nam đô hộ phủ
đến An Nam thuộc Pháp, th́ vẫn là sự thật, cũng như người Mông Cổ
c̣n lại dấu vết của vương quốc Hung Nô.
Đế quốc Hung Nô
suy tàn, cho đến thế kỷ 13 có một người Mông Cổ vĩ đại đă lập lại đế
quốc của họ rộng gần hết thế giới. Đó là Tringit Khan, người Việt
gọi theo chữ Hán là Thành Cát Tư Hăn. Đây lại là câu chuyện khác.
Có một giả
thuyết được nhiều người tin theo, đó là một bộ phận Hung Nô đă đánh
dẹp sang tận châu Âu, h́nh thành cộng đồng dân tộc Hungari. Nhưng
cũng có nhiều người phản bác. Tuy vậy, các cuộc chinh chiến của quân
Hung Nô (chưa phải thời Tringit Khan) cũng để lại các chiến binh rải
rác khắp châu Âu, mầm mống gen của họ c̣n đó, kể cả Thổ Nhĩ Kỳ, là
một sự thật khó chối căi.
Như vậy, có một
mẫu số chung thời cổ đại, nhiều bộ tộc gọi người đứng đầu của ḿnh
là Hung/Hun/Khun... (Hiện nay, một số dân tộc thiểu số ở VN vẫn gọi
là Khun). Nếu ông Xukhe Bator dạy quân dân, cũng có thể nói: "Các
Hung đă có công dựng nước Hung vĩ đại, bác cháu ta phải cùng nhau
giữ lấy phần c̣n lại này".
Tôi hỏi ông
Dashtsevan: Các anh có lịch sử rất khúc khuỷu, có lúc mạnh chế ngự
thế giới, có lúc suy tàn, vậy các anh dạy học sinh và tuyên truyền
lịch sử như thế nào?
Ông Dashtsevan
nói: "Sự thật. Chúng tôi ủng hộ quan điểm tham mưu với nhà nước phải
nói sự thật và chỉ có sự thật, có tranh luận th́ cũng thuần học
thuật, đừng mang chính trị áp vào. Sự thật sẽ là bài học lớn. Điều
này thời chính quyền của Đảng Nhân dân cách mạng th́ cũng có khó
khăn, nhưng dưới thời đa đảng th́ thuận lợi". Rất bất ngờ, ông chia
sẻ quan điểm với tôi, đất nước của các vua Hùng của người Việt không
chỉ bó hẹp ở Phong Châu và Đồng bằng sông Hồng, mà nó là phạm vi gần
trùng với nước Nam Việt, c̣n lớn hơn nước Nam Việt của Triệu Đà. Bởi
v́ khi Hai Bà Trưng khởi nghĩa, là khôi phục nước Nam Việt và đất
của vua Hùng. Chỉ có điều đó mới phù hợp với chính sử về gốc tích
các vua Hùng (bây giờ th́ việc Hai Bà chiếm 65 thành ở Nam TQ, có
đền thờ khắp Quảng Đông, Quảng Tây đă nhiều người biết).
Nói sự thật,
điều đó với việc tuyên truyền lịch sử ở Việt Nam c̣n đi sau Mông Cổ,
c̣n đuổi mệt mới kịp...
7.
Người Mông ở
Việt Nam (và các nước khác) là một bộ phận dân Mông Cổ đă thiên di.
Điều đó là khẳng định của ông Dashtsevan. Ông đă nghiên cứu vấn đề
này, đến cộng đồng Mông ở khắp các nước Đông Nam Á (Lào, Thái,
Miama, Malaysia, Indonesia). Riêng ở Việt Nam, theo nguyện vọng của
ông, tôi đă dẫn ông lên Bắc Hà để quan sát người Mông Bắc Hà.
Trong các tài
liệu chính thức phổ biến ở Việt Nam, th́ người Mông có nguồn gốc ở
Nam Trung Quốc, di cư đến VN khoảng trên dưới 300 năm, có bộ phận
chỉ 100-150 năm, và ư kiến nguồn gốc Mông Cổ là lần đầu tiên tôi
nghe từ ông Dashtseven, một người nghiên cứu khoa học xă hội Mông
Cổ.
