Chủ Nhiệm Tuần Báo Chính Nghĩa Kim Âu và Nhà Văn Phan Nhật Nam tại Ramada Plaza Hotel, Garden Grove, Cali (Jan 4 - 2007)>>>>>>>>
Diễn Đàn Tự Do
Bài vở đăng trên mục Diễn Đàn Tự Do không nhất thiết phù hợp với chủ trương, lập trường chính trị của bản báo
Việt Nam: Đi Về Đâu?
NGÂN GIANG
Nhắc đến Việt Nam, có thể nói có rất nhiều ư kiến, nhận xét khác nhau. Không chỉ người trong nước suy nghĩ khác người ở nước ng̣ai, mà ngay cả trong nước hoặc ở hải ngọai với nhau cũng có những nhận định thuộc lọai "chín người mười ư." Người th́ bảo trong nước bây giờ thay đổi nhiều lắm, nhà cửa, đường xá, xe cộ mới nhiều vô xuể, người khác lại bảo Việt Nam vẫn thế, có thay đổi chăng là tầng lớp giàu có thêm nhiều quyền lợi, địa vị. Có người bảo đất nước bây giờ tham nhũng tràn lan, người khác lại bảo Nhà Nước mỗi ngày một chống tham nhũng quyết liệt và có hiệu quả hơn. Có người bảo đất nước thay đổi nhanh chóng, người khác bảo c̣n quá chậm. Người nói Việt Nam vẫn là Cộng Sản, người khác nói bây giờ chỉ có tư bản đỏ chứ không c̣n chủ nghĩa ǵ ráo. Lại cũng có người nói Việt Nam thân Tàu, người khác nói Việt Nam thân Mỹ. Người th́ cho rằng phe bảo thủ trong nước cản trở bước phát triển của đất nước, người khác phản đối cho rằng Cộng Sản muôn đời vẫn thế, chẳng có chuyện bảo thủ ḱnh với cởi mở. Người nói ở Việt Nam sẽ có cách mạng màu, người khác bảo c̣n lâu...
Chỉ có thể kể sơ lược điển h́nh vài ư kiến trái ngược nhau. Câu hỏi đặt ra, ai nói đúng? Hay là tất cả đều đúng? Một bức tranh sau khi xé làm trăm mảnh, việc ghép nối lại không phải là dễ v́ ng̣ai việc t́m cho đủ trăm mảnh vụn của bức tranh, người ta c̣n phải ráp nối chúng lại cho ra được bức tranh nguyên thủy. Có được một trăm mảnh vụn thôi chưa đủ và đấy chưa phải là cái khó nhất. Thách đố nhất chính là t́m ra được vị trí từng mảnh vụn để đặt cho đúng chỗ; hai mảnh vụn có khi rất giống nhau nhưng nếu đảo ngược vị trí sẽ không c̣n ra được bức tranh nguyên thủy nữa, hoặc nguy hiểm hơn là tạo ra một bức tranh mới, không giống bức tranh ban đầu mà ḿnh không hề hay biết. Kết luận sai lầm lắm khi chỉ v́ liên kết sai chuỗi sự kiện, lẫn lộn giữa nguyên nhân và biểu hiện.
Bài viết này chỉ tập trung vào những lănh vực lớn như kinh tế, xă hội, và chính trị và chỉ đề cập một cách khái quát, không chủ đích đi vào chi tiết, số liệu, dẫn chứng, v́ bài viết không chỉ là những suy nghĩ tản mác đây đó của người viết về đất nước, mà c̣n mạo muội thử đi t́m một đánh giá, nhận xét khách quan nhất, gần sát nhất với t́nh h́nh thực tế ở trong nước gói gọn trong khuôn khổ một trang báo.
