US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn

NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn

 

 

 

 

 

 

NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Cố Vấn An Ninh

Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NHỮNG KHÁC BIỆT về QUAN ĐIỂM và THÂN THẾ

 

giữa TÁC GIẢ TẬP THƠ VÔ ĐỀ và NHÀ THƠ NGUYỄN CHÍ THIỆN

 

**************************************************

Thế Huy

 

Paris, 1997

 

[Trích Văn Nghệ Tiền Phong số 512: trang: 9 ==>13 & trang 70 ==> 74]

 

Từ ít lâu nay một số người đă đề cập tới quan điểm đấu tranh của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện, xuyên qua những bài nói chuyện của ông tại các nơi, trong hơn một năm qua. Các lời khen, chê đưa ra thật nhiều và rất mâu thuẫn với nhau, nhưng đa số sự khen, chê đó chưa dược dẫn chứng rơ ràng hoặc thiếu dữ kiện chứng minh để có thể đi đến những kết luận được coi là chính xác, nên đă làm nhiều người hoang mang, không rơ lập trường và thân thế nhà thơ Nguyễn Chí Thiện ra sao? Việc đả kích hoặc yểm trợ nhà thơ Nguyễn Chí Thiện đă gây rạn vỡ ít nhiều trong cộng đồng người Việt hải ngoại và đă khiến một số người trong hàng ngũ đấu tranh có những ư kiến xung đột và trở nên hiềm khích với nhau. 

Trước sự kiện đó, chúng tôi thấy cần phân tích và nh́n vấn đề một cách khách quan tối đa, nhằm  nêu ra những ǵ được gọi là chưa sáng tỏ hoặc mâu thuẫn giữa quan điểm của thi sĩ Vô Danh, tác giả tập thơ Vô Đề (được trao cho ṭa đại sứ Anh ở Hà Nội ngày 16.7.1979) và quan niệm đấu tranh của  nhà thơ Nguyễn Chí Thiện hiện nay: sở dĩ việc phân biệt đó được đặt ra, v́ một số người đoan chắc rằng nhà thơ Nguyễn Chí Thiện đang có mặt tại hải ngoại không phải là thi sĩ Vô Danh, tác giả tập thơ Vô Đề, mà hầu hết chúng ta đă được đọc qua ít nhiều từ 17 năm qua. Mổ xẻ để t́m hiểu về sự kiện đó là một công việc tế nhị, khó khăn và có thể sẽ có  người cho là người viết có ư đánh phá nhà thơ Nguyễn Chí Thiện. Nhưng v́ mục đích muốn cho sự thật được sáng tỏ, để từ đó, tất cả chúng ta đánh giá đúng về con người và nh́n đúng sự việc, nên chúng tôi nghĩ đến việc đưa ra những điểm được coi là bất thường và mâu thuẫn, đă làm một số người thắc mắc, để chúng ta cùng nhau suy nghĩ, góp ư và thảo luận một cách vô tư, nghiêm chỉnh, hầu đưa đến  một kết luận công b́nh và hữu lư nhất. Bởi, mọi sự lầm lẫn trong công cuộc đấu tranh sẽ đem lại những tai hại lớn lao không những cho chúng ta mà c̣n di họa cho tương lai của đất nước. 

Chúng tôi quan niệm rằng khi nhận định về bất cứ một sự kiện hay một nhân vật nào, người làm công việc phân tích phải bỏ ra ngoài mọi thứ t́nh cảm cá nhân, mọi thứ “vị t́nh” mà chỉ mổ xẻ sự việc với sự vô tư tối đa để bảo đảm tính chất xác thực của nó.Những chi tiết nêu ra không hề là những lời cáo buộc hay bắt bẻ mà là những điều cần được soi sáng, nếu cá nhân của người được nói đến, thấy trong đó có sự sai lầm hoặc ngộ nhận. Mọi người sẽ nói chuyện với  nhau một cách chân thành, công bằng, b́nh tĩnh và tương kính để mọi khúc mắc được giải tỏa, mọi việc sẽ rơ trắng, đen.  

 

I.MÂU THUẪN về THÂN THẾ 

1.Khác biệt về tuổi tác 

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện cho hay ông sinh ngày 27.2.1939. Theo đó th́ biến chuyển Mùa Thu năm 1945, khi CS cướp chính quyền tại Hà Nội th́ NCT mới 6 tuổi. Nếu NCT là thi sĩ Vô Danh  th́ vô lư, v́ trong tập thơ Vô Đề, tác giả Vô Danh lúc đó đă vào tuổi 20. Nhớ lại biến chuyển đó, thi sĩ Vô Danh viết:

 

“Tuổi hai mươi, tuổi bước vào đời 

Hồn lộng cao, gió thổi chơi vơi… 

…Tuổi đôi mươi nh́n đời thơ dại 

Ngỡ cờ sao rựng rỡ [ghi chú: cờ VC] 

Tô thắm xứ sở yêu thương 

Có ngờ đâu giáo giở đă lên đường 

Hung bạo phá tan bờ kim cổ.”

 

Giả dụ thi sĩ Vô Danh là thi sĩ NCT, và dù lúc ấy mới 6 tuổi, nhưng tự đặt ḿnh vào tuổi tráng niên để nói lên niềm vui của thế hệ trẻ thời ấy khi thấy đất nước được Độc Lập (nhưng thực ra đă thoát từ ách thống trị của Thực Dân để đi vào một gông cùm khác c̣n nghiệt ngă hơn). Giả thuyết này không vững v́ chính tác giả Vô Danh đă nói rằng thơ của ông là tất cả sự thật, là cùm kẹp, là máu ho lao, chứ không vẽ vời thêm bớt ǵ cả. Điều đó có nghĩa là nếu nhà thơ NCT là thi sĩ VD th́ ít nhất ông phải sinh vào khoảng 1925, chứ không thể là 1939. 

Cũng trong việc t́m hiểu tuổi tác của thi sĩ VD,  người ta thấy trong bài “Tôi Đă Đi” sáng tác năm 1963, ông viết:

 

‘Tôi đă đi hơn nửa đoạn đường đời 

Mà chưa gặp bao la và ngớt tạnh! 

Buổi cất bước hồn tôi là rượu mạnh 

Giờ rượu kia nhạt loăng tựa hơi sương 

…Nửa đời trước đă đi vào mất mát 

Của ước mơ vụn vỡ tới chân nền 

Liệu ai c̣n can đảm gan bền 

Xây lại giấc mơ vàng vụn nát!”

 

(trang 136, bản dịch Hoa Địa Ngục của Nguyễn Ngọc Bích)

 

Bài thơ này làm năm 1963, khi nhà thơ NCT 24 tuổi. Với tuổi ấy, nhà thơ không thể nghĩ là ḿnh đă sống hơn nửa đời người được. Đời một người thường được tính là 70 tuổi. Tâm trạng trên chỉ đúng nếu ông sinh vào khoảng 1925 như giả thuyết đă nêu ra ở trên v́ năm đó (1963) ông đă 38 tuổi. Với tuổi xấp xỉ 40 ấy, tác giả mới có thể nói là ḿnh sống hơn nửa đời người được. 

Tập thơ Hoa Địa Ngục 2, trong một bài rất dài từ trang 46 đến trang 48, nhà thơ NCT viết về kỷ niệm và những h́nh ảnh an b́nh khi ông c̣n ở tuổi thanh niên, đă biết uống rượu, có bạn gái và uống cà phê pha rượu mạnh:

 

“Ta nhớ những buổi tối mùa đông 

Đi xi nê về ăn phở ấp chảo 

Phở nóng, rượu cay, tỏi ớt càng cay! 

… Ta  ngồi bên ly cà phê pha rượu mạnh 

Nh́n ḍng người, ḍng xe khoe tươi lộng lẫy 

…Quanh hồ Gươm ta mặc toàn đồ trắng dạo chơi 

…Mùa hè, ăn bánh tôm bên hồ Tây 

Cô bạn ngồi bên như nàng tiên vậy”

 

(1986)

 

Năm 1986 nhà thơ NCT hồi tưởng quá khứ và làm bài thơ này. Người ta tự hỏi: Cái thời vàng son, thanh b́nh đó là thời điểm nào? Trước khi CS chia đôi đất nước? Tối đa, năm 1952/1953, nhà thơ NCT mới 13, 14 tuổi. Ở ngoài Bắc, thời đó, người thanh niên có học, gia đ́nh nề nếp, biết uống rượu, có bạn gái phải là tuổi trên dưới 20. Ông NCT 20 tuổi năm 1959. Chẳng lẽ vào năm 1959 hoặc vào đầu thập niên 1960, dưới thời CS, mà ở Hà Nội có người công tử mặc toàn đồ trắng dạo chơi quanh Hồ Gươm nhàn hạ, thanh b́nh, sung túc và sang trọng như thế sao? Những năm ấy mà khung cảnh Hà Nội c̣n nhộn nhịp, lộng lẫy và nhiều xe hơi đến thế sao? H́nh ảnh đó chỉ có thể có được trước năm 1954. Nếu quả thật khi nhà thơ NCT ở vào tuổi 20 (1959) mà ông c̣n được sống như thế th́ hẳn ông phải thuộc vào thành phần được ưu đăi. Nhà thơ NCT khẳng định rằng những ǵ được nói đến trong thơ, ông không thêm bớt mà c̣n “theo sát sự thật tới độ tỉ mỉ”. Nếu tại Hà Nội những năm 1959/1960 mà c̣n cảnh ấy th́ điều đó làm nhiều người rất ngạc nhiên. 

 Nhà thơ cũng cho biết rằng ông tốt nghiệp trung học năm 1955, tức là năm 1954 mới 15 tuổi ông đă đậu tú tài 1, nghĩa là ông phải làm đơn xin miễn tuổi để dự thi? Nghề nghiệp chính thức của ông là dạy Anh văn và Pháp văn. Ông đi tù lần đầu từ tháng 5.61 đến tháng 11.64, lần thứ nh́ từ tháng 2.66 đến tháng 7.77. Trong thời gian được thả từ tháng 11.64 đến tháng 2.66 th́ ông dịch sách và cư trú tại Hải Pḥng. 