Ông Dashtseven
khảo cứu về truyền thuyết nguồn gốc di cư, có cộng đồng dân cư nói
rơ đi từ thảo nguyên Mông Cổ, có bộ phận không nói rơ, nhưng đều
nhận từ thời gian gần (mấy trăm năm) là từ miền cao nguyên Tây Tạng.
Lịch sử văn hóa
Mông Cổ gắn chặt với Tây Tạng. Hiện nay, chữ của người Mông Cổ chính
là bộ chữ truyền thống Tây Tạng, trông như giun nhưng viết từ trên
xuống. Khi cách mạng dân chủ thành công, người Mông Cổ bỏ bộ chữ
Xlavo của Nga, dùng chữ truyền thống của ḿnh. Chữ Tây Tạng truyền
theo con đường truyền đạo Phật. Tương tự như các giáo sĩ Bồ làm chữ
quốc ngữ cho người Việt. Các thiền sư Tây Tạng đă mang chữ của họ
cho người Mông cổ trung đại. Và khi người Mông Cổ làm chủ Hoa Hạ, nô
dịch người Hán, họ có mối liên hệ quan trọng với người Tây Tạng. Khi
nhà Nguyên thất bại, bộ phận dân cư không phải quư tộc và quan lại
đă ở lại vùng chân núi Tây Tạng. Đó là bộ phận dân cư của các bộ tộc
nghèo, nhiều bộ tộc khác với các bộ tộc theo Tringit Khan làm vua ở
triều đ́nh. Và họ tiếp tục chạy nữa, sau triều Tống, đến triều Thanh
chinh phục Tây Tạng, họ vẫn chạy. Họ di cư đến vùng đất mới sau th́
phải chọn chỗ trên cao như Việt Nam, chứ không phải đâu cũng ở cao.
Ở Lào, người Mông ở thấp.
Quá tŕnh du mục
thảo nguyên chuyển đến du mục trên các triền núi, người Mông bắt
buộc phải thay đổi nhiều tập quán, nhưng giữ lại tập tục du mục,
trang phục và ứng xử với ngựa. Ở Bảo tàng dân tộc tại Mông Cổ, có
thể t́m thấy các bộ trang phục na ná người Mông Việt Nam. Tại sao
chỉ có người Mông ở trên núi cheo leo vẫn gắn bó với con ngựa như
thế? Khi đến Bắc Hà, ông Dashtseven chú ư t́m hiểu các từ ngữ liên
quan đến ngựa, và thấy nó có nhiều tương đồng với người Mông Cổ.
Người Việt gắn bó với con gà, con lợn, th́ đực, cái, động tác của
chúng đều có từ riêng, nhưng với ngựa th́ không như vậy. C̣n người
Mông th́ khác, ngựa đực, cái, động đực, chạy, phi... đều có từ riêng
cả.
Ở Mông Cổ, con
dê thịt ra quư nhất cái đầu, con ngựa th́ quư nhất bộ ruột. Người
Mông Việt Nam làm thắng cố không có bộ ruột th́ coi như không thành.
Họ đem những hoa quả thuốc thang ở vùng nhiệt đới cho vào món ruột,
làm nên món đặc biệt của người Mông.
Thời xưa làm
báo, tôi đă đọc văn bản của Văn pḥng chính phủ hướng dẫn các báo
gọi chính thức người Mông là "Mông", không phải H'mong như người
Pháp gọi, v́ người Mông tự gọi ḿnh như thế (tuyệt nhiên không nên
gọi là Mèo, v́ đó cũng là cách gọi miệt thị có từ thời Pháp thuộc).
Người Mông Cổ tự gọi ḿnh là "Môn-gô". Từ "Mông" là một từ Mongo đă
Việt Hóa (có nước gọi là Môn). Cho đến nay, có lẽ nước ta cũng nên
không gọi tên nước người ta theo kiểu Hán là Mông Cổ nữa. Cứ nên gọi
là Mongo th́ có khó ǵ.