Dựa trên một giả địch không quá hồ đồ là bất cứ người dân Việt yêu nước nào trên thế giới, trong hay ng̣ai nước, đều trông đợi một ngày thật sớm đất nước có dân chủ, tự do, cường thịnh, sánh vai cùng bạn bè khắp năm châu, thiết nghĩ có được một cái nh́n chính xác, hay ít nhất là gần nhất với "thế giới khách quan," xác định đựoc hiện trạng đất nước, tâm tưởng người trong nước là một điều không thể thiếu. Muốn hành động đúng th́ trước hết phải có nhận thức đúng.
Vói mục tiêu giải mă bát quái đồ "bức tranh" nguyên thủy về đất nước Việt Nam hiện nay, bài viết sẽ giới hạn phân tích ba mảng vấn đề riêng biệt mà rất lệ thuộc vào nhau. Tư tưởng của Đảng viên, hay tầng lớp lănh đạo nói chung, suy nghĩ của người dân và cuối cùng là đánh giá của thế giới về Việt Nam hiện nay. Ba vấn đề sẽ được phân tích song song v́ chúng đan xen, ảnh hưởng, và lệ thuộc lẫn nhau một cach mật thiết.
Nội bộ Đảng CSVN cũng giống như bất cứ đảng phái nào khác ở chỗ trong đó luôn có những suy nghĩ, nhận định khác nhau v́ nó cơ bản là một tổ chức giữa con người với nhau. Có những nhóm ôn ḥa, nhóm giáo điều, bảo thủ. Trong quá tŕnh thay đổi, cải cách, nội bộ Đảng cũng giống như người dân ng̣ai Đảng đă và đang xuất hiện nhiều nhóm lợi ích khác nhau, lắm lúc chống đối nhau. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở sự chia rẽ đó thôi th́ sẽ dẫn đến ngộ nhận về t́nh h́nh trong nước. Các phe nhóm trong Đảng dù có khi quyền lợi đối chọi nhau, nhưng tất cả đều nương tựa vào nhau, đ̣an kết để tồn tại và "phát triển." Các ban ngành, từ công an, mật vụ, bộ đội đến kinh tế, giáo duc.... tất cả đẽu dựa vào nhau trong quan hệ quyền lực tập trung trong tay Đảng. Một chi yếu sẽ kéo theo các chi khác xuông theo. Ví dụ như bộ đội, công an yếu th́ an ninh không bảo đảm, dẫn đến kinh tế khó "ổn định phát triển." Kinh tế yếu th́ bộ đội, công an đói (hoặc sẽ đói hơn). Đến như giáo dục cũng nằm trong liên minh mật thiết này v́ ở đó Đảng kiểm sóat, "định hướng tư tưởng" lớp trẻ, thành phần tri thức vốn hay suy nghĩ đi ra ng̣ai phạm vi.
Gần đây, việc di dời đài tưởng niệm chiến thắng của Hồng quân Nga trước Đức Quốc Xă ở Estonia không chỉ gây phản ứng ở Nga mà cả ở Việt Nam cũng có phản ứng gay gắt trên báo chí. Cách nay lâu hơn một chút là những buổi trả lời phỏng vấn trực tuyến của Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng và Chủ Tịch Nước Nguyễn Minh Triết do báo đài tổ chức. Rồi nhân ngày 30-4, hàng lọat những bài phát biểu, bài viết đăng trên báo chí. Nếu ta chịu khó suy nghĩ một chút, với bấy nhiêu tư liệu ta đă có thể phác họa được phần lớn tư duy, năo trạng của Đảng CSVN hiện nay v́ báo chí trong nước dù là thời đổi mới, hội nhập nhưng vẫn luôn là cái loa phát thanh (mouthpiece) của Đảng, và điều này báo chí trong nước không giấu diếm, vẫn luôn tự hào là "công cụ tuyên truyền của Đảng và Nhà Nước."