 

2.Về gia đ́nh 

Thi sĩ VD là người con độc nhất trong gia đ́nh, không vợ, không con. Trong tập thơ VĐ ông viết:

 

“Tôi, một kẻ không gia đ́nh, bè bạn 

Sống một ḿnh, bệnh hoạn, xanh xao 

Chủ nhật, ngày thường tôi thấy như nhau 

Những khi buồn tôi đem điếu ra lau 

Hoặc khe khẻ ngâm vài câu thơ cổ.”

 

Bài thơ này cho chúng ta thấy h́nh ảnh một người có thể lớn hơn nhà thơ NCT một thế hệ, biết khá nhiều về thơ cổ, chịu ảnh hưởng, của văn hóa Trung Hoa, và cũng c̣n là người theo Tây học, có đủ khả năng để viết bức thư kèm theo tập thơ VĐ, nhờ Toà Đại Sứ Anh phổ biến 

Qua hơn 100 bài sáng tác suốt thời gian đi tù, in trong tập thơ VĐ, thi sĩ VD không hề đề cập đến ai trong thân quyến, ngoại trừ cha mẹ ông, khiến người ta cho rằng ông không c̣n người thân ruột thịt nào khác. 

Trong khi đó, nhà thơ NCT cho hay ông có hai người chị, một người tên là Hảo và một người  anh theo quân đội Quốc Gia, di cư vào Nam năm 1954, tên là Nguyễn Công Giân, cựu trung tá P2/TTM hiện nay ở Mỹ.

 

Hoa Địa Ngục tập 2, trang 144 ông viết:

 

Ba chục năm trời không thấy mặt nhau 

Non nuớc chia đôi, rồi tù lao thăm thẳm 

Em vẫn mơ ngày tay anh em nắm 

Nước mắt sẽ trào ra sung sướng, thương đau 

Ruột thịt chia ĺa đớn đau 

Gặp nhau anh chị em ḿnh sẽ khóc 

Ch́m đắm giữa lao tù chết chóc 

Em vẫn cầu trời cho bốn anh chị em ḿnh 

Có ngày được ăn bữa cơm đoàn tụ bên nhau…”

 

Ngoài ra trong tập HĐN 2, nhà thơ cũng nhiều lần vọng tưởng đến ngày cũ, trong đó có h́nh ảnh của anh chị, qua các bài thơ in ở các trang 43, 47… Tuy nhiên, người ta cũng có thể cho rằng, sau này với tuổi đời chồng chất, con người nghĩ đến t́nh ruột thịt nhiều hơn, và tâm tư đó được thể hiện qua tập thơ HĐN 2. 

 

3.Bệnh lư 

Thi sĩ VD bị bệnh lao nặng, ho ra máu sau nhiều năm bị cùm kẹp, đày ải. Ông viết:

 

Thơ của tôi không có ǵ là đẹp 

như cướp vồ, cùm kẹp, máu ho lao 

như chết chóc, mồ hôi, báng súng! 

Thơ của tôi là những ǵ kinh khủng 

như Đảng, Đoàn, như Lănh Tụ, Trung Ương 

thơ của tôi kém phần tưởng tượng 

nó thật như tù, như đói, như đau thương! 

thơ của tôi chỉ để đám dân thường 

nh́n thấu tim đen phường quỷ đỏ.”

 

Khi được hỏi là có bị bệnh lao hay không, nhà thơ NCT trả lời rằng ông không bị lao mà bị suy yếu thần kinh. Nếu ông là tác giả tập thơ VĐ và bị ho lao, bị đày đọa trong tù CS thêm 12 năm, khổ sở, thiếu thuốc men th́ người bệnh khó sống sót được đến nay. Tóm lại là thi sĩ VD bị lao nặng, c̣n nhà thơ NCT th́ không, và hai người không thể là một, nếu cả hai đều nói đúng sự thật.

  

4.Tấm h́nh chụp nhà thơ NCT trong văn pḥng giám thị trại Ba Sao

Ngay trang b́a của tập thơ HĐN2, xuất bản tại Mỹ năm 1996, nhà thơ NCT đă cho in tấm h́nh chụp ông trong văn pḥng trại tù. Qua đó, người ta thấy dù ở tù nhà thơ vẫn ăn mặc tươm tất, ngồi uống trà với tên giám thị trại Ba Sao như trong một cuộc mạn đàm an nhàn, thoải mái. Người ta ghi nhận văn pḥng có cả sa lông, khá lịch sự so với một trại giam. Điều đó làm cho một số người có cảm tưởng là trong chế độ lao tù CS, tù nhân cũng được đối xử khá nhân từ và tử tế. Tuy nhiên, việc đó vẫn chưa quan trọng. Việc đáng nói ở đây là: ai đă chụp tấm h́nh ấy? Có lẽ là nhân viên trại tù chụp? V́ chắc chắn họ mới có quyền đó! Nếu vậy, tại sao nhà thơ NCT lại có một tấm để đem in cho chúng ta xem? Nếu đó là tấm h́nh nhằm tạo một bộ mặt sạch sẽ, “đạo đức giả” cho chế độ lao tù CS th́ tại sao nhà thơ NCT lại có thể thờ ơ cho in vào b́a sách? CS đưa tấm h́nh này và ép ông in vào tập thơ ấy chăng?  Nhà thơ NCT có vô t́nh khi cho in nó ngay ở trang b́a như thế không?

 

Ông  Nguyễn Công Giân, anh của nhà thơ NCT, sĩ quan Pḥng 2/TTM, có thể làm chứng rằng: ngay dưới thời VNCH, những h́nh chụp trong trại giam cũng không bao giờ lọt được vào tay tù nhân, nếu không v́ một mục đích liên quan nào đó! Dĩ nhiên, dưới chế độ công an trị, VC c̣n nghiêm ngặt và cẩn thận ngàn lần hơn nữa. Thế th́, tại sao nhà thơ có tấm ảnh ấy?

 

5.Khả năng sinh ngữ 

Trong Lời Nói Đầu của tập thơ HĐN 2, nhà thơ NCT tiết lộ rằng người dân chỉ cần ca ngợi hàng hóa Pháp, Mỹ hay chê bai sản phẩm của Nga, Tàu cũng đủ đi tù. Từ sự kiện ấy, tôi tự hỏi: Trong t́nh thế đó, người ta có thể mang từ điển, sách vở chữ Pháp và chữ Anh vào để tù nhân trau dồi, học thêm  không? Chắc là không! V́ cũng trong Lời Nói Đầu, nhà thơ NCT cho hay là trong tù công an khám xét và kiểm soát thường xuyên! Vậy th́, ông chỉ có thể học Anh, Pháp trước 1954. 

Với tuổi 15 nhà thơ NCT đă thuộc rất nhiều thơ cổ, thuộc nhiều chuyện Tàu, điển tích; khá giỏi Hán văn mà c̣n làu thông cả hai sinh ngữ Anh, Pháp; để nhiều chục năm sau đó, ra khỏi tù c̣n có thể dịch sách hoặc dạy học được th́ ông học tất cả những thứ đó hồi nào? Ông học chữ Pháp ở đâu để có đủ khả năng viết lá thư kèm theo tập thơ VĐ đưa vào Toà Đại Sứ Anh? Vả lại, sinh ngữ rất dễ quên, nếu không thường xuyên sử dụng. Có người nói rằng ông học trường Lycée Albert Sarraut ở Hà Nội trước đây. Hiện nay, tại Paris có Hội Cựu Học Sinh Lycée Albert Sarraut, do một người Pháp làm chủ tịch nên chỉ cần biết là nhà thơ học tại đó năm nào th́ người ta sẽ rất dễ dàng kiểm chứng. Đọc bức thư thi sĩ VD gửi cho Ṭa Đại Sứ Anh, người ta phải nhận rằng một người nhiều chục năm không sử dụng chữ Pháp như ông mà viết được như thế th́ tŕnh độ Pháp văn của ông phải vững lắm! Nhưng người lớn tuổi càng không thể quên rằng thời điểm 1945-1949 là những năm ở miền Bắc, hầu hết mọi người đều phải tản cư rồi hồi cư, nên dĩ nhiên, việc học của giới trẻ bị gián đoạn và chậm trễ rất nhiều. Nhiều người bằng tuổi nhà thơ NCT mà khi di cư vào Nam mới bắt đầu học lớp Nhất để thi tiểu học. 

Năm 1954, ngay sau thời buổi loạn ly ấy, nhà thơ mới 15 tuổi, học trường Tây mà đă có bằng tú tài 1, th́ có lẽ thanh  niên cả Hà Nội lẫn Hải Pḥng đều ít nhiều nghe tiếng. Có người cho hay là nhà thơ NCT chỉ được người chị ruột tên Hảo, dạy tiếng Pháp cho ông khoảng 6 tháng. Nếu điều đó đúng th́ chắc chắn ông không thể viết được một lá thư suông sẻ, gẫy gọn và súc tích bằng tiếng Pháp, nguyên văn như sau:

 

“Monsieur, 

C’est au nom des millions de victimes innocentes de la dictature , déjà succombés ou subissant encore une mort lente et douloureuse dans les bagnes communistes, que je vous prie de faire publier ces poèmes dans votre pays libre. C’est le fruit de mes vingtans de travail. La plupart en ont été nées dans mes années de détention. Je pense qu’à nous, les victimes, il appartient plus qu’à personne d’autre de montrer au monde les souffrances incroyables de notre peuple opprimé et torturé à merci… 

Dema vie brisée, il ne reste qu’un seul rêve, ce’est de voir le plus grand nombre possible d’hommes prendre conscience de ce que le communisme est un grand fléau de l’humanité. Veuille zagréer, Monsieur, l’expression de ma profonde reconnaissance ainsi que celle de mes compatriotes infortunées!.” 