Thực ra, hầu như
nước nào lân cận đường chinh phạt của Tringit Khan đều có chuyện
cộng đồng người gốc Mongo. Nhân có cơ duyên đi Mông Cổ, gặp ông
Dashtseven được biết nhiều chuyện, viết nên để hầu bạn FB một lần.
Mông Cổ có 1
người như ông Dashtseven, ở đâu có người Mông là đến để nghiên cứu,
để điền dă. Người Việt ḿnh có ai như thế không ạ?
8.
Khi bắt đầu viết
về Mông Cổ, tôi không ngờ câu chuyện lại kéo dài đến 8 kỳ. Chính bạn
đọc FB đă khiến tôi có hứng thú. V́ người Việt ít thông tin về đất
nước đó, nhưng cái chính là đất nước và con người Mông Cổ thực sự
hấp dẫn.
Khi đến Mông Cổ,
nhiều nơi có treo bản đồ Mông Cổ thế kỷ 13. Buồn cười là các bản đồ
này chỉ na ná nhau mà không hoàn toàn giống nhau, bao gồm hết Trung
Á, châu Âu, toàn bộ miền Địa Trung Hải, cả Đông Á, chỉ trừ Ấn Độ,
Nhật Bản và Tây Tạng. Bởi v́ vó ngựa Tringit Khan thổi qua Âu Á quá
nhanh, quá nhiều, để lại cho hậu thế nhiều cách nh́n khác nhau. Có
nơi, bản đồ có bao gồm Việt Nam ngày nay, nhưng có nơi lại chừa Việt
Nam, coi như không có chuyện đă chiếm Việt Nam. Họ giải thích: Quân
Mông Cổ đă đến đó, nhưng khí hậu không hợp, nên rút về. Ai chứ tôi
th́ thấy giải thích đó thỏa đáng.
Lịch sử Mông Cổ
có trang hào hùng thế kỷ 13, nhưng cũng có trang bi thảm thế kỷ
17-18-19. Nhà Thanh làm vua Trung Quốc, sau khi đă thống trị Mông
Cổ. Thời nhà Thanh, Trung Quốc đúng là bao gồm hết đất Mông Cổ và
Tây Tạng. Cách mạng Tân hợi 1911 lật đổ Thanh triều, sau đó chuyển
chính quyền sang Quốc dân đảng, có một thời kỳ tạo cơ hội độc lập
cho Mông Cổ, nhưng phải đến 1922, dưới cái ô của Liên Xô, sau khi đă
có Xukhe Bator chiến đấu với Hồng quân Liên Xô, th́ Mông Cổ mới
giành được độc lập một phần, nay là lănh thổ hiện tại. C̣n một phần
gọi là Nội Mông đành nằm lại Trung Quốc.
Đến khi kết thúc
chiến tranh thế giới thứ 2, lần nữa Mông Cổ có cơ hội lấy lại Nội
Mông, nhưng không thể xảy ra, cũng v́ cuộc mặc cả v́ lợi ích các
nước lớn. Liên Xô chỉ v́ lợi ích của họ, lấy Nội Mông làm thứ mặc cả
với Trung Quốc, chứ không kiên quyết lấy lại Nội Mông. Sự kiện này
khiến cho xảy ra một số cái chết của lănh đạo nhà nước Mông Cổ, cho
đến nay vẫn là một nghi vấn lớn. Lănh đạo Mông Cổ thời kỳ trước năm
1960 không hoàn toàn theo chủ nghĩa Stalin, các chủ trương tập thể
hóa làm không đến nơi đến chốn, có phần hời hợt. Troibanxan là lănh
đạo nhà nước thời kỳ 194x, 195x c̣n là người có đầu óc độc lập dân
tộc, chỉ coi Mông Cổ là nước liên kết với Liên Xô. Cái chết của ông
vẫn c̣n là nghi vấn. Chỉ đến Xedenban 1960, nước Mông Cổ mới hoàn
toàn theo mô h́nh Liên Xô. Tuy nhiên, ngay từ những năm 193x, khi
Liên Xô những người Staninit thanh trừng nhau đẫm máu, Mông Cổ không
bị lún sâu vào các mâu thuẫn xă hội kiểu Liên Xô hay kiểu cải cách
ruộng đất ở Việt Nam. Nên vào đầu những năm 199x, khi có làn sóng
dân chủ, những người cộng sản đă công khai nhận lỗi lầm và chịu thất
bại trước lực lượng dân chủ. Và thảo nguyên của họ nhanh c hóng sống
lại nếp sống hàng ngh́n năm (chỉ có bị gián đoạn 70 năm).