Nếu có ai đó trông chờ vào nhóm ôn ḥa trong Đảng sẽ sớm có ngày công khai nh́n nhận những sai lầm trong hơn nửa thế kỷ Đảng cầm quyền th́ đó chỉ là giấc mộng. Ôn ḥa và bảo thủ, tả khuynh và hữu khuynh trong Đảng chỉ khác nhau về mức độ và chính sách ở chỗ này chỗ kia một chút, chứ đường lối và tư tưởng luôn là một. Những "công trạng," trang sử vinh quang của Đảng vẫn luôn được đánh giá giống như nửa thế kỷ trước. Chống Pháp, chống "Mỹ ngụy", Cách Mạng tháng 8... tất cả đều giữ nguyên giá trị dù là đối với Đảng viên ôn ḥa hay bảo thủ. Có khác chăng chỉ là những chính sách rải rác đây đó như vụ cải cách ruộng đất 53-55, chính sách đối xử với quân cán chính VNCH sau 75, và chích sách "đánh tư bản mại bản" trong Nam... Chính sách "Ḥa hợp ḥa giải" đối với những người ở bên kia chiến tuyến đối với Đảng CSVN v́ thế không cần hao phí thời gian phân tích có thật ḷng hay không. Người CS luôn xem lư tưởng của họ là chân lư, việc họ làm là chính nghĩa. Như vậy ḥa hợp ḥa giải đối với họ gần như đồng nghĩa với việc tha thứ, hoặc nếu có xa hơn một chút th́ là thông cảm phần nào "lỗi lầm" của "ngụy" mà thôi. Người Việt Quốc Gia hay bất kỳ người Việt Nam nào khi quá giáo điều tin vào lư tưởng của ḿnh cũng nghĩ như thế.
Nhưng nói vậy không có nghĩa phe ôn ḥa không có khả năng ảnh hưởng hướng đi của con tàu Việt Nam trong tương lai. Chính sách đổi mới, cải cách ở Việt Nam tuy được bắt đầu một cách bị động, bởi những yếu tố khách quan, thời thế chứ không phải từ sự sáng suốt, bản lĩnh tự chủ của Đảng như báo chí vẫn huyênh hoang, nhưng một khi cánh cửa đă hé mở th́ khó đóng trở lại được. Dân Việt Nam, và cả Đảng viên trong suốt thời gian dài sống trong bóng tối của nghèo đói, cô lập, nay khi bắt đầu thở được không khí tự do một chút, được nh́n ra ánh sáng bên ng̣ai, nếm vị ngọt của coca-cola th́ không bao giờ muốn quay ngược lại nữa.
Từ đây ta có thể hiểu được sâu sắc việc Đảng CSVN quyết tâm chống tham nhũng v́ nó không chỉ đi đôi với niềm tin của người dân vào Đảng, mà ngay cả quyền lợi của Đảng và sự sống c̣n của Đảng cũng tùy thuộc vào sự hiệu quả của công cuộc tiễu trừ quốc nạn này. Quyền lợi của Đảng là quyền lợi của tập thể 2 triệu Đảng viên, c̣n tham nhũng chỉ là lợi ích của thiểu số. Giống như khối OPEC, dĩ nhiên các thành viên luôn t́m cách bán dầu vuợt rào, nhưng tất cả vẫn phải quyết tâm chống việc bán dầu vượt quota cho phép đó v́ lợi ích chung.
Tham nhũng là một quốc nạn có thật, nhưng nh́n kỹ có thể thấy thâm ư của Đảng là lợi dụng việc kêu gọi toàn dân chống tham nhũng để "đánh lạc hướng" dư luận. Trong cuộc sống, địa vị kinh tế chi phối rất nhiều tư tưởng của người dân. Kẻ thành công, thành đạt trong đường công danh, sự nghiệp thường có khuynh hướng ủng hộ chế độ, hoặc ít ra là không tham gia vào những nhóm chống đối chế độ. Thành phần bị rớt lại, không may mắn như người khác thường có tư tưởng bất măn, dễ ngả về với phe chống đối chế độ. Khi phát động phong trào chống tham nhũng trong các kỳ Đại Hội Đảng và kỳ họp Quốc Hội, Đảng CSVN rất khôn khéo biết cách xoa dịu sự căm phẫn của người dân vào đám quan tham đăng trên báo đài mỗi ngày và thực hiện phương pháp "một mũi tên giết 2 con chim," Đảng nhân đó mà lèo lái dư luận vào việc chống quốc nạn tham nhũng mà quên đi dân tộc nạn là chính Đảng độc tài ṭan trị.