 

Tạm dịch:

 

“Thưa ông, 

Nhân danh hàng triệu nạn nhân vô tội của chế độ độc tài, đă ngă gục hay c̣n đang phải kéo dài cái chết chậm chạp và đau đớn trong ngục tù CS, tôi xin ông vui ḷng cho xuất bản tập thơ này tại phần đất tự do của quư quốc. Đây là kết quả hai muơi năm làm việc của tôi. Phần  lớn được sáng tác trong những năm tôi bị giam cầm. Tôi nghĩ rằng hơn ai hết, chính chúng tôi, những nạn nhân, có trách nhiệm phơi bày cho thế giới thấy sự đau đớn không thể tưởng tượng nỗi của dân tộc tôi đang bị áp bức và hành hạ thẳng tay… 

Cuộc đời tan nát của tôi chỉ c̣n một ước mơ, đó là được thấy nhiều  người ư thức rằng chủ nghĩa CS là một tai họa khủng khiếp cho nhân loại. Xin ông nhận nơi đây ḷng biết ơn sâu xa của tôi, cũng như của đồng bào bất hạnh của tôi” 

[Bức thư không kư tên]

Nếu cho rằng ông nhờ ai sửa chữa hoặc viết hộ th́ lại càng vô lư hơn v́ trong chế độ VC ḱm kẹp, mọi người phải nghi ngờ và báo cáo lẫn nhau ấy, không ai điên rồ đến độ nhờ người khác viết hộ, và cũng chẳng ai muốn dính líu vào một bức thư bị coi là “phản động” như thế.

 

6.Sinh quán và trú quán 

Nếu người viết không lầm th́ nhà thơ NCT sinh quán ở Hà Nội, và năm 1959 về sống tại Hải Pḥng. Trong chuyến đi gặp gỡ người Việt tại Âu Châu vào giữa năm 1996, ông được mời nói chuyện và dùng cơm ở vùng St. Quentin-en Yvelines, thuộc ngoại ô Paris . Trong cuộc mạn đàm giữa bữa cơm, ông Giác, một người quê quán tại Hải Pḥng, sinh năm 1936, hiện cư trú tại Ivry/Seine, hỏi thăm nhà thơ về một số người có tiếng tại địa phương, và nhất là về một số địa danh ở Hải Pḥng trước sự có mặt của một số người ngồi chung bàn, nhưng nhà thơ NCT có vẽ ngỡ ngàng, ậm ừ, hầu như  không biết, khiến ông Giác rất ngạc nhiên. Ông Giác cũng cho biết thêm rằng năm 1954, ông đậu bằng tú tài 1, lúc 18 tuổi đă được coi là sớm lắm v́ hầu hết những người bạn cùng lứa tuổi với ông mới học lớp đệ ngũ, và nhà thơ NCT c̣n kém hơn ông tới 3 tuổi.

 

7.Nhà thơ NCT và Phong Trào Nhân Văn Giai Phẩm 

Không hiểu có lúc nào nhà thơ NCT xác nhận là ông ở trong số các nhà văn dính líu đến  Vụ Án NVGP hay không, nhưng chẳng hiểu v́ đâu, dư luận hầu hết cho rằng ông có tham gia phong trào này. 

Cũng cân nhắc lại là trong cuộc Cải Cách Ruộng Đất được CS phát động từ năm 1954 tới 1956 tại miền Bắc, đă gây hoang mang kinh hoàng không những trong dân chúng mà c̣n làm chấn động hàng ngũ VC, bởi nhiều tên cán bộ rất có công với Đảng cũng vẫn bị đấu tố và sát hại v́ họ bị xếp vào thành phần tư sản. Do đó, Hồ Chí Minh bắt buộc phải trấn an bằng cách truất chức Tổng bí thư Đảng của Trường Chinh, người chỉ huy cuộc cải cách. Song song với việc gọi là Sửa Sai ấy, cuối năm 1956, HCM đưa ra một cái bẫy khác để triệt gọn mầm mống chống đối của thành phần trí thức c̣n ngấm ngầm bất măn. HCM kêu gọi trí thức thẳng thắn phê b́nh các khuyết điểm và sai lầm của Đảng để Đảng sửa sai. Một số nhà văn, nhà thơ tin vào sự biết điều của y. Đó là lư do thành h́nh Phong Trào và của các số báo NVGP với các bài viết nói lên nỗi bất b́nh của một số người tiêu biểu cho giới sĩ phu miền Bắc nói chung. Việc gài bẫy này đă đưa nhiều chục nhà thơ, nhà văn và trí thức trong cũng như ngoài đảng vào tù, trong đó có Nguyễn Mạnh Tường và Trần Đức Thảo, là hai người có bằng tiến sĩ, từ Pháp về tham gia kháng chiến. Sau khi HCM đoạt được mục đích, phong trào bẫy sập này bị dập tắt ngay. 

Nếu nhà thơ NCT tham gia phong trào này, th́ tại sao không ai t́m thấy bài viết nào có tên ông? Vả lại, thời đó NCT mới 17/18 tuổi, hẳn rằng chưa mấy tiếng tăm. Hơn nữa, người ta cần hiểu rằng ngôi thứ trên các chiếc chiếu văn học VN, nhất là ở Bắc Hà, vô cùng khó khăn, nghiệt ngă. Một thanh niên trẻ mới vào đời, ở tuổi ấy (ngoại trừ là thần đồng) dù tài giỏi tới đâu cũng khó được các bậc truởng thượng, danh vọng cho ngồi chung chiếu. 

Tác giả Nguyễn Hưng Quốc, trên VNTP số ra mới đây, tiết lộ rằng có người đă hỏi hai ông Nguyễn Mạnh Tường [c̣n sống] và Trần Đức Thảo [mới chết ở Pháp vài năm nay] th́ cả hai đều không biết ai là NCT trong nhóm NVGP cả. Sự kiện ấy chẳng biết sai, đúng ra sao? Riêng về thi sĩ VD, tác giả tập thơ VĐ [sinh khoảng 1925] th́ với khả năng và tuổi tác ấy, rất có thể có tên trong phong trào này, nhưng thật ra, người ta  cũng chưa biết rơ tên tuổi thật của ông ra sao, để tiện việc tra cứu! 

 

8.Thi sĩ VD đă có thời lầm tưởng CS là nguời yêu nước 

Ngoài việc năm 1945, khi nh́n cờ đỏ sao vàng của VC đă tưởng rằng đó là lá cờ đă tô thắm màu xứ sở yêu thưong, thi sĩ VD “h́nh như” đă có thời đi theo cái Đảng bạo tàn ấy v́ lầm lẫn. Ông viết:

 

“Mỗi lầm lỡ, một mảnh ḷng rạn vỡ 

Song thời gian hàn gắn được đôi phần 

Riêng cái lầm nơi đất đỏ [ư nói CS] dung thân 

Thời gian khoét to và sâu bất tận! 

Cuộc đời tôi có nhiều lầm lẫn 

Lầm nơi, lầm lúc, lầm người 

Nhưng cái lầm to uổng phí cả đời 

Là đă ngốc, nghe và tin CS”

 

[1963]

 

Nếu nhà thơ NCT là thi sĩ VD th́ ông quá nhỏ vào năm 1945 nên chẳng biết ǵ để lầm lỡ. Năm 1954-1956, khi VC giết hàng trăm ngàn người một cách tàn bạo th́ nhà thơ mới 15/17 tuổi. Không lẽ, sau biến cố kinh hoàng ấy, khi vào tuổi trưởng thành [khoảng 1957-1960] ông NCT c̣n tin CS để rồi năm 1963 phải thốt ra qua lời thơ đau đớn trên? 

 

9.Năm 1960 thi sĩ VD đă bị tù nhiềulần 

Tập thơ Vô Đề, trong một bài thơ đề năm 1960, thi sĩ VD viết: 

Đời Tôi Sẽ 

Đời tôi rồi sẽ tới đâu? 

Ḷng tôi cũng chẳng t́m câu trả lời! 

Nhà lao nay bước chân rời 

Ngày mai có thể như chơi lại vào 

Đất này là thế biết sao? 

Tội hay vô tội luật nào xét cho? 

……………… 

Nhiều khi tôi tự nhủ ḿnh 

Phải pḥng lúc bất th́nh ĺnh bị tôm 

Áo quần sắp sẵn sớm hôm 

Để khi bị bắt là ôm đi liền! 

Cuộc đời kể cũng hơi phiền. 

[1960] 

Nội dung của bài thơ cho thấy thi sĩ VD đă ra vào nhà tù VC đôi lần, trước khi làm bài thơ này năm 1960. Ngược lại, nhà thơ NCT cho hay là ông bị tù lần đầu v́ lệnh tập trung cải tạo từ tháng 5/1961 đến tháng 11/1964. Lần thứ hai từ tháng 2/1966 đến tháng 7/1977 và lần thứ ba từ tháng 7/1979 đến tháng 10/1991. Điều đó làm người ta ngạc nhiên, v́ nếu nhà thơ NCT là tác giả của tập thơ VĐ th́ ông đă bị VC bỏ tù từ trước năm 1960, như bài thơ vừa dẫn chứng, chứ không phải đến tháng 5/1961 mới đi tù lần đầu như sự tiết lộ của ông! 