Khi tôi vào bảo
tàng Mông cổ thời hiện đại, c̣n những bức ảnh một người cầm loa
trước cuộc biểu t́nh lớn ở thủ đô Ulan Bato, đó là người trở thành
vị tổng thống dân chủ đa đảng đầu tiên của Mông Cổ. Người Mông Cổ
sống ngàn năm với đàn gia súc, và họ học tính cách của các con vật
của thảo nguyên. Nếu có cuộc tranh giành, th́ con yếu quay đầu để
đầu hàng trước, ít khi xảy ra tỷ thí đổ máu. Lực lượng trí thức tinh
hoa là những người cầm đầu cuộc cách mạng dân chủ. Khi tôi đến
Trường phổ thông liên cấp Hồ Chí Minh, mọi người đều hănh diện v́
trường sản sinh ra các lănh đạo nhà nước thời kỳ dân chủ, và họ cũng
khoái chí v́ đă mang tên Hồ Chí Minh. Trong hiểu biết của nhiều
người Mông Cổ, Hồ Chí Minh là lănh tụ đă giành độc lập cho Việt Nam
năm 1945, c̣n chuyện Người là cộng sản th́ dĩ nhiên như vậy, cũng
như Sukhe Bator của họ thôi. Sukhe Bator đă lập nước Mông Cổ thập kỷ
20, khuyết điểm của Đảng Nhân dân cách mạng sau năm 1960 không thể
đổ tại Sukhe Bator được.
Cái nh́n của
những người ban Mông Cổ về lịch sử cận đại khiến tôi rất suy nghĩ.
Bao giờ nước Việt Nam tiến đến thực tế như của họ, quan điểm như của
họ?
Nguyễn
Xuân Hưng
The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative
The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative
THÁNG 10
Thành Tựu Lớn Nhất Của Trump & Những Thành Tựu Của Tồng Thống Sau 42 tháng. Kim Âu (st)
Donald Trump Học Ở Đại Học Nào? Kim Âu (st)
Donald Trump Trị Gía Bao Nhiêu? Kim Âu (st)
Bộ Trưởng Bộ Giáo Dục Thời Trump Kim Âu (st)
Những Tội Phạm Tỷ Phú Kim Âu (st)
Coronavirus, Có Phải Là Vũ Khí Sinh Học Không? Kim Âu (st)
UN, WHO, Gates T́m Cách Thu Hút Quần Chúng Kim Âu (st)
Coronavirus Lockdown Những Chuyện Chưa Kể Kim Âu (st)
Nhận Thức Sai Lầm Về Virus Kim Âu (st)
Covid 19 Không Phải Là Một Loại Virus Mới Kim Âu (st)
Covid 19, Cuộc Lừa Đảo Vĩ Đại Kim Âu (st)
11 Thuyết Âm Mưu Kim Âu (st)
Vũ Hán, Từ Cách Mạng Văn Hóa Đến Covid 19 Kim Âu (st)
Covid 19= Nói Dối Hoàn Toàn Kim Âu (st)
Cuộc Điều Tra Của Thẩm Phán Durham Kim Âu (st)
Nếu Ứng Cử Viên Tổng Thống Qua Đời.. Điều Ǵ Sẽ Xảy Ra Kim Âu (st)
Bất Ngờ Tháng Mười 2020 Kim Âu (st)
Chủ Nghĩa Toàn Cầu vs Toàn Cầu Hóa Kim Âu (st)
Chỉ Có 6% Chết V́ COVID 19 Kim Âu (st)
Đọc: Death By China Kim Âu (st)
Trump's Agenda 2020 Kim Âu (st)
Những Ư Tưởng Nền Tảng Của Republican 2020 Kim Âu (st)