Người dân trong nước, kẻ nghèo th́ chỉ "bán lưng cho trời bán mặt cho đất" kiếm sống mỗi ngày, kẻ giàu th́ lo kiếm thêm tiền. Tuổi trẻ trí thức cũng bận rộn lo tiến thân, kiếm tiền, chăm chú học hỏi những tiến bộ ở nước ng̣ai qua Mạng không c̣n th́ giờ nghĩ đến chuyện khác. Nỗi bất măn của họ được giải tỏa phần nào qua những bài báo chống tham nhũng, tin ông này bà nọ vào tù, hay ngồi ng̣ai quán cafe tâm sự với bạn bè, đồng nghiệp, v́ họ chỉ biết hoặc nghĩ chỉ có những cách đó.
Hơn 30 năm sống dưới chế độ toàn trị, họ nếu không bị nhồi sọ th́ cũng đă bị nhồi nhét biết bao nhiêu thứ giáo điều Mác Lê để rồi họ chấp nhận và quen dần với chính cái chế độ mà ban đầu rất nhiều trong số họ đă có ác cảm. Nguy hại hơn là dân Việt Nam trong nước ng̣ai thông tin qua Internet đối với một bộ phận nhỏ tuổi trẻ, trí thức chịu khó t́m ṭi, c̣n th́ đại đa số vẫn dựa vào báo đài trong nước.
Những tờ báo được xem là cởi mở, dám nói trong nước như tờ Tuổi Trẻ, Lao Động không ít th́ nhiều đă chiếm được niềm tin của người dân khi khai thác và đưa các tin tham nhũng, tiêu cực trong nước. Nhưng tất cả báo chí trong nước vẫn chỉ là "công cụ tuyên truyền của Đảng và Nhà Nước", "báo chí Cách Mạng," báo chí có định hướng (XHCN) nên mục đích của báo không phải chống tham nhũng v́ tham nhũng mà thôi mà mục đích thâm sâu hơn là tạo dựng và tŕ kéo niềm tin của người dân vào Đảng, hoặc ít ra là vào đường lối Đảng đă vặt sẵn cho người dân. Điều này thật tiếc là họ ít nhiều đă thành công.
Ngay như những vụ xử các nhà đối lập, đấu tranh bất bạo động v́ dân chủ trong nước, báo chí Quốc Doanh đă không ngượng miệng đấu tố với lối hạ sách là hạ thấp danh dự, dựng chuyện, điêu ngoa trong giọng điệu đạo đức cao cả. Họ dám làm và làm được như vậy cũng bởi một phần phần lớn ngừơi dân trong nước đă nhẹ dạ xem báo chí như là người bạn trung thành, là tiếng nói của ḿnh đến nỗi khi những tờ báo mà họ cho là cởi mở đó đấu tố điêu ngoa những người đang đấu tranh đ̣i quyền lợi cho họ mà họ cũng chẳng biết.
Người dân trong nước ít nhiều đă suy nghĩ giống như những ǵ báo chí trong nước muốn họ nghĩ. Người ta nghĩ bây giờ đất nước cần sự ổn định xă hội, chính trị để phát triển kinh tế.
Họ lấy ví dụ ở Nga sau khi CS sụp đổ, tài sản quốc gia đă vào tay nhiều đại gia, đất nước bất ổn v́ mafia ḥanh hành để làm con ngáo ộp với những người đanh manh nha tư tưởng "vượt rào" định hướng XHCN.