 

II.NHỮNG ĐIỂM ĐÁNG GHI NHẬN VỀ QUAN ĐIỂM CỦA NHÀ THƠ NCT 

1.Về vấn đề Ḥa Hợp Ḥa Giải với VC 

Nhận định về v/đ HHHG Quốc/Cộng, nhà thơ nói ngụ ư rằng: không thể nói truyện HHHG khi VC cỡi lên đầu, lên cổ, bịt miệng kẻ khác, ngồi ở trên mà vỗ xuống được. Muốn HHHG th́ họ phải tuột xuống, nói chuyện b́nh đẳng để bàn việc xây dựng đất nước.Câu nói gợi h́nh đó được nhiều người tán thưởng, nhưng ư nghĩa đích thực của nó là:Chấp nhận nói chuyện, bàn thảo, thương lượng với nhà cầm quyền CS, nhưng với điều kiện là VC chấm dứt việc bắt bớ, ḱm kẹp như từ trước tới nay. Chủ trương này trái ngược với lập trường của tác giả tập thơ VĐ v́ thi sĩ VD quan niệm là phải tận diệt mọi mầm mống CS, chứ không thảo luận hay hợp tác với chúng được. 

B́nh thường, trước khi hai phía đối nghịch ngồi vào bàn hội nghị th́ cả hai đều nghĩ rằng ḿnh không thể đè bẹp nỗi đối phương nên phải thương lượng, nhân nhượng nhau tới một mức độ nào đó có thể chấp nhận được. Nếu chúng ta yếu th́ nhất định VC chẳng đếm xỉa! Ngược lại, nếu chúng ta nắm nhiều ưu thế th́ cứ tiếp tục phát triển để sau đó triệt tận gốc bọn tội đồ bất lương đă đày đọa cả dân tộc suốt mấy chục năm qua, chứ tại sao lại phải bàn chuyện xây dựng đất nước với bọn người chắc chắn là không bao giờ nghĩ đến việc ấy? 

Ngoài ra, khi nói đến thảo luận là nghĩ đến việc sẽ đi đến một giải pháp êm đẹp và ḥa b́nh, chấp nhận lẫn nhau. Qua ư nghĩa của lời phát biểu trên, nhà thơ NCT đặt điều kiện là VC phải chấm dứt việc áp chế, đàn áp th́ mới nói đến chuyện HHHG được. Điều đó có nghĩa là: Các cuộc thảo luận ấy có thể sẽ đi đến kết quả là VC vẫn cầm quyền, hay ít ra, VN sẽ có một chính quyền hỗn hợp Quốc/Cộng, chứ không có việc VC thảo luận với người Quốc Gia để rồi bó tay chịu chết hoặc lặng lẽ ra đi. Nếu vậy, VC chẳng dại ǵ làm việc ấy, nhất là trong t́nh thế hiện nay. 

 

2.Vấn đề dân chủ đa nguyên

 

Một số người, có lẽ dựa vào các bài nói chuyện của nhà thơ để đi đến kết luận rằng ông ủng hộ vấn đề đ̣i hỏi VC chấp nhận cho thành lập các đảng phái và hoạt động tự do ở VN. Thật ra, đây là h́nh thức sinh hoạt mà các nước tự do, dân chủ đă áp dụng ngót một thế kỷ qua, không có ǵ mới lạ, đáng nói. Tuy nhiên, trong bối cảnh chính trị ở VN hiện nay, khi vấn đề này được một số người Việt thiên tả ở hải ngoại đưa ra và cổ súy th́ chiêu bài này đă làm nhiều người dị ứng v́ người ta hiểu rằng nó hàm chứa ư nghĩa việc dọn đường cho VC tái lập một số đảng ma mănh như đă từng lập ra các đảng tay sai và bù nh́n trước đây, để CS vẫn nắm quyền. Dĩ nhiên, trong trường hợp chẳng đặng đừng, để tô điểm bộ mặt dân chủ giả tạo, VC sẽ cho các đảng như Đại Việt, Quốc Dân Đảng hoạt động, nhưng do những người ở trong nước, ít nguy hiểm đối với chúng, chỉ huy. Hơn nữa, trong mấy chục năm bị truy lùng, đàn áp, đảng viên của hai đảng ấy c̣n lại bao nhiêu người, ở tuổi nào, c̣n đủ nhiệt t́nh, đủ sức khỏe và lực lượng để đuơng đầu với t́nh thế không? Vả lại, với tư thế của kẻ nắm quyền và với con số hơn hai triệu đảng viên dù chỉ v́ cơm áo, VC dư sức đè bẹp bất cứ đảng phái nào, dù các đảng phái ấy có liên minh với nhau cách nào chăng nữa. 

Với quá khứ lịch sử và với kinh nghiệm đă xảy ra, người ta cho việc đ̣i VC áp dụng dân chủ đa nguyên trong lúc này là để “trù liệu một lối thoát cho VC” nếu chẳng may, trong tương lai chúng bị rơi vào một thế yếu, và đó là kế hoạch do chính VC đề xướng để đứng đàng sau chỉ huy. Chống “chiêu bài dân chủ đa nguyên trong khi VC vẫn cầm quyền” v́ người ta coi đó là kế hoạch lùi một bước dể tiến ba bước của VC. Dụng tâm của việc đ̣i VC áp dụng chế độ DCĐN trong lúc này là nh́n nhận VC như một  “thực thể hữu quyền”, “có chính danh” để từ đấy, đúng chung và đ̣i chia chác chút quyền uy, bổng lộc với chúng, dù biết rơ chúng vẫn là thứ phản trắc, bất nhân. 

Một số người tán đồng việc áp dụng nguyên tắc DCĐN ở VN [nghĩa là mọi chính đảng đều được hoạt động tự do], nhưng đảng CS phải bị cấm v́ đó là  một đảng có tội với đất nước trong quá tŕnh lịch sử suốt mấy chục năm qua. 

 

3.Văn học phản kháng là có thật

 

Trong các cuộc gặp gỡ có tính cách tâm sự với nhà thơ, chỉ có vài người khác hiện diện, tôi kể lại việc ngày Nhân Quyền năm 90, tôi được mời nói chuyện tại PZEN trước hơn 1.000 người thuộc thành phần lao động hợp tác và nghiên cứu sinh do VC gửi sang Tiệp. Đó là những người “tỏ ra” có chiều hướng chống nhà nước VC và muốn xin tỵ nạn chính trị, đúng lúc Tiệp vừa thoát ách CS và kịch tác gia Vaclav Havel vừa được bầu làm Tổng thống. Dạo ấy, người viết phân tích về một số vấn đề, trong đó có “phong trào Văn Học Phản Kháng” đang là một hiện tượng nóng bỏng và được nhiều  người ca ngợi. Người viết kể với nhà thơ rằng đă vạch ra cho họ thấy các điểm chưa tích cực của những nhà văn như Dương Thu Hương, Nguyễn Huy Thiệp, Trần Mạnh Hảo…  v́ những người ấy chỉ đề cập đến các tệ trạng có tính cách cục bộ, địa phương của các cá nhân mà chưa dám đụng tới những sai lầm căn bản của chế độ và nhất là của chủ nghĩa. Chính những thứ đó mới là nguồn gốc căn bản của nỗi đau thương mà con người trong xă hội ấy phải chịu đựng. Những sai lầm đó chẳng khó khăn ǵ để t́m ra, nhất là với các nạn nhân sống nhiều chục năm ngay trong môi trường ấy. Vả lại, trước phong trào VHPK’ ở VN, các nhà văn Nga lưu vong đă đề cập tới những nguyên nhân đó từ nhiều chục năm trước. Người viết cho là việc đả kích của giới cầm bút ở quốc nội vẫn nằm trong “ṿng phấn giới hạn và được cho phép của chế độ”, bởi lẽ nó chỉ được bắt đầu sau khi Nguyễn văn Linh, TB’T Đảng ra lệnh cởi trói văn học. Nó không là sự tự phát mà chỉ là việc “thực hiện chỉ thị và kế hoạch” của đảng CS mà thôi. 

Sư thiếu khâm phục, được coi là ghẻ lạnh về hiện tượng được đánh giá là can trường đó đă khiến một số nghiên cứu sinh VN ấm ức, bởi đối với họ, DTH, NHT và các người tham gia pt ấy là những thần tượng . Tôi nói với nhà thơ rằng hôm ấy tôi giải thích là tôi không chỉ trích những người tham gia pt, mà là chỉ cho họ và mọi người thấy sự kém tích cực của họ và vạch cho họ nh́n rơ điểm cốt lỏi cần phải đả kích và khuyến khích họ đi xa hơn nữa mà thôi. Người viết kết luận là: Nhóm VHPK’ chỉ dám nói tới những ǵ được đảng CS “cho phép” nói. Nhà thơ trả lời rằng hai chữ “cho phép” nên sửa lại là “có cơ hội”. Theo đó, ư kiến của nhà thơ NCT được hiểu là: VHPK’ mấy năm trước đây tại VN là một pt` tự phát sau khi giới cầm bút ở trong nước được cởi trói, chứ không do CSVN đạo diễn. Nhân dịp này nhà thơ cũng cho hay rằng DTH sau chuyến đi Pháp và một vài nước Âu Châu về th́ bị nhà nước gây khó khăn và phiền phức lắm! Nếu quả thật như thế, th́ một câu hỏi khác được đặt ra là: Với kinh nghiệm bất lợi khi cho DTH đi Pháp như thế, tại sao mới đây VC lại gởi N.H.Thiệp, một người cũng thuộc khuynh hướng ấy, đi Mỹ. Họ không sợ ông này trở chứng hay sao?