Truyền Thông Bất Lương Che GIấu 7 Sự Việc Quan Trọng Kim Âu (st)
Covid 19 Khai Thác Và Thao Túng Tâm Lư Sợ Hăi Kim Âu (st)
CoronavirusThay Đổi Thế Giới Vinh Viễn Kim Âu (st)
Trang Quyền Lợi Cử Tri (Voter) Kim Âu (st)
Kiểm Soát Dân Số: Hệ Tư Tưởng Ma Qủy Kim Âu (st)
Chiến Dịch Bôi Nhọ Các Bác Sĩ Xác Nhận Thuốc Trị Covid 19 Kim Âu (st)
Yale School of Public Health that was recently published in the American Journal of Epidemiology
Những Khoảnh Khắc Jane Phạm
Cờ Vàng Trong Tâm Tôi Christine Cao
Thôi Về Đi Con Christine Cao
Nợ Quốc Gia Dưới Thời Obama Kim Âu
Dư Luận Viên Báo Nói : Biến Tướng Của Hồng Vệ Binh Kim Âu
Event 21 Mẹ Đẻ Của COVID 19 Kim Âu
Khi Người Quốc Gia Trở Về Bùi Anh Trinh
Người Quốc Gia Hà Văn Sơn Về Nước Bùi Anh Trinh
Dân Chủ Với PheTa: Đó Là Dân Chủ Rừng Rú Kim Âu
https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/
https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/
https://www.contagionlive.com/news/cdc-reports-13-million-flu-cases-thus-far-in-201920-season
https://www.kff.org/other/state-indicator/influenza-and-pneumonia-death-rate/?c
https://www.state.gov/the-united-states-announces-assistance-to-combat-the-novel-coronavirus/
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/cases-updates/cases-in-us.html
https://usafacts.org/visualizations/coronavirus-covid-19-spread-map/
Vai Tṛ Của Trung Cộng Trong Chiến Tranh Việt Nam Kim Âu -ST
VĂN HÓA - LỊCH SỬ
https://founders.archives.gov/documents/Jefferson/99-01-02-7861
https://www.presidency.ucsb.edu/documents/proclamation-3204-obstruction-justice-the-state-arkansas
https://en.wikipedia.org/wiki/Red_Guards - https://en.wikipedia.org/wiki/Red_Guards_(USA)
TỔNG HỢP BÀI VỞ CÁC DIỄN ĐÀN
The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative
VẤN ĐỀ TÔN GIÁO
Những Yếu Tố Thuận Lợi Giúp Cho Chữ Quốc Ngữ Latin Phát Triển
Hậu Qủa Thời Pháp Thuộc: Lịch Sử,Văn Hóa Việt Bị Xóa Trắng Kim Âu
Vatican 5 Lần Vận Động Ngoại Cường Xâm Lược Việt Nam Nguyễn Mạnh Quang
Giáo Hội La Mă: Lịch Sử - Hồ Sơ Tội Ác Nguyễn Mạnh Quang
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.
Thảo Đường Cư Sĩ.
MINH THỊ
NGƯỜI QUỐC GIA ĐẶT QUYỀN LỢI CỦA TỔ QUỐC VÀ DÂN TỘC LÊN BẢN VỊ TỐI THƯỢNG. KHÔNG TRANH QUYỀN ĐOẠT LỢI CHO CÁ NHÂN, PHE NHÓM, ĐẢNG PHÁI HAY BẦY ĐÀN TÔN GIÁO CỦA M̀NH.