Những vấn nạn trong nước th́ báo chí một cách tế nhị, khôn khéo lập luận là ở nước nào cũng có, mỗi nước một ḥan cảnh, không thể áp đặt (như họ đă áp đặt người dân "đồng thuận" sống dưới chế độ ṭan trị độc đảng). Báo chí với cương vị là cái loa của Đảng tiếp tục mài dũa những khái niệm như "khối đại đ̣an kết ṭan dân", "cả nước đồng thuận đường lối tiếp tục cải cách, hội nhập mà Đảng đă vạch ra" để người dân quen dần rồi đến khi họ dùng những khái niệm này để chụp mũ cho những nhà đấu tranh dân chủ trong nước, các vị chức sắc tôn giáo có tư tưởng độc lập th́ người dân không thấy có ǵ lạ.
Cũng với những tư liệu là các bài trả lời phỏng vấn, diễn văn, b́nh luận đăng trên báo trong nước như đă nói trên th́ có thể thấy ngày hôm nay Đảng đă có thay đổi, mặc dù vẫn chỉ là thay đổi một cách miễn cưỡng. Thay vào đó Đảng, qua công cụ là báo đài tăng cường tầng suất ca ngợi những ǵ Đảng đă làm được trong 20 năm đổi mới, coi đó như một sự nghiệp, thành quả vĩ đại không thua ǵ chíên thắng chống Pháp, "chống Mỹ." Điều đó cho thấy Đảng đang biện minh cho sự lănh đạo của ḿnh bằng những thành quả thực tiễn, hiện tại và trong tương lai mà hơn là cứ ôn lại những "công trạng" thời chiến ngày trước của ḿnh.
Việc thế giới đánh giá cao những thay đổi ở Việt Nam là có thật. Tù việc Việt Nam tham gia tổ chức ASEAN, WTO, b́nh thường hóa quan hệ ngọai giao và thương mại với Mỹ, cho đến việc Việt Nam được ASEAN đánh giá là có nền kinh tế thị truờng là những bước đi tiến bộ và nhờ đó mà Đảng và Nhà Nước Việt Nam có thể khoe khoang với dân chúng và ít nhiều phủ dụ được ḷng tin của một bộ phận dân chúng.
Khách quan mà nhận xét, thế giới văn minh, phát triển không phải là không quan tâm đến vấn đề nhân quyền, tự do tôn giáo, báo chí, bầu cử ở trong nước, nhưng những điều đó không phải là quan tâm hàng đầu trong thế giới ngày càng nhỏ lại hiện nay. Khủng bố, phát tán các lọai vũ khí hủy diệt hàng lọat, bệnh truyền nhiễm, ô nhiễm môi trường, chiến tranh sắc tộc, chiến tranh tôn giáo, nạn nghèo đói ở các nước chậm tiến... đó mới là những mối quan tâm hàng đầu trên thế giới hiện nay. Mà trong số đó, Việt Nam đă tham gia trong việc t́m giải đáp cùng với thế giới, dĩ nhiên v́ điều đó không ảnh hưởng đến địa vị va quyền lợi của Đảng cầm quyền ở Việt Nam.
Không những thế, tích cực tham gia và hội nhập với thế giới và khu vực cũng chính là chính sách ngọai giao của Việt Nam hiện nay. Điều này thể hiện Đảng CSVN đă từ thay đổi trong thế bị động từ năm 1986 đến bây giờ đă biến thành hoặc ít ra là muốn trở thành một Đảng cầm quyền, lănh đạo quốc gia như các đảng khác trên thế giới, mặc dù vẫn thói "nói thay cho dân" là ṭan dân đồng thuận, tín nhiệm Đảng CSVN lănh đạo mà không thấy cần thiết có thêm đảng nào khác, từ đó cấm đa đảng ở trong nước.
Việt Nam đang dần xích lại gần với Mỹ hơn, mặc dù tốc độ c̣n rất chậm v́ không chỉ Việt Nam c̣n nghi ngờ CIA, mà cả Mỹ cũng c̣n ḥai nghi về chính sách ngọai giao của Việt Nam khi Việt Nam luôn tỏ thái độ phê phán những chính sách ngọai giao của Mỹ, như vấn đề Iraq, Trung Đông nói chung, hạt nhân ở Bắc Hàn...
Nhưng việc Việt Nam va Mỹ xích lại gần nhau có lẽ là cái thế không thể cưỡng lại được dù là chậm v́ cả Việt Nam và Mỹ đều bảo vệ được nhiều quyền lợi của ḿnh trong việc hợp tác trước sự lớn mạnh của nước láng giềng khổng lồ Trung Quốc.
Chủ tịch danh dự Quốc Dân Đảng ở Đài Loan công du Trung Quốc thăm và nói chuyện với Chủ Tịch Hồ Cẩm Đào, chuyện Nam Bắc Hàn tiếp tục họp bàn đi đến thống nhất trong tương lai, cho đến chuyện Mỹ lạnh nhạt với Dân Tiến Đảng ở Đài Loan v́ chủ trương độc lập của đảng này cho thấy chủ nghĩa Cộng Sản không c̣n là mối đe dọa trong nhận xét của người Mỹ nữa. Không riêng ǵ Việt Nam, mà cả Mỹ, Trung Quốc và ṭan thế giới đều cần sự ổn định để phát triển kinh tế. Những bất ổn diễn ra trên thế giới hiện nay không c̣n do chủ nghĩa Cộng Sản trực tiếp tạo ra nữa. Đảng CSVN trong đường lối tiếp tục đổi mới, hội nhập, phát triển kinh tế rơ ràng có lợi trước xu thế này!
Những cải thiện trong đời sống của người dân, dù nhanh chậm có khác nhau ở nơi này, nơi kia, tầng lớp này hay tầng lớp nọ, và sự bận rộn, hối hả trong cuộc sống giống như một vết thương nghèo đói đang được xoa dầu và hút hết tâm trí của con bệnh và con bệnh đó không c̣n sức để mưu đồ một chuyện ǵ lớn lao khác.
Đúng vậy, người dân Việt Nam sống trong một xă hội hối hả lo kiếm tiền, ồn ào trong bụi bặm khói xe, nhà máy thải ra và những kiến trúc, đường xá hỗn độn khắp đất nước tượng trưng cho hơn nửa thế kỷ những công tŕnh làm sai rồi sửa lại của Đảng CSVN khó có được thời gian tĩnh lặng để nghĩ đến những vấn đề xa hơn.
Những thăm ḍ gần đây cho thấy học sinh trong nước không mấy quan tâm hay có hiểu biết rơ ràng về lịch sử. Nói cách khác người dân trong nước sống cho ngày hôm nay, c̣n ngay hôm qua và ngày mai sau th́ họ không mấy quan tâm và cũng không có nhiều th́ giờ để ḍm ngó tới.
Con tàu Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục lừng lững trôi. Cuộc sống đổi thay, phong phú hơn sinh ra nhiều tầng lớp trong xă hội và nhiều nhóm lợi ích khác nhau hơn, nhưng có thể thấy đại đa số các thế lực này đều có cùng một mục đích là giữ cho con thuyền tiếp tục trôi như nó vẫn trôi 20 năm qua.
Những người ở dưới gầm tàu vẫn tiếp tục mưu sống từ đồ thừa của các nhóm lợi ích trên boong tàu, cuộc sống của họ cũng được cải thiện tuy rất chậm chạp nhưng v́ suốt đời chỉ ở dưới boong tàu nên họ lắm khi không biết mặt viên thuyền trưởng đang điều khiển vận mạng của họ và họ cũng không biết là họ có thể t́m cho ḿnh một thuyền trưởng mới!
tháng 5, 2007 - El Paso, TX