 

4. Sự chống đối của giới cầm bút ở trong nước vẫn tiếp tục 

Từ nhận định ấy của nhà thơ, người viết hỏi lại rằng nếu việc gọi là phản kháng ấy không được đạo diễn th́ tại sao khi Đảng ra lệnh “hết cởi trói” th́ không một ai dám hé môi hay viết lách, nói năng chi nữa? Nhà thơ NCT cho hay là sự phản kháng đó vẫn c̣n, nhiều người vẫn viết. Và để chứng minh điều đó, ông tiết lộ rằng hiện nay trong ngăn kéo ở tủ của ông, ở Mỹ, c̣n rất nhiều bản thảo các tác phẩm của một số văn nghệ sĩ gửi cho ông để nhờ xuất bản. Họ vẫn liên lạc để nhắc nhở, thúc hối ông cho in và họ sẵn sàng chấp nhận mọi tai họa về các tác phẩm ấy. Dĩ nhiên người viết không hỏi thêm  là các tác phẩm ǵ, do ai viết, nhà thơ đem theo khi qua Mỹ hay nó mới được gửi sang v́ đấy là việc tế nhị và là vấn đề liên quan đến sự an toàn của những người c̣n ở lại. Tuy nhiên, qua sự tiết lộ ấy, người viết khuyến khích nhà thơ cho xuất bản càng sớm càng tốt để đồng bào hải ngoại và mọi người đánh giá đúng mức thiện chí, tâm tư của giới cầm bút và của khuynh  hướng chống đối ở VN. V́ nếu họ chống đối thật mà bị mọi người ghẻ lạnh, đả kích th́ đó không những là điều bất công , vô lư mà c̣n vô t́nh gây phân hóa, làm giảm hiệu năng, bất lợi cho nổ lực lật đổ CS nói chung.

 

III. NHỮNG SỰ KIỆN BẤT THƯỜNG VÀ NGHỊCH LƯ 

1.Tự do trong chế độ CSVN hiện nay 

Nhà thơ cho biết là đă gặp ông Hoàng Minh Chính chuyện tṛ, tâm sự nên đă nói thẳng với HMC’ rằng, tại sao đương sự cứ lảm nhảm về vụ án “xét lại, chống Đảng” làm ǵ, lẽ ra phải nói về những điều khác quan trọng  hơn. Nhà thơ kể là đă bảo HMC’ rằng: Nếu y làm Tổng bí thư Đảng th́ có lẽ y cũng tàn ác chẳng thua ǵ những tên đầu sỏ CS đâu. Nhận xét này rất đúng. Nhưng người ta thắc mắc rằng: nếu HMC’ và NC’T đều bị VC xếp  vào loại chống đối, bị theo dơi thường xuyên th́ không lẽ, hệ thống công an VC thờ ơ tới độ để hai người tự do gặp nhau, để rất có thể, bàn nhau chống đối hoặc làm phản nữa chăng? 

Ông NCT cũng cho hay là có đến thăm viếng hoặc gặp gỡ một số nhân vật hay văn nghệ sĩ hữu danh trên lầu của Hội Nhà Văn. Ông cũng chụp h́nh với các nhà thơ Nguyễn Hữu Đang, Phùng Cung, Phùng Quán, Lê Dũng… có thể với nhiều người khác nữa… và cả với Việt kiều Nguyễn Hữu Hiệu, em ruột của nhà thơ Viên Linh [trong khi đó VL giữ chức Chủ tịch Văn Bút VNHN, thành phần mà VC cho là Biệt Kích Văn Hóa] từ Mỹ về thăm. Điều đó làm người ta suy nghĩ. Bởi nếu ông là người, dù được thả, nhưng vẫn bị VC theo dơi, th́ ông có được phép đi lại, gặp gỡ tùy tiện như thế không? Người được ông đến thăm, phỏng chừng họ có tiếp và chụp cả h́nh với ông không, khi việc đến thăm đó chỉ có thể có hại chứ không lợi ích ǵ cho họ? Tuy nhiên, nếu sự thật là thế, phải chăng đă đến lúc chúng ta phải xét lại toàn bộ việc đánh giá về CS, v́ trong chế độ ấy, một cựu tù  nhân được coi là phản động như nhà thơ NCT mà c̣n được tự do giao tiếp, gặp gỡ những người có thành tích chống Đảng như H`MC’ hoặc một số cán bộ hay văn nghệ sĩ khác? Ngay trong chế độ dân chủ Tây phương, sự đi lại, liên lạc của những thành phần được coi là nguy hiểm và bị quản thúc cũng vẫn luôn luôn được giới an ninh canh chừng, theo dơi. 

Sự kiện trên cũng nói lên một điều đáng quan tâm  khác là: Sự liên hệ, giao tiếp giữa hai thành phần làm việc cho chế dộ và những người có thành tích chống phá chế độ [như ông NCT] hài ḥa và tự nhiên đến thế hay sao? Điều đáng nói thêm nữa: Đâu là lằn ranh, chiến tuyến, sự phân biệt giữa Bạn và Thù khi hai bên thường xuyên chuyện tṛ và lui tới với nhau? 

 

2.T́nh người giữa những kẻ trước đây ở hai chiến tuyến đối nghịch

 

Tháng 10/96, nhà thơ đến thăm tôi tại Paris và sau đó hai ngày, ông ăn cơm với tôi tại nhà một người bạn của tôi, cũng ở Paris . Trong các cuộc mạn đàm riêng rẽ đó, tôi nói đến sự ảnh hưởng của xă hội CS đối với con người, để đi tới kết luận là: Nếu con người phải sống nhiều chục năm trong một xă hội mánh mung, lường đảo, đói khổ và tàn ác như xă hội CS, “nếu không có ư chí mạnh mẽ” th́ sẽ bị ảnh hưởng và sẽ cuốn theo, nên khó ḷng tin được. Lư do là: Sống trong môi trường ấy,  con người tất nhiên phải hội nhập và tàn nhẫn, lường gạt và mánh mung để tranh sống và dần dần sẽ trở thành cá tính, dù họ cũng chỉ là nạn nhân của chế độ và những người đáng thương mà không đáng trách. Qua đó, nhà thơ tâm sự rằng nhận xét đó không đúng, v́ ngay khi bị tù đày, ông vẫn được “những người CS bị tù” chung giúp đỡ và an ủi.. Nếu không, ông không thể sống sót được đến nay. Người viết rất ngạc nhiên nhưng không quả quyết rằng nhà thơ nói sai, v́ không ở trong hoàn cảnh ấy. Từ lâu, hầu hết chúng ta đều cho rằng: Đă theo VC th́ con người sẽ mất dần nhân tính, sẽ bị ép buộc phải tàn ác, tố cáo và kiểm soát lẫn nhau và lâu dần sẽ trở nên thói quen hoặc cá tính. Lời tâm sự và câu trả lời của nhà thơ khiến người viết nghĩ ngợi rất nhiều. Cảnh đói khổ, tranh cướp trong tù VC, giết nhau v́ một củ sắn, củ khoai đă được thi sĩ VD, nhà thơ NCT và cả hàng trăm tác giả khác nói đến.  Lời tiết lộ ấy đi ngược lại các khung cảnh cay nghiệt mà chính ông đă viết tại trang 164, trong HĐN 2 mới xuất bản:

 

“Tù tội bây giờ nghĩ mà đau khổ 

Chỉ v́ mẫu sắn, cọng rau 

Đă sẵn sàng hăm hại chém đâm nhau 

Cái chuyện cùng cảnh, giúp nhau, thương nhau đă thành truyện cổ!”

 

Câu hỏi được đặt ra, phải chăng trong hai lần bị tù trước đây, người CS bị tù chung có một số giúp đỡ, an ủi nhà thơ, nhưng lần bị bắt sau cùng, khi làm bài thơ này th́ t́nh thế đă đổi thay? Lời tâm sự của nhà thơ trong cuộc mạn đàm làm người ta liên tưởng tới một điểm khác: ở tù con người dễ thông cảm với nhau, dù trước đây người ta ở hai chiến tuyến khác nhau? Từ sự kiện ấy, người ta nghĩ thêm rằng: “Người CS” bị chế độ bỏ tù, một ngày nào đó có thể đứng chung hàng ngủ với những kẻ mà trước đây họ coi là kẻ thù không? Chúng ta, những nạn nhân của CS, có thể chấp nhận HHHG với nhóm cựu đảng viên VC bị chế độ bạc đăi và lợi dụng không? Đây là một vấn nạn lớn, tế nhị và phức tạp nhưng bài viết này không có mục đích mổ xẻ sự kiện đó mà chỉ nhằm nói đến quan điểm của nhà thơ nên không thể đi vào chi tiết. Người viết sinh quán tại một nơi ráp gianh với Liên Khu Tư của CS nên đă được phụ huynh kể lại cho nghe về những cuộc đấu tố của VC tại vùng Thanh Hóa đầu thập niên 1950, với các cảnh vu vạ, quy chụp, phản trắc, hành hạ con người thảm thương tới chết giữa đấu trường và cả các cuộc chôn sống nạn nhân rùng rợn, man rợ hơn cả thời trung cổ. Những điều này cũng đă được mô tả phần nào trong cuốn  “T́nh Người Bên Kia Chiến Tuyến” của tác giả Đỗ Quốc Anh Thư! Đó là những dấu ấn không nḥa phai được về h́nh ảnh và về nhân tính của người CS nói chung. 

 

3.Trong cấp lănh đạo của CSVN nhiều người muốn trở thành Yeltsin 

Cũng trong các cuộc mạn đàm chỉ có một vài người khác tham dự, nhà thơ đă cho biết nội bộ VC nát bét, chứ không hợp nhất như một số người suy nghĩ! T́nh h́nh có thể nổ tung bất cứ lúc nào v́ bọn chúng, một số khá đông, có máu “Thủy Hử” trong người, nhiều tên có thể trở thành Yeltsin như Tổng thống hiện nay tại Nga. Nhận xét đó có nghĩa là rất có thể trong bọn đầu sỏ VC sẽ có kẻ đứng lên làm đảo lộn t́nh thế, để VN thoát khỏi cảnh ngục tù, bế tắc hiện nay, như Yeltsin đă làm trước đây. Tưởng cũng cần nhắc lại rằng Yeltsin cũng là một đảng viên kỳ cựu của CS Nga, nhưng sau nhiều chục năm mê muội, ông xé thẻ đảng và ít lâu sau, là người đă cứu nước Nga ra khỏi ách CS. Có thể nhà thơ ở trong nước nên nh́n rơ vấn đề và có liên hệ rộng răi nên đánh giá t́nh h́nh sát với thực tế hơn chăng? Riêng đồng bào hải ngoại ít ai tin tưởng là việc ấy có thể xảy ra. Nếu niềm hy vọng ấy có thể thành sự thật, phải chăng người Việt hải ngoại nên tạo thêm cơ hội để nó sớm xảy ra và sẵn sàng trong tư thế yểm trợ những vị Yeltsin VN ấy cho dễ thành công? 

Trong các cuộc nói chuyện trước cử tọa, nhà thơ cũng nói ngụ ư là CĐ`NVHN nên giữ vai tṛ yểm trợ cuộc đấu tranh ở trong nước. Câu hỏi đặt ra là: Đó là cuộc đấu tranh nào? Do ai khởi xướng? Yểm trợ cuộc đấu tranh của Phật giáo hay Đoàn Viết Hoạt? Nguyễn Đan Quế? Hoặc yểm trợ Nguyễn Hộ, La văn Liếm? Lê Hồng Hà? Tiêu Dao Bảo Cự? Hà Sĩ Phu? Dương Thu Hương? Hay yểm trợ tất cả? Bất cứ ai gọi là đấu tranh ḿnh cũng yểm trợ, không cần để ư v́ lư do nào mà họ chống đối? Nếu thế, vấn đề sẽ trở nên phức tạp, v́ N`VHN không nắm đủ chi tiết về những việc xảy ra ở trong nước nên việc yểm trợ, cổ vơ hoặc nghi ngờ, đả phá pt này, phe cánh khác cũng đă và sẽ c̣n tiếp tục gây  đổ vỡ trong khối N`VTNCS nói chung. 

Nếu ghép hai sự việc được nêu ra trong tiểu mục vừa được đề cập đến ở trên, người ta tự hỏi: Phải chăng nhà thơ nhắn chúng ta yểm trợ những Yeltsin VN sẽ xuất hiện ở quốc nội? Với cái nh́n có thể mang ít nhiều tính cách chủ quan, một số người tự hỏi: Chả biết ông Yeltsin VN tương lai nào đó có thật tâm không, hay lại là con bài của Bộ Chính Trị VC, nhằm đưa đất nước vào cảnh khốn cùng khác nữa không?

 

Trong khi đó, tập thơ HĐN 2, trang 168, nhà thơ viết:

 

“Hờn căm năm tháng nấu nung sôi 

Sôi măi cũng bốc hơi rồi cạn 

Phải sử dụng hờn căm, ôi các bạn 

Đúng vào lúc nó sục sôi!”

 

Và trang 171:

 

“Đảng viên Đảng rèn không c̣n nhân tính 

Nhường chỗ cho thú tính phát sinh 

Năm rồi năm, thú tính tăng dần 

Tăng măi, tới khi thành đảng tính”

 

Không biết câu này được sáng tác năm nào v́ không đề ngày, nhưng chắc chắn nó được làm khi nhà thơ c̣n uất hận, hờn căm c̣n sôi, nên ông cho là ai đă theo VC th́ chỉ c̣n thú tính. Nhận xét ấy trái ngược với quan điểm khi ông được tự do rồi ra hải ngoại “hận thù đă cạn” nên  mới tin là bọn VC cao cấp c̣n có một số người muốn trở thành Yeltsin? 

Nhà thơ cũng nhận định rằng bọn cán bộ VC chẳng c̣n ai tin tưởng vào CNCS mà chỉ v́ tiền và lợi nhuận mà thôi! Đúng ra, việc họ có c̣n vọng tưởng chủ nghĩa của họ nữa hay không, vẫn không là vấn đề làm chúng ta bận tâm. Họ hết tin nhưng họ vẫn cầm quyền, vẫn áp dụng một chế độ khắc nghiệt, vẫn đày đọa và đàn áp th́ người dân vẫn khổ, tương lai đất nước vẫn tối tăm, và chúng ta vẫn có bổn phận phải hất đổ chúng xuống. Nay chưa làm nỗi, nhưng chúng ta phải nuôi quyết tâm ấy.  

 

4.Ai muốn làm người lănh đạo cuộc chống Cộng th́ về VN mà làm

 

Ông Phạm Công Q., một người có ḷng và thiện chí, cách đây 14 năm hoạt động tích cực trong Mặt Trận QG Thống Nhất GP’VN, nhưng chỉ một thời gian ngắn sau đă rút lui và hiện ở Paris. Năm 1996, khi mới hay tin nhà thơ tới Mỹ, ông Q. đă viết một bức thư ngỏ gửi cho nhiều người, nhiều tổ chức, ở nhiều nước khác nhau để gợi ư về việc tất cả nên kết hợp với nhau, t́m một khuôn mặt đáng tin tưởng là nhà thơ NCT, nhằm thành h́nh  một cơ cấu thống nhất, có đường lối, để làm sống lại khí thế đấu tranh hầu lật đổ VC. Khi nhà thơ tới Paris , ông này đă gặp gỡ, bàn thảo về ư kiến trên. Trước sự khẩn khoản ấy, nhà thơ trả lời rằng, việc đó không thể thực hiện được v́ chắc chắn sẽ bị nhiều người đánh phá, v́ lư do này hay lư do khác. Nhà thơ nói ngụ ư là ở hải ngoại mà làm lănh tụ th́ ai cũng làm được, và việc đó sẽ gây ra cảnh không ai chịu ai và hiềm khích lẫn nhau, mà chẳng làm được ǵ. Muốn lănh đạo phải về trong nước, mà ở trong nước th́ ngo ngoe là VC thịt ngay. Nhà thơ nhắc ông Q. là “Dục tốc bất đạt” nghĩa là không nên vội vàng, việc có thể làm được lúc này là thành h́nh một  tờ báo có chất lượng và một đài phát thanh để gửi tiếng nói về trong nước!  Điều này làm ông Q. thất vọng, v́ theo ông, đă hơn 20 năm lưu vong mà chưa làm được ǵ đáng kể th́ bây giờ phải làm mạnh hơn, chứ làm báo hay đài phát thanh cũng khó đi đến kết quả được coi là thực tiễn.  

Điều đáng ghi nhận là: Theo nhà thơ th́ NVHN chỉ đóng một vai tṛ yểm trợ thuần túy. Nếu vậy việc then chốt là ở VN. Nhưng ông cũng cho hay là tại quốc nội, nếu ta có một ngàn quân, VC sẽ huy động hàng chục sư đoàn đến tiêu diệt ngay. Ai ngo ngoe là bị bắt liền. Vậy chúng ta yểm trợ ai? Yểm trợ những người Q’G bị bắt? Yểm trợ bằng cách đ̣i VC thả họ ra? Hay yểm trợ các người VC khó giam cầm như Nguyễn Hộ, Lê Hồng Hà, La văn Liếm? Vai tṛ của chúng ta dừng lại ở đấy sao?. Nếu v́ một lư do nào đó, VC thả họ sau khi đă bày binh bố trận để đốt cháy họ, như làm cháy nhiều người khác, th́ chúng ta nghĩ ǵ?. Sợ “Dục tốc bất đạt” nên chúng ta cứ chờ đợi măi sao? Chờ đợi, nhưng chờ ai? Và đợi ǵ? Chờ đợi Yelsin VN đứng lên? Hay chờ cho CS tự nó hủy diệt và xâu xé lẫn nhau? Vai tṛ của chúng ta chỉ nên thụ động như thế chăng?

 

Trong HĐN 2, trang 166, nhà thơ viết:

 

“Đảng như ḥn đá tảng  

Đè lên vận mạng quê hương 

Muốn sống trong ḥa hợp yêu thương 

Việc trước nhất phải t́m phương hất xuống 

Nếu không tiêu diệt nỗi những thế lực bạo tàn  man rợ nhất 

Chúng măi măi đây thời ṇi giống nguy nan! 

Không! Chúng sẽ tự cắn xé lẫn nhau, sẽ tự lụi tàn 

Như một ḷ than, dù không ai dập tắt!”

 

Ư nghĩa của hai đoạn này mâu thuẫn với nhau v́ đoạn đầu theo ư nhà thơ, mọi người muốn sống trong ḥa hợp yêu thương th́ phải hất bọn tội ác CS xuống, nhưng đoạn hai, ông lại nghĩ là dù không lật đổ th́ với thời gian, chúng cũng cắn xé, tranh giành nhau rồi tự lụi tàn. Thế th́ người ta để nó tự hủy diệt, có thể sẽ lâu nhưng nhàn hạ, ít nguy hiểm hơn. Điều mâu thuẫn đó khiến một số người cho rằng hai đoạn thơ trên phải do hai người có hai cái nh́n khác nhau sáng tác. 

Theo tin tức từ các tạp chí Việt ngữ tại Hoa Kỳ, th́ tháng 11/1995, trong cuộc gặp gỡ hơn 150 văn thi hữu, kư giả và chủ tịch các hội đoàn do ông Chữ Bá Anh và một số người khác tổ chức ở Trung Tâm Eden, thành phố Fall Church, Virginia, nhà thơ nói: 

“…Tôi có một điều day dứt mà bấy lâu không bộc lộ được là có một số người nói chuyện HHHG Dân Tộc. Tṛ này th́ CS đă nói từ năm 1945. Từ năm 1945, H`C’M đă hô hào HHHG. Ông Hồ kêu gọi các nhà tư sản có tiền th́ giúp tiền, có vàng th́ góp vàng. Các điền chủ, phú nông có lúa, có ruộng th́ giúp vào để kháng chiến. Tất cả cùng đứng lên đánh Pháp, nhưng sau đó tư sản và địa chủ đều bị thanh toán. Họ chết dần ṃn trong ngục tù. Tài sản, ruộng đất th́ bị tước đoạt. Trong suốt quá tŕnh 50 năm qua, lúc nào người CS cũng kêu gọi H`HH`G, nhưng trên thực tế th́ họ chẳng HHHG với ai cả! Điều này th́ chắc chắn các bạn đều đă biết rơ. Nhưng tôi phân vân không hiểu tại sao lại có một số người Việt ở hải ngọai lại đi hô hào cho việc HHHG?...”

 

Nhưng sau đó nhà thơ lại nói tiếp: 

“Về bản chất th́ CS không bao giờ có thể ḥa hợp với chúng ta được v́ điều kiện đầu tiên để ḥa hợp là phải b́nh đẳng. B́nh đẳng có nghĩa là phải đa nguyên, đa đảng, cùng nhau bàn chuyện xây dựng đất nước. Chỉ khi nào CS chấp nhận dân chủ đa nguyên th́ chúng ta mới có thể bỏ qua những tội ác của họ và mới có thể nói đến chuyện ḥa hợp, chung lưng, chung sức xây dựng lại đất nước VN của chúng ta” 

Lời phát biểu của nhà thơ trong dịp này mang cùng một ư nghĩa với h́nh ảnh mà ông đưa ra trước đó, tức là không thể nói chuyện với VC nếu họ cứ tiếp tục đàn áp, tiếp tục ở trên đè xuống. Theo ư ông, chúng ta có thể HHHG với VC khi nào họ không đàn áp nữa, chấp nhận b́nh đẳng và áp dụng nguyên tắc dân chủ đa nguyên. Theo ông nghĩ th́ VC không thể và không khi nào chấp nhận cho các đảng phái tự do hoạt động…nên ông đặt vấn đề đa nguyên, đa đảng như một h́nh thức “thách đố”. Tuy nhiên, trong tương lai, giả dụ VC v́ xâu xé lẫn nhau mà lâm vào thế yếu, biết đâu lúc ấy chúng chẳng đổi chiều, giả vờ chấp nhận ḥa hoăn với các thành phần khác như H`CM đă áp dụng trong mặt trận Việt Minh để có dịp chỉnh đốn nội bộ, rồi trở mặt tiêu diệt những người đă ngây thơ hợp tác. Cái thế của VC lúc này mạnh hơn thế lực của nhóm H`CM trong thập niên 1940 rất nhiều v́ hiện nay VC nắm quyền, có đầy đủ bộ máy ḱm kẹp, có quân đội, công an và một đội ngũ hơn hai triệu đảng viên hết ḷng theo Đảng để bảo vệ bổng lộc và áo cơm. Việc thách thức này là một thái độ dại dột, liều lĩnh của một kẻ đánh phé đang xui mà chơi tṛ “tháu cáy cạn láng” trước khi bỏ cuộc, đi về… nên đối thủ đang hên, thừa tiền sẵn sàng cười khẩy, bắt ngay…

Nếu quả thật nhà thơ tuyên bố như thế th́ tại sao hôm ấy cử toạ 150 người, gồm toàn những thức giả, các nhà báo, những vị chủ tịch các đoàn thể có thành tích và kinh nghiệm đấu tranh, không ai lên tiếng, và sau đó cũng không ai b́nh luận  hay có ư kiến ǵ?  Người viết không muốn tin là nhà thơ có lập trường và chủ trương như thế! 

Hơn nữa, nếu người ta nhớ không lầm th́ cũng khoảng thời gian cuối năm 1995, nhà thơ đă ngụ ư nói rằng,  người CS sẽ phải trả lời về những ǵ họ đă làm trong suốt 50 năm gây toàn bộ tội ác. Nhưng qua bài tường thuật vừa được chép lại một phần như trên, người ta lại nh́n thấy ông không những muốn ân xá, bỏ qua tội ác của VC mà c̣n có ư định hợp tác để xây dựng đất nước. Hai lập trường này mâu thuẫn với nhau. Vả lại, qua kinh nghiệm sống mấy chục năm với VC, chắc chắn nhà thơ không thể nghĩ rằng mọi người có thể bàn chuyện làm việc nghĩa, “xây dựng” với bọn lưu manh cả đời ăn cướp, bởi đấy là việc viễn vông, điên rồ và vô ích! Bản chất của CS trong trường hợp đó phải chăng đă bị bỏ quên?

 

5.Những khúc mắc trong liên hệ giữa ông Trần Nhu và nhà thơ

 

Nhiều người không rơ ông Trần Nhu [TN], người bạn tù của nhà thơ, ra hải ngọai trong trường hợp nào, từ năm nào, nhưng trước khi nhà thơ đi Mỹ, ông TN đă in một cuốn sách, phân tích, dẫn giảng thơ NCT với tất cả ḷng khâm phục. Khi nhà thơ tới S.Francisco, ông TN đă ra phi trường đón, chụp rất nhiều h́nh kỷ niệm và nghe nói ông là người đă góp phần vào việc vận động cho nhà thơ qua Mỹ. Trước đây chính ông Nhu xác nhận rằng tác giả tập thơ VĐ là nhà thơ NCT. Theo chúng tôi biết th́ chỉ hơn 1 tháng, sau khi nhà thơ tới Mỹ, ông TN đă xung khắc với nhà thơ và nặng lời khi nói về nhà thơ với một số người thân. Tuy nhiên, ông Nhu vẫn quả quyết rằng NCT là người đă đưa tập thơ VĐ vào Ṭa Đại Sứ Anh ở Hà Nội năm 1979. Điều đáng nói hơn nữa là: Ông Nhu tiết lộ rằng tháng 7.79, chính ông cùng với nhà thơ NCT từ HN ra Hải Pḥng làm công việc ấy! Nếu sự kiện này đúng th́ điều đó có nghĩa là: hai người cùng bàn với nhau về chuyến mạo hiểm này. Việc đó chứng tỏ ông Nhu quen với nhà thơ ở trong tù, có lẽ trước 1979 và hai người có sự gần gũi, thân t́nh và tin tưởng tuyệt đối với nhau. 

Người viết cũng được tin là cuối năm 1995 hoặc đầu năm 1996, khi nhà thơ trở lại gặp gỡ đồng bào vùng Bắc Cali, ông Nhu đă soạn sẵn một bài viết để giới thiệu ông Thiện nhưng sau đó ông Nhu bất măn và cáo bệnh, không đến dự buổi nói chuyện ấy! Việc bất b́nh, đổ vỡ đó nếu v́ quyền lợi hoặc cá nhân th́ đó là việc riêng giữa hai người, chúng ta không nên đề cập tới, nhưng nếu nó bắt nguồn từ những lư do khác th́ người ta muốn biết nguyên nhân và sự lên tiếng của mỗi bên, v́ rất có thể từ đấy, người ta biết rơ hơn về thân thế của hai người và về những khúc mắc quanh việc ai là tác giả của tập thơ VĐ. Nếu nó là tác phẩm của nhà thơ NCT th́: Sự khác biệt về thân thế, về quan điểm xuyên qua những sự kiện được nêu ra  ở trên sẽ được giải thích ra sao? Ông Nhu là bạn tù của nhà thơ, th́ đó là giai đoạn nào? Trong chế độ ấy mà nhà thơ tin ông đến thế sao? Ông Nhu sang Mỹ bằng cách nào? Vượt biển? Được gia đ́nh bảo lănh, thuộc diện HO hay được VC cho đi chính thức? Việc ông tháp tùng nhà thơ ra HN để đem tập thơ VĐ vào TĐS Anh có đúng không? Một người có tên là Minh Thi cũng nhận là bạn tù với nhà thơ, trước đây nghe nói đă góp tiền gửi về giúp nhà thơ, nhưng hơn một năm nay, v́ đâu ông này không xuất hiện, lên tiếng?  

Các yếu tố đó nếu được làm sáng tỏ sẽ là những chi tiết giúp mọi người suy nghĩ để t́m ra  những kết luận được xem là có căn bản về các vấn nạn liên quan đến nhà thơ, môt người ngót hai chục năm qua vẫn coi là biểu tượng  của tinh thần chồng Cộng kiên tŕ, dứt khoát. 

 

IV.KHẨU KHÍ TRONG HAI TẬP THƠ VÔ ĐỀ VÀ HOA ĐỊA NGỤC 2

 

Trong suốt mấy trăm bài được in trong tập thơ VĐ, người ta thấy tác giả VD có lời lẽ phẩn nộ, cay đắng VC tới cực điểm. Trong bài “Không Có Ǵ Quư Hơn Độc Lập Tự Do” thi sĩ VD gọi HCM là “thằng” và “nó” vào năm 1968, hơn một năm trước khi HCM chết:

 

“Không có ǵ quư hơn độc lập, tự do! 

Tôi biết nó, thằng nói câu nói đó! 

Tôi biết nó, đồng bào miền Bắc này biết nó! 

Việc nó làm, tội phạm nó ra sao? 

Nó đầu tiên đem râu nó bện vào h́nh xác lăo Mao lông lá 

Bàn tay Nga đầy băng tuyết giá,  

cũng ngoài, qua lục địa Trung Hoa 

Không phải xoa đầu, mà túm tóc nó từ xa 

Nó đứng không yên, tất bật điên đầu 

Lúc rụi vào tàu, lúc rúc vào Nga 

Nó gọi Tàu Nga là cha anh nó 

và t́nh nguyện làm con chó nhỏ 

xông xáo giữ nhà, gác ngơ cho cha anh! 

Nó tận thu từng quả trứng, quả chanh 

học lối hung tàn của cha anh nó 

Cuộc chiến tranh chết vội hết thanh niên  

đương diễn ra triền miên ghê gớm đó 

cũng là do Nga giật, Tàu co,  

tiếp nhiên liệu, gây mồi cho nó! 

Súng, tăng, tên lửa, tàu bay 

nếu không, nó đánh bằng tay? 

Ôi đó! Thứ độc lập không ǵ quư hơn của nó 

Tôi biết rơ, đồng bào miền Bắc này biết rơ 

việc nó làm, tội phạm nó ra sao! 

Nó là tên trùm đao phủ năm nào 

hồi cải cách đă đem tù ra bắn, 

độ nửa triệu nông dân rồi bảo là lầm lẫn! 

Đường nó đi trùng điệp bất nhân 

hầm hập trời đêm nguyên thủy! 

Đói khổ dựng cờ đại súy! 

Con cá, lá rau nát nhàu quản lư! 

Tiếng thớt, tiếng dao vọng từ hồi kư! 

Nó tập trung hàng chục vạn ngụy quân 

nạn nhân của đường lối “khoan hồng chí nhân” của nó! 

“Tự do” không thời hạn đi tù! 

Mắt nó nh́n ai cũng hóa kẻ thù 

V́ ai cũng đói ṃn, nhục nhằn cắn răng tạm nuốt. 

Hiếm có gia đ́nh không có người bị nó cho đi tàu suốt 

Đất có thầm câm cũng chẳng được tha 

Tất cả phải thành loa! 

Sa sả ngày đêm ca tụng nó và đảng nó! 

Đó là thứ tự do không ǵ quư hơn của nó! 

Ôi độc lập tự do 

Xưa cũng v́ quư hai thứ đó 

Đất Bắc mắc lừa mất vào tay nó 

Nhưng nay mà vẫn có người mơ hồ nghe nó 

Nó mới vạn lần cần nguyền rủa thật to.”

 

(1968)

 

 

 

Tuy nhiên cũng có lúc thi sĩ VD gọi HCM là Bác, nhưng ư nghĩa của chữ “Bác” ấy cũng không kém phần miệt thị. Bài này làm ngày 19.5, đúng vào dịp sinh nhật thứ 74 của HCM:

 

“Hôm Nay 19.5

 

Hôm nay 19.5 

Tôi nằm 

Toan làm thơ chửi Bác 

Vần thơ mới hơi phang phác 

Th́ tôi thôi 

Tôi nghĩ Bác 

Chính trị gia sọt rác 

Không đáng để tôi 

Đổ mồ hôi 

Làm thơ 

Dù là thơ chửi Bác 

Đến thằng Mác

Tổ sư Bác! 

Cũng chưa được tôi nguệch ngoạc vài câu! 

Thôi hơi đâu 

Mặc thây bọn văn sĩ cô đầu 

Vuốt râu, xoa đầu, mơn trớn Bác 

Thế rồi tôi đi làm việc khác 

Kệ cha Bác”

 

(1964)

 

 

 

  Trong HĐN 2, nhà thơ NCT khi nói đến HCM, cũng gọi y là Bác, cũng nói đến sự vô t́nh, bất nhân, bất nghĩa của y, nhưng kém phần cay độc, ít sâu sắc và nhẹ nhàng hơn, có thể v́ HCM đă chết? Bài “Bác Hồ” sáng tác năm 1981, trang 34, nhà thơ viết:

 

“Mấy chục năm xa nước, Bác 

không viết phong thư nào về thăm gia đ́nh  trong nước. 

Cách mạng thành công, 

Bác vịn cớ bận, bất cần 

Bác Hồ ơi, Bác không yêu nhà, Bác làm sao yêu được nước! 

Không yêu người thân, 

Bác làm sao yêu được nhân dân! 

Chỉ những kẻ ngu đần 

Bị mê lóa bởi tuyên truyền điêu trá 

Mới tin Bác là đạo cao đức cả 

Yêu nước thương ṇi, có nghĩa, có nhân 

Đến chị ruột Bác kia, khi c̣n sống ở dương trần 

Cũng từ Bác, coi là không có Bác 

V́ Bác đối với thâm t́nh quá bạc 

Chị Bác…bà Thanh … nói vậy nhiều lần 

Bác vu cho bà là bị tâm thần! 

Bác ranh ma, Tây không bắt nỗi một lần 

Làm cách mạng ở nước ngoài thoải mái 

Bác xứng đáng được tôn là cáo quái 

Bác quái hơn nhiều so với lũ tay chân!”

 

(1981) 

 

    Người ta cũng ghi nhận là trong tập thơ mới xuất bản, nhà thơ đăng nhiều bài thuộc các thể thơ mà thi sĩ VD không sử dụng trong tập thơ VĐ trước đây, đó là thể thơ 3 và 4 chữ, khiến một số người cho là thơ vè hoặc sớ táo quân. Vài bài tiêu biểu như sau:

 

“Cuộc Đời 

Cuộc đời xán lạn 

Cuộc đời khốn nạn 

T́nh yêu t́nh bạn 

Hạnh phúc khổ oan 

Cười hát than van 

Ngọt bùi tâu toan 

Tỉnh táo mê man 

Hào hùng chán nản 

Thủy chung lứa phản 

Giàu có nghèo hèn 

Vinh hiển lầm than 

Tướng lĩnh vua quan 

Tất cả đều tàn 

Tất cả đều tan 

Theo gịng thời gian 

Vang măi vô hạn 

Tiếng ḷng chứa chan! 

Sáng măi vô hạn 

Ngọn lửa tâm can!”

 

(1988, HĐN 2, trang 94)

 

Hoặc như  trang 72/73:

 

“Dù đầu bạc, 

Dù đói rạc, 

Dù lực tàn 

Vẫn bền gan 

Vẫn sáng tác 

Việc sống thác 

Là việc khác 

Không thể cản 

Không làm nản 

Không cần bàn”

 

(1988) 

 

 

Dă tâm Đảng 

Quá rơ ràng 

Để vững vàng 

Ngồi làm chủ 

Để dễ dàng 

Hút máu mủ 

Dân phải mụ 

Dân phải  ngu 

Dân phải mù 

Phải bỏ tù 

Những thằng sáng 

Dám phỉ báng 

Đảng sói lang 

Dám nói toang  

Những sự thực 

Dù khốn cực 

Vẫn tích cực 

Chống lại Đảng!

 

 (1986)

 

            Mỗi nhà thơ, nhà văn có một khẩu khí và một văn phong khác nhau. Dù tác giả một bài viết hoặc một bài thơ có đổi bút hiệu hay kư tên ǵ chăng nữa, nếu tinh ư, người ta cũng không mấy khó khăn nhận ra, v́ văn là người. Mỗi tác giả có một sắc thái khác nhau. Kẻ viết bài này không có khả năng của một người làm công tác phê b́nh văn học, nên chỉ nêu một vài điểm đă được một số người đề cập tới mà không đưa ra nhận xét về tŕnh độ thơ văn của thi sĩ VD và của nhà thơ NCT, cũng như về việc thật hay giả trong khía cạnh này. Việc đó xin dành cho độc giả và các vị có kinh nghiệm chuyên môn trong lănh vực ấy. 

 

V. THAY LỜI KẾT

 

Người viết thấy cần nhắc lại là các sự kiện được đề cập, không có ư quyết đoán, khẳng định hoặc cáo buộc nhà thơ hay bất cứ ai. Một phần là những suy nghĩ của cá nhân ḿnh và một phần khác, người viết nói lên ư kiến của một số người cũng rất băn khoăn, thắc mắc, nhưng không có cơ hội và phương tiện để nói ra. Bài này cũng được gửi cho nhà thơ Nguyễn Chí Thiện, v́ người viết, dù đă hai lần gặp riêng nhưng vẫn chưa đủ thời giờ thảo luận với nhà thơ về những khúc mắc được nói đến ở trên. 

Người viết cũng hiểu là: Trong việc giao tế, những ǵ được coi là lời tâm sự, tiết lộ riêng giữa các cá nhân th́ không nên nhắc lại với  người khác, và nhất là trên báo,. Tuy nhiên, trong trường hợp này, nội dung của các điều nói riêng ấy lại là việc chung, liên quan đến các sự thật rất cần thiết cho cuộc đấu tranh hiện nay. Vả lại, những chi tiết của lời tâm sự đó sẽ giúp chúng ta giải tỏa được một phần các vấn nạn và thắc mắc của một số người về quan điểm của nhà thơ. Chúng tôi đă suy nghĩ,  đắn đo rất lâu khi tiết lộ những điều ấy. Đó là một sự lựa chọn và là một quyết định khó khăn làm người viết băn khoăn và áy náy. 

Nêu các vấn nạn liên quan đến một nhân vật đang được quần chúng nể phục là  một việc rất tế nhị và rất dễ bị ngộ nhận. Chúng tôi cũng biết rằng khi đặt vấn đề, người viết dù cố gắng, cũng khó tránh được những điều có thể bị coi là bắt bẻ, hạch sách, hoặc thiếu thiện cảm, về những người được nói đến. Công việc phức tạp và nhiêu khê là ở đó, nhưng nếu ngại như thế, th́ không lẽ chúng ta cứ yên lặng, để vô t́nh nuôi dưỡng sự hoài nghi, chia rẽ, xói ṃn sự đoàn kết vốn dĩ rất mong manh, trong khối người Việt chống Cộng nói chung? 

Chúng tôi hy vọng rằng mọi người sẽ suy nghĩ, thảo luận một cách thẳng thắn và vô tư để soi sáng những ǵ được coi là mâu thuẫn, khúc mắc đang cản trở sự đồng tâm và hăng say cần thiết trong cuộc đấu tranh rất chênh lệch giữa chúng ta và kẻ thù CS hiện nay. Khi mọi việc đă rơ ràng, minh bạch, những người có thiện tâm sẽ vững ḷng, tin tưởng lẫn nhau để mở đầu cho một khúc quanh mới khởi sắc hơn, hầu góp phần nhỏ bé của ḿnh vào việc tháo bỏ ách thống trị CS và phục hưng đất nước. 

 

 

Thế Huy

 

Paris, 1997

 

[Trích Văn Nghệ Tiền Phong số 512: trang: 9 ==>13 & trang 70 ==> 74]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Trang ChủKim ÂuBáo ChíDịch ThuậtTự ĐiểnThư QuánLưu TrữESPN3Sport TVMusicLotteryDanceSRSB RadioVideos/TVLearningLịch SửTác PhẩmChính NghĩaVấn ĐềĐà LạtDiễn ĐànChân LưBBCVOARFARFISBSTác GỉaVideoForum