NGƯỜI QUỐC GIA BẢO VỆ LĂNH THỔ CỦA TIỀN NHẦN, GIỮ G̀N DI SẢN VĂN HÓA DÂN TỘC, ĐĂI LỌC VÀ KẾT HỢP HÀI H̉A VỚI VĂN MINH VĂN HÓA TOÀN CẦU ĐỂ XÂY DỰNG CON NGƯỜI, XĂ HỘI VÀ ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM CƯỜNG THỊNH PHÙ HỢP VỚI XU THẾ TIẾN BỘ CỦA NHÂN LOẠI.
Email: kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu
US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Cố Vấn An Ninh
Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám
CNBC .Fox .FoxAtl CFR. CBS .CNN .VTV
NationalArchives .FedReBank . Fed Register
Congr Record .History .CBO . US Gov . PBS
CongRecord .C-SPAN .RedState WSJ
VideosLibrary .NationalPriProject .Verge .Fee
JudicialWatch .FRUS .WorldTribune .Slate
.Conspiracy .GloPolicy .Energy .CDP .Archive
.AkdartvInvestors .DeepState .ScieceDirect
NatReview .Hill .Dailly .StateNation .WND
RealClearPolitics .Zegnet .LawNews .NYPost
.SourceIntel .Intelnews .QZ .NewAme
.GloSec .GloIntel .GloResearch .GloPolitics
.Infowar .TownHall .Commieblaster .EXAMINER
.MediaBFCheck .FactReport .PolitiFact .IDEAL
.MediaCheck .Fact .Snopes .MediaMatters
.Diplomat .NEWSLINK .Newsweek .Salon
.OpenSecret .Sunlight .Pol Critique .
.N.W.Order .Illuminatti News.GlobalElite
CNS .DailyStorm .F.Policy .Whale
.Observe .Ame Progress .Fai .City .BusInsider
.Guardian .Political Insider .Law .Media .Above
.SourWatch .Wikileaks .Federalist .Ramussen
.Online Books .BREIBART.INTERCEIPT.PRWatch
.AmFreePress .Politico .Atlantic .PBS .WSWS
.NPRadio .ForeignTrade .Brookings .WTimes
.FAS .Millenium .Investors .ZeroHedge .DailySign
.Propublica .Inter Investigate .Intelligent Media
.Russia News .Tass Defense .Russia Militaty
.Scien&Tech .ACLU .Veteran .Gateway. DeepState
.Open Culture .Syndicate .Capital .Commodity
.DeepStateJournal .Create .Research .XinHua
.Nghiên Cứu QT .NCBiển Đông .Triết Chính Trị
.TVQG1 .TVQG .TVPG .BKVN .TVHoa Sen
.Ca Dao .HVCông Dân .HVNG .DấuHiệuThờiĐại
.BảoTàngLS.NghiênCứuLS .Nhân Quyền.Sài G̣n Báo
.Thời Đại.Văn Hiến .Sách Hiếm. Hợp Lưu
.Sức Khỏe .Vatican .Catholic .TS KhoaHọc
.KH.TV .Đại Kỷ Nguyên .Tinh Hoa .Danh Ngôn
.Viễn Đông .Người Việt.Việt Báo.Quán Văn
.TCCS .Việt Thức .Việt List .Việt Mỹ. Xây Dựng
.Phi Dũng .Hoa Vô Ưu.ChúngTa .Eurasia.
CaliToday .NVR .Phê B́nh . TriThucVN . TLT
.Việt Luận .Nam Úc .Người Dân .Buddhism
.Tiền Phong .Xă Luận .VTV .HTV .Trí Thức
.Dân Trí .Tuổi Trẻ .Express .Tấm Gương
.Lao Động .Thanh Niên .Tiền Phong .MTG
.Echo .Sài G̣n .Luật Khoa .Văn Nghệ .SOTT
.ĐCS .Bắc Bộ Phủ .Ng.TDũng .Ba Sàm .CafeVN
.Văn Học .Điện Ảnh .VTC .Cục Lưu Trữ .SoHa
.ST/HTV .Thống Kê .Điều Ngự .VNM .B́nh Dân
.Đà Lạt * Vấn Đề * Kẻ Sĩ * Lịch Sử *.Trái Chiều
.Tác Phẩm * Khào Cứu * Dịch Thuật * Tự Điển